Fausto Andrelino amores sive Livia 2

Testo base di riferimento: G. Tournoy-Thoen, 1982

Cura dell'edizione digitale: Daniela Marrone

Altre sezioni


1.

Humida nox aderat caecis velata tenebris,

      Et latitans medium Luna secabat iter,

Versaque in aequoreos properabant sydera fluctus,

      Ibat in arctoo lenta sed Vrsa polo.

5

Repserat alta quies primos resoluta per artus,

      Atque oblita sui corda laboris erant.

Somnia tunc vidi certo venientia gressu,

      Quae foribus misit cornea porta suis.

Nanque meas variis mulcebat cantibus aures

10

      Caelestes referens Musa novena sonos.

Has medius nitida lustrabat lampade Phoebus,

      Rectus et ex illo principe coetus erat.

Priscaque convolvens et gesta recentia Clio

      Rettulit in fastis tempora scripta suis.

15

Euterpe calamos inflabat laeta sonoros,

      Terpsicore cantus associante pares,

Et quae vincta manet tenui comoedia socco

      Prolata est verbis, blanda Thalia, tuis.

Stabat Melpomene rubeis induta cothurnis,

20

      Et tragicum moesta voce canebat opus.

Nec minus, o Erato, terram dimensa rotundam

      Monstrabas spacio quanta sit illa suo.

Ipsaque rhetoricis facunda Polymnia nervis

      Miscuit Actaei dulcia mella favi.

25

Quin etiam assidua rapti vertigine caeli

      Vrania citum docta notabat iter.

Heroum ingenti carmen reboabat hyatu

      Excellens reliquas Calliopea deas.

At tu, Phoebe, cavo Cyllenia pectine dona

30

      Tangebas, longis conspiciende comis,

Cum sic scrutatrix causarum virgo latentum

      Increpat, heu, tardas in mea damna moras:

"Pigra quid Ausoniis frustra teris ocia campis,

      Immemor o saecli, Fauste poeta, tui?

35

Nunc nova Sforciadae generosaque corda Philippi,

      Nunc dux Montanofeltrius orbe vacat.

Alphonso pannosa caret tutore Camaena,

      Munificusque sui Borsius aeris abest.

Pontificis praelarga Pii clementia cessit,

40

      Et virtus, Quinto deficiente, iacet.

Nec nomen, Gonzage, tuum, Lodovice, silebo;

      Heu, qualem amisit Pegasis unda ducem!

Quare, age, cum surget croceis Aurora capillis,

      Canaque cum tepido sole pruina fluet,

45

Impiger accelera Gallas accinctus ad oras,

      Quas Rhodanus celeri, quas Arar ambit aqua,

Contudit invictus decimo quas Caesar in anno,

      Dum pressit posito colla superba iugo,

Excita nocturno sensit quas Roma sopore,

50

      Cum vigil huic subitam praestitit anser opem,

Cum nimis infesto prostrata cadavera Marte

      Alia sanguineis volvit honusta vadis.

Illhic aerio fortis de vertice rupis

      Pectora magnanimus docta Guielmus amat,

55

Excipit et sacros studioso pectore vates,

      Vt volucris pullos officiosa suos.

Non ea seposito procul est sita climate tellus,

      Qua parili opposita limite signa meant.

Non excelsa ferunt, alium non ima calorem

60

      Solsticia, est illo quarta nec umbra loco.

Non sitit intensis duplex fervoribus aestas,

      Non hyberna novo bina tepore vigent.

Non regit aequales semper vaga Cynthia currus,

      Nec Sol est paribus semper anhelus equis.

65

Non trahit accelerans velocia plaustra Bootes,

      Vrsa nec occiduo mersa sub axe latet.

Signa obliqua cadunt aequo scandentia gressu,

      Ortaque directo tramite prona ruunt.

Solsticiumque duplex et sola inducitur aestas,

70

      Solaque cum glacie bruma rigente venit.

Et flexa in Septem totam videt umbra Triones

      Non ausam aequoreas Arcton inire vias;

Huius et incedit Custos pede tardus inerti,

      Nec nisi par bina est noxque diesque vice.

75

Si foret et toto divisus ab orbe Guielmus,

      Attamen hic subitis est adeundus equis,

Ne tanti miranda viri commercia desint,

      Quo nihil aethereo sub Iove maius adest".

