Panfilo Sasso epigrammaton libri 4

Testo base di riferimento: M. Dussin, tesi di laurea Università degli Studi di Padova, 1987-88

Cura dell'edizione digitale: Ketty Peruch

Altre sezioni


1. Ioanni Matheo Averoldo

Quod munus mihi liberalis amplum

Quondam pectore candido dedisti,

Cum laetus petii superba, caelsa

Clarae moenia Brixiae, Maroni

5

Me caenas veluti suo beatas,

Gangis divitias, ebur, smaragdos,

Aurum, coccina purpuraque tinctas

Vestes sanguinea, tibi libellum

Dono mittimus hunc, sales iocosque

10

Quos sumas precor et legas sereno

Vultu, nec tumidus mihi canenti

Dicas: "Redde vices: damus lapillos,

Argentum tibi, verba tu remittis".

Haec, haec sunt animi beata dona,

15

Haec post funera, post rogi favillas

Longi saecula largiuntur aevi.

Quanto dignior est cadente vita,

Quae spernit necis improbas sagittas,

Tanto dignius est bonis protervae

20

Sortis quod faciunt opus poetae.

 

2. Ioanni Matheo Averoldo de morte patris

Desine flere patris funus, nam claudat in urna

      Corpus inane licet, non iacet ille tamen.

Non cedit fatis pietas, non mens proba, non quae

      Laudibus immodicis pervolat astra fides.

5

Dicitur ille mori qui crimine mortuus, ante

      Tela ferae mortis quod pateretur; erat

Vir probus, hanc moriens vitam cum deserat, annos

      Felices vitae candidioris agit.

 

3. de cane miro sculpta artificio

Vivam me credis: verum est, quae marmore viva

      Creditur haec vitae munera semper agit.

 

4. in Marium

Tela quatis, Getici ruis in certamina Martis

      Nec ferus exardens Oromedonta times,

Invicto socii tutus sub nomine. Graeci

      Et lucem hoc dicunt nomine quodque bonum;

5

Sed caveas fallant ne te bona nomina, namque

      Clauditur auspicio res mala saepe bono.

 

5. in Caelium

Impia si vates saevus tibi bella pararem

      Quae movet Idaliae flamma cruenta deae,

Non peterem tua tecta suo cum limine Titan

      Clarus Erythraeo ducit ab axe diem,

5

Sed cum Tartareis surgens nox cincta tenebris

      Oceano piceum tollit ad astra caput.

Exercet sua furta Venus cum Cynthia nigros

      Lurida nocte vagans sub iuga cogit equos.

Retia qui tendit sub gramine retia claudit,

10

      Clam parat insidias qui parat insidias.

Fur rapit obscurus fraudesque dolique teguntur.

      Qui thalamos intrat cognitus hic bonus est.

Si tua Penelope peteret scelus improba ferret

      Obscuram sceleri te sine cauta viam;

15

Sed quia virtutem celebrat non te sine quaerit

      Te sine quae posset verba referre mihi,

Nec merito nostros possit qui carpere mores

      Invenies: tota laudor ab Hesperia.

Si plebs dira scelus de me tibi fingit iniquum

20

      Gaudeo; nam populus quem colit, hic malus est.

Ignarus lacerat virtutes, odit avarus

      Bellerophontei qui bibit amne lacus.

Me nosces: damno fraudes, incendia, lites,

      Quique deos iusta non pietate colunt.

25

Qui solem cernens negat hunc se cernere durus,

      Cum non sit demens, invidus et malus est.

 

6. Marco Antonio Mauroceno

Nunc quia quidquid habet coelum Mars possidet unus

      Caelsaque sanguineis pervolat astra rotis,

Sudat et in Siculis quatiens faber arma caminis

      Arma quibus summo Iupiter orbe tonat,

5

Et fera nunc hastam nunc concutit aegida Pallas

      Terribilique strepunt cornua rauca sono

Sibilat et cauda vulnus laetale minatur

      Anguis et Alcides bella cruenta parat

Cristatique timens galli leo murmura Tuscus

10

      Demissum posuit sub iuga dura caput.

Formidans caecis et se lupa clausit in antris,

      Clausit Tarpaea maximus arce pater:

"Tempus adest, clypeos, loricas sumere fulvas,

      Tempus adest, valeas desidiosa quies",

15

Exacuens falcem clamat fortissimus ille,

      Ille senex tanta qui tulit arma fide

Pro vobis, Veneti, clava cum dura leonis

      Quaereret Alcides rumpere terga ferox.

Hic regat ut rursus fac, Martia proelia ductor

20

      Qui potes imperio consule, Marce, tuo.

Non petiit fieri miles qui tempore pacis

      Et petit insanus cum movet arma furor,

Strenuus est. Galeam poscit qui pace coruscam

      Non poscit Martis proelia, poscit opes.

 

7. Ioanni Bordoniae

Vt nix Phoebeo durat glomerata sub axe,

      Vt navis scopulos quae ferit acta graves,

Vt quae leves plantae firmis radicibus haerent

      Cum tumidus madido sibilat ore Notus,

5

Vt signum media quod navita pingit harena,

      Turris ut irati fulmine tacta Iovis,

Vt casa pastoris quam percutit amnis ab alto

      Monte ruens rapidis insidiosus aquis,

Foemineus variae sub motu taliter aurae

10

      Durat amor, durant foedera, verba, fides.

 

8. in amicum

Desine, quisquis amas, nostram spectare puellam;

      Namque gerit dirae spicula mille necis.

Crine sub intorto squamosus sibilat anguis,

      Caeruleas dices Gorgonis esse comas.

5

Funereus Lybica veluti basyliscus arena

      Luminibus gestat dira venena suis.

Adde faces Veneris, miseros quibus urit amantes,

      Vrit ut accensus robora sicca focus;

Quae niveos vincit flores, cui cedit eburnus

10

      Dens, torquet iaculos insidiosa manus.

Saeva nimis, truculenta nimis, nimis aspera, tandem

      Impellit, lacerat, dissipat, urget, agit.

In scopulos navem ducis: quo curris, amator?

      Si sapis, e portu litora tuta pete.

 

9. in Galbam

Coccina quod gestas, Tyrias quod, Galba, lacernas,

      Quod nitet in digitis plurima gemma tuis,

Aurea quod nectit lunatas lingula plantas,

      Quod tibi dat Cosmi cinnama largus onyx,

5

Haexaphoro gestant quod te per compita servi,

      Arca quod immodicas vix tua claudit opes,

Quod cuneis spectas mediis cum saevit arena

      Rhinoceros vel cum retia frangit aper,

Nos rides, pellis, laceras damnasque fugasque

10

      Et Iovis ut natus tollis ad astra caput.

Sed te plebeum faciunt sanguisque domusque,

      Turpis avaritiae crimen, iniqua Venus.

Ornans se plumas cygni licet induat albas,

      Sub tamen his corvus non erit albus olor.

 

10. in Candidum

Ne pariat natos uxor tua, Candide, cunnum

      Ieiuna miserum cogis hiare fame,

Hanc premis et veluti tenerum formosus Apollo

      Oebalidem, puerum Iuppiter Iliacum.

5

Plena tamen partu natos enixa gemellos

      Est uno: nostris res nova temporibus,

Hanc iunctam peperisse viris ut foemina quaeque

      Nescio, sed scio te non peperisse viro.

 

11. invicta Veneris tela asserit

Aurea quod Veneris non possunt spicula? Quaevis

      Illa fugit, superant sydera, fata, deos

Naturaeque vices mutant. Nam forte puellam

      Vxorem sanctos duxerat ad thalamos,

5

Delicias cordisque sui spem Candidus unam,

      Dumque petit primo dulcia furta ioco,

Frigescit, fugiunt vires, calor ossa relinquit,

      Sanguis abest, cordis vita sub arce tremit.

Ecce volant Chiron, Podalirius atque Machaon:

10

      Exanimen celeri perfricat ille manu,

Hic herbis animas tangit quibus evocat umbris

      Tartareis, succo nectaris ille fovet.

Pallidus ille tamen iacet et sine viribus ullis,

      Nihil prosunt herbae nectareusque liquor.

15

Ingeminat querula carmen miserabile voce,

      Increpat et saevam moesta puella necem

Frigentisque sui lachrymis rigat ora mariti

      Infigens gelidis oscula multa genis.

Summovet ille caput, letali lumina somno

20

      Solvit et attollens se grave pondus agit.

Spiritus in iuvenem reddit, dulcedine captus,

      Qui nimia tenerae pectora sub dominae

Iverat. O quantum est venerabile numen Amoris!

      Phoebea medici plus iuvat arte Venus.

25

Si iubet haec, alio fugiens sub corpore vivit

      Quaeque suum corpus liquerat umbra petit.

 

12. docet pingere Venerem

Pingere si vultis Venerem sub imagine vera,

      Illam barbatis pingite temporibus.

