Giacomo Bon de vita et gestis Christi

Testo base di riferimento: B. Glavičić, 1978

Cura dell'edizione digitale: Barbara Zlobec


1.

Bis genitum Regem, diuina humanaque pandam

Concilia et causas, quibus utraque germen in unum

Virgineo natura sinu permista coiuit:

Altera largita est uitam, mortem altera passa est.

5

Spiritus omniparens, triplicis concordia regni

Et Patris et Nati non enarrabilis ardor,

Pande uiam uati celsoque allapsus Olympo

Grata salutiferi memora cunabula Christi!

Tempus erat Pacis, quo numine plena tumeret

10

Diua parens coeloque salus descenderet alto,

Quom Pater haec Nato superis in sedibus infit:

"Vnica, nate, mihi soboles, prius aedita cunctis

Coelitibus, prius astriferos quam Coelifer axes

Volueret, aeterno deus es mihi natus ab aeuo.

15

Vna qui mecum coelesti uiuis in aula

Filius aequalis: Pater unum, Filius unum,

Spirat uterque parem, tribus una potentia nobis,

Maiestas est una tribus; deus unus in omnes

Aetherios tractus et mundum fusus in omnem,

20

Quique est immenso semper sibi notus ab aeuo..."

 

2.

Exultet coelum, tellus laetetur et antrum

Gaudeat infernum manesque Acheronte trahendi!

Ecce diu optatus coelestis prodiit infans,

Quo duplex natura coit, quo panditur orbi

5

Lux, uia, uita, salus, uerax deus atque homo, Christus!

Hunc simul excepit deiectum stramine uili

Tellus, plorantem et trepidantem mater adorat,

Velauitque artus teneros et lactea mammis

Ora suis fouit; non mollibus inclyta cunis

10

Membra reponuntur, sed stratum ignobile gramen

Et praesepe fuit, nec frigora repulit ignis,

Sed bos quique gelu muli pater horret asellus

Dant fotum tepida spirantes nare uapores.

Foelix paupertas luxuque beatior omni

15

Iudice facta deo, patiens calcauit egestas

Diuitias, magno cecidit subiecta triumpho

Gloria uilis opum tumidique superbia fastus.

 

3.

Ecce sub aeria coeli regione cometes

Explicuit crinem longe flammasque comantes

Versus Idumaeam sacrataque culmina Bethlem.

Tresque duces magno comitatu equitante cometae

5

Signa sequebantur Bactris oriente relictis:

Qui Chaldaea regit pharetratae et Persidis arua,

Cuius odorati sunt mollia regna Sabaei.

Te quaerunt, te, parue puer, tibi magnus Olympus

Dat noua signa, ferunt magni tibi munera reges.

 

10

Mille uiros auro insignes et millia centum

Secum equites rex quisque trahit ...

 

...regemque petunt regemque requirunt

Iudaeo natum regno sceptrisque paternis,

Quoi pia dona ferunt ostensaque signa fatentur.

15

At formido repens ui magna pectus adorta est

Regis Idumaei et concursibus atria turbat.

Ille ferox tantoque anceps in turbine sacrum

Concilium uocat et doctos ignarus Apellas

Consulit. Ast illi referunt: "Dabit Ephrata Iudae,

20

Bethlem, terra dei, regali e sanguine Christum,

Qui regat Israel, dux inclytus. Ecce tot annis

Coelestis uates praedixerat ante Michaeas."

 

Ipsi iter incoeptum peragunt urbemque subibant

Conspicui cultu regali uestis et auri.

25

Dux uero coelo, rutilanti crine cometes,

Sistit iter natique dei cunacula monstrat.

Haec super Annaeis iuxta praesepe sedebat

Laeta coruscanti diuina luce sub antro

Mulcebatque manu puerum cunisque levabat.

30

Huc densae agglomerant acies frenisque premuntur

Quadrupedes, tellus pedibus pulsata remugit

Et stipata tremit peditumque equitumque cateruis.

Desiliunt dorsis equites nixusque ministris

Excipitur rex quisque suis et dona parari

35

Depromique iubet amplissima munera Christo.

Ipsi ad speluncam tendunt stipante caterua,

Intextis gemma trabeis auroque superbo

Induti, sceptrum et diadema insigne gerentes.

Vtque cauae penitus subiere crepidinis antrum,

40

Immortale iubar patrii splendoris et ingens

Lux adaperta dei est et sole micantior infans

Et mater ueneranda suo laetissima nato.

 

Obstupuere duces pallentique ore retrorsum

Subtraxere pedes penitusque ablata recessit

45

Lux oculis animisque repens absorpta potestas.

Quod ni ferret opem subitam puer ipse uidendo,

Efflassent animas extincto lumine reges.

Verum ubi lux oculis, animis quoque reddita lux est,

Incuruantur humi lapsi pronique reflectunt

50

Genua, procumbunt numenque infantis adorant.

Munera dehinc promunt, quae sors diuinitus ollis

Prima tulit, manibus quae prima oblata fuerunt

Quaeque fatebantur regemque hominemque deumque.

Nempe haec dona dabant et mystica munera Christo,

55

Autumno quae castus Arabs e cortice pingui

Decutit in syluis purissima tura Sabaeis,

Et stactim pinguis myrrhae, quae sponte retorto

Caudice desudat cultisue excisa satiuis.

Et pondus solidum tereti uectigal in auro.

60

Exposuere duces postquam sua munera laeti.

Indulgent animis et denique corpora curant

Admonitique uiam somno per deuia carpunt.

Ne Solymam repetant neu moenia dira reuisant.

 

4.

Postquam conceptos a pectore triste nefandi

Consilium regis tetros Acheronte furores

Tartareo peperit, regem quibus aetheris alti

Appeteret ferro scelerata et morte necaret.

5

Decreto nimis audaci iussuque superbo

Imperat occidi sugentes ubera natos.

Bima solo allidens infra cunabula Bethlem.

Neu lactens ulla uiuus nutrice supersit.

Addit acerba fremens magis ac magis impia iussa

10

(Horrendum facinus) genitis orbare Rachelem,

Crudus Tartareum quos deferat ensis ad Orcum.

Quos uoret una dies. Exin se ferrea tollunt

Agmina carnificum et crudelia iussa facessunt.

Desaeuit fusus late sine nomine miles

15

Agmen in infantum turbaeque imbelle parentum.

Inuadunt matres, sugentes hubera natos

Diuellunt uitasque uorant mucrone recentes.

Ac ueluti cultis ubi plurima collibus arbos

Vere nouo gemmis et multis floribus albet

20

Spemque nouae frugis foetusque ostentat opimos;

Pestifer extemplo rutilo stetit aethere nimbus,

Intonuit coelum, tempestas ingruit atra

Insequiturque cauis e nubibus aereus hymber.

Sternit humum florum coma lactea, decidit omnis

25

Foetus et arborei moerent sine germine rami.