Haec ait et Somnus tacitis evanuit alis

80

      Tradita nec celeri iussa fuere Noto.

Ecce tibi, princeps cunctarum maxime rerum,

      Carmina primaevo fluxa calore damus,

Vt data sint per te levibus nova pondera nugis,

      Vtque tuo clarus lumine fumus eat.

85

Si fuerit meretrix tetrico laudata Catone,

      Illa vel austeris nuda placebit avis.

 

2.

Iam parat Ocnaeis discedere Livia campis

      Et subito in patrios ire coacta Lares.

Obvia prosternas, subsidens, aequora, tellus,

      Ne male clivosa fessa laboret humo.

5

Ne rapida mixtos infundas grandine nymbos,

      Ipsa sed instantes subtrahe, Iuno, manus.

Haec tua non properat temerare cubilia pellex,

      Sed te praecipua simplicitate colit.

Tu quoque, si memor es flammarum, Phoebe, tuarum,

10

      Mitia suppresso lora calore move;

Vrere divini tam membra decentia vultus

      Esset in invidiam culpa ferenda tuam.

Des etiam patulum dominae velamen eunti,

      Qualibet expansis arbor opaca comis.

15

Comprime prorupta ventos sub mole frementes

      Et, facilis, dextros, Aeole, mitte Notos.

Si nemus umbrosum silvasque intrarit opacas,

      Incola, securam, Cynthia, pande viam,

Et cave ne rapiant Fauni mea vota procaces:

20

      Nam tua sunt forti iura tuenda manu.

Vos, liquida, intranti placidos date, flumina, cursus,

      Tristia ne vestris nomina praestet aquis,

Praestitit ut patriis infoelix fluctibus Helles,

      Cum male velligero tergore vecta foret.

25

Nec minus, o sonipes tanto sub pondere foelix,

      Fac serves animae credita iura meae.

Blandius haud animal dominoque fidelius ipsi,

      Nec quadrupes docili doctior extat equo.

Hic bene signa canit venturi praescia belli,

30

      Et salit ad tactam, voce sequente, chelym.

Hic miseras regi lachrymas diffudit adempto,

      Clausit et abiectis tristia fata cibis.

Hic vario fossus Thebani vulnere toeli

      Pellaeum eripuit densa per arma ducem.

35

Hic quoque praecipitem specula se misit ab alta,

      Captus ut indigno liber ab hoste foret.

Hic est Caesareo nunquam nisi pondere pressus:

      Tanta erat in dominum cura fidesque suum.

Invitam patrias iam te vecturus ad oras

40

      Hynnit et uda ferox frena remordet equus.

Saepius et velox pressam cavat ungula terram,

      Nunciat et motum prospera signa caput.

Iungito iam dextram dextrae iamque oscula mille,

      Mille sonent, nostras hymbre rigante genas.

45

Iamque memor valeas addicti Livia Fausti:

      Certa vel absentem servat amica procum.

 

3.

At nullos sterilem latratus mittit in auram,

      Qui fuit antiqua doctus ab arte canis;

Et vetus est rara deprehensa indagine vulpes,

      Vana nec expertus verba magister habet.

5

O quotiens: "Specta", quotiens: "Cave, Livia", dixi,

      "Decidat in cyathum ne qua ruina tuum".

Intrepida nullos agitabas mente timores;

      Attamen efractus turpiter ille iacet.

Nunc piget aerias monitus iactasse per auras,

10

      Nec iuvat exacti poenituisse mali.

Non bene contemnit veterem nova semita cursum:

      Nam solet expertis rebus inesse fides.

Heu, quantum insipiens passa est incuria damnum:

      Non erat in toto pulchrior orbe calix!

15

Scilicet infoelix Veneta delatus ab urbe,

      Stabat Apelleae pictus ab arte manus.

Ebria spumabant calcatis praela racaemis,

      Tinctus et ex omni parte Lyaeus erat.

Mensaque fervebat caelesti splendida luxu;

20

      Libabat roseo Phryx puer ore Iovi;

Et querula intonsus cythara cantabat Apollo

      Impia terrigenae corpora caesa manus.

Parte alia nudo prehensam cum Marte Dionem

      Monstrabant reliquis Lemnia vincla deis.