Quae generat Venus est, generant animalia quaeque

      Semine cum vis est mascula foemineo.

 

103. docet pingere Bacchum

"Cur roseum pingunt iuvenem te, Bacche?" "Decoros

      Parce sumptus ago vos quoniam iuvenes".

"Cornua cur gestas, cur pulsa tympana?" "Tauros

      Large sumptus ago vos quia cornigeros".

 

104. virum profusum taxat

Qui consumpserat aureos trientes

Et quos Pyrgoteles manu lapillos

Doctus sculpserat Indicos magistra,

Vestes murice perlitas rubenti,

5

Sylvas, iugera floridosque campos,

Mensas egregias, domos superbas,

Misit sub Stygios lacus ruinae,

Tristem percutiens gravis furore

Aedes rustica quam tenebat unam

10

Tantis ex opibus. Ruina foelix,

Non casu poterat beatiore

Aut fato dominum iuvare moestum

Quam quod tempore perderet sub illo

Vitam, perdiderat misellus omne

15

Quo vitae decus atque res beatae.

 

15. in Gallos

Quod tua Baccheis ululatibus aethera complet

      Turba furens, Latium vincere, Galle, putas.

Falleris, armisoni ridet soror inclyta Martis

      Cum Ciconum quatiunt tinnula sistra nurus,

5

Orphea cum Thyas lacerat, cum saevit Agave,

      Cum satyri Bacchum Moenades atque vocant.

Pampineos franget Pallas Saturnia tyrsos

      Et fodiet rigida tympana rauca manu.

Ignivomis violentus equis Mars saevus et ense

10

      Hircanas coget vertere terga feras.

Falce potens feriet Saturnus, Iuppiter ignes

      Mittet a summis tela trisulca polis,

Lemnius in Venerem faciet nova retia saevam

      Se iunxit Bromio quae scelerata tuo.

15

Quo periture ruis? Gelidi pete flumina Rheni,

      Galle miser, fugias: quo periture ruis?

Vt Bacchum et Venerem Saturnus, Iuppiter et Mars

      Et quae sub clypeo Gorgonis ora gerit

Custodes Latii fugient gens dura Quirini,

20

      Sic fugiet populi mollia tela tui.

 

16. in eosdem

Alpibus a gelidis, ab iniqui sydere coeli

      Ad loca Romulei florida, Galle, soli

Quae te blanda trahit miserum fiducia? Nescis

      Quod ferus invicta cum furit urbe leo

5

Terra fretumque timent? Lascivo vincere cantu

      Forte putas, raucos non timet ille sonos,

Talibus assuetus. Rostro quid, stulte, superbis?

      Dentibus iratus fulminat ille feris;

Vnguibus asper eris franges et fortibus arma?

10

      Grana quibus quaerens scalpere rura soles,

Ille tibi parvos magnis trahet unguibus ungues

      Quis solet ingentes dilacerare feras.

Aliger alta petes fugiens? Volat ille sagitta

      Aliger Aeolii ocius atque notis;

15

Vt canibus lepores, ut cervi tigribus, agni

      Vt rapido pugnant atque capella lupo,

Improbe, sic Veneto pugnabis, Galle, leone.

      Accipiter placidas non timet acer aves.

 

17. in eosdem

Galle, furis quoniam pro forti regna Quirino

      Imbelli Romae Sardanapalus habet;

Invicto pro Marte, Venus; pro Pallade Bacchus

      Et pro praestanti Caesare mollis Oto.

5

Nec plus laurigeris ornantur templa coronis,

      Nec plus Phoebea limina fronde ducum;

Sed Romae migrasse deos sanctumque senatum

      Ad Venetos nescis regia tecta lares.

Illic magnanimi pro libertate subire

10

      Dura parant mortis Brutus et arma Cato,

Rapta tibi rapiat qui fortis signa Camillus

      Pellat ad oceani litus et alter adest.

Sunt Fabii Deciique graves, sunt fulmina belli

      Scipio, Marcellus Fabriciusque simul

15

Caesar et intrepidus potuit victricibus armis

      Cogere qui populos sub iuga dura tuos.

Deceptus miser es, variis nam clara triumphis

      Vrbs alia quamvis parte superbit adhuc,

Roma sacrum Venetis tollit caput inclyta regnis

20

      Quae magni victrix ut fuit orbis erit.

 

18. Virgilio Zavarisio

Caelsi per iuga montis alta solus

Ibam, permeditans ferocis aevi

Nostri crimina, damna, furta, fraudes,

Caedes, insidias, dolos, rapinas,

5

Virtutes profugas dolens ad axes

Summos praecipiti volasse penna,

Visa est cum mihi forte crine flavo,

Claris luminibus, genis decoris,

Lato pectore, fronte vel serena

10

Incedens mulier gradu severo,

Ensem cuspidesque et gerens inermi

Lances et trutina subesa iniquas.

Illi splenia non caput tegebant,

Non vittae tenues, sed ore aperto,

15

Nudo vertice, liberis capillis

Spectabat geminis polos ocellis

Orbes qui Iove sustinent movente.

Claros, sydereos, vagos, perennes

Velabat toga quae suos et artus,

20

Ex clara biberat Tyro colorem

Multis fracta tamen locis, et ipsa

Livens verberibus plagisque multis

Tingebat niveos sinus cruore.

Stabam dura velut silex ve quercus

25

Summo vertice Caucasi nivalis.

Exanguis, rigidus, gravis, nec unum

Audebam timidus referre verbum.

Sed tunc illa mihi: "Meos times cur

Vultus? Non tetrici comes Thyphoei,

30

Non sum Tartareae soror Megerae,

Nec nostrum tumidis caput colubris

Horret, saxificae velut Medusae,

Ensis non nocet hic probis, sed illis

Qui semper miseri scelus sequuntur,

35

Non possim licet amplius nocere

Vllis; nam proceres, patresque plebsque,

Aediles, equites, duces, tyranni

Me damnant, lacerant, fugant aguntque,

Tutores spoliant bonis pupillos,

40

Extincti viduam pater mariti.

Non sunt causidicis voraciores

Qui sylvas habitant lupi rapaces,

Semper consulibus proterva mens est;

Tonsores, lanii, faber simulque

45

Omnes artifices mali et molesti

Artes perdere non suas verentur;

Solum me celebrant sacri poetae".

His dictis tenues repente in auras

Currens se tulit ut volans sagitta.

50

Foelix est Helicona qui beatum

Vates excolit ut colis beatus.

Namque est: iustitiae tenens decorem

Virtutes habet ille divus omnes

Sub se; divitiae timent ruinam,

55

Fortunae bona; sola scandit altum

Coelum candida virtus axe eburno.

 

19. Hieronymo Campagnolae

Sylvia formosas inter celebranda puellas,

      Sylvia sylvicolas inter habenda deas,

Formosae quoniam viridi sub flore iuventae

      Rapta fuit Stygiae caeca sub antra domus.

5

Vt sequar hanc, saevis Erebaeae tutus Echidnae

      Dentibus anguiferis Eumenidumque comis,

Iulius infernam mecum fac tendat ad aulam,

      Argutae tangens fila canora lyrae;

Protinus et nobis scelerati ianitor Orci

10

      Ducet ab aerata limina clausa sera

Atque triceps Hecates monstrum tria guttura claudet

      Et pariet Noctis filia quaeque facem,

Firmabitque suum semper revolubile saxum

      Sisyphus, et celeri quem rotat orbe rota,

15

Saeva renascentes volucris nec distrahet artus

      Evomet aut aliquem tota Chimera focum,

Et numquam captas captabunt Belides undas

      Turba maritali pernitiosa nece.

Scylla canes coget, fallent tibi garrule nulla

20

      Tantale poma famem, Tantale lympha sitim,

Et Stygis auricomam mihi numina legis amicam

      Foedere non aliquo, carmine victa dabunt.

Threitio posuit legem Proserpina vati

      Annoso quoniam tempore plenus erat.

25

Ore puer tenero canit hic, qui non canit illo

      Dulcius; aetatem respice: Phoebus erit.

Quae minor est virtus teneris est maior in annis;

      Gratior est quanto est gratia rara magis.

 

20. ad eundem

Inspicio cum clara tui tot munera nati,

      Tempore quo pueros ubere mater alit

Admiror, stupeo velut et fera Gorgonis ora

      Spectassem, totus sub grave marmor agor.

5

Et virtutis amor et spes me deserit omnis,

      Torpet et ingenii visque calorque mei,

Non aliter quam qui positam contingere metam

      Nititur et tardos verbere pulsat equos,

Cum videt ante suos aliquem praetendere cursus,

10

      Iam procul in medio pulvere frena tenet,

Sautius et stimulis irae morsuque pudoris;

      Odit equos, currus damnat et ipse suos.