Haud secus armorum uis et malus irruit horror;

Decidit omnis honos maternis raptus ab ulnis

Lacteus et terram spargit cruor, impius ensis

Dat stragem, moestae plangunt sua pignora matres.

30

Aurea lugubres tollunt super astra querelas

Ploratusque graues et lamentabile carmen.

Vndique natorum conspersae sanguine matres

Discurrunt laniantque genas et uertice passos

Dilacerant crines. Sub acerbo uulnere tellus

35

Ingemit, omne super stupet improba uulnera coelum.

Non puer hac ullus, quem bina reuiserat aestas,

Cui fuit una dies, latuit de caede superstes.

 

5.

At deserta petit Christus loca montis et altum

Conscendit cliui dorso pendente cacumen.

Hic uacat officio orandi speculandaque uoluit

In se uerba, fluit lachrymis et pectore feruet.

5

Vndique mox adeunt turbae glomerantque trahuntque

Impulsum precibus uotisque sequacibus urgent.

Ille uiae ductor uicinam tendit ad urbem,

Qua Galilaea uigil stabat super oppida custos,

Centum militibus Romano nomine princeps.

10

Languebat cuius moesta et puer arce iacebat

Perdita confractus laetali uiscera morbo.

Hic postquam magnum uenientis nomen Iesu

Audiit, extemplo ueteres accersit Apellas

Hisque ait: "Ite citi, orantes haec dicite Regi:

15

O rex, qui dator es uitae, cui laethifer Orcus

Tabificaeque trucis pestes famulantur Auerni,

Languida qui aeterna ui uerbi corpora sanas,

Ecce toro puer hic meus occubat aeger, acerbo

Funere confectus, laxis cui frigida membris

20

Est paralysis iners tremulos quassantibus artus

Febribus. Hinc animam uix sustinet ore dolentem.

Quare age, suppliciter tristes, rex magne, precamur,

Adsis huic, o uita, tuo te redde clienti,

Te tuus incolumi potiatur corpore seruus!"

25

Dixerat; haud illi tali parere recusant

Imperio. At iussi propere mandata facessunt.

Iamque propinquabat Christus comitante caterua,

Limina iamque urbis murosque et tecta subibat,

Quum missi agglomerant et iussa effantur Apellae

30

Annixique haerent precibusque hortantur et instant.

Tum benefacta uiri memorant et laudibus optant

Praemia digna suis, simul aequis passibus ibant

Laetantes: etenim Christus mox affore tempus

Pollicitus curam et pueri promisit habendam.

35

Rursus ad hoc alii ueniunt a principe missi,

Talibus orantes: "O qui uerbo omnia condis

Et regis imperio regnum sine fine beatum,

Ne mea uexeris, ne, tecta illabier hospes!

Non mea digna domus rege est et principe tanto.

40

Hinc ego dedignor tali qui munere fungar,

Qui coram praesens affari numina possim.

Sat mihi, dic tantum, puer ipse leuabitur atro

Funere, Tartareas mors et dolor ibit ad umbras.

En ego constituor domino qui praeside princeps

45

Militiae nostrae, puer et mea iussus obaudit

Imperia obsequioque obtemperat, ille recedit,

Ille uenit iussu nostro fitque omne quod illis

Impendo offitium, res hinc mea dicta sequuntur."

Talibus auditis Rex est miratus et acres

50

Intendens oculos uersa ceruice frequentes

In populos, illis haec uerba sequentibus infert:

"Quid potuit dici feruentius? Vllane cuiquam

Tanta fides quantam Romano in pectore cerno.

Hinc fore ut innumeri cedent in regna uocati,

55

Cum patribus superum coelesti sede recumbent;

Quattuor hi lati uenient a partibus orbis

Magnaque consurget gens alto a sanguine Iacob.

At regni soboles est eiicienda sub atra

Tartara, per caecam tenebrae exterioris abyssum,

60

Flent ubi deformes et strident dentibus umbrae.

Porro omni puer ille tuus langore leuetur:

Hoc fidei, Romane, tuae par suscipe munus!"

Hoc dicto illius fugit omnis corpore langor,

Dicto quo coelum, terram, quo quicquid ubique est

65

Protulit ex nihilo deus et mens omnia fecit.

 

6.

Iam sensim elapsus scandit freta nauibus apta

Cum sociis curritque uiam spumante phasello.

Nox erat, et placidae Christus sopita quieti

Membra dedit, durum capiti ceruical honesto.

 

5

Incumbit ponto nimbus, sonat unda procellis,

Et tumidi toto consurgunt gurgite fluctus.

Annixi antennas intensaque carbasa nautae

Eripiunt uentis et ab aestibus humida uela.

Prora secat fluctus rapidaque aspergine sudat,

10

Eminet acta ratis modo aqua suspensa tumenti

Et modo prona labat praerupti uertice ponti,

Et latere alterno crebram capit et uomit undam.

Albicat in tenebris aestus et sibilat auster,

Nauticus ingeminat clamor stridorque rudentum,

15

Mors intenta furit diuersaque praelia miscet,

Vita latet custos et sustinet omnia uictrix.

Interea uariis socii terroribus acti

Et nautae acclamant "Vita addormiscit!", hiantes:

"Salua, o Rex, Rabbi, manifesto hoc eripe laeto!"

20

Christus ut euigilans altum caput extulit, auris

Inuisas hyemes tempestatesque profundo

Emissas baratro conuulsaque caerula fundo

Feruere prospexit Stygiis oppressa ruinis,

Iactatos undis socios coelique procella:

25

"O miseri, quo uestra fides euicta periclo est?

Quo tremor inuasit pauitantia frigore membra?"

Astitit hoc dicto, rursus dehinc talia fatur

Increpitatque undas urgentem et flamina nimbum:

"At tibi, saeue nimis, uis isthaec cesset inanis!

30

Tanta ne sit uobis audacia! Tuta quiescant

Aequora! Sic tantas potuistin tollere moles?!

Vos ego sum ...!" Subito uerbo hoc tranquilla quierunt

Aequora nec quisquam flatus uestigia pressit.

Attonitis riguere comae, timor ingruit ingens,

35

Vt uidere repens ea tot mutata potenti

Imperio, quae non naturae legibus haerent.

 

Postquam facta quies pelago et fragor excidit omnis,

Spumifero insurgunt et caerula remige uerrunt,

Defessi ad fines Arabum ac deserta Gerasae

40

Littora deueniunt, et sol iuga summa Galaad

Exoriens primo radiis accensa tenebat.

 

7.

At pius audito casu morientis amici

Ingemuit Christus, lachrymis testatus amorem,

Cumque suo coetu celeri fugiente phasello

Trans freta, conscendit montis loca sola seorsi.

5

Multa cateruatim gens hunc plebesque secuta,

Littora circuitu superant sinuosa pedestri.

