Epistola Nicolai Michaelis Bonaiuti Florentini missa in figura Romae Florentiae incipit

 

Si genitrix amat ardenti commota vigore

Laudari natam rutilo sub tramite Phebi

Cum puro studio pariter sensuque fideli

Saepe tuas opto laudes superare per urbes

5

Ausoniae simul in latis regionibus orbis,

O Florentia de Romana stirpe creata

Filia quae nostro mulces in corde dolores,

Multotiens tollis fesso de pectore poenam,

Quando tuam famam video migrare sub astra.

10

Roma loquor nimium caris deserta colonis

Qui mihi praesidium belli praebere solebant

Et mea templa satis nitidis ornare lapillis,

Moenia cum valido circum salvare labore,

Condere consertis miranda palactia petris,

15

Cum gazis etiam crebro donare favorem

Pro causa superandi cum legionibus hostes

Et conservandi radiantis templa tonantis

Et digne lata salvandi frena theatri,

Cum iusto medio longo sub tramite saecli,

20

Causa pascendi populum pro turbine pestis

Quaerendo fruges variis de partibus orbis

Pauperibus dando et defesse pabula vitae.

Sed magis astringit rigidus praecordia luctus,

Nec mihi concedit requiem cum tempore quodam

25

Quod nimis a summo sisto pastore relicta

Qui mea frena pio debet conducere voto,

Templa Dei vivi potius salvare tenetur

Restaurare sui census cum molibus illa,

Pauperibus pastum et frugis donare libenter,

30

Qui manet externa tantum statione locatus.

Sed paulo tollit dubia de mente dolorem

Quod vere cognosco tuis penetralibus ultro

Summum pastorem digno clementer honore

Laudari simul et socios ardore fideli

35

Et venerari praecelso cum culmine sedis.

Postquam quod retines lata prudenter in aula

Pontificem magnum cleri et fervore catervam

Qui sacram seriem Romae conducere debet,

Pondus honoris et ipsius praebere colonis

40

Nec non auxilium et templis donare favorem,

Fac sicut validi quomdam gessere Quirites

Basilicas Domini pulchris ornare lapillis,

Marmoreis adeo circum dicione columpnis.

Non solum famosae intus penetralibus Vrbis

45

Sufficit e pictis aras staurare metallis

Vnius ecclesiae aut mirando bina labore

Templa Ihesu, sed enim praestanti nomine plura

Sculpta simul potius mira pro laude tonantis,

Qualiter in laribus nostris constare videntur.

50

Fac quoque disculptas pulchro de marmore frontes

Templorum superi tecum quae moenia claudunt,

Ne tibi confundat fallaci corde vigorem

Nexus avaritiae forsan pro pondere gazae

Turbato sensu thesauri et mole micantis.

55

Tu quoque pro causa pugnandi munera fisci

Saepe dedisti vel diris legionibus aurum,

Thesauros adeo merito concedere debes

Causa staurandi rutilantis templa tonantis,

Quod tibi praebebit pulchra dicione favorem

60

Adversum rigidos hostes in turbine Martis

Et coram ducibus terre donabit honorem,

Saepe tuum titulum penetrans portabit ad astra,

Fama tibi dando circum fastigia laudis.

Respice quod sancto reparate nomine dictum

65

Templum saepe tibi praebet regionibus amplis

Eximium decus expulso velamine caeco.

Sed tamen effantur prudenti corde periti

Plures artifices ut opus mirabile tantum

Deficit assidue variis in partibus eius,

70

Scilicet ut paulo vicium sine tegmine noscas

Nunc illud tibi praesenti sermone fatebor.

Porta palam medio quae constant tramite templi,

Quae manet in facie fortassis parva videtur.

Quatuor ecclesiae primae pro corpore voltae

75

Non iuxta semet spectant radiare capellas

Ceu crucis in longo praefulgent ordine gestae,

Sic caput in forma servat magnique gigantis

Demonstrat tibias vulgo parvique coloni,

In cruce bracchia praesertim latissima pandit

80

Sed nimium strictum reliqua cum parte moratur,

Quinque naves et habet capitis cervice peractas,

Tres quoque formatae resident in cruribus eius.

Corrige defectum prudenti corrige sensu,

Fac sibi formosam laudando cum ordine portam

85

Et digne latam pulchras et deinde capellas

Quae sibi deficiunt sicut sunt vertice fixae,

Ne tua cum rigido multi sermone reprendant

Corda diu praefando coram regibus altis

Et coram variis cleris et saepe tirannis,

90

Qui cupiunt satis ecclesias fundare sub axem,

Qui curant altare Ihesu decorare perennis

Qui quoque basilicas Domini salvare laborant,

Restaurant illas etiam cum mole micanti.

Sed potius laudent caro tua vota vigore

95

Coram famosis ducibus vel regibus altis

Et coram pastoribus et solamine cleri,

Qui seriem sacram templorum iure gubernant,

Quando tuas aras circum fervore videbunt,

Ecclesias etiam cingi fulgore metalli

100

Templa Ihesu sculpto pariter de marmore gesta.

Si tua fortassis nimio sermone coango

Pectora ne doleas rogito cum corde quieto,

Quod stimulus puri digne constringit amoris

Me fari sicut debet carissima mater

105

Dilectae genitae, commota calore fideli,

Quod tua praesertim circum superare per orbem

Iura diu cupio fraudis caligine pulsa.

Si forsan quidam nostra statione coloni

Constant qui tua cum fastu praecordia mordent

110

Nec non invidiae maculato pondere victi

Saepe tuam laudem stolide turbare fatigant,

Ne doleas, quoniam nostro de semine creti

Non resident, potius foedo de germine nati

Sunt alienae stirpis adhuc de corpore tristi

115

Mendacis plebis diro fervore gravatae.

Nobilium procerum series probitate repleta

Cum puro stimulo semper tua nomina laudat,

Saepe tuo secum pulchro laetatur honore,

Te quoque gratatur celso manare theatro,

120

Quod sibimet putat augeri solamen amenum.

Siquis vilificat genitum cum ardore peroso

Non pater est eius turpi livore fugato.

Siquis contennit fallaci corde sororem

Eiusdem conceptus non est sanguine matris.

125

Qui tantum laribus nostris habitare laborat

Se fore praesertim iactat de stirpe Quiritum

Si tua detractat cum odio praecordia saevo

Sive tuam famam rigide confundere quaerit,

Non est ille meus digna ratione colonus,

130

Sed manet externo vili de germine cretus,

Invidiae laqueo mordaci corde coactus,

Consumare meos nimium scrutatur honores.