Non canis insequitur volucrum super aera pennas,

      Aemula quos virtus non putat esse deos.

 

21. de mira dulcedine lyrae Pontani

Credite quod numquam vidit longaeva vetustas,

      Quod fieri ratio lex quoque posse negat

Vidimus, ingentes artem superare potenti

      Naturae vires iuraque cuncta manu.

5

Lugarus in cavea miserabile carmen eburna

      Dulcius Ismariae pellicis ore sui

Fleverat; haud tantas potuit fortuna querelas

      Ferre, sed hanc saevo carcere traxit avem.

Est vaga sorte sua volucris quaecumque volantes

10

      Hinc merito pennas, hinc leve corpus habet.

Aere laetatur vacuo, petit alta libenter,

      Est fera quae timeat vincula nulla magis.

Cum tamen haec sensit pulsis modulantia nervis

      Carmina Pontani dulcia plectra mei,

15

Aethere non grato, non libertatis amore,

      In laqueos iterum capta volavit avis.

Orphaeo volucres mirabile ducere cantu est,

      Sed plus iam captas est iterum capere.

 

22. de ingressu urbis illustris Hermetis

Ingredere, o Latiae princeps fortissime gentis,

      Panduntur nostra quae tibi regna manu

Omine felici nam te populusque patresque

      Aedilis, praetor, consul et ipse rogat.

5

Accipe: quisque tuum celebrat, dux inclyte, nomen,

      Te velut et magnum tollit ad astra Iovem.

Vipera clamatur, clamatur ab omnibus Hermes,

      Anguigerum resonant moenia tota ducem.

Collucent ignes, ornantur templa coronis,

10

      Saera canunt vates, victima caesa litat.

Ecce duces gemini Veneto pro sceptra leone

      Dant tibi, tam longa ne trahe vota mora.

Iam subeas, nostros tibi iam largimur honores,

      Vxores, natos, praedia, vasa, domos,

15

Dum Venetis iunctus dominis sis foedere semper

      Legitimo iunctus, qui puto semper eris.

Nam qui te mittit nostri sub moenia regni,

      Mense suo iusta nihil sine lege facit.

Indicat ore tuo Ianus clausisse biformis

20

      Iam iam perpetua ferrea claustra manu.

 

23. Hieronymo Campagnolae

Sit mihi sitque tibi gratus quia Iulius ille,

      Ille puer tellus quem Patavina colit,

Quem Phoebus, quem Pallas amat, quem Iuppiter ipse,

      Cui favet arguta Calliopea lyra.

5

Non eadem causa est: tua nam tu viscera semen

      Diligis et cordis pignora clara tui;

Ob decus, ob laudes, ob munera chara deorum

      Hunc ego virtutes approbo, miror, amo.

Componat nostros vir si quis iustus amores,

10

      Verus amor meus est, verus amor tuus est,

Verior est noster; premimur nam sanguine nullo.

      Tu quod amas natum diligis ipse tuum.

 

24. Ambrosio Tarvisino

Non timeat morbi, timeat non vulnera ferri

      Et si iam saevi cerneret arma Iovis

Ambrosii quecumque manus tetigere. Dolorem

      Nam fugat ut Zephyri nubila pressa Notis.

5

Vidi ego sub Stygias quem mors iam miserat umbras

      Ad superos herbis hunc revocasse suis.

Hunc Erebi celebrant rex et regina profundi,

      Ad vitam rursus ne sua regna trahat.

Nunc truculenta potest illum mors perdere tamen

10

      Ambrosii cui non dat manus artis opem.

 

25. de vana suspitione belli

Quisquis bella timet nostris truculenta sub annis,

      Ignarus belli somnia vana timet.

Strenuus urget equos numquid Mars gentibus istis

      Otia quas plumis desidiosa tenent,

5

Quas capiunt prisco sub consule pressa Phalerni

      Pocula, quas lautius mensa parata cibis,

Quas immaturas vi paedicare puellas

      Quas iuvat et teneros supposuisse mares,

Quae sua lomento poliunt et dropace membra,

10

      Sordida quae Cosmi munera semper olent,

Quae sibi componunt longos ex ordine crines,

      Quae iuvenum labris inguina tenta vorant?

Tristia non peragunt lepores, non proelia dammae,

      Non quatiunt molles tela cruenta manus.

 

26. de adventu Hermetis

Nascitur alma dies qua principis ora sereni

      Qui fera squamoso signa dracone gerit,

Spectabunt patriae foelicia moenia nostrae.

      Phoebe veni, nostros iam pete, Phoebe, polos.

5

Gaudia quid differs? Hilaris iam pompa paratur

      Stragula picta vias, vela theatra tegunt.

Pegmata tolluntur, crescunt super astra colossi.

      Currit equus, quatitur lancea, sica furit,

Exercent unctas iuvenilia membra palestras.

10

      Scena patet multis deliciosa iocis,

Carmina cantantur, concentibus aera mulcent

      Tibia, plectra, lyrae, buccina, sistra, tubae.

Obvius it populus regi sanctusque senatus

      Et nitet in modica quaeque fenestra nuru.

15

Phoebe, veni, veniet si te prior inclytus Hermes

      Lucebit nobis te sine clara dies.

 

27. Hieronymo Stellae

Nunc video quid sit charo sine tempus amico

      Ducere, quid curas sit racuisse suas.

Munera amicitiae nunc nosco et praemia verae

      Et sua quod pretium foedera sancta tenent.

5

Limina nunc Stygii fidum penetrasse tyranni

      Thesea Pirithoo credimus atra suo,

Credimus et Nisum saevis cecidisse sub armis

      Sisteret ut sotii tristia fata sui.

Nam tua quo incto sequerer vestigia gressu

10

      Irem Tartarei trina per ora canis,

Perque procellosas Syrtes, per saxa Maleae,

      Per mare quod rapido vortice Scylla trahit:

Nam sine te vivo, sine me si vivere possum

      Aut animae possum si sine parte meae.

15

Quo vel chare mihi venias Hieronyme, tandem

      Dimidium cordis vel mihi redde mei.

 

28. de Cassandra Fideli

Vtilis ut campis imber, mortalibus axe

      Semper ab aethereo gratia larga pluit,

Pullulat et semper virtus radicibus imis

      Arbor ut in pingui luxuriosa solo:

5

Et si non omnis multas producit aristas

      Qui pariat multas est tamen unus ager.

Quaelibet ora suum munus, sua praemia noscit,

      Luce nitent solis tempora quaeque sui.

Multorum fuerat celebris iam fama virorum,

10

      Viderunt multos saecula prisca deos.

Nunc tantum lux una nitet, nunc candida virtus

      Vno sub tanto pectore tota sedet.

Quod ne forte viri credas, castissima virgo

      Quae trahit a recta nomina sancta fide,

15

Hoc Cassandra decus tantas habet unica laudes,

      Pro nobis sapiens omnibus una viris.

Quisque deam putet hanc; nam si medicum ve poetam

      Qui rerum causas noscit et astrologum

Semideos omnes dixerunt, omnia noscit

20

      Qui simul haec, merito dicitur ille deus.

 

29. de eadem

Maturae gaudete nurus, gaudete puellae,

      Vos quoque quas pigras tarda senecta facit!

Nunc quodcumque decus vestrum est, nunc gloria quaeque

      Laudibus ex vestris famaque clara venit,

5

Nunc hederae vobis dantur, nunc innuba laurus

      Exornat vestras fronde virente comas.

Quis genus humanum noscit? Cassandra. Quis audet

      Praescia venturi dicere fata Iovis?

Quis logicae laqueos et caeca enigmata solvit?

10

      Eloquii nectar quis Ciceronis habet?

Ista pudicitiae vates lux unica sanctae,

      Inclyta cui matres condite templa deae.

Nam dedit aeternum vobis quae nomen, honoris

      Aeterni fas est sentiat illa decus.

 

30. de Iulio Pontano ad cives

Si cupitis, cives, hyemis sub tempore veris

      Tempora purpureis picta videre rosis,

Pontanus pingat flores et gramina. Belli

      Tempore si pacis foedera sancta piae,

5

Pontanus pingat pacem: licet hostibus hostes,

      Arma armis certent, pax erit alma tamen.

Si tenebris atrae noctis sub lumina clara,

      Si nigros claro lumine noctis equos,

Sub tenebris pingat lucem, sub lumine noctem:

10

      Nocte erit et sine nox et sine luce dies.

Nam mentem pingit, mores animasque deosque,

      Quod nec habet formam, quod nec habere potest.

Pingere res quae sunt, terram, mare, sydera, clarum est;

      Quae nec sunt, nec erunt clarius esse patet.

 

31. ad amicum

Si puer est Veneris natus, dic curvat, amice,

      Qualiter opposita cornua dura manu?

Si caecus, certos dic cur tam dirigit ictus

      Et fallant teneram spicula nulla manum?