Ipse sedens summo socios in monte docebat.

Interea attollens oculos procul agmina uidit

Tendere se uersus. Quibus illicet obuius ibat,

10

Comiter excaeptos dulci et sermone leuatos

Recreat hos, illis animos et Corpora sanat.

 

Tum duodena phalanx (ut sol deuoluitur alto

Tectaque decliuis fumantia uesper inumbrat)

Ieiuni populi duros miserata labores:

15

"En", ait ad Christum, "populus labat iste famescens;

Corpora, dic, curet dimissa per oppida turba:

His etenim impendent desertis uallibus umbrae."

Respondit soli lingua tentante Philippo:

"Vnde graui huic populo Cererem mercemur alumnam?"

20

Dixerat hoc operis non nescius ipse futuri.

At iuuenis: "Non bis centum denaria panis

Sufficiunt ut des paruas tot in agmina micas."

Audiit Andreas ac talia sedulus infit:

"Est puer hic unus, qui panes quinque duosque

25

Affert pontiuaga de gente paropside pisces.

At quota pars? Et sit micis libanda pusillis."

"Hos huc ferte mihi uiridique in gramine campi

Discumbant humiles conuiuia fusa per herbas

Et quot quinque decem", dixit, "tot in ordine sunto!"

30

Discubuere uiri centum per gramina mensis

Foemineumque genus puerique impube petulci

Agmen ibi, quod quisque suis cum matribus ibat.

Tum data quinque capit cerealibus ordea crustis

Decoctosque maris geminos e gurgite pisces

35

Attollitque oculos duplicesque ad sydera palmas

Gratatusque patri diuino famine iussit:

"Crescite multiplices mensasque implete iacentes!

Hos in frusta secans socios partitur in omnes:

Exundatque Ceres piscisque exuberat amplo

40

Germine bis senis a fonte canalibus, instar

Fluminis, et mensis centum discurrit in oras.

Postquam exempta fames epulis, saturataque plenis

Conuiualis adhuc penderet sessio mensis.

Edicit sociis relegent sibi quisque canistris

45

Relliquias epuli, mensis quaecumque supersunt.

Tum bis sex cophinos implent stipantque prementes.

 

8.

Vespere solus erat soloque in uertice Christus.

At socii fessi mediis iactantur in undis

Proraque ab aduersis illisa retunditur Euris.

Quum uero iubar aurorae iuga montis ad alta

5

Puniceo gallis excitum aspirat ab ortu

Quartaque nocturnis uigilantia uertitur horis,

Ipse laborantem cernens in gurgite puppim

Difficili, montis dorso decurrit ab alti et

Per mare tendit iter tumida suspensus in unda;

10

Caerula cui siccis subsidunt aequora plantis

Firmaque non solitus stupuit uestigia pontus.

Quom super ire uirum fluctus uidere tumentes

Transque laborantes et trans freta feruida nautae,

Exclamant trepidi turbataque numine mens est.

15

His "Ego sum" tum Christus ait, "procul omnis abesto

Corde timor nostrum subeatque in uiscera robur!"

"Nate deo, si dexter ades, tua numina" Petrus

"Me quoque adire iube molle hoc super aequor eundo",

Sic ait, o tanto spes opportuna periclo.

20

Innuit, unde Cephas ardenti corde per aequor

Ibat ouans agiles neque tinxerat aequore plantas.

Irruit at moto uhaemens a gurgite nimbus,

Nec tenuit titubata solo uestigia Petrus:

Labitur ante graui pressus terrore ruitque

25

Imploratque uocans Dominum clamore propinquum.

Mox extenta pius porrexit brachia Iesus

Apprensumque atros reuomentem pectore fluctus

Eleuat incusatque fidem labentis omissam

Conscenditque foros mediaque in puppe recumbit.

30

Tum uenti posuere, silet placido aequore pontus.

Hunc adeunt socii praesens et numen adorant.

 

9.

Interea capita aedituum coiere nefanda

Atque senatores inimica sub atria Cayphae.

Et consulta ferunt, ut Christum fraude doloque

Comprensum occidant, ast hoc ubi festa diei

5

Lumina praetereant, insit ne plebe tumultus.

Tum fera Tisiphone summum de uertice crinem

Vipereo, Stygia dirum de gente Marassum,

In Scariotei coniecit Pectora Iudae,

Vnius e Christi bis senoque ordine caetus.

10

Concitus hinc abiit in principis atria Cayphae,

Iam penetrat foedi praeceps ante ora senatus.

"Munere me quanto, o proceres, donare velitis

Vt genus hoc hominis tradam", sic improbus inquit.

 

Argenti nummos dare tot pepigere quot olim

15

Iosepho infensi fratres pro fratre tulerunt.

Proditor hinc Iudas quaenam opportuna darentur

Tempora uenatur sceleri, sine murmure turbae.

 

10.

Haec ubi dicta dedit, praecordia concitat ingens

Spiritus interior turbato ac pectore fatur:

"En equidem caetus uestri qui tradar ab uno!

Et manus ecce rapax ausa hac accumbere mensa est!"

5

Consternata cadunt sociorum corda futuri

Ancipites animique pauent et singula tentant

Ora uirum, quisnam ille foret scrutante tumultu.

Pro se quisque timet, sibi forte instare tremendum,

Dirum, immite nefas alterna et uoce petebant:

10

"Nunquid ego, Rabbi, sim proditor ille cruentus?"

"Quae manus hoc mecum est intingier ausa catino,

Illius est", inquit, "scelus id molita nefandum.

Porro ego pro serie Scripturae incedo, sed illi

Vae, per quem natum tradetur Virgine germen!

15

Non nasci satius fuit illi matris ab alvo!"

Hic immane tegens in pectore uirus Echidna,

Vt lupus inter oues simulato uellere profert

Ballatum: "Mene, o Rabbi, talem esse putabis?!"

"Ore tuo dicis, tua uox te accusat, Iuda!"

20

Interea maesti Ioannis amabile Iesu

In gremio domini caput a ceruice recumbit:

Quale nitet malum foelicis in arbore rami

Et sese uiridi foliorum protegit umbra.

Innuit huic Petrus, quo posceret, ille quis esset

25

Proditor. Ergo iterum caput ad coeleste reclinat

Pectus et exquirit: "Quis proditor impius ille est?"

"Ille est quoi panem mea dextera tradet inunctum."

Dixit et intinctam Cererem porrexit Iudae.

Post ipsam penetrat malus effera pectora daemon.

30

Christus ait: "Propere quod iam moliris obito!"

Haec ignota fuit toti sententia mensae.

Continuo egreditur Iudas, et pallida noctis

Luna per umbrosas sua lumina texerat alas.

 

11.

Interea luxere faces, et murmur ab umbris

Auditus magis atque magis clarescit et horror

Ingruit: excutiunt somnum, rapit arma iuuentus.

