Gioanni Hercolani de' Sarti epigrammata Feretrana

Testo base di riferimento: I. Pascucci, 1977

Cura dell'edizione digitale: Tiziana Brolli


1.

Hae pinnae Sancti (quod fertur ubique) Marini

      Tres libertatis saecula trina notant.

 

2.

Nominis eiusdem meliorem nacta maritum

      Currina insolitos audio laeta choros.

 

3.

Sim plebs Curinae hinc poteris cognoscere quanti,

      Vrbs sponsum quoties invidet alma mihi.

 

4.

Vt vivam aeternum, sponsus mihi vivat in annos

      Nestoris; usque hortis praeferar Hesperidum.

 

5.

Clara viris doctis merito Macerata superbit

      Et Cruce qui pendet nec minus aere sacro.

 

6.

Vt sua Mondagani Bacchus vineta frequentat,

      Haec loca sic numquam respicit alma Ceres.

 

7.

Cur Clarignanum veteres dixere? Quod illud

      Sola potest clarum reddere clara dies.

 

8.

Mons cum pistello mortaria parva tabelli-

      Onis, prospectum si videatur, erunt.

 

9.

Castellina suis vix se defendit ab undis;

      Cultore inde suo saepe relicta dolet.

 

10.

Patriciis fuerat Certaldum nobile quondam,

      Temporibus nostris est mera rusticitas.

 

11.

Rubra bonos generat prorsus seu Petra malignos,

      Nec medium retinet, sole repente caret.

 

12.

Vt vivat Sanctae Mariae miser incola Montis

      Nescio, ni vivat rore, noto, lapide.

 

13.

Non mihi Cauletum posuerunt nomina caules,

      Sed pecori quod sim commoda caula meo.

 

14.

Arce, opibus lympha gaudet Ceregno perenni,

      Tristatur nebula, frigore, sole brevi.

 

15.

Mons Copiolus equos et pinguia rura bovesque;

      Causidicos multos Mons Copiolus habet.

 

16.

Commoda Monte Bovum duo sunt, frumenta pecusque;

      Fumus inest contra perpetuumque gelu.

 

17.

Effectus sequitur causam; ferturque Subannum

      Sub Montis positum podice Carpinei.

 

18.

Indictum est nomen (si di voluere) Suanno

      Quod sua non habeat; quare aliena petit.

 

19.

Est Mons Grimanus pingui tellure beatus,

      Fontibus et quercu Crustumioque fero.

 

20.

Dant mala Tassorum Montes lapidesque virosque;

      Haec duo si demas, cetera perbona sunt.

 

21.

Nil aliud miseris superest, quibus alta tenetur

      Ripa, nisi hinc inopes frangere colla queant.

 

22.

Credula Fossa ruit magnae Carthaginis instar

      Ausa datam Domino ter violare fidem.

 

23.

Qui cute, qui stomacho, qui rene et splene laborat,

      Vallem, ubi potatur plurima lympha, petat.

 

24.

Recte Vgolino Mons tunc dominante ferebar;

      Rectius, heu, vallis dicerer ima modo.

 

25.

Mons Maius flores tot numquam tempore verno

      Quot promissa notos irrita ferre solet.

 

26.

Tausanum lacus est, ubi magnis piscibus ingens

      Turba minutorum semicomesa latet.

 

27.

Laetatur peperisse magis Petracuta Philippum

      Vatem, quam quod habet te, Libiane ferax.

 

28.

Quod foliis careat, hinc dicitur Afolianum;

      Quodque viris, dicas Avirianum etiam.

 

29.

Vndique tutatur rupes praerupta Leonis

      Moenia, quae tantum scandit iniqua fames.

 

30.

Iam fuit hic gratus Domino felixque popellus;

      Abstulit, heu, miseris Tusculus omne decus.

 

31.

Maiolum melius dixissent nomine Aornon;

      Namque super volucris summa volare nequit.

 

32.

Cultores vitis meliores saecula numquam

      Nostra tulere; parum gens tamen ista bibit.

 

33.

Tu quoque, Petra, nimis tuta ac secura manebis,

      Petra quod inde nihil diripiatur habet.

 

34.

Antiquum antiquum Francisci gratia reddit

      Grata mei et Pario marmore Virgo nitens.

 

35.

Artis Pinna viros medicae iurisque peritos

      Procreat, indignam sustinet usque famem.

 

36.

Scaulinum sine caule lacu iam nobile pleno,

      Quanta inerat, sicco, nobilitate caret.

 

37.

Illustras Billos; tua nam, sanctissime Iannes,

      Candida Vestali est plena sorore domus.

 

38.

Non macies, sed magna acies hic fusa phalangum

      Florentinorum nomina vera facit.

 

39.

Carpineus dat aquas, dat saxa, dat aera purum,

      Dat caseum, dat equos, dat cereale bonum.

 

40.

Nata pascendo pecori Mons splendidus herba

      Carpineus comites dat mihi, nomen, opes.

 

41.

Irrigui fontes et lati pascua campi

      Et Castellaciam ditat aratus ager.

 

42.

Frontino tanto decori Vandinia gens est

      Quanto, Roma, fuit gens Fabiana tibi.

 

43.

Et Velianum quae vertice sidera tangit

      Turris et ornatus nobile reddit ager.

 

44.

Vade Monasterium, si vis reperire molestum,

      Mendicum, insanum, vile hominumque genus.

 

45.

Cur, San Siste, tuas dotes post terga relinquam?

      Sed loca sancta prope est maxima quod tibi sunt.

 

46.

Petra et Caula tibi, nec nomina vana dedere;

      Plurima enim petra est, plurima caula fuit.

 

47.

Fabrili dat Serra viros lippa arte valentes;

      Vnum hoc si demas, dempseris omne bonum.

 

48.

Inde Lupaiolum veteres dixere, quod illic

      Sive lupus fuerit, seu lupa multa bipes.

 

49.

Paupere Planani oppidulo domus unica ventrem

      Extendit, pallet cetera turba fame.

 

50.

Lunanum quarta fundatum credere luna

      Desine; namque venit plurimus inde pepo.

 

51.

Saltantes tremulo Corvorum clune puellas

      Et solidis etiam Saxa diebus alunt.

 

52.

Disiectam Tabuletum arcem iam desine flere;

      Tanti causa mali namque Vitellus obit.

 

53.

Omnis homo - mirum! - muratae est incola Villae,

      Quod merito possis dicere Lauditurum.

 

54.

Triticeas moles quamvis det Sanctus Ioannes,

      Sunt monachi eiusdem femina virque tamen.

 

55.

Nec procul hinc tibi Ripa venit Massana, sed illam

      Terra ferax, non gens provida laetificat.

 

56.

Hanc Vallem Coryli ne spernas; altera namque

      Roma colit Papam et videt usque suum.

 

57.

Ripetrosa, tibi cum sint saxa alta, timore

      (Quam bene tecum actum est!) invidiaque cares.

 

58.

Sancta suis crucibus premitur Crux aspera: rara

      Arbore glandifera pomiferaque nitet.

 

59.

Irriguis hortis Valtevae est clara, Minervae

      Muneribus, lympha, quae levis ore calet.

 

60.

Notum quod saxis Saxum specularibus aut quod

      Incola corda habeat saxea nomen habet.

 

61.

Anguilla, Cerere et porco qui surgis amoenus,

      Labe tamen multa, Mons Liciane, cadis.

 

62.

Giambona sola domus repararet diruta Gipsi

      Moenia, ni contra scandala multa forent.