5

Si, pauper, nullo cingit sibi corpus amictu,

      Qualiter hic cunctas possidet orbis opes?

Ignis aquam pellit, flammae pelluntur ab undis.

      Non est dives, inops, virque puerque senex.

Haec mihi pinge, precor. Nam te pingente Cupido

10

      Pauper erit dives, virque puerque senex.

 

32. epitaphium Christophori Peregrini

Qui miseros pavit, coluit qui templa deorum

      Et quo clam mulier plurima nupsit inops,

Clarus eques tumulo situs est Peregrinus in isto

      Christophorus: parvo magna ruina loco est.

 

33. Marco Civili

Quaesivi Scythicas rupes gelidosque Triones,

      Quo veniens Boreas spirat et axe Notus,

Qua Germanus atrox torquet sua tela, fugaces

      Qua Parthi versa post sua terga manu,

5

Qua tumidum iactat ferventes aequor arenas,

      Qua sua semotus regna Britannus habet.

Nec potui infoelix castam invenisse puellam

      Et quae non esset perfida, tristis, atrox.

Iuppiter est testis: falsas qui saepe puellas

10

      Cum vidit serpens, foemina, taurus, avis,

Has veluti clades fugiens incendia, morbos,

      Ivit ad aethereos cum Ganymede polos.

 

34. ad Petrum Medicem

Cur sylvas habitem solus, cur iugera semper

      Vrbani fugiens tecta superba soli

Sunt ubi deliciae populi, tot templa, tot arces,

      Mensae, aurum, gemmae, vasa, theatra, togae,

5

Innumeri vates, equitum dux atque magister,

      Consulis et gemini sella, tribunus, eques,

Blanda puellarum faciles ubi turba choreas

      Exercet, lusus et, Venus alma, tuos,

Miraris? Fatuus ructat cum verba beatus,

10

      Nescio tergeminum dicere, Petre, "sophos!",

Ad crepitum digiti nec olentem ferre matellam,

      Tollere nec spurco vase quod ipse vomit,

Non pathicum tractare femur lumbosque fricare

      Cum sua Baianis corpora purgat aquis,

15

Non scortum laudare suum, si pallidus axe

      Decidit et fatis hoc tribuisse feris,

Qui modo tellurem curvo scindebat aratro

      Nec matutinum ferre sagatus ave.

Nescio blandiri tamen crimenque probare;

20

      Fac mutet mores urbs, ego tunc veniam.

 

35. de repentina Ioannis Maii morte

Mortis Ioannes subitae quod spicula sensit,

      Quod petiit Stygii tam cito Ditis aquas,

Non sine mente Iovis factum est. Nam quicquid in orbe

      Nascitur, imperio statque caditque Iovis.

5

Quicquid agunt superi iustum est, non sydera possunt

      Criminis iniusti turpia signa pati.

Ille igitur merito cecidit; sed discite quare:

      Esset ut uxoris gloria nota suae,

Quae dum vivus erat thalami sub lege iugalis

10

      Non poterat lumen fundere pressa suum

Ingenium, mentem, mores, animumque virilem,

      Casta nec intactae dona pudicitiae,

Vxorem sed se noscens vir clarus ut esset

      Claudebat sancti pectoris omne decus.

15

Est sua nunc quoniam, veluti sol spargere coepit

      Lumina, cum ventus nubila densa fugat.

Pergama facundus si non vidisset Vlixes,

      Non nunc Penelopes tangeret astra pudor;

Vixisset Brutus, tunc non tam clara fuisset

20

      Portia, non vivo foemina clara viro est.

Sub duce qui pugnat miles, non clarior illo,

      Illo sit quamvis fortior, esse potest.

 

36. de Theodosia

Currite custodes, capiet Theodosia ferrum!

      Currite, vult fati vincere iura sui

Coniugis et subita subitos moestissima casus

      Morte sequi, Bruto Portia casta suo.

5

Nec tantum ferrum, flammas sed tollite, flammas

      Nec tantum, saevae sed necis omne genus.

Nam quicumque mori casto vult captus amore,

      Inveniet innumeros quis cadat ille modos.

 

37. de repentino casu Ioannis Maii

Mors superat fatum, fatis ne credite: possunt

      Mutari. Variat stamina quaeque soror,

Non est fixa dies vitae, non terminus ullus

      Nullaque sub certo foedere iura manent.

5

Cuncta regunt subiti casus mortalia, morti

      Quisque potest iuvenis cedere, quisque senex.

Nam qui tam subito cecidit nunc funere maius

      Debuerat coeli vivere lege diu;

Dives enim, largus, claemens, hilarisque piusque

10

      Et probus et valido corpore fortis erat.

Munera fatorum sunt haec, his noscimus illum

      Tam cito fata virum non voluisse mori;

Mors voluit potuitque suis saevissima telis

      Et clam sub Stygios hunc tulit atra lacus.

15

Sydera decepit, parvo nam tempore sanus

      Infirmus, vivus mortuus atque fuit.

 

38. epitaphium Marioti de Monte

Mens proba, recta fides, hilaris clementia, cautum

      Consilium, probitas, religionis amor

Vndique reddebant clarum quem nobile corpus

      Montibus exposuit hac Mariotus humo.

5

Curabat Venetis pro regibus arma virosque

      Ordine legitimo Martia castra sequi.

Vixerat ille parum, si commoda nostra requiris;

      Tempora si, Pylium iam superabat avum.

 

39. eiusdem

Quem Verona tenet, genuit Florentia: Martis

      Tutor eras Veneti vel, Mariote, pater.

 

40. ad Pyladem

Me Saxum dixit qui noverat omnia vates,

      Sydera Parrhasio quae videt ursa polo

Vix natum fieri me Saxum vidit amore,

      Vidit ut in Saxum me ferus egit amor.

5

Duricia rigeo, sub pondere cogor inerti,

      Battus ut et Scyron sum gravis et gelidus.

"Qualiter", at dices, "Musas Heliconis ab alta

      Plena deo quatiens pectora sede trahis,

Componis, dictas, facundo disseris ore

10

      Quid flammae, quid sint terra, fretum, superi?"

Non loquor haec, non haec lapidoso pectore manant:

      In me qui vivit solus Amor loquitur.

 

41. ad Petrum Medicem

Ne te semper agant curae velut aequora ventis

      Indomitum naves improba, Petre, rogo.

Quid iuvat Assyrio si litore tutus amomum

      Atque Arabum, dives, mascula thura vehas?

5

Quid si Callaicis Astur tibi mittat ab arvis

      Munera vel Gangis vel preciosa Tagi?

Ista cadunt veluti viridi flos vernus in umbra

      Cum sol flamiferi terga leonis habet.

Mors ruit et veluti maturas messor aristas

10

      Omnia vulnifica falce cruenta secat.

Non fortunatis parcit, non illa beatis:

      Tartara sub Crasso divite Codrus abit.

Fabula vana sumus, vita haec est ventus et umbra.

      Vive igitur, nimis est mors fera saepe mori.

 

42. ad Caesarem Viaranum de nuptiis

Dulce quae carmen canitis, sorores,

Rupe Dircea laticemque fontis

Sumitis clarum geniti cruore

Gorgonis atro,

5

Phoebe, qui lauro roseisque crines

Floribus pingis, geris et sagittas

Fila qui tangens citharae ferarum

Pectora mulces.

Pergite huc omnes simul et favete

10

Ore, nam vates celebrandus ille,

Ille qui doctum superat Catullum

Arte lyraque,

Ducit ardentes thalami puellam

Ad sui lusus teneram, pudicam,

15

Crinibus flavis, roseis labellis,

Fronte serena.

Huc Venus et tu venias columbis

Vecta torquatis puerumque ducas

Qui faces gestat manibus tenellis

20

Duraque tela,

Vt novae flammas capiant medullae,

Cor tuum nuptae bibat ut venenum

Dulce quo vati sociata vatem

Discat amare.

25

Quos iocos lectus titubante sponda

Sentiet foelix, hilaris lucerna

Quas suo pugnas oleo novari

Saepe videbit!

Murmure aequabunt niveas columbas

30

Brachiis iunctis hederas sequaces,

Basiis conchas Veneris salaces,

Dulciter ambo.

Illa producet similem parenti,

Ore formoso puerum decorum,

35

Vna nascetur similis puellae

Pulchra puella.

Ergo quo multos videant nepotes

Et tibi multas pariant puellas,

Iunge foelici simul hos catena,

40

O Hymenaee!

 

43. Ioanni Aurelio Augurello

Hactenus Ausoniis veteres hausisse poetas

      Fontibus Aoniae nobile nectar aquae

Credidimus, solos astrisque faventibus illos

Bellerophontaeas incoluisse domos,

5

Spernere nos Phoebum, nos spernere docta sororum

      Numina, nos Bacchi flexipedes hederas.

Nullus enim viridi cingebat tempora lauro,

Nullus erat priscis equiperandus avis.

Credimus Aureli sed te resonante caballi

10

      Carmen ab Aonii nosque bibisse lacu.

Reddita sunt nobis Phoebi te munera vate,

Redditus est Phoebus te quoque vate sibi.

 

44. ad eundem

"Castalios quondam latices mihi, Phoebe, solebas

      Spargere Dircaei fontis et ambrosiam

Et mihi divinum facilis praestare furorem

Illum quo Latiae iam cecinere tubae.

5

Nunc mihi sancta tui clauduntur limina templi,

      Pellor et a montis culmine virginei

Nec licet e tantis et tot mihi fontibus undam

Sumere quae media turbida valle fluit".

"Non est quod doleas, nam te celebramus, amamus,

10

      Sed dare quae data sunt munera quis poterit?

Plectra, comas, citharam vati concessimus uni

Et quodcumque nemus Castalis unda lavat.

Nos habet et nostros Aurelius unus honores,

      Solus habet lauros, numina solus habet.

15

Vis mea quae fuerat vates dispersa per omnes,

Vnius in solo pectore maior erit."

 

45. eidem

Gutta vel anguiferae torvo cadat ore Medusae

      Altera, Pegaseus qua renovetur equus

Et renovatus agat geminatis aera pennis

Donec humi liquidam viscere ducat aquam;

5

Viscere ducat humi gelidi tibi flumina fontis,

      Taurus inextinctos qua cadet ante focos,

Postquam Castaliis Aurelius unus in antris

Et iacet et totas possidet unus aquas.

 

46. de eodem

Phoebus habet citharam, nec non Aurelius unam;

      Hic sonat, ille tenet; hic tenet, ille sonat.

 

47. eidem

Divisit Phoebus cum divite munera regno:

      Plectra, lyram, lauros, iugera, templa, lacus

Et dedit, Aureli, tibi laurea serta lacusque

Plectra, lyram, Musis iugera, templa suis.

 

48. eidem

Te sine, Phoebe, tuis Aurelius unus amatur,

      Vatibus et vates te sine solus amat.

 

49. ad eundem

Aureli, genitor novem sororum

Illarum decus et decus sacrorum

Vatum, tempore qui fuere prisco,

Seu quem nunc celebrat colitque multa

5

Vlva Mintius horridus Maronem,

Seu quem Palladiae probant Athenae,

Dicas seu tenerum suo Tibullum

Cantu qui silices ferasque cautes

Posset frangere dulciter sonoro.

10

O quantum tibi gratiae dedere

Qui volunt super astra fata coelos

Vt nondum gelidus cinis legaris!

 

50. eidem

Laureli a lauro, vel nomen ducis ab auro

      Aureli: egregium nomen utrumque tuum est.

 

51. ad Venerem

"Consule blanda Venus mihi, consule, blande Cupido;

      Foemina me laqueis coepit iniqus suis".

"Miraris? Ferus est laqueis Mars captus ab istis,

      Iuppiter, et numquid tu Iove maior eris?"

5

"Hoc ego non doleo, sub quod mihi foedere tanto

      Muneribus pactam rupit, avara, fidem".

"Et tu muneribus certa." "Sum pauper inopsque".

      "Vel nummos habeas, vel maIe pauper amas."

"Hos mihi dat nullus." "Mors est, desiste precari!"

10

      Quod sibi consilium pauper amator habet!

 

52. Pompeio Alegro de amica

Munera quid faciunt et amor sceleratus habendi?

      Quid sitis argenti, quid scelerata fames?

Quid vestes auro textae gemmisque nitentes

      Et quid Erythraei lucida concha maris?

5

Quam non Penelope, quam non Lucretia casto

      Pectore vincebant moribus atque bonis,

Quam pulchri iuvenes clari temerare virique

      Sanguine vel forma non potuere sua,

Horridus, incomptus, duris assuetus aratris

10

      Et cultae Cereris spargere semen humo,

Sordidus hanc potuit numerato rusticus auro

      Avetula et turpi qui fugiendus erat.

Munera quid faciunt? Meretrix et adultera nunc est

      Tyndaris, insignis Portia quae fuerat.

 

53. ad avaram amicam

Quod Crassus nolens aurum tu, Gemma, bibisses

      Sponte tua: est auri tam tibi magna sitis,

Et veluti saevus Polydorum caede tyrannus

      Immerita faceres sub Styga ferre pedem.

5

Aureolos nam cum sentis aut aera sonare,

      Ieiunam non te mensa cibusque tenet,

Non pater aut genitrix, non te fraterque sororque.

      Curris, et amisso caeca pudore, furis.

Hos petis, et thalami leges et iura mariti

10

      Et sanctam temeras, luxuriosa, fidem.

Et supponebas uno quod casta marito,

      Supponis turbae, munere capta, femur.

Ergo suburranis sedeas, vitiata, cathedris

      Vel iaceas uno, foemina casta, thoro.

 

54. ad Venerem

"Torqueor, alma Venus, flagranti torqueor igne."

      "Quis te tam subitus destruit ignis?" "Amo."

"Quam?" "Non quam, sed quem poscas." "Scelerate, cynedum

      Diligis et sequeris et mihi poscis opem?"

5

"Si scelus est, summo cur pocula grata Tonanti

      Dat puer aethereae raptus ad astra domus?

Cur tenerum dilexit Hylam Tyrintius heros?

      Et cur Oebalidem pulcher Apollo suum?

Si scelus est, tibi cur placuit formosus Adonis?

10

      Sed scio sit cur, sic foemina quaeque facit."

 

55. ad Iacobum Comitem Iuliarum

Scribere ceratis valeat quo iure tabellis

      Legitimo quicquid plebsque patresque iubent,

Seu cum versutus negat inficiator et urget

      Fraudibus actorem criminibusque suis,

5

Seu cum veridicus tollit vadimonia praetor

      Et contestatae foedera litis agit,

A violis dictus genuit quem vir probus ille

      Qui causas triplicis scribit et acta fori,

Fac qui Pieria redimitus tempora lauro

10

      Docta comes Phoebi plectra, Iacobe, tenes.

Per Veneris currus, Phariae per sistra iuvencae,

      Per Cybelis gladios, per Iovis arma, precor

Perque tuum nuper gelidas quae detulit undas

      Limen ad ardentes et nova nupta faces.

15

"Non est gramaticus", dices "vel forte poeta."

      Nec timeas, docto sub patre doctus erit.

Ferre iugum domita discunt cervice iuvenci,

      Ferre virum facilis qui fuit acer equus.

Emeritus genitor capiat iam praemia nati.

20

      Ah, scelus est pauper vivat ut ille senex!

 

56. ad Dantem Aligerium

Efficitur curvus cum tempore praemia fortis

      Iam dudum populo si gladiator habet

Et rude donatus, "Non te peto, non peto" dicit

      "Sed piscem: quid tu retia, Galle, fugis?"

5

Et si, depositis miles sextertia telis

      Accipit ad Pylii saecula ductus avi,

Qui totiens sancti scripsit consulta senatus

      Orta tribunitia iuraque lege diu,

Auctio cum fertur, cum res supponitur ipsa

10

      Arbitrio iusti consilioque viri,

Iam conclamandus miserae iam proximus urnae

      Cogetur rapidae dente perire famis?

Ah, scelus indignum, quis sit si nescis, ianthis

      Illi purpureum nomen amica dedit.

15

Cui faveas igitur, iubet hoc praestantia, mores,

      Recta fides, probitas et pietatis amor.

Quod facies, natum indoctum licet esse negetur,

      Te poterit vestro connumerare choro.

Esse scelus dices non est hoc scribere natum

20

      Indoctum doctum sed renovare patrem.

 

57. ad Hieronymum Callagranum

Horridus infixit fatali sydere dama

      Inguinibus patrui vulnera saeva tui,

Implicuit duris ferventes ossibus ignes

      Et flammam cordi febris amara tuo.

5

Commodior potuit nullo te tempore morbus

      Sternere, nec febris aptior hora fuit

Quam non induxit nimio generata labore

      Bilis, nec stomacho res viciata tuo.

Non gaudes sumpto noctem superare falerno

10

      Nec, dives, multa luxuriaris ope.

In medio tua signa locas sub sydere, tendis

      Nec tamen obscuras ad Phlegetontis aquas.

Hanc pietas, hanc nota tui claementia cordis

      Intulit, hanc patrui vel genitoris amor.

15

Vivere nolebas si non medicabile vulnus

      Illud erat damae quo feritate nitent,

Quod fuit in patruo saevum et miserabile vulnus

      In te mutatum febris iniqua fuit.

 

58. Antimacho

Ad varios solum populos quem fata dedere

      Sorte mihi frater quod meus ire parat,

Quos Rhodani lavat unda, bibunt qui flumina Theni

      Et quos multiplici Nilus inundat aqua,

5

Quosque ferit rapidus Ganges celer atque Garumna,

      Qui cava pro cultis sedibus antra colunt,

Quo valeat liber valeat quo pergere tutus

      Muneribus nullis per loca cuncta, petit

Gonziaci regis clara sub gente notari

10

      Sanctaque magnanimi signa referre ducis.

Omnia tela quibus vel saeva pericula vincet

      Aeris et terrae velivolique maris.

Ista negas: scelus est, haec si tibi fata negassent

      Non tam clara tuum tangeret astra caput.

 

59. Ioanni Britannico

Non quia sis doctus te, docte Britannice, miror:

      Res humana meum non movet ingenium.

Sed quoniam vatum penetras sic limina plenos

      Vt thalamos sancto numine perspicias,

5

Vt mentem teneas, cor, sensus, pectora, nec sit

      Se melior quam te quem legis ingenio,

Clarior immo tuo sit lumine, doctior arte,

      Candidus et nivea simplicitate magis.

Sub Iuvenale tuo Iuvenalis vivere gaudet,

10

      Vel secum gaudet vivere bis potius.

Persius ipse sibi dicit: "Sum Persius atra

      Sub Styge qui mersus perditus ante fui?"

Fulminat, odit, amat, pugnat, cantatur Achilles,

      Te valet et vita candidiore frui.

15

Hoc decus est ingens, haec sunt miracula, vitam

      His dare qui vitam carmine dant aliis.

 

60. ad Ioannem Britannicum

Condita materno mitto tibi carmina cantu,

      Sed quae maternum non capit ingenium

Plebs legit et gaudet; fateor, sermone canuntur

      Plebeio, plebis pectora sed fugiunt.

5

Grammaticus videt haec si doctus, ridet et in me

      Verbosi torquet spicula grammatici;

Si bonus orator, "Veluti nova crimina", clamat,

      "Tardipedis petit haec Sicelis ara dei";

Si rerum causas qui discutit, anxius haeret

10

      Et labyrintheis vix fugit e tenebris.

Res mira est: superum rex, qui non fallitur, hoc scit

      Vt scit, sub causis est opus illud erit.

Non tamen hoc opus est, sic non vi cogitur ulla

      Sydera quem cogunt certaque fata Iovis.

15

Hoc solvant Phoebi tripodes, cortina Sybillae

      Si quod sub causa est, non opus ac opus est.

 

61. de catella

Vbera nostra canis cur stringis? Non tibi mater

      Sum; mea non tangas ubera, mater ero.

 

62. de catella

Si rerum movet ordo Iovem, cur non mihi vitam

      Dant superi? Credunt vivere me superi.

 

63. in Leandrum

Per freta dum peteret dilectae tecta puellae

      Leander tumidis est quia mersus aquis,

Noster vina bibit nullo viciata liquore

      Leander, teneros comprimit atque mares.

5

Ingeniosus homo est; saevum fugit omen, amore

      Foemineo sic non fluctibus atque cadet.

 

64. Ioanni Taberio

Verba cruentatibus excussa casside pennis

      Quae dicis Geticus dixerat ante deus,

Quique super bimaris meditatur saxa Corinthi

      Carmen et in summa Phocydos arce sedet.

5

Tunc cum pampineis sentit te Brixia campis

      Versibus indomitas sollicitare feras,

De me quod fingis tribuit tibi Iuppiter uni,

      Pallados armisonae munus utrumque tuum est.

Componis, dictas, declamas, disseris, astra

10

      Noscis et Arctoi limina quaeque poli;

Quod tibi vel Phoebi latitat sub pectore numen,

      Quod magis est Phoebus vel novus ista facis.

 

65. Baptistae Carmelitae

Ideis Cybeles colitur si rupibus, Ammon

      Si Lybiae gentes inter et Aethiopas,

Gradivus Romae, Iuno Carthaginis arce

      Phocidis in templis Phoebus et Ortygiae,

5

Gnosiaco Dictinna solo, Cadmeis urbis

      Invictis Bacchus gentibus anguigenae,

Hoc decet, hoc fas est: venerantur numina Galli

      Atque Celenae mystica sacra deae,

Iuppiter astra movet nutu, sol temperat anni

10

      Tempora, syderea Cynthia nocte micat,

Iuno fovet partus, Venus est quae gignit amorem,

      Bacchus agit curas et grave tollit onus.

Ast ego cur tollam nulla est sub iudice causa,

      Tu tamen ut plenus numine vera canis.

15

In me non mereor laudes ut Pamphilus; in te

      Vt vivo vera ductus amicitia,

Sum deus in terris. O foelix copia laudum!

      Quas aliis laudes vis dare, tu tibi das.

 

66. ad cultores Cupidinis

Quas habeat vires diverso pannus amictu

      Disce Cupidineo numine quisquis amas.

Teutonica spatale tegitur si turgida veste

      Mutato vultu Tyndaris efficitur,

5

Ore nitet veluti Paphia quae mollis in arce

      Dat laqueos nato, dat fera tela suo.

Tyndaris Ausonia tegitur si veste decora

      Mutato vultu turgida fit spatale.

Lomentum nihil est, nihil cerussa, puella;

10

      Non ornant vestras linteia picta genas.

Si Phoebi radios, si vincere sydera vultis

      Formosae vestes summite Teutonicas.

 

67. de catella

Sum quam sculpsisti: redeas! Haec gratia rara est,

      Cum manus artificis decipit artificem.

 

68. de catella

Artis natura periit sub gloria numquam;

      Sub me naturae gloria tota perit.

 

69. in Iacobum

Fessus adhuc iaceo curis somnoque sepultus,

      Me petis et narras bella cruenta loquax:

"Milleque Germani tercentum vela dedere

      Aeoliis, centum Gallica turba, Notis."

5

Asseris et numeras cunctas ex ordine naves:

      Illa volat remis, haec sine sulcat aquas,

Multae rostra gerunt, multae sunt corpore longo

      Aemonias possint quae superasse rates.

Has faciet Nymphas merito Venus aurea: scis quot

10

      Sint tabulae, remi, carbasa, transtra, fori.

Describis peditum turmas equitumque catervas,

      Castra locas, torques spicula, texta rapis,

Incendis, laceras urbes, popularis et agros.

      Nomina das servis militis atque ducis.

15

Exclamas, pellis, fugis, induis, exuis arma.

      Nunc vincis, victo nunc miser hoste cadis.

Sit pudor ah tandem dilecti corda sodalis

      Desine letiferis figere tot iaculis,

Ferrea bella petens vel tandem decide bellis

20

      Vt tandem cesses ferrea bella loqui.

 

70. in Gallum

Quicquid fata iubent summis et Iuppiter astris,

      Est opus humanum nos tolerare genus.

Nihil aulea iuvant, auri nihil fulva supellex,

      Hesperiam nihil quod mittit ad Indus ebur,

5

Picta nec Oebalio fulget quae murice vestis,

      Nec quae Carpathio litore concha nitet.

Inclyta progenies, animosum pectus, acuti

      Ingenii, virtus, gloria, fama, decus.

Dives erat Priamus, vidit tamen urbis Achivos

10

      Iliacae misero vertere tecta solo.

Vir ferus et duris Hector fortissimus armis

      Ivit ad infernas vulnere caesus aquas.

Mortuus Anchises patriis est pulsus ab oris.

      Non potuit roseum forma iuvare Parim.

15

Gloria, fama, decus, gemmae, mens strenua, virtus

      Magnanimi Calabrum non potuere ducis

Servare imperium sceptro populosque tueri:

      Spicula pro Gallis astra tulere feris.

 

71. in Spinetam

Ad tua quod Siculi linquens summa iuga Pelori

      Atque Gnydium venit limina pulchra Venus

Tecta rosis crines et murice cincta rubenti,

      Et iocus et niveo gratia quaeque pede,

5

Iamque faces ardent, castos Hymenaeus amores

      Iam probat et vulnus blanda puella timet.

Carmina, zona, nuces, flammae, lyra, myrtus et undae

      Munera solverunt sacra, Thalasse, tibi.

Non aurum, gemmas, teneros sed mittimus agnos

10

      Quos decet auspiciis munera laeta bonis:

Non agnos rabies agitat vaesana, cruentus

      Non furor in clades saevaque bella trahit.

Vellera dant placidi, sacras mactantur ad aras,

      Cum cremat accensus mascula thura focis.

15

Iuppiter his epulis sociis et lauta paravit

      Prandia, cum Solymis iura daret populis.

Accipe, dona damus tibi mystica; vivet ut agnus

      Iuncta suo claemens castaque sponsa viro.

 

72. de morte regis Parthenopes

Parthenope, lachrymas urbs inclyta comprime, regem

      Mors subito quamvis presserit atra tuum,

Non poterat superas astris melioribus oras

      Scandere, non fato candidiore mori;

5

Regalis mors ista fuit. Vir fortis et acer

      Non decet ut morbo languidus astra petat,

Non decet ut vires moriens amittat et aeger

      Saepe necis telo mortuus ante cadat.

Rex subito moriens moritur. Rex tempore longo

10

      Qui languet regem quam cadat ante videt;

Adde quod hunc, trepidans numquam mors ausa fuisset

      Semideum telis dilacerare suis,

Fert decus iste tibi casus, rapuisse protervam

      Namque tuum mortem clam timuisse ducem est.

 

73. ad Bassanum

Ad gelidos fontes, ad amoeni iugera campi

      Venimus et parvae tecta beata casae,

Aemula Penei vitreis ubi labitur undis

      Vnda vel auratae qua fluit Ebrus aquae,

5

Populus Herculeis virides ubi frondibus umbras

      Spargit et Idaliae myrtus amica deae;

Qua, Narcisse, vires, mollis qua floret acanthus,

      Qua cytisum pecudes, qua thyma carpit apis.

Pica loquax doctas imitatur voce sorores

10

      Et tua flet Progne crimina dira soror;

Curvus arator humum scindit, locat ordine vites

      Rusticus et curva gramina falce secat.

Lis vesana tacet, iuris tria verba silentur

      Palladii, gemino consule preaetor abest.

15

Vidimus innumeras urbes, sed cuncta tumultus

      Sollicitat stimulis caeca libido feris.

Furta, dolos, rixas celebrant nunc oppida; campos

      Verus amor nivea simplicitate colit.

Fulva colas igitur dives palatia, pauper

20

      Ast ego sed laetus florida rura colam.

 

74. ad Vergilium Zavarisium

Qui venturus erat nobis ut vota benignus

      Solveret, ut duri tolleret arma patris,

Claudus ab ociduis venisset Gadibus olim,

      Duxit Erythraeas vir ferus unde boves,

5

Non movet aut tardus qua frigida plaustra Bootes,

      Stare vel immodica creditur axe mora,

Sydera spectantur domini qua fulva Lycaei

      Cum quo solsticium iunctus Apollo facit,

Qua niger Eoo gemmas legit Indus in amne

10

      Et vomit acceptas frigidus Auster aquas.

"At veniet", dices, "post tempora commoda rerum".

      Qui venit ingratus, non venit atque venit.

 

75. ad eundem

Deponunt blandis latrones spicula verbis,

      Indomiti Thraces indomitique Scythae.

Iuppiter arma tenet quae mittere dira parabat

      Cum patula versus accipit aure pios;

5

Scylla trahat canibus quamvis truculenta marinis

      Vndique concussas per vada caeca rates,

Exorata preces audit, lachrymisque Charybdis

      Saepe suo fluctus continet ore graves.

Omnia non frangit scopulosus ligna Caphareus,

10

      Nec semper Lybicis Syrtibus unda nocet.

Nullas ille preces audit, mirabile monstrum est,

      Cum non sit scopulis durior atque feris.

Hunc pellis, damnas: nihil est hoc, credimus. Audi

      Ipse meas si vis audiet ille tuas.

 

76. epytaphium

"Quis iacet hic?" "Scelus est nomen dare." "Foemina vel vir?"

      "Vir malus, inferna dignus ave et lapide."

"Cur?" "Coluit caedes, incendia, vulnera tantum."

      "Vnde scelus?" "Nullos credidit esse deos."

5

"Quo periit fato?" "Flammis." "Hieronymus hic est,

      Proditor, impostor, nosco." "Licet taceas,

Maxima non latitat virtus, non crimina praebent,

      Illa boni titulos nominis, ista mali."

 

77. ad Bassanum

Vrbis auratas adamantis aedes,

Splendidi clare fluviique rivos

Limpidos vidi, Phaetontis atque

Nobile regnum;

5

Litus annosae tetigi Ravennae,

Quam rigat nullus vitreo liquore

Fons ubi tristem redolet Mephitim

Iugera quaeque.

Vina Caesenae bibimus superba,

10

Vilis arguto Ciceronis ore

Quae suos mactat violenta cives

Vt lupus agnos,

Cuius in portu laqueis vel esca,

Retibus pisces maris et protervis

15

Fluctibus ducit numero carentes

Navita prudens,

Qua fluit parvo Rubiconis amne,

Caesaris magni celebrata cursu

Vnda, cum rerum domini cruenta

20

Bella tulerunt;

Aurei nomen pretio trahunt quos

Ponderis muros mihi rex petenti

Ingredi laeto pius haud negavit

Et probus ore.

25

Quae sedet collis salebris in arcem

Arduis summam colui diebus

Quinque dilectam Veneri tibique,

Blande Cupido,

Illa quae fessas tumidos carinas

30

Ob maris fluctus, resonante vento

Improbo, saevo, capit una portu

Pulchra, decoro.

Virginis sacrae niveae beatae

Osculans multis lachrymis figuram

35

Post, reus, voti posui tabellam

Limine templi.

"Hic meum", dixi, "dominum deumque,

O iubar coeli foveas amesque,

Illius fulva caput et tiara

40

Contege, Virgo".

Ara summota est, tremuere tecta,

Culminis per se sonitus dedere

Aera, sparserunt radios per omne

Lumina templum.

45

Verba coelesti tulit ista Virgo

Ore: "Felici, mihi crede, sorte

Quod petit donum dominus deusque

Vester habebit".

Ergo, magnorum generosa regum

50

Mantuae princeps soboles, galero

Iam teges rubro caput et beata

Sede sedebis.

Namque non possunt superum iubetque

Alma mutari genetrix, nec ulla

55

Lege tardari, celebranda si sunt

Fata deorum.

 

78. ad Quirites

Inclyta nascetur virtus, gaudete Quirites,

      Militiae redeunt signa decusque sacrum;

Qui modo marcebat vino, qui Thaida demens

Nunc olidam princeps, nunc rapiebat Hylam,

5

Martis amore furens clarae quoque laudis honore

      Strenuus invictas ducet ad arma manus.

Ibit ovans victor spoliis insignis opimis,

Imponet capiti laurea serta suo.

Ocia segniciem pariunt gelidumque timorem,

10

      Ingenii vires corporis atque labor.

 

79. in Antonium Montanarum

Antoni, quare pelagi sale quaeris amaro

      Misceat immensas caerula Doris aquas.

Non est telluris sudor, non halitus undae

Quae simul astricto corpore pondus habent.

5

Sed quia Neptuni spaciosum fervidus aequor

      Sol ferit ardenti cum petit astra rota,

Exiguas rapiens partes tenuesque resolvens

Et linquens putri flumina mista luto,

Vnda maris salsa est, rudis, indigesta, saporem

10

      Talem sic mixtus quilibet humor habet.

 

80. Marco Antonio Mauroceno

Iuppiter, aequata qui corrigit omnia lance,

      Foedere qui iusto fasque piumque colit,

Non tamen irato semper tenet acer Olympo

Torquet et a summis tela cruenta polis.

5

Comprimit hic sacra vestales aede puellas

      Atque bonae temerat sacra verenda deae,

Et molli celebrat lascivam veste Cotytto,

Nec tamen accenso fulmine raptus obit.

Ille senem spoliat tumido qui ducitur angue,

10

      Aegida Gorgoneum Pallados atque rapit,

Proditor alter agit patria velut unda carina

Turbida, nec poenae tristia damna luunt.

Fulmine si caderet mortem quicumque meretur,

      Omnis in infernas orbis abiret aquas.

 

81. de catella

Munera ni vitae superarem, munere vitae

      Gauderem. Nimium sum canis egregia.

 

82. in Marsum

Ille putat sanctum qui rumpere foedus amicum,

      Hic rumpit sanctae foedus amicitiae.

Qui caecas sequitur fraudes et crimina, credit

Insidias, fraudes, crimina quemque sequi.

5

Non damnat iudex nisi crimina nota; voluntas

      Quem movet iniuste quod facit hoc nihil est.

 

83. eidem

Ne timeas, saxum est nostrum quod fundat amorem.

      Forma manet duro marmore picta diu;

Vivet amicitiae foedus quae firma columnis

Est solidis. Vento non domus alta cadit.

 

84. eidem

Casta tua est coniunx. Timeas ne furta pudici

      Pectoris, haud violant dulcia verba fidem.

Ingenium veneror, facondae murmura linguae

Et decus et mores quos colit illa bonos.

5

Non ego sum leno, parasitus, moechus, adulter:

      Non Plato, non hoc vult doctus Aristoteles.

Ora, manus, crines, oculos nec pectora vidi,

Virtutes vidi coniugis ipse tuae.

 

85. de catella

Latratu terrent aliae, nos ore silenti.

      Hoc mirum est, illud non movet ingenium.

 

86. epitaphium Ferrandi
regis Neapolitani

Ferrandus, vivo clarus patre, nomine regis

      Imperii laeto clarus et auspicio,

Vix patre deposito rex non rex pellitur armis,

Pulsus adest armis castraque saeva fugat.

5

Victor obit, clarus fugiens clarusque triumphans,

      Clarior invicto funere sed moriens.

 

87. ad eundem

Sede salutatus regni, rex urbibus actus

      Ferrandus tumidis aequora surda petit.

Poscit ad arma viros, lectum trahit agmen in hoste,

Serta coronatis laurea gestat equis.

5

Sede fuit pulsus Gallos ut peteret posset;

      Sic vinci clara vincere laude fuit.

 

88. ad eundem

A patre rex factus viridi Ferrandus in aevo,

      Hostibus et regni pellitur insidiis.

Gallus ovans victor saevit; redit ille superbos

Et Gallos victo pellit ab imperio.

5

Rex factus, regem sese virtute creavit:

      Viribus hic rex est qui capit imperium.

 

89. ad eundem

Maxima post magnus numerosi signa triumphi,

      Ivit ad aethereum Romulus imperium.

Aeneas, victor Turni, deus aethere sedit

Matris et aspexit sydera clara suae.

5

Ferrandus victis petiit deus aethera Gallis:

      Sic obeunt fortes magnanimique viri.

 

90. ad eundem

Imperii claris Caesar iam clarus habenis,

      In medio fossus decidit imperio.

Ferrandus, pulsis ad Rheni flumina Gallis,

Non aliquo fossus vulnere victor obiit.

5

Caesaris exemplo vixit, rex decidit atque:

      Mortuus est fato candidiore tamen.

 

91. ad eundem

Ne posthac fortis saevi vel turbine fati

      Ferrandus, tumido puppis ut acta Noto,

Saepe procelloso fluctu quateretur, ad astra

Fortunae fractis se tulit agminibus.

 

92. ad eundem

Quod fuit ante diem Ferrandus rege creatus

      Rex patre, divinae foedera sortis habet.

Sedaret populos Alfonsus ut arma petentes

Huic quoniam regni sceptra beata dedit,

5

Sedavit populos Ferrandus, moribus aequis.

      Bis fieri regem taliter est fieri.

 

93. ad eundem

Vixit Ferrandus Gallos ut pelleret urbe,

      Posset ut patriae ferre salutis opem.

Perdomuit Gallos, patriam servavit, ad astra

Ne vinci posset se tulit ante diem.

 

94. de Diana

Quod sit sine cunno, nec possit vota Diana

      Solvere quae sancti furta petunt thalami

Exclamans querulus, vocat hanc in iura maritus.

Vxor adest, dictis carpit et hunc querulis

5

Accusat, mordet, gelidum sine sanguine dicit

      Telaque se iurat posse pati Veneris.

Docta venit mulier, videt hanc quod largus inundat

Humor et exardens perfluit Hippomanes

Antrum horrendum, ingens, vastum, sub valle profunda,

10

      Cauta nates inter aspicit et femora.

Conclamat: "Patulo magnum patet inguen hiatu,

Ad Venerem Veneris munera cunnus habet".

Cui vir: "Dixisti magnum patet inguen hiatu:

      Non inguen, sed Styx concava, sed pelagus.

15

Vici: non cunnus verum est immensa vorago,

Sylla rapax celeres quae rapit atque rates.

Dicitur haud cunnus cunnos qui continet omnes;

      Quae cunnos cunnum non habet ergo, patres".

Cui cautus iudex: "Vni tibi iuncta marito

20

Iungatur multis foemina multa viris.

Vnius lex vult, una est qua foemina parte

      Sit tua, qua plures pluribus hanc tribuas".

 

95. de Landina

Cum nocte mecum foedus Landina feriret

      Vt possem pathicas vix numerare vices,

An Iovis optaret numerum vel Pallados illam

Percunctor. Magni nomine capta Iovis,

5

Pallada neglexit. Compressu moesta senili,

      Quae nimis optavit perdidit illa satis.

 

96. ad Pyladem

Carmine qui dulci sensus de cautibus egi

      Et potui vitam ducere de salebris,

Carmine nunc dulci sensus supponere cauti

Et cogor vitam linquere sub salebris.

5

Plus tua dicta valent quam mors et vita; rigescunt

      Quae sine corde facis vivere carminibus,

Ignea quae vivunt sine corde rigescere. Vitam

Tu mihi das, mortem tu mihi das, cithara.

 

97. ad eundem

Si talis socium Pylades celebrasset Orestem,

      Non illum in rabiem sors rapuisset atrox,

Non modulis citharae bilem pressisset iniquam

Atque ruens animae composuisset onus;

5

Maxima nam medicae vis est concentibus artis.

      Non credis, vatis dicta legas Samii.

 

98. ad eundem

Hospes, cur mecum loqueris? Cur murmura perdis?

      In Zephyros abeunt: saxum ego, non homo sum.

Non te decipiant oculi, cor, viscera, sanguis;

Vivere quae credis, diriguere mihi.

5

Quae causa est? Veneris non caeca cupido, nec auri,

      Non Iovis ira minax, impetus aut superum.

"In vitam posset quis te revocare? Deus ne

Cui parent medici, Cynthia cui soror est?"

"Non opus est Phoebo, Pyladis gravis atque diserti

10

      Carminibus vivam, carmine qui rigui".

 

99. de catella miro sculpta artificio

Quid stas, anxie? Quid viator haeres?

Ars me vincitur arte sub magistra.

 

100. ad Bassanum

Plectra coronatus dum tangere cessat Olympo

      Phoebus ut Aoniae carmina cantet humo

Meonias doceat versus ut condere Musas,

      Ne sine composito stet Iovis aula sono

5

Bassanum nobis rapuerunt numina. Solus

      Noscit enim Phoebo digna tacente loqui.

 

101. ad Bassanum

Dignus ex at quoniam superos habitare penates

      Bassanus, sacras et Iovis esse dapes,

Exuit humanae spolium miserabile formae,

      Ivit et ad summas tecta beata domos.

5

Ardua quae meruit celebrat vates loca: terrae

      Regna decent homines, sydera caelsa deos.

 

102. epitaphium regis Gallorum

Gallorum iacet hic rex, qui praestantibus armis

      Praeponens Veneris crimina, furta, iocos,

Alphonsi victor non vi, non arte, sed astris

      Arripuit turpem turpior ipse fugam.

5

Da tumulum tumulo, noscas quo quisque viator

      Qui semel est natus bis potuisse mori.

 

103. ad Bassanum

Ducere laurigeros caeso quid vate triumphos

      Sub Styga Tartaream mors truculenta paras?

Ante diem fati Bassanus vulnera victor

      Est ultus gladii sanguinolenta tui.

5

Nam tibi surripuit multos quos perdere nulla

      Lege potes. Numerum respice, victa cadis.

 

104. ad eundem

Inclyta laetata est gemini bis Mantua vatis:

      Carmine Bassani, carmine Virgilii.

Inclyta tristata est gemini bis Mantua vatis:

      Funere Bassani, funere Virgilii.

 

105. ad eundem

Ne natura suos mutaret sedula cursus,

      Perderet et vires officiosa suas,

Bassanum nobis letali vulnere Parca

      Subripuit nostros quae regit una dies,

5

Ante darent illi ducunt quae longa sorores

      Et Phoebus vitae tempora perpetuae.

Plusquam semideus, quia iam fera spicula mortis

      Spernebat: vita est vix potuisse mori.

 

106. ad eundem

Bassanus bimarem quia solus adire Corinthon

      Et poterat sacras solus adire domos,

Et totum docto claudebat pectore Phoebum

      Quaeque novem texunt laurea serta deas,

5

Vatibus ut multis Heliconis regna paterent

      Hunc immatura fata dedere neci.

Haec rogo: non mors est defunctum cedere vitae

      Pierias vates ne bibat unus aquas?

 

107. ad eundem

Bassanus laudes et nomina clara meretur;

      Nam vates nostro tempore clarus erat,

Clarus erat nostro vates nam tempore quo vix

      Noscuntur frondes, Calliopea, tuae.

5

Plectra cothurnati vicit sic docta Maronis;

      Nam si nunc caneret iugera, prata, greges,

Tityron et laetas segetes ac arma virumque,

      Scripta velut culicis diceret ore rudi.

Desine mirari: nam multum tempora possunt,

10

      Rege sub Augusto non cecinisse parum est.

 

108. ad eundem

"Quid fles?" "Quod viridi periit Bassanus in aevo."

      "Hoc verum est tantum tempora si numeres,

Inspicias sed si Phoebo dictante sonoro

      Quae cecinit plectro, carmine Nestor erat."

 

109. ad eundem