Qualis Amathitem pacato gurgite Ionam

5

Quom ratis euexit flatu spirante secundo,

Fluctibus acta repens euertitque aequora turbo,

Tindarides micuere faces et spumea ducto

Murmurat unda salo, nautas timor excitat ingens,

Incumbunt operi, uorat acrem bellua Ionam:

10

Dux Erebi subiit sceleroso inductus Iuda

Ceu thorace, duas agitans in bella cohortes,

Praesidis una quidem, sed principis altera mystae.

Sunt his tela sudes accinctaque comminus enses

Arma, faces quatiunt inclusaque lumina cornu.

15

Proditor his Christum mentita per oscula Iudas

Signaque sacrilego ferus indicat ore Magistrum.

Hic uentura uidens in se, est quaecunque profatus,

Exit in occursum, quibus hoc "Quem quaeritis?" inquit.

"Nazareth auctorem", referunt, "florentis Iesum."

20

Lampadas has etenim lux Christi et signa fefellit,

Sed se sponte sua manifesto nomine prodit

His "Ego sum" dicens. Hoc illa ut fulminis ictu

Versa retro fusos fluxerunt arma per hostes.

Nomen ab euentu res et diuina patescit.

25

Talis mille uiros arrepta strauit aselli

Mandibula Samson et uictor uomere Sangar

Aut uno extinxit fortissimus impete Dauid.

At fecit Vitae praesentia surgere lapsos.

Illis rursus ait: "Quem quaeritis?" Hostis "Iesum"

30

Vociferat, "magno Galilaei a monte Taboris."

"Iam pridem uobis ego sum professus, eundem

Me modo profiteor. Quem quaeritis, ecce uidetis.

Ergo meos (si me uultis) sinite ire sodales!"

Hoc perfecta dedit dicto promissa parenti,

35

Iactatusque mari Ionas fluctuque tumenti.

Signa dedit Iudas et proditor oscula fixit,

Oscula foeda Ioab fratri quae fixit Amasae,

Quale, Caine, tuum crimen decussit Abellem.

Ast ea tum Iesus non aspernatus, amico

40

Ore uenenatam quin est affatus Echidnam,

Cuius in ore nefas simulato immane retexit.

Framea tum Petri uibrata a uertice summo

Auriculam dextro deiecit tempore Malchi,

Malchi, pontificis famulantis in aede uetusta.

45

"Non tali auxilio nobis opus", inquit Iesus;

"Petre, reduc ensem uaginae aut siste paternum

Craterem, mihi quem genitor dedit ipse bibendum!

Omnis enim miles qui iniussus strinxerit ensem,

Ense periturus poenas dabit. Arduus aether

50

Non mihi bis senis legionibus inferet arma,

Vna si tantum genetorem uoce rogaro?"

Integrat hinc tactu auriculas et uulnere sanat.

 

Impia tum miti conuersus in agmina uultu:

"Siccine ut infestum me contra arma ista latronem?!

55

Mene", ait, "apprendi synagoga hoc Marte decebat?

Nonne recens templi populos ego sede docebam

Vos apud, inque dies, adeo ut me nemo teneret?

Vestra sed hora uenit, caliginis atra potestas."

Inuadunt, subito conuoluitur agmine Christus.

 

60

Corripuere lupi rabidis ut faucibus agnum,

Factrices strinxere manus terreque polique.

Ecce deus trahitur, Libertas capta ligatur,

 

Ducitur optatam pius en Isachus ad aram,

Vinctus ob inuidiam fraternae bilis Ioseph

65

Abreptumque sibi fera pessima foedat amictum,

Qualis auara suum uinclis innodat amantem

Dalida pro fuluo Sansonaque uendidit auro.

 

12.

Prima domus petitur falsusque examine iudex,

Anna, socer Cayphae, labenti maximus anno

Qui fuerat praesul; tum crimina sanguine iungunt.

 

At scelerum gurges inhiauerat Anna nefanda

5

Fraude uiam, si quid mentiri examine posset.

Ergo iubet Iesum adduci poscitque coacti

Iura sodalicii, quae dogmata seminet ultro.

Qui sic respondit: "Mundo mea lingua patenti

Ore palam sonuit, me tum synagoga docentem

10

Audiit et templum, quo uis coit omnis Iudae;

Nec quicquam occulto docui. Quid quaeris ab ore

Verba meo? Quin posce uiros ea cuncta loquentem

Qui uidere, calent atque ii mea dogmata pandant!"

Talia dicentis manus impia deuolat ori

15

Incussoque genam signauit uerbere palmae.

"Haeccine pontifici tute responsa dedisti?!"

Trux ait ingrato sanatus uulnere Malchus.

Vnde dei fuso manauit sanguine nasus.

 

En Christi uirtus innotuit alma ferentis

20

Et doctrina uiae et mundi patientia uictrix.

Sustinet hoc ictus umbone refertque uicissim

Ore salutifero sceleri haec responsa proteruo:

"Si quid ego fando deliqui, teste nocentis

Argue delictum, sint me cur coedis acerbe?"

25

Ecce dedit se diua manu maxilla profanae,

Tristibus ut threnis uates Anathonte canebat.

Victima sed trahitur uinclis ad limina Cayphae.

 

At globus hic capta ueluti leo diuite praeda

Improbus exultat sistitque ante ora senatus.

30

Incubuere neci Christi, consulta feruntur,

Prouocat unanimis falsos sententia testes.

Prodibant ultro multi nec crimine quadrant.

Defecere malo reprobi scrutamine reges,

Deserit et causam fallax examen iniquam:

35

Crimine testis herae iustus damnatur Ioseph,

Helchias ad mortem trahitur Susanna malignis

Iudicibus, Babylon foedis dat testibus aures.

Et duo postrema ueniunt in parte; profanis

Testibus in Christum scelerata calumnia surgit.

40

Quippe uirum insimulant se demolita daturum

Templa dei et triduo molita audisse loquentem.

Hoc ubi iudicium causae tam debile princeps

Est animaduersus Cayphas, furor iraque mentem

Praecipitant: haud ille capit se deinde, sed alto

45

Excutitur solio saeuoque impellitur aestu,

Prosilit et Christum sic increpat: "Ore silenti

Confutare putas hos qui te comminus urgent?!"

Ille tacet, nec enim tenebras hac luce capaces

Esse uidet, qua sancta dei constantia uires

50

Exerit inuictas et magno robore uallat.

Quoque magis mutit, magis hoc furit aestus acerbi

Principis et tectis insibilat hydra uenenis,

Si qua locum fraudi uia det, rimatur et instat.

Prouocat ergo loqui et iurandi iure coegit:

55

"Christus, origo dei tune es?" Respondit Iesus:

"Fatus es: anne ego sum; post haec tamen ipse uidendus

Filius est Hominis uobis in nubibus ingens

Aetheriis alto ueniens a uertice coeli;

Ad dextram patria tum maiestate sedebit."