25

Proximus in Phrygia stabat Paris arbiter Ida

      Et dabat Idaliae poma ferenda deae;

Stabat et indignans deiecto lumine Pallas

      Et coniunx magni spreta Tonantis erat.

Qualibet hausisses vivas ab imagine voces,

30

      Ni data Caucasea poena fuisset ave.

Horrida nam timuit miseri tormenta Promethei,

      Qui tantum invictae fecerat artis opus.

Hoc quondam Alcynous reduci libasset Vlyxi,

      Pulsus ab aequoreis cum stetit hospes aquis.

35

Hunc Tyrio increpitans Bytiae tribuisset Elysa,

      Illo si cyathus tempore factus erat.

Disce iterum subitae ventura pericula sortis:

      Nam modico foelix tempore vertit iter.

Disce modum rebus certum servare secundis;

40

      Interdum est portu fracta carina suo.

Saeva quid immeritae facio convicia sorti?

      Provida consuluit casibus illa tuis.

Cum scyphus iste foret, te discedente, relictus,

      Haud alius tanto munere dignus erat.

45

Sic igitur potius voluit Fortuna iaceret

      Quam nova non digni iura subiret heri.

Tangere sacra nefas magnorum vasa deorum est,

      Nec licet ambrosias sumere quenque dapes.

Stulta, quid ipsa rigas iteratis fletibus ora?

50

      Sunt potius vitae fata gemenda meae.

Plurima comperies maiori cymbia cultu,

      Altera sed nullis Livia rebus erit.

 

4.

Improbe, tam molli gestis quid, lectule, pluma?

      Stulte, quid ornatu splendidiore tumes?

An credis blandosque iocos, dulcesque susuros,

      Gaudia et assueto nostra fovere sinu?

5

Falleris, ah demens, nostrorum ignare malorum;

      Non sum ego deliciis laetus ut ante meis.

Nil tener iste torus, nil stragula picta videntur,

      Nil camera insigni conspicienda trabe.

Illa etenim tenebras abiens induxit opacas,

10

      Quae facit aspectu cuncta serena suo,

Quae secum roseas Charites pulchramque Dionem

      Abstulit et quicquid vernus habebat amor.

Non aliter, Phoebo fluctus intrante marinos,

      Magna sub obscuris noctibus umbra venit.

15

Pone igitur tantos, infoelix lectule, fastus;

      Pallia tam subitis casibus apta gere;

Et tecum lachrymas orbata cubilia fundant,

      Et sonet in tota crebra querela domo.

Convenit aequalis fortunae vultus iniquae,

20

      Sulcat et urgentes nauta coactus aquas.

Ipse sub horrendis deserti rupibus antri

      Consumam vitae tempus inane meae.

Dicam ego sit quanta tinctus rubigine livor,

      Quid parit indigni perfida lingua mali.

25

Dicam ego quam spreti gravis est iniuria vatis,

      Multaque de nostro tempore vera querar.

Quaeque cavos montes habitat penetrabilis Eccho,

      Vltima defecta verba remittet ope.

Sedula vicinas cogent suspiria silvas

30

      Saepius indignam dillacerare comam.

Forsitan immanis surdas ad principis aures

      Hos miserans querulos deferet aura sonos.

Forsitan ille meos placatus reddet amores,

      Cum sciat experti vulnera caeca dei.

35

Solus inops misero succurrere discit egenti:

      Testis inest Phrygio mitis Elysa duci.

Vidi ego iam tumidi turbatas aequoris undas

      Post modo composita lenius ire via.

Interea humectent nostros vaga flumina vultus,

40

      Vt memor accepti quisque doloris eat.

Ipse etiam, arrepta Bryseide, flevit Achilles:

      Nam venit abducto saevior igne dolor.

Grata solet pietas casus meminisse ruentis,

      Ne cadat officii munus inane pii.

 

5.

Ergone tam rapido potuit Fortuna furore

      In mea praecipitem vertere damna rotam,

Lapsus ut ex alto tantarum culmine rerum

      Vt grave sublimi pondus ab arce ruam?

5

Credam ego coelesti mortalia subdita curae,

      Cum fera sint tantum numina passa nefas?

Non fluere incerto potius rear omnia casu

      Nullaque mentitum scaeptra tenere Iovem?

Quid puram coluisse fidem, quid candida prodest

10

      Vita, quid in sanctis thura cremata focis?

Cerneret haec, si quis summo deus esset Olympo,

      Nec foret abiecta vana querela prece.

Irrita sed surdo demersimus omnia fluctu,

      O nimia simplex credulitate genus!

15

Cur nimis enixa es cruciandum mater alumnum?

      Debueras foetus ventre necare tuos.

In me tota ruit nascentem regia coeli;

      Falcifero Mavors cum sene iunctus erat.

Astitit Alecto duplici comitata sorore;

20

      Omina feralis tristia bubo dedit

Nec meus inducta natalis nube refulsit,

      Ne qua foret nitida fronte serena dies.

At postquam impatiens miserum dolor urget amantem,

      Haec erit haec nostro tincta cruore manus.

25

Cum fuero infoelix gladio traiectus acuto,

      Et plangam invisam sanguinolentus humum,

Stet lacerum corpus volucri data praeda rapaci,

      Insatiabilibus facta sit esca lupis.

Anxia discurrat centenos umbra per annos,

30

      Tectaque non ullo cespite membra gemat.

Et Stygia optatas cymba cum transvehar undas,

      Horrificus triplici me canis ore petat.

Post modo Thysiphone scindat latus omne flagello

      Duret et in poenas ingeniosa meas,

35

In loca me ducat populis habitata prophanis:

      Ista decet sortem noxia turba meam.

Dent mihi defessae rimosas Bellides urnas,

      Praecipitique citae verser ab orbe rotae,

Atque cadens alto saxum de monte revolvam,

40

      Et mea dillanians pectora tundat avis.

Aspera sint quamvis - quis enim graviora putaret? -

      Attamen haec nostris sunt leviora malis.

Nulla manet gravior vidui quam poena furentis;

      Tam miser est medica qui caret aeger ope.

45

At tu, crudelis tantorum expulsor amorum,

      Et Nero deliciis insidiate meis,

Ecce ferum satia miserando sanguine pectus:

      Conveniens factis mors erit ista tuis.

 

6.

Non canit assidua religatus compede fossor,

      Laeta Perhyllaeo verba nec aere sonant.

Anxia sublimi pendentia corpora fune

      Dant tremula moestos non nisi voce sonos.

5

Cocta Cytheinis qui toxica sumpsit ahenis,

      Haud rabido lepidum fundit ab ore melos.

Non bene conveniunt gravibus mera gaudia curis:

      Oderunt tristes seria verba modi.

Haec eadem queruli funesta Symonidis ora;

10

      Haec eadem in Geticam Naso fugatus humum.

Foelix heu, nimium foelix nimiumque beatus,

      Tempora qui, pulsa nube, serena trahit.

Ille potest spretis contentus vivere curis,

      Moestaque composito reddere laeta ioco.

15

Solus et ille potest victurum condere carmen

      Gestaque non priscis inficianda viris.

Non ita sentires resonantem bella Maronem,

      Pectora si tristi praessa dolore forent.

Scilicet illa vigent caedrinis digna tabellis,

20

      Quae bene pacata carmina mente fluunt.

At mea vipereo turgentia guttura felle

      Mixta venenato sputa cruore vomunt.

Ista petunt duram plorantia tempora sortem

      Non nisi flebilibus carmina digna sonis.

25

Haec etiam invito deducta est littera tractu,

      Vlla nec invisum gratia munit opus.

Hinc Phaetontaeos horrent mea scripta vapores,

      Aut veteris rapidas Deucalionis aquas.

Quos tenet ipsa meos, reddat si Livia sensus,

30

      Nostra vel Andinam vincet avena tubam.

Si redit illa pium non aspernata poetam,

      Ingenii salient flumina tanta mei.

Quam Pallas, quam Musa canat, quam Phoebus et Euan

      Nescio quid praesens Livia maius habet.

35

An sinis informi vatem torpere veterno?

      Obsolet an propriis abdita forma bonis?

Quam male fraudata est deserto vitis in agro,

      Quam male sunt ramis marcida poma suis!

Non arat incurvo proprias qui vomere glebas,

40

      Arvaque non ullo culta labore sinit,

Spicea cum flavet vicino messis in agro,

      Desidiae queritur damna pudenda suae.

Ne duo fraudentur nativis pectora donis,

      Ocior in nostros curre, puella, sinus.

45

Cypria, sancta tui facias rata vota poetae,

      Sive meo tantas excute corde faces.

Gloria maior erit duras fregisse cathenas,

      Quam vinctum indigne discruciasse procum.

 

7.

Scilicet adversa cessant foelicia sorte,

      Quaeque valent fato saepe iubente ruunt.

Ah nimis incerto Fortuna volubilis orbe,

      Seu das, infesta seu rapis ipsa manu.

5

Hunc modo praecipitas, illum modo tollis in altum,

      Nec retinet firmas ille nec ille rotas.

Nunc experta loquor tristis dispendia casus.

      Haec utinam falso vana sub ore forent!

Non fera tam rigido facerem convicia motu,

10

      Sed venit ad meritam nostra querela deam.

Ad tua sincero properans sacraria cultu,

      Sum ratus arbitrio cuncta subesse tuo,

Et totum aeternis te volvere legibus orbem;

      Et mihi solius numinis instar eras.

15

At tu laeva venis sacroque ingrata poetae,

      Nec foelix aliquid praescia cantat avis.

Si qua vides, subito turbas mea gaudia casu,

      Semper et in nostras invida surgis opes.

Iam facilis solidum rupisti foedus amoris,

20

      Livia vesana cum fuit icta manu.

Heu, quantos gemitus, quantas dolor ille querelas,

      Et mala bacchanti quanta furore tulit!

Composuit placidam simul ac Venus aurea pacem,

      Iunxit et optato mutua corda toro,

25

Perfida saevisti solito Fortuna reatu

      Atque iterum invitos dividis ecce procos.

Heu lachrymans patrios adiit mea Livia campos,

      Nec potuit rigidae iura movere deae.

Ipse etiam perago noctes desertus amaras,

30

      Et mea non ullum cura levamen habet.

Ah pereat primus chari disiunctor amoris,

      Et qui mordaci corpore livor inest.

Hinc male cunctarum nata est discordia rerum,

      Hinc odia indignis perniciosa viris,

35

Hinc curae informes, hinc falsa calumnia manat,

      Hinc cadit, abrupto foedere, sancta fides.

At saltem, quoniam longis distamus ab oris,

      Corpore quod nequeas, Livia, mente velis!

Subdola si nostris tendentur retia votis,

40

      Fac subeat menti Penelopea tuae.

Dum vir abest multum fato iactatus iniquo,

      Haec erat innumeris solicitata procis.

Anxia fallebat nocturnae tempora curae

      Pendula solicita tela retexta manu,

45

Lassaque ponebat frigenti corpora lecto

      Factaque tam turpi labe carebat anus.

Si nimium timeo, parit hunc tua forma timorem;

      Si nihil, hoc probitas irreprehensa facit.

Cretica nec timuit tendens Menelaus ad arva,

50

      Et tamen est Phrygio rapta Lacaena viro.

Pulchra vel in sanctis metuenda est foemina templis;

      Omnibus est semper forma timenda locis.

Sed bona cum quaeras sincerae nomina famae,

      Perficiet titulos candida vita suos.

55

Exploratus amor longoque exercitus usu

      Semper habet priscae conscia signa facis.

At tu, seu nitido, tristi seu nubila vultu,

      Iudicio instabilis, diva, ferere meo.

 

8.

Immemoris damnas diuturna silentia Fausti,

      Et nullum verbis pondus inesse meis.

Lata repentino vana est sententia motu:

      Omnia sunt variis discutienda modis.

5

Aspicimus cunctis geminas mortalibus aures,

      Ne rea iudicio pars vacet ulla suo.

Non erit admisso damnandus crimine vates,

      Si totum aequata lance rependis opus.

Rupta quidem, fateor, iunctae sunt foedera dextrae,

10

      Fluxit et exiguo tempore pacta fides.

Non tamen est nostro lapsus de pectore Nestor,

      Nec facit auctorem culpa professa reum.

Tollere nulla potest longarum maeta viarum

      Antiquum verae pignus amicitiae.

15

Crebrior optata properaret epistola cursu,

      Ni foret obstantis iusta querela morae.

Iam mea, quae fuerat toto notissima circo,

      Squallida nunc turpi languet avena situ.

Illa iacet penitus solito deserta favore

20

      Moestaque sopitis vocibus ora silent.

Sed quoniam levior manifestis cura querelis

      Et gravior tacito poena dolore venit,

Accipe pauca quidem, largo sed condita fletu,

      Vt quota sit nostri pars tibi nota mali.

25

Omnia si passae referam discrimina sortis,

      Vltima de gemino tempore gutta fluet.

Quid memorem indigna religatum compede patrem,

      Nostraque nescio quo praedia rapta modo?

Quid memorem ut nimio partam sudore Minervam

30

      Inscia ceu stolidum Curia temnat opus,

Nullaque possideat vigilatum praemia carmen

      Musaque vix ipsam pellere docta famem?

Fervida suppresso compescitur ira palato,

      Libera ne coeptum lingua sequatur iter.

35

Caetera si nostris fierent manifesta libellis,

      In miserum caderet vasta ruina caput.

Non gereret volucris nigrantes Delphyca pennas,

      Prodita ni tecto crimine nympha foret.

Omnia si tacitae servasset credita menti,

40

      Aridus haud mediis Tantalus esset aquis.

Si decerpta gravi caelasset ab arbore grana,

      Non mala funestum traderet omen avis.

Abdita detexit vetitae qui nomina Romae,

      Ille capistrata morte necatus obit.

45

Garrula dentato frenanda est aggere lingua,

      Indicat ut vincto firmior ore dea.

Impia sed nunquam parvo contenta reatu

      Nunc mea plus iusto sors pede colla premit.

Detulit, heu, certus nostras modo rumor ad aures

50

      Tinctaque letifero toela cruore dedit:

Scilicet immensum generosi pignus amoris

      Pressa quod immiti corpora peste tenet,

Obruta Lethaeo claudit quod lumina somno,

      Lumina vernantes inter habenda rosas.

55

Ah nimium properans stricto Libitina pheretro,

      In mea quam saeva commoda falce ruis!

Num satis est raptus primo Cornicius aevo?

      Num satis, ammisso Bessarione, queror?

Num mea funereo satis est soror abdita saxo?

60

      Hei mihi Lesboa doctior arte soror!

Saevior Hyrcana dempto Mors tygride foetu

      Et rigido Hyspani durior aere soli,

Debuit ipsa tui violenta potentia iuris

      Lenior et dominae mitior esse meae.

65

Huic nec nostra parem, nec saecula prisca tulerunt:

      Tanta sub eximio corpore forma fuit!

Hac nimium foelix radiabat lampade tellus,

      Vt vaga cum rutilo Cynthia fratre nitet.

Heu, heu, composita est facili quae foemina limo,

70

      Sola fuit merita digna perire nece.

Illa etenim vetitos dum carpit ab arbore foetus,

      Misit inexpertum sub tua iura genus.

O saltem misero crudelia fata dedissent,

      Vt moriens nostro staret amica sinu!

75

Aeterna premerem circundata lumina nocte,

      Exceptusque meo spiritus ore foret,

Nudaque fontano purgarem corpora rore,

      Mixtaque cum pingui cynnama thure darem;

Lata vel arsuro gemerem mea gaudia fulcro,

80

      Et tegeret cineres debita testa pios.

Et caelata brevi monstrarent carmina busto,

      Qualia sincerae foedera mentis erant:

"Rara verecundae fuerat cui gratia formae,

      Hic iacet ante suum Livia rapta diem".

85

Moesta gemit tellus, foelix canit undique caelum:

      Illud habet totum quo caret ista decus.

Hoc tantum superest misero solamen amanti,

      Vt fluat ex oculis sedula gutta meis,

Semper ut extinctum Clymeneia germina fratrem,

90

      Pignora ceu Phrygius luget adempta lapis.

Edita solicitum rumpent suspiria pectus,

      Dum properet vitae maeta suprema meae;

Ac velut ammissa desertus coniuge turtur

      Devia, posthabitis urbibus, arva colam,

95

Et queror in duros sicco sub stipite casus:

      Hic status, haec fato sunt loca digna meo.

Si qua igitur vidui tangit te cura poetae,

      Excusata meae tempora sortis habe.

Aut veniant hylari solantia carmina vultu,

100

      Aut mecum ammissas saepe querare faces.

Extinctam superas animam revocabis ad auras,

      Si tantum relevet littera missa malum.

Auxeris undanti si tristia funera luctu,

      Non erit optatis gratior hora meis.

105

Concidet haec brevior cumulato vita dolore:

      Ablata nullus vivit amator hera.

 

9.

O iucunda mei suspiria nuncia cordis,

      O larga ex oculis flumina lapsa meis!

Si qua movet pietas tantum miserata dolorem,

      Ista, precor, dominae ferte legenda meae.

5

Quem tua iam faustum praesentia fecit, eundem

      Nunc absens miserum reddis, amica, procum.

Pro dape vitali solo depascitur hymbre,

      Saxaque pro plumis mollibus aspra fovet,

Et versata carent optato corpora somno:

10

      Anxia pro dulci cura quiete venit.

Deficit infoelix vacuam tenuatus in umbram,

      Nec nisi semineci est nomen in ore tuum.

Sit licet obscurum iam iam subiturus Avernum,

      Surget ab aspectu protinus ille tuo;

15

Oraque si fuerint vestris admota labellis,

      Fortior intrabit membra refecta vigor.

Tu servare potes miserum, tu perdere vatem:

      Pendet ab adventu morsque salusque tuo.

Si velit illa libens rebus succurrere lapsis,

20

      Ad mea praecipiti tecta redite gradu,

Vt redit optatas missus si quando tabellas

      Nuncius in lasso portat anhelus equo.

Vos ego tunc vellem celeres conscendere currus,

      Quos puer ignota frugifer arte tulit,

25

Quosve habuit fugiens volucres Medea dracones,

      Dum furit in proprium turba cruenta patrem,

Rumpere seu liquidum velocibus aera pennis,

      Nuncius aethereo quas Iove natus habet,

Dedalus aut quibus est coelo delatus ab alto,

30

      Cretensis fugeret cum fera regna ducis.

Sit licet et cursus vento pernicior omni,

      Visa erit una suo longior hora die.

Si tristem avertat, visa ceu Gorgone, vultum,

      Tunc mora propositum longa retardet iter.

35

Omina concipiam venturae incerta puellae,

      Et referet varios spesque metusque modos.

Sed, reor, illa piis non adversata querelis,

      Non dabit in celeres verba caduca Notos.

Non hanc Caucasea genuit sub rupe leaena,

40

      Vbera nec saevae plena dedere ferae.

Lenior esse solet damis quoque mitior ipsis;

      Haec alit, haec vitam spes fovet una meam.

Apta sed orandis discernite tempora rebus:

      Non semper faciles cernimus esse deos.

45

Non nisi cautus init tranquillum nauta profundum,

      Vt peragat cursus tuta carina suos.

Heu, heu, plena damus vario mandata timore:

      Ipse vel in media pace timetur Amor!

Vos moneat series notorum immensa dolorum:

50

      Doctior experto est quisque cavere malo.

 

10.

Vana igitur superest pellendi cura furoris,

      Cum bene radices egerit ille suas.

Vana redundarunt Peligni iussa poetae:

      Sanantur nullo vulnera tanta modo.

5

Scilicet ipsa tenet semper sua signa cicatrix,

      Cunctaque perpetuo stygmate corda notat.

En mea quo cessent rodentes pectora curae,

      Experta est vario quaelibet aura modo.

Apta Cupidineis vitavimus ocia toelis,

10

      Et si quid Paphiae gratius extat opi.

Scripsimus infamis notum modo crimen amicae,

      Ipsaque stultitiae damna pudenda meae,

Et modo quanta dedit falsae periuria linguae,

      Cum mea nescio quis vota teneret Arabs,

15

Quam fuerit levior foliisque incertior ipsis

      Quaeque aliis tulerim non patienda viris.

Hortulus irriguas sumpsit modo fertilis undas,

      Insita sunt nostra lectaque poma manu.

Nunc ego tensa tuli frondosis retia silvis,

20

      Nunc valida fossus cuspide cervus obit.

Aut fuit hamata decaeptus harundine piscis

      Saepius aut agili lympha natata manu,

Invitusque fui magicas accinctus ad artes,

      Ferret ut auxilium conscia saga pium.

25

Et demum ut possem tantos frenare dolores,

      Sunt mea prae nimio corda sepulta mero;

Parva licet placeat sumpti mensura Lyaei,

      Plurima nec stomacho grata sit esca meo,

Vt levet infecto regnantem in corpore morbum,

30

      Confugit ad quamvis pauper amator opem.

Pellere nulla meum potuit medicina furorem,

      Nec fuit ex ulla parte fugatus amor.

Cum mala succurrit tantae iactura puellae,

      Totus ut Ogygio numine motus agor.

35

Auctus et attractis nimium furit aestus habenis,

      Vt sonipes rigido pressior ore furit.

Ipse etiam duro succumbere nescia casu,

      Vrgenti racio sub pede victa iacet.

Ignis et invito caelatus proditur ore:

40

      Nulla sub ingenuo pectore flamma latet.

Ah genus infoelix, nec tutum nomen amantum,

      Seu veniat lenis, seu ferus iste puer.

Nam si mansuetus placida deus annuat aure,

      Non caret assiduus suspicione timor.

45

Plura etiam inducit tota suspiria nocte,

      Si fuerit tristi fronte rebellis Amor.

Mutua sed geminos si cura ligarit amantes,

      Optatasque vetent invida fata vices,

Hac minor est Siculi, quamvis fera, poena iuvenci

50

      Et quam Tartarea sentit adulter ave.

Tam magnum ostendunt testantia signa dolorem,

      Quorum purpureo mora cruore rubent.

Sed quoniam haec omnes intrent vada caeca necesse est,

      Est aliquid placida semper amante frui.

55

Tam bona si nostrae spiraverit aura carinae,

      Naufraga quae fuerant corpora, tuta fluent.

Acta per adversas si qua est fortuna procellas,

      Illa minus, domina velificante, nocet.

 

11.

Vt reus expectat duro sub carcere vinctus

      Seu bona supplicii, seu mala verba sui,

Donec certa latet iustae sententia lancis,

      Cogitat eventus deteriora sui,

5

Sic incerta meae timeo responsa puellae

      Et labat ambiguo spes agitata metu.

Non solet esse pio constans in amore puella,

      Et levis absenti corde recedit Amor.

Spumanti Venus orta salo, cui Iulia proles

10

      Debet ab Aenea nobilitata tuo,

Si meus a teneris animus tibi serviit annis,

      Et fuit ante tuos secta columba focos,

Si Diomedaei damno fera vulnera toeli,

      Prodita si vestri dulcia furta tori,

15

Vt, dea, sis praesens celeres delapsa per auras,

      Ad sua Laedeus frena citetur olor,

Vel te sacra Paphos teneat vel Sicanis ora,

      Vel tua frondosis alta Cythera iugis.

Vt solvis gelido concretas frigore glebas,

20

      Sic solvas dominae pectora dura meae.

Cum foret Hyppomenes maeta defectus in ipsa,

      Auxilio victa est Hyppodamia tuo.

Te duce fortis erat visa Laeander amica,

      Brachia cum mediis lassa moveret aquis;

25

Ille etiam tumidis nunquam foret obrutus undis,

      Invida sed caecam fata dedere viam.

Nec minus ipsa micas reliquis clementior astris,

      O semper nitido stella serena polo!

Tu claram obscuris lucem mortalibus affers,

30

      Fessaque cum grata corpora nocte levas.

Tu genus omne creas, totus quod possidet orbis,

      Et concepta tuo quaeque vigore fluunt.

Ipsa beas omnes tali sub sydere natos

      Mitis et ex omni parte secunda venis.

35

Maior adhuc superest nostri fiducia voti,

      Quod dabitur fato dexteriore frui.

Cum manus afferret peraratas fida tabellas,

      Fulgebas facili iuncta parente Venus.

Maiorem annexi semper dabis ambo favorem:

40

      Vnus habet gratam, qua caret alter, opem.

Sed quid concusso crepuerunt cardine postes?

      An bona festinus nuncius acta refert?

Sic est, ipsa coit circum mea viscera sanguis;

      Certa vel attonito gaudia corde pavent;

45

Gaudia quae veniunt dubio sperata timore,

      Sunt ea nescio quo falsa putata modo.

Territa sed postquam subitus pavor ossa reliquit,

      Tunc magis affectu res iuvat illa suo.

Quis negat humanis fulgentia sortibus astra?

50

      Quilibet ex ipso sydere fluxus inest.