Giorgio Anselmi carmen

Testo base di riferimento: D. A. Campbell, 1960

Cura dell'edizione digitale: Linda Spinazzè


Quis age occupat remissum iste nouus Stupor animum,

Animum otio remissum nimio? propere agite,

Heliconiades, hunc optimum canite superum,

Genus acre Noctis, pubi qui prior nemoriuagae

5

Oculis remotum ab ipsis procul aethera aperuit

Solaque terrae oceanique profunda latibula.

Mihi fronte turgent recta deo cornua nimio,

Mihi coma erigitur effusa uentis acerigera,

Abit aegra mens, anhelamque domat furor animam.

10

Adamantinum ubi plectrum age, fides ubi querulae?

Procul este ab aris, profani, abite, fugite citi.

Dicam nova, arduum opus, orbis crepundia teneri,

Varias ut in figuras Chaos multiuolum abiit,

Sidera ut conscenderint in plagas auida rutilas,

15

Vltimo ut sedeant terrae medio sola refuga,

Truculenta tenuerit ut Nereus maria docilis

Variam quocunque Deliam, dominum ut herisequae

Famuli solent, pedibus subsequi properantibus,

Terris Deliam micantem notho lumine citimam;

20

Alat artus per omnes omnia tenuis animus,

Hominum unde genus, ferarum unde saecla fera soli

Vitreumque monstra quae fert gemmeo aequore pelagus,

Eruti cauis tametsi modo ilicibus homines,

Vbi multipara sus, ubi tigris celerigrada,

25

Ritu agebant ferino saecula, per nemora uagi in-

Via, agrestesque sine more, sine lare, sine toro,

Rationis atque consilii mente stupida inopes,

Neque quaerere rem, partis neque parcere item opibus.

Nullum adhuc officium, nulla relligio miseris,

30

Pietasque nulla, frugiue foedera amicitiae.

Stabula ambiguo per gelida semine sobolem

Male cognita dabant patribus pignora propriis.

Vetita necdum ulla uindicibus scelera tabulis,

Adeo licitum quodcunque ferox ferat animus.

35

Vlulatu interim femineo diem ire miseriter

Nemore conditi in opaco, et lacrimis ora lauere,

Interimque gaudere ubi roseis sonipedibus

Hyperion umbram inertem nova luce reiceret,

Oculis diu sola penduli in aetheria suis,

40

Penitus latentium rerum inscii, ut uaga pecora.

Sibi quisque uixit in diem miser et animi egens.

Tenebrosi sed en Silenti progenies sacra,

Auresque ceruinas cornuaque multifida gerens,

Redimitus horrore stantes comas Stupor acere,

45

Trahit attonitos simul per auia nemora dux,

Simul o me, me, inquit, o caelitum inanes, sequimini,

Hilarate abactis erroribus, auspice me, animum,

Fera abite, fugite trepidi, linquite iuga agedum.

Ita fatus caerulea in nubila celer rapitur,

50

Rapitur hominum una alacri properoque pede cohors

Furibunda, anhelans, spiritu concita rapido.

Negat ilicet terram bis nebula aeria stabilem.

Mente sed bona spumantem tunc pater undique pateram

Medio miscuit Olympo, pater et deum et hominum,

55

Sicque coactos praeconio undecunque grauisono

Etiam dat atque etiam accumbere celeriter

Poculis beatis mortalia pectora superum.

Quid ego octuplicem orbem? quid astra aurea? quid Helicen,

Helicen malefidam Opi comitem nemoricolae,

60

Helicen fluctibus succedere Tethyi uetitam,

Helicen graui cum mole impositam Herculeo humero?

Quid alta memorem numina propius uisa homini,

Mediique moles orbis unde solida tremeret,

Fragor et quid horrisonus secet aera uacuum,

65

Impetu unde saeuiant terribili Aeoliae animae,

Vbi concordia rebellis, quaque Triuiae iter, ubi

Lauit emeritos Cynthius genitor quadrupedes?

Subito nouis lingua uocibus barbara loquitur,

Superumque sacris largiter ebria laticibus

70

Duce animo fundit altisona carmina nimio.

Pepulit ferociam plebs statim ab animo hebes,

Didicitque quid decor postulet et ratio sibi,

Moenia ui tuenda summa populo etiam, etiam.

Vetitis supplicia dedere merita sceleribus;

75

Desultoria quoque legibus cohercita Venus est.

Vasta tentata tunc primum celeri rate maria.

Quid quod et strauit suprema oculis aetheria auidis

Famulantibusque stellis procul intulit aciem

Positusque fecit iis, colorem, nomina, numeros.

80

Adde quod bonis recepta tum relligio initiis,

Variaque deis per orbem data delubra superis.

Quis enim huic falsiparentem dea Amphitryoniden

Bene comparet corymbiferumque femorigenam?

Tu Asiae exitio secta grauem erigis acere equum

85

Tribuisque solus mutis noua sensa lapidibus.

Nimio micant tuo cornua numine patulis

Frontibus; stat quoque trepida attoniti coma capitis.

Ioue sentiunt loquente imperia tua Zephyri,

Domus alta simul diuum, simul spicifera seges,

90

Aether arduus rapidique sali aequora feruida,

Getica iliceta monstraque truculenta pelagi.

Ego Palladis bona intuitum auide ilia taceam,

Inopina nox cui olim caua lumina pepulit?

Ego teretes deae uitreis laticibus humeros

95

Iuuenem parantem suis fera prandia canibus?

Tibi capita magniloqui deuouent hederigera,

Tibi uita, nullius mens tibi conscia sceleris,

Tibi Phorcys ore pectus armat uiperea truci,

Quae Phorcys iterans multisibila capita minis

100

Grauiter profanos mysticis eliminat adytis.

Tibi diriguit Haemus egelidaque Rhodope,

Tibi ianitor ora subdidit tergemina Erebi,

Mansuescereque hominum corda piis nescia precibus.

Scilicet tuum numen omnia denique inanima

105

Penitus auditum saepenumero obstupida tremunt.

Benefacta quisquis grandia tua dicere statuat,

O deus togae et duelli artibus optime maxime,

Ille siderum micantium, ille puluis Erythraei

Studeat anxium nequicquam subducere numerum.

110

Salue hominum recta mens uiuidaque sapientia,

Admiratio initialis unigeniteque anime,

Decus et poli peraeque rite riteque dominus,

Ratio eadem, eadem Natura, primigenia lux,

Geniusque sorsque multiplex, uagaque uariaque,

115

Furor idem, Chaos idem et idem expiatio potens.

Ades huc qua parte totus sapis, intelligis, amas.

Procul omnis hinc meis abeas proculque ab oculis;

Alios preme occupatos, alios preme stupidos.