 

60

Interea scisso princeps exclamat amictu:

"Blasphemauit, atrox scelus, execrabile monstrum!

Testibus haud opus est ultra: patet omnibus, ingens

Audistis facinus. Quo dignum? Quale uidetur

Commeruisse nefas deus hic?" Tunc hydra trisulcis

65

Oribus insonuit: "Reus est hic mortis acerbae!"

Nex uitam increpuit, lucem nox atra diemque.

Illicet impuris Christum spuit hydra uenenis:

Inque obscaena deum foedantibus ora saliuis

Exonerant udoque trahunt pulmone cruenta

70

Sputa cateruatim foecudae daemone fauces.

Stat uultus turpi et facies quasi mersa procella

Excipit obiectum ceu mixta grandine nimbum.

 

Caedebant alii caput atque eburnea colla;

Est adeo colaphis ceruix onerata profanis

75

Primorumque lues in nos euicta parentum.

Ast aliae uultu palmae utque incude sonanti

Malleus insultant intentaque brachia pendent

Lactibus alternis repetitaque uerbera figunt.

Stat facies immota, sedet uelut aequore cautes

80

Fluctibus in mediis pulsata sonantibus undis.

Tunsa per ora cruor labris et naribus uber

Irrorat, tegmen mixto mucore cruentus

Humectatque manus impuras, impius hostis

Crudescit magis et liuens tumor in cute surgit.

 

85

Per ludibria dant alapas: "O maxime uates,

Cuius hic est efare tuo et cane tempore flictus!"

Multaque cornupetae iactabant ore cerastae.

Ingeminant ictus et uersis uerbera pugnis,

Ii barbam uellunt aut flauos uertice crines,

90

Opprobrant alii, fit plebi abiectio Christus.

Haud secus Ascalon delusum Samsona risit.

 

13.

Exoriturque aliud miserabile: sydus Olympi

Qui modo Petrus erat, uilem dedit arce ruinam,

Vnius ancillae deiectus ab ore furentis.

Namque hunc illa uidens obtutu fatur iniquo:

5

"Nazaret hic etiam fuerat cum principe Iesu!"

Protinus ille suum negat immemor esse magistrum,

Ore palam cunctis, aut hunc si nosset Iesum.

Conscia mens trepidi stimulis agitata timoris

Stare nequit: tacito sensim fugit atria gressu.

10

Mox stetit, ut seram plaudentibus excitat alis

Auroram gallus, dum personat aethera cantu.

Tunc alia ut tristem uidet hic ancilla morari

Atque apud astantes Iesu uocat esse tribulem,

Abnegat hoc iterum uix unaque fluxerat hora.

15

Atria rursus init, repetit quoque frigidus ignem.

Inuasere uiri sine robore debile pectus:

Hic in Oliueti uidisse hunc asserit orto

Cum duce deprenso, Petro hoc ait ille neganti:

"Quin Galilaeus ades et te tua dissona prodit

20

Lingua." Sed abiurat detestaturque Magistrum

Petrus. Et insonuit cantu super aethera gallus.

Ast oculi Domini conuersaque lumine flamma

Irradiat Petro tenebrosaque frigora soluit.

Extemplo memori praesagia pectore uoluens

25

Ternaque cum galli bino periuria cantu,

Ingemuit, mox et tristem fugit eminus aulam,

Vberibus lachrymis et fletu pastus amaro.

 

14.

Postquam pontifices Pilati ad praesidis aedes

Aflicto traxere sequentem corpore Christum

Incircumcisi Romanaque iura tyranni,

Abstinuere pedes polluto limine sacros,

5

Ne sua foedarent uestigia, sanguine sed non

Continuere manus iusto foedare rapaces.

Pontius addictum morti Pilatus Iesum

Vidit ut, inde foras extra praetoria fertur,

Cuius et accusent exquirit fraudis eundem.

10

Exclamant alto quibus infula uertice uitta

Sacra caput duplici sub inani stemmate fulcit:

"Ni veterator homo, tibi cur sic tradditus esset?

Iste mali factor per nos excussus ad unguem."

 

"Sufficit examen uestris si legibus", inquit

15

Pontius, "hinc pariter sententia iure sequatur:

Tollite, conficite hunc sceleri nec parcite tanto!"

"Non licet hoc nobis", dedit huic responsa sacerdos.

Nam sua fata deus sic est sortitus Iesus

Euoluitque uices, quas iam praedixerat auctor.

20

Criminibus falsis alii latrare nugasque

Tendere mendaces: "Iste est subuertere ritus

Gentiles ausus, Christum se condere, regem,

Pendere caesareum docuit prohibere tributum."

Pontius hic iterum fertur praetoris in aulam;

25

Euocat huc Iesum, quem si rex esset, ab ipso

Scire petit. Iesus responsum tale tyranno

Reddidit: "A tene hoc memoras? Aliisne doceris?"

"Nunquid ego", huic inquit praeses, "Iudaeus? Iniqui

Pontifices et gens tua te mihi traddidit ultro.

30

Qua te fraude notant? Qua labe fatebere sontem?"

"Non mea labentis sunt regna fluentia mundi.

Quod si mortalis domini mea regna fuissent,

Vidisses forsan pro me certasse cohortes

Quas habeo nec Iuda tibi me tradderet asper.

35

Nunc autem mea uis minime hinc est", fatur Iesus.

"Es igitur tu rex?" aulae qui praesidet inquit.

"Tu quod ego rex sum faris", respondit Iesus.

"Natus ad hoc ego sum qui lumina solis adiui,

Vt tester uero; cuius quicunque coruscat

40

Lumine, uoce mea trahitur." Quoi Pontius inquit:

"Quae ueri est ratio? Verum qua luce nitescit?"

Protinus hoc dicto repetit Iudaea citatus

Agmina principibus causamque excusat Apellis,

Eruere insontem cupiens a turbine Christum.

45

Inualuit populi fragor insonuitque procella

Tetraque centiloquis exclamat hiatibus hydra

Talia: "Iudaeam populos conciuit in omnem,

Quos usque huc docuit Galilaeis actus ab oris."

Hunc ubi Pilatus sub Apellae iure tyranni

50

Audiit ac regno natum, intra tecta remisit

Herodis, qui tum Solymis erat aedibus hospes.

Hunc autem Christus postquam stetit ante cupitus,

Laetanti toto est gauisus pectore princeps.

Nam quaedam sperabat eo data signa uidere.

55

Propterea multis praesaga oracula Christi

Scitatus, frustra surdas tentauerat aures.

At templi proceres instant et fraude maligna

Vrgent assidui: resonat latratibus aether,

Vincla tenent humilem taciturnique oris Iesum.

