Faustulus Ausonios indignans linquit agellos

      Et Galla invitum trudit ad arva gregem.

 

Lygdus

Faustule, tam celeri properans discedere gressu,

Invitas quo trudis oves, cum pinguia carpant

Gramina, cum valeant patula vitare sub ulmo

Iam iam venturum torrenti sole calorem?

5

Vndique nam resonat raucis nemus omne cicadis.

Faustulus

Pascua iamdudum campo meliora feraci

Luxuriare ferunt, cultos qua flexilis agros

Sequana circumdat fluctuque irrorat amoeno.

Illuc has pecudes longinqua per avia duco.

Lygdus

10

Sic patrios fines antiquaque, Faustule, rura

Linquis, ut externi fias novus incola campi?

Ah coeptam dimitte viam; te flebilis arbor,

Te vidui fontes, te flumina maesta dolebunt.

Faustulus

Heu, possessa diu natalis iugera ruris

15

Extremus veteri dolor est liquisse colono.

Sed gravis impellit tardantem iniuria gressum,

Nec longum deterret iter, nec fervidus ardor.

Lygdus

Hac mecum aesculea paulum requiesce sub umbra,

Et refer indignam quae causa incenderit iram,

20

Cur nolis patrio requiem decerpere campo,

Donec sol nimios declinans temperet aestus.

Faustulus

Cum foret, heu, genitor multi ditissimus agri,

Dixit, "Io felix magnum pete, Faustule, Pana,

Haud patrias rediture domos, nisi carmina pago

25

Invidiosa tuo docta modulere cicuta".

Dixit, et innumero plenam dedit aere crumenam.

Hic docuit calamos labris inflare sonoros

Nec carmen triviale deus, quod Tityrus ipse

Si semel audisset, tenuem fregisset avenam

30

Qua sua fagineis sub frondibus otia lusit.

Iubila cum canerem nostris incognita silvis,

Ipse ego rurali sum factus Apolline vates,

Serpentesque meis hederas laurumque virentem

Crinibus imposuit; pagus non inscius exstat.

35

Muneris accepti dulce est meminisse levamen.

Interea promissa pater vadimonia solvens

Rem totam exhausit, saevo cogente tyranno,

Et mea libertas cecidit, dominoque coactus

Ingrato servire fui; nam tradita, Lygde,

40

Nulla fuere meo compendia digna labore.

Iam quater incisa est flaventi messis in agro

Ex quo tale iugum subii; dum sustinet aetas,

Sunt alibi miseris quaerenda viatica canis.

Lygdus

Pro certis incerta petis; sors durior esset,

45

Si fieret dominus peregrina ingratior ora.

Faustulus

Lygde, mihi rediens quaerenti dixit Amyntas

Illic esse deum miti pietate foventem

Quos fera praecipitat fato Fortuna sinistro.

Huic animus sollers, huic est pastoria virtus

50

Grata, nec argutis iuncta est quae fistula cannis

Displicet; augusta si maiestate fruamur,

Hac facilem gracili flectemus arundine divum.

Lygdus

Faustule, si qua tui tangit te gratia Lygdi,

Dic age, dic dulci dispersum nectare carmen.

55

Ignibus hibernis, aestiva gratius umbra

Illud erit nobis, et odora suavius herba.

Faustulus

"Summe deus, nostrae data sunt cui iura salutis,

Indiga paupertas rebusque inimica secundis

Huc lassum me ferre pedem Fortuna coegit.

60

Da, precor, optata da tanti numinis aura

Posse frui; tutis geminae sub vallibus alae

Infelix tutare pecus, quod viribus haustum

Omnibus esse vides. Vacuas si missa per auras

Verba volant, usto seu tellus subdita Cancro,

65

Seu me spectabit Thule suprema vagantem,

Donec mansuram liceat mihi ponere sedem.

Ah iustas admitte preces finemque supremum

His impone malis. Semper sollemnia vota

Persolvam, nec pauca tuas ovis imbuet aras;

70

Et mea iam trito dependens fistula collo

Semper honoratos uni tibi concinet hymnos".

Lygdus

Quantum et quale refers carmen, divine poeta.

Ipsa etiam audito mitescent marmora cantu,

Nam strepis arguta nihil armentale cicuta.

Faustulus

75

Si loquor haec humiles superantia verba myricas,

Materies erexit opus subiecta remissum.

Si nescis, nihil est triviali more sonandum

Ante sacrum numen; virgulta exilia poscunt

Stridentes stipulas et pastoralia verba.

80

Sic me Parrhasio docuit Pan primus in antro.

Lygdus

O felix numen, dulci quod tanta canore

Fistula mulcebit cycnos imitata sonoros.

Frigida iam summis descendens montibus aura

Spirat et accinctum Latiis te subtrahit agris.

85

Felicem iam carpe viam sedesque beatas,

Fataque perpetuam praestent meliora quietem.