Immiti raptus defletur morte Menalcas

      Sparsaque mentito fama sinistra sono.

 

Mopsus

Heus, heus, O Lycida, tacito quid solus in antro

Dulcia contemnis festi consortia pagi,

Consona dum laetos exercet fistula cantus?

Lycidas

Improba ne rerum quae sit fortuna mearum,

5

Mopse, petas; veterum seriem meminisse malorum

Nostra recrudescit maiori plaga dolore.

Mopsus

An tua flagranti traiecit viscera telo

Ille deus curis qui dulcia miscet amaris

Gaudia, qui certo semper domat omnia cornu?

Lycidas

10

Heu, nimis urgenti gravioris pondere molis

Opprimor, et damnum nullo reparabile casu

Conqueror, et crebris trita est spelunca querelis.

Mopsus

Eia age, prome graves imo de pectore curas,

Dum mea pascuntur laetos armenta per agros,

15

Dum saltat comprensa cohors, dum libera mens est.

Lycidas

O te felicem, saturas cui pinguia reddant

Prata boves, liceat festa cui semper in umbra

Mollia securos traxisse per otia soles.

Mopsus

Non minus afflicto magnos sub corde dolores

20

Ipse premo, rumpuntque meum suspiria pectus,

Sed tenui tristes solamur arundine casus.

Versibus alternis tamen astra infesta queramur

Aversosque deos et lamentabile fatum,

Nam gravis anxietas vario sermone levatur.

Lycidas

25

Postquam igitur tantus nostros audire dolores

Ardor inest, sociique iuvant commercia luctus,

Haec preme muscosi nativa sedilia saxi.

Mopsus

Non ita fontanum sitientia prata liquorem

Affectant, nimio scissa est cum terra calore,

30

Quam placet haec sedes communibus apta querelis.

Lycidas

Venerat huc magnus Germanis pastor ab agris

Quos rapidus gelida Rhenus circumfluit unda;

Sive pirum insereret, solidos seu verteret agros,

Seu teneras vites, parvas seu poneret ulmos,

35

Non fuit in toto maior sollertia campo.

Summa quidem laus est, sed adhuc maiora supersunt

Heu lacrimis memoranda meis. Hic carmine dulci

Attonitas traxit tigres silvasque comantes.

Non ita pulsantem rupes Parnasia Phoebum,

40

Orphea non Rhodope sensit, non Pana Lycaeus.

Hic mihi caelestes motus causasque latentes

Morigerasque dedit, crassumque ex corde veternum

Expulit agresti, sed non sine munere certo.

Litore quam myrtus gaudet, quam vitibus ulmi,

45

Mutua tam nostrum commercia foedus habebat.

Mopsus

O qualem eximio laudem sub corpore iactas;

Quam vellem tantus gracilis moderator avenae

Mulceret nostras optatis cantibus aures.

Lycidas

Ille senex utinam vocalia solveret ora;

50

Non mea demissos cervix inculta capillos,

Exsangues nec barba genas prolixa teneret,

Nec gemerem solo tam tristia fata sub antro.

Mopsus

Quis Notus infelix, subita quae grando procella

Importuna ruit? quae sors tam dira secuta est?

Lycidas

55

Sopitis heu muta sonis nunc fistula torpet,

Deflet et artificem crudeli funere raptum

Vnica quod rapuit patrio solatia ruri.

Non laurus Phoebo, non illic baca Minervae,

Non Cereri messis gignit, non vitis Iaccho,

60

Nudaque ieiunis dumescunt arva colonis.

Vnde manet tali signatus carmine caespes:

Orbati extinctum pastores flete Menalcam,

Cantibus argutis victus cui cessit aedon.

Mopsus

Heu fuerat tantus maiori pastor arista

65

Dignior. Invicta resecat Mors improba falce

Omne genus, veluti faenum per prata resectum

Tonsa iacet, nudos aut messis caesa per agros.

Si foret hic superas ullis revocandus ad auras

Fletibus, aspiceres oculis manantia nostris

70

Flumina; sed quoniam non est revocabilis illis,

Desine plura queri, nostros simul accipe casus.

Lycidas

Dic prius ex alto quam sol declinet Olympo.

Mopsus

Ipse ego vivebam Gallis securus in agris,

Tempus agens placidum; campi nam sola colendi

75

Cura erat, austerum cantu solante laborem,

Atque meas servare boves, et solibus isdem .

Bis mulctram expressis spumantem implere papillis.

Nostra Palatino donata coagula Phoebo

Grata quidem fuerant, vultuque accepta sereno,

80

Nec spretum est tereti meditatum carmen avena.

Nescio quis pastor tumido fuit advena fastu,

Obscura de gente satus, quem paupere cultu

Excepit coniunx scorto generata salaci.

Hic, quia carmen inops stipula stridebat inani,

85

Invidus et nostra macrescens laude furensque

Credula seduxit pastorum corda malorum,

Vt mea sanguineo laniarent corpora ferro.

Heu nullo aspiceres tam spissa foramina cribro

Vulnera quot misero crudelia corde tulissem,

90

Ni placida incensos sedassem voce tumultus.

Lycidas

Pro scelus infandum! diversa in frusta secandus,

Gutture seu fixo per compita cuncta trahendus,

Perfidus ille foret. Res est dis acta secundis,

Quod non ipsa tuo rubefacta est terra cruore.

Mopsus

95

Ecce alius rabido, sed adhuc incognitus, ore

In caput hoc latrat commentaque turpia fingit.

Nam me nuda refert manibus post terga ligatis

Parisiis arsisse rogis, quod sancta deorum

Numina sprevissem; falsoque infamia teste

100

Auxiliata viget mentitaque crimina vulgat.

Inde fuit populatus ager, raptumque sacellum

Quo tenuis quondam seniorum vita parentum

Sustentata fuit; gravidas, heu, vendere vaccas

Cogor, ut Ausonios mittam Meliboeon in agros

105

Aere gravem multo, ne ficta iniuria labe

Ignorata fluat, nec iniquo iudice damner,

Et templum amissum reparem, maestosque parentes

Afflictamque domum soler. Dum talia narro,

Vox et lingua cadit nimio suppressa dolore.

Lycidas

110

Non mala durabunt tanti contagia morbi,

Sed penitus convulsa ruent, ceu montibus altis

Nix aliquando ruit tepido resoluta calore.

Si modo sollicitos oculis Deus aspicit aequis,

Forsitan auctorem falsi rumoris iniquum

115

Ignea poena manet. Nullius conscia culpae

Pectora solentur; speculo conspectius ipso

Verum, Mopse, patet; communia verba fatentur

Nulla latere diu vanae mendacia linguae.

Mopsus

Scis bone, scis Lycida, cum festa Palilia fumant,

120

Ad sacra quot dederim bifores altaria cantus,

Scis opus assurgens verae quod pandit opertum

Religionis iter; coeptum si quando laborem

Exsequar, invitus rumpetur Livor, et atros

In sua convertet dentes et viscera morsus,

125

Vt canis in sese dentes rabiosus acutos

Acriter obvertit, postquam saevire negatum est

Corpus in externum, vanasque latravit in auras.

Sed reliquum properans sermonem intercipit Hesper,

Et saturas ad plena boves praesepia cogit

130

Ducere. Quod superest, cum crastina fulserit hora,