60

Vt uenator ouans cinctis indagine syluis,

Haesit ubi capreae genus intra retia dama,

Vociferante furit fremitu praedamque silentem

Circumstat, uacuas ingens it clamor ad auras

Latratusque canum rabido ferit aethera rictu.

65

Haud aliter saeuit populus; stat ut agnus adactis

Forpicibus Christus, quoi ferreus opilio instat.

Herodes ubi nulla uidet responsa nec ulla

Signa dari se nec saltem proprio ore tueri,

Spreuit eum, spreuit totque agmina mente superba

70

Et super indutum niueo delusit amictu,

In tua iura iubet tibi quem, Pilate, reduci.

Hactenus hos inter reges hostile fremebat

Dissidium, sed tunc animis sociantur amicis.

Pontius interea praeses uocat omne furentis

75

Concilium populi Christo ad se rege reducto.

"Offertis mihi uos hominem, quem nulla seueri

Iudicii censura notat. Nam excussa patescit

Simplicitas ab utroque suae modo iudice causae:

Iudice uos", inquit, "testes Herode, reatu

80

Supplicii nullo nobis damnante remissum."

Infremuere simul proceres emissaque uibrant

Spicula linguarum, saeuo tonat ore Megaera.

Quem nihil illa mouent, adeo stat fixus in almo

Robore, Trinacriae qualis iacet insula ad omnes

85

Aeoliae flatus immota sonantibus undis.

Non sic Pilatus, sed in illo fluctuat aestu,

Passibus emotis tremit icto et uertice nutat.

Despectum stimulat uerbis, ut tela reuulsis

Perfringat iaculis et turbida nubila soluat.

90

Praeside sed Christus multum mirante tacebat

Et mediante uiam, si qua unguibus eruat uncis

Insontem, munus populo Paschale petendus.

Iam prior ipse petit, iam Barraba, pestifer urbis

Seditio, innocuus populo et datur optio Christus.

95

Barraba pontificum iussu leue uulgus iniquo,

Barraba conclamat munus solenne daretur.

 

Pontius ut uidit quod nil prodesset, atrocem

Sed magis irritet uesana plebe tumultum,

Barraba tum populo donatur carcere liber.

100

Vt manibus iusto scelus omne a sanguine lotis

Credit et excussum Pilatus et ore fatetur,

Iuda sibi et natis ueniat cruor iste precatur.

Quaerit adhuc illis in fluctibus ire per altum

Et Iesu lacero saeuum placare furorem

105

Pilatus mortem uel sic arcere supremam,

Corripiatur ait flagris caedendus adactis.

Illico lictor atrox hunc arripit ungue cruento

Virgineosque suis denudat uestibus artus.

 

Atque illum adductis manibus post terga reuinctum

110

Alligat haerenti duplicata fune columnae.

 

Interea fasces et uirgea flagra ministri

Expediunt, accincta truces et brachia torquent.

Tunduntur sancti repetitis ictibus artus

Atriaque effactis resonant a carne flagellis.

115

Defessis alii subeunt aliisque cruentant

Verberibus, alios infigunt ictibus ictus.

 

Brachia tum lassi tot per tormenta ministri

Collapsum tereti soluunt a marmore Christum.

Vestibus inde suis languentes induit artus.

120

At noua portantem ludibria postibus amplis

Affusam excipiunt praetoria lata cohortem.

Rursus et incipiunt alii saeuire furores:

Arrepto Iesu, fracta cute uestis adhaesis

Vulneribus trahitur tumidosque exulcerat artus,

125

Purpura coccineo chlamydem circundata limbo

Ducta super, sedit regali irrisus amictu

 

Iuncea praedura quoi spicula cuspide texta

Imponunt capiti, regni diadema futuri.

 

Quoi genibus flexis illudit miles adorans

130

Alternatque ferox alaphas et ab ore cruento

Tetra uenena uomunt, ab harundine uapulat altus

Vertex ille dei, summi thesaurus honoris.

Intrauere caput spinae, fluit undique riuis

Destillatque cruor circum foedata per ora,

135

Permixtus sputis. En est rubicundus ut uua

Pressa manu, cuius superauit lilia candor.

Pontius ire foras extra praetoria Christum

Iussit et ipse prior se fert ac talia fatur:

"En misere afflictum uobis adducimus illum.

140

Saeuitum satis et ratio quam postulat ultra!

Ecce patens homo! Sarrano chlamydatus in ostro

Progreditur fixis redimitus tempora iuncis."

Tum magis infremuere furorque ardescit hiantum:

"Fige cruci, iam fige!" nefasque execrat. At illis

145

Praeses ait: "Iustum uos hunc configite! Causa

Nulla mihi: satis hoc examine constitit insons."

Illi tela uomunt ore et iaculantur acerbo:

"Debet lege mori, quia quum mortalia gestet

Membra, deum sese lingua iactauit inani."

 

150

Horruit inde magis Pilatus, et intima Iesu

Accito repetit praetoria; quaerit origo

Quae sit ei. Christo responsaque nulla ferenti

Rursus ait: "Mihi non loqueris, quem rite potestas

Est penes in te omnis, qua te seu tollere tigno

155

Sublimem libeat seu uinctum absoluere possum."

Christus ad haec: "In me iuris tibi nulla facultas

Nec fas esse potest nisi desuper. Ille cerastes

Maius crimen habet qui me tibi traddidit atrox."

Pontius hinc igitur studio contendit inani,

160

Liberet ut Christum rabidae de fauce procellae.

Ni fremitu populus, ni tam synagoga reclamet:

"Caesaris esse negas, hunc si dimitis, amicus:

Caesaris imperio sceptrum regale repugnat."

Praeses amicitiae sub caesaris ire periclum

165

Expauit Regemque foras educere iussit,

Ipse tribunali secto de marmore sedit.

Ante diem Paschae uenturum luce sequenti

Sol prope ad aetherias penetrauerat igneus arces.

Tunc irrisa deum Iudaea per agmina Regem

170

Pontius ostentat. Populus "Cruce tollite fixum!"

Ingeminat. Praeses "Vestrum cruce figere regem

Mene", ait, "impelli?" "Rex haud nisi caesar habendus

Est nobis", sacrae responsa dedere tiarae.

Abnegat ipsa suo regi Iudaea rebellis

175

Et sibi Romani sceptrum nisi caesaris esse.

Iccirco praeses formidine ductus auara

Traddidit his Christum configi in cornua tigni.

Haud mora, corripitur trabeaque exutus amictus

Induitur proprios et collo reste ligato

180

Ducitur ingenti scapulas super arbore pressus:

Fert humero regni uenturi insigne trophaeum.

 

15.

Concursus populi tota ruit urbe frequentis.

Hinc ignominiam uariis insultibus augent.

Et duo supplicii ducuntur in aequa latrones

Exitia, ut fures inter sit Christus iniquos,

5

Par quoque uel similis sceleratis furibus esset.

Pondere sed quanto grauius uexatus anhelat

Sub cruce tam uasta, collum cui fune satelles

Astrictum tracta uix, heu, suffocat eunti.

Multa laborantem quamuis hunc turba sequatur,

10

Pars tamen illa lutum, pars haec conuicia iactant

Fitque cibus cineres et amara absynthia potus,

Cantica derisus et laus infamia Christo.

Eduxere graui mersam maerore, procella

Oppressam comites in tristia funera matrem,

15

Quae deducit aquas oculis solaminis expers.

Ah, quis eam tanto medicari uulnere possit?

Quis maris instar ei pectus sedabit ab aestu

Commotum belli? Lunam quis luce carentem

Sole laborante et moerentia sydera toto

20

Placabit coelo? Tunc has super ethera uoces

Ore ferens imo gemitus a corde ciebat:

"Vos o, qui pedibus loca terrae seu mare uastum

Pupibus euentu rerum penetratis in omni,

Huc oculos uestraeque acies aduertite mentis,

25

Si qua meo par est similisue aerumna dolori?

 

In me oculos intende, Pater uenerande, dolentem

Respice! Dura meum crassatur nausea pectus

Corque meum penitus uersum peruasit amaror,

Caligant oculi lachrymis et fonte perenni

30

Exarsere genae turbataque uiscera moerent.

 

Ah, uideas animoque meos attende labores!"

Hos angiportis et per compendia questus

 

Ore dabat, natique uiam praeuerterat aegra,

Aegra suas inter comites. Ad compita portae

35

Vrbis eam sistunt atque omnis deficit oris

Halitus et toto labefactae corpore uires.

Hic tuba terribilem crepitu dedit aerea uocem

Et praeco indixit carmen ferale canorum,

Inceduntque cruces et flebile uoluitur agmen.

40

Vt fures inter medius processit Iesus,

Horrenti cinctus diademate tempora circum,

Atque sub ingenti cruce pressos intulit armos

Languidus et sparso liuentem sanguine uultum

Matris ad aspectum, sese uidere uicissim,

45

Proh dolor immersi peracerba strage dolorum!

 

Alter ab alterius duplicato uulnere rursus

Lapsus uterque cadit, premitur trabe Christus adacta.

 

At genus ad lachrymas agmen muliebre paratum

Tristibus insequitur planctuque ululante querelis.

50

Christus ut assurgens ultra processerat aegro

Corpore, conuersoque haec ore sequentibus infit:

"O matres Solymae, matrum quoque germina chara,

Percite me deflere, super uos flete sed ipsas,

Flete super natos uester quasque edidit aluus!

55

Namque dies aderunt quibus illae talia dicent:

O uentres steriles, qui non genuere, beati

Quaeque sibi nullos lactarunt ubera natos!

Incipient illo tum tempore montibus altis

Dicere: Vos in nos utinam conuersa cadatis,

60

O iuga, nos etiam colles et saxa, tegatis!

Arbore nam uiridi si sic accenditur ignis,

Arida quae tandem tum robora flamma cremabit?"

Haec ubi, lenta gradu tardo uestigia duxit.

Nam dolor atque sua crux illum mole premebant.

65

Stans igitur gemitum et suspiria mixta profundo

Pectore dat, leuat inde humero graue pondus onusto.

 

16.

Iamque locum subiere iugi quoi Golgotha nomen,

Qui damnatorum tabentia corpora pandit,

Horrendus uisu et graue olentem spirat odorem.

Hic tot ob exhaustos et tot fera flagra labores

5

Aruerat Iesu sub sicco lingua palato.

Propinant illi mala pocula uitis amarae,

Fatidicus sacro cecinit quae carmine uates,

Nec delibato calicis se proluit haustu.

Mox et lictor ei raptos abstorquet amictus

10

Et spoliat corpus lacerosque exulcerat artus,

Dum trahit haerenti concretas sanguine uestes.

Nudus et urentes ad frigoris astitit auras

Christus, acu pellem et ferrugine pictus Hybera,

Noas, Iacche, tuae dulcedine desipit uuae,

15

Vnde pudenda nequam genitus deridet aperta.

Plena dolore graui mater miserabile uisu

Affuit: "Heu, quae te fera pessima, nate, uorauit?"

 

Haec dicens capite ipsa sui uelamen honoris

Coepit et aegra sui circundat foemora nati.

 

20

Apparitor ea natum diuellit et ipsam

Deturbat; sociae secum duxere ululantem.

Christus et ante crucem subducitur, hostia sancta,

Incubuitque solo. Tunc se pro sontibus offert

Omnibus aeterno patri immortale piamen.

25

Inde repente manus ambas et crura ministri

Corripiunt et tigna super posuere supinum.

Malleus et claui punctis sonuere retusis.

Tum primo dextram caeli quae condidit arces,

Iustitiae quae regna tenet, quae lumina caecis,

30

Quae surdis aures et mutis ora resoluit,

Per medium palmae horrendo transuerberat ictu,

Ferreus unde trabem quadrato uulnere clauus

Transiit et ruptis stillauit sanguine uenis.

Membra dolore truci respondent, ossibus intus

35

Obriguere suo contractae uiscere carnes

Et latus accurrit reuolutaque brachia ad ictum,

Hostili quo laeua manus ceruice pependit.

Hostis ab amplexu sese explicat, unde sinistram

Torquet in aduersum subducto pectore cornu

40

Illiditque caput. Tum spicula iuncea subter

Et durum capiti subigit puluinar acumen.

Defecitque manus Christi torquente ministro

Nec laeuum potuit contingere laeua foramen.

Quid faciant aut quo protelent ordine corpus?

45

Reste ligant et lata trahunt in cornua palmas

Brachiaque enodant et cratem pectore laxant.

At postquam signo manus est adducta secundo

Et confixa trabi pariter, sub pectora uenter

Contrahitur strictaeque suo cum foemore bases

50

Sic imum efugere pedes et crura foramen.

 

Ergo a calce pedes innexa fune trahentes

Viribus extorquent amotaque ab ossibus ossa

Iuncturae laxant et toto corpore soluunt.

Et lumbi et scapulae costis et spina retexis

55

Tenditur in longum seditque in pectore mentum.

At medias arcent et in ima foramina plantas

Malleus et clauus non uno perforat ictu.

It cruor et triplicem diffundit ab arbore fontem.

Haud mora, uexillo nam Rex attollitur alto,

60

Solis in occasum, fixa cruce rupe cauata.

Inde triumphalis supra caput additur altum

Causa necis titulus Pilato a praeside missus.

Tres linguae hunc, terno uersu, ter nomine pandunt

Inciso Iesu totius regis Iuda.

65

Ob quod pontifices ringi ac deradere frustra.

Vtque duos secum crucibus fixere latrones,

Altior hos inter trabs est erecta cupressi,

Eminet et medium Iesu sublime tribunal.

 

Trans fera confixo ferratis uulnera clauis

70

Illudunt uariaeque insultant undique pestes.

Praeterit ille caput quassans et talia iactat:

"Vah, demoliri templum qui te asseris ingens

Posse dei, tribus idem et te instaurare diebus,

Te modo met salua, summo es si natus Olympo,

75

A cruce desilias manibus pedibusque refixis!"

Necnon pontifices, scribae populique senatus

Talia sese inter sistentes ore fremebant:

"Qui reliquos saluat, sibi deficit ille nec idem

Se saluare potest. At si rex esse laborat,

80

Expediat ligno modo se et descendat ab alto,

Vt credamus ei. Si tam confidit amico

Numine, saluetur; dixit se numine natum!"

Quique residebat custos in gramine miles

Seruabatque crucem, deriso apponit acetum.

 

17.

Vtque cibi et potus hausit libamen amarum,

"Sic consumor", ait, "uatumque oracla peregi."

Praeuius huic mortis pallor subit ora, grauescunt

Lumina; tum dextrum ceruix accumbit in armum.

5

Ipse graues oculos in coelum sustulit altum,

Pallentesque genae lachrymis maduere caducis

Et uox ingenti clamore suprema secuta est,

Qua manibus patriis animam commisit euntem.

Spiritus euicta morte et tepida ossa reliquit.

10

Concidit hinc flexo caput illud amabile collo,

Cruraque pressa suo exanimum sub pondere corpus

Complicat inferiusque ruentia membra residunt

Et tendunt laxo laniatas uulnere palmas.

Laetifer hunc alta speculatus ab arbore serpens

15

Victus ad infernas cruce, conto truditur umbras.

Horribilisque globus caligine densuit atra

Inuoluens omnem terram caelumque profundum;

Saxaque concurrere suos conisa per agros

Scissaque dissiliere, tremor concussit Olympum.

20

Pars ingens templi crepuit, tum nobile uelum

Rupit et a toto sacrorum arcana reclusit.

A diis auditae uoces abeuntibus alto

Aethere, ploratus et lamentabile carmen.

Et ueterum monimenta patrum patefacta dehiscunt,

25

Excita sacrorum redeunt in corpora manes:

Postquam surrexit Dominus, prodire sepulchris

Visa (genus sanctum) sanctaeque apparuit urbi.

Centurio attonito custos cum milite fixus

Stabat ab aduerso. Visa qui morte Tonantis

30

Terrificis rebus per tot portenta secutis,

"Iste uir", inquit, "erat iustus diuinaque proles.

Quam uhemens animam, quam uoce emiserit ampla!"

At procul haec matrum globus aspiciebat acerba

Et matris comites Christi fidaeque ministrae.

35

Quas inter Mariae Galileides: una minoris,

Altera maioris fuerat quae mater Iacob.

Tum patricidae populi spectacula magno

Obstupuere metu, simul omne reuertitur agmen

Territaque horribili feriebant pectora planctu.

40

At Marie uirgo pulla circundata palla

Solis et orba sui radio cadit ante crucique

Haesit, odorato dans oscula plurima cedro,

Fusaque sic roseo tinxit se sanguine mater.

Tollitur hinc, niueis extensaque brachia palmis

45

Sustulit alta uolens attingere uulnera nati.

Ter conata pedes amplecti stipite celso,

Ter reuoluta ruit rursusque erecta sub auras

Deficit et socias inter collapsa recumbit.

Illam curat amor tantae langore procellae;

50

Ni faciat, tot uicta malis extincta peribat.

Iam iam pendentis nati miserabile corpus

Spectaclumque uidens tam flebile, tota refusas

Soluitur in lachrymas ululantibus orba querelis:

"Hei, mihi morte dolor, mihi funere acerbior omni!

55

Non licet - ah! - te, nate, sequi me caede peremptam!

Nam sine te mea uita mihi quae uita futura est?

Quae mater uel quis fuit unquam talia passus?

Et potui superesse maris tot fluctibus acta?

Quippe solum omne mei longe est maris aestibus impar,

60

Ah, matris meminisse tuae ne, nate, graueris,

Tam desolatae matris, neu despice fratres,

Nate, tuos, quamuis absint te in morte relicto,

Respice qui crucis alta tuae sunt signa secuti!"

Haec dicens lachrymis extillat et ora cruore

65

Tincta lauat, pallens ut nati exangue cadauer.

 

18.

Postquam festa quies accenderat astra, parandis

Prodiit unguentis muliebris ab aede caterua.

Nomen idem cunctis et cura uidere sepultum

Marmorea Christum deflendo funere tumba.

5

Et quum prima rosis aurora rubesceret ortis

Candidus et tenebras inter lucesceret aether

Maneque purpureum uicino flaret ab astro:

"Quis molem immensam saxumque immane reuellet?

Obuia quis nobis ad Christum obstacula tollet?"

10

Talia dicentes ibant, tumulumque patentem

Emotoque uident reuolutum pondere saxum

Et super hoc iuuenem decus immortale sedentem.

Extemplo ut cursu penetrant in aperta cauati

Marmoris antra, uident alium candore niuali

15

Indutum, dextra tumuli de parte micantem

Fulgureo uultu: muliebria corda pauescunt,

Custodum trepidus timor horrida concutit ossa

Lapsaque semianimum per terram corpora fudit,

Corpora rapta fuga nuper trepidante reuersa.

20

"Vos, o faeminei non ultima gloria sexus,

Ne trepidate, pio quibus ardet amore beatum

Pectus!" ait summo coelestis ab aethere missus.

"Anne salutarem, qui uitae est auctor, Iesum

Quaeritis occisum? Gelida surrexit ab urna!

25

En locus est uacuus uicta quo morte quieuit.

Pergite et actutum mea dicta referte uocatis

Principibus necnon eadem quoque dicite Petro:

Arua Tyberiadis Galilea uolubilis orae

Migrandum est uobis: ibi praeuius ipse uidendus."

30

Haec ubi, mixta timor rapit inter gaudia mentes

Foemineas; in amica ferunt se tecta uolantes

Notaque discipulos faciunt ea uisa per omneis.

Hi uero ingenio muliebri haud credere quicquam,

Somnia quin delira putare et uana referri.

35

Interea Petrum stimulis amor urget adactis:

Concitus unde ruit cursu, simul emicat alter

Fulmineis alis et, praepetis ocior aurae,

Praeuolat hic Petro et uestigia transiit ardens.

Primus et ad tumuli specus astitit ipse nec intus

40

Se tulit, inspexit sed lintea solaque uidit.

At prior hoc uacuum qui tardior inuolat antrum,

Lintea seposita et sudaria uidit in una

Parte loci inuolui, diuino a uertice tegmen.

Et qui primus erat subiit specus ille secundum.

45

Visa uiris fecere fidem surgentis Iesu

Sacraque fatidici patuere oracula uatis.