Regia magniloquum faciunt stipendia vatem

      Qui poterat nullos pauper inire sonos.

 

Corydon

Tantane visendi tenuit mora regis, Iola,

Vt tua cessarit taciturnis fistula cannis

Parisio defleta solo? nam garrulus Idas

Omnia disperdens raucum per compita carmen

5

Ingenti simulata bovi ceu rana tumebat.

Ignoto solitus latuisse foramine sorex

Non viso media infenso lascivit in aula.

Tota sed absentem clamabant rura poetam,

Deliciis privata suis; nisi tempore sero

10

Amissam infelix caudam non noscit asellus,

Scilicet aestivis quando stimulatus ab oestris

Ille furit nec habet denso quo possit ab hoste

Offensam texisse cutem, sed corpore toto

Non evitati patitur fera vulnera morsus.

15

Si strepat ingrata raucescens voce cicada,

Nil mirum est; vitium geniali sorte tributum

Insequitur; vis est Naturae invicta potentis.

Sed nequit insanus rudentis clamor aselli

Arcanos penetrare polos. Facit aemulus hostis

20

Obsita ne possit longa robigine virtus

Aeterno marcere situ; miseranda loquaci

Invidia fortuna caret, livorque probatur

Commiserante vicem melior pietate sinistram.

Sed cum falsa semel trivialem suasio Musam

25

Imbuit, haec vano petulans in corde senescit

Non ullis vellenda modis, alienaque damnat

Carmina concinno quamquam modulata canore;

Verba rudes inter balbutit inepta catervas.

Scilicet incedens puerili inflatus honore

30

Corvus et argutum crocitans si tentet olorem,

Aufugit explosus totisque irrisus ab agris,

Lucifuga obscuro latitat ceu noctua luco.

Nec quisquam infestat doctam nisi stultus avenam,

Omnis et aucta viget crassis inscitia fibris.

35

Si mulces gratis raras concentibus aures,

Garrula contemnas ventosae murmura plebis.

Corydon

Ista Theocritio gravior sententia versu

Nescio quid nostras maius diffudit in aures

Quam tua praeteritis aetas praeluserit annis.

Iolas

40

Heu, heu pauperies victum pannosa minutum

Sollicito acquirens animo non ructat hiatu

Grande Sophocleo carmen; vix publica vena,

Vix stridens sterili culmus succurrit in agro.

Ipsa etenim nimio mens intercepta dolore

45

Et vegeti clauso sensus fudisse meatu

Robora nulla potest, viresque hebetata potentes

Strangulat illa suas, reserant quas gaudia tandem,

Auxiliis concepta novis, grandesque profunda

Materias tellure cavant. Sublatus ab ipso

50

Tityrus Augusto Mavortia coeperat arma

Horribili resonare tuba, pressusque maligna

Paupertate miser nullaque afflatus ab aura

Vix minimum rudibus culicem deflevit avenis.

Sic ego, sic tandem secessum nactus amoenum

55

Et pulsa optatam iam paupertate quietem

Nescio quid magnum tacitis excudo sub antris

Fabrilis nequeat tota quod malleus arte

Cudere; nam triplex, quo non praestantius ullum

Eminet, ingenio fabricandum est numen et arte.

60

Atque ipsos fulvo conflatos aere colossos

Marmoreo in templo ponam, cunctisque Kalendis

Ad sacrum tauros mactabo altare nitentes.

Nobilis est campos animi vulgare per omnes

Otia quis dederit vitae tranquilla beatae.

Corydon

65

Ante alios felix pastores, profer, Iola,

Gaudia, nam praestant maius narrata levamen.

Iolas

Stat deus, o Corydon, Rhemensi summus in orbe

Regalem sacro frontem qui tingit olivo

Sedibus a superis misso, cui iure regenda

70

Gallica Caesareo commissa est numine tellus.

Exstat et alter adhuc quovis celebrandus honore,

Regia communem fecit quem cura patronum

Imperio consulta suo. Non posset utrumque

Dicere lingua deum milleno gutture nixa;

75

Deficit humanum tanto sub pondere robur.

Scilicet est inopem miseratus uterque senectam

Et nostrum augustas nomen portavit ad aures.

Iuppiter ille novus fama compulsus eadem

Me voluit medio cantantem audire theatro.

80

Vt primum intravi, Tyrio vestita colore

Corpora spectavi membris compacta torosis

Pendentesque suo torques gestantia collo;

Et nitida fultus gemma circumdabat orbis

Formoso digitos Baccho vel Apolline dignos.

85

"O quantum haec", dixi, "villo indumenta caprino

Et distant duro suris perone revinctis".

Iuppiter ecce venit magno stipatus honore.

Ipse olim vultus inter nutritus agrestes

Admiror primo aspectu, mox poplite flexo

90

Ante ipsum quaesita Iovem modulamina fundo,

Scilicet ut bello claram expugnavit aperto

Parthenopen patrios victorque redivit in agros,

Quamvis Hesperio vetitus foret orbe regressus.

Nescio qua nostri captus dulcedine cantus

95

Ille fuit; fulvi saccum donavit et aeris

Vix istis delatum umeris, cunctosque per annos

Pensio larga datur qualem non lentus habebat

Tityrus umbrosis resonans sua gaudia silvis.

Quid referam celeri scriptas brevitate tabellas

100

Signatasque simul? nostris quid ovantia Musis

Atria? vel medios virtus it grata per hostes.

Post caecas semper lux est speranda tenebras.

Corydon

O quanta in tacito concepi gaudia corde,

Ex vultu manifesta meo; non fictus, Iola,

105

Semper amor durat fortuna notus utraque.

Ne tumida sis mente, precor, sortemque secundam

Aequa mente feras; totum est invisa per orbem

Quae ruit ex alto deiecta Superbia caelo.

Iolas

Immo ego nescio quem figulo genitore creatum

110

Hyblaeis imitabor agris; subvectus in altum

Ille apicem cenans patriae non immemor artis

Aurea fictilibus miscebat pocula vasis.

Providus hic docuit sortem reverenter habendam

Exili cuicumque viro cui dona repente

115

Ditia proveniant. Bavio vel iudice dicar

Laudandum servasse modum; submissior ibo

Quo maior blando Fortuna arriserit ore.

Nam si quis nimium caelo confisus aperto

Gestiat, adversa non nubila tempora ferre

120

Tempestate potest; tanta imprudentia regnat.

Dicere plura libet, magno sed nata Tonanti

Progenies alia iam iam modulanda cicuta

Materiam praebet laetis concentibus aptam.

Est aliquid dextris descendens omen ab astris.

Corydon

125

Irrita ni vanam fallant praesagia mentem,

Accedet maior meritorum summa tuorum,

Et demum gradiens donata in templa sacerdos

Mystica sacra feres; totus concurret ad unum

Pagus adorantem, neque enim te gratior alter.

Iolas

130

Iam contenta manent certo patrimonia fine

Munifico concessa deo; nova taedia gignit

Heu nimium linguae vox importuna procacis.

Muta licet fuerint, servi benefacta probati

Maxima quaeque petunt; bene agenti prospera cuique

135

Omnia succedunt nullis sperata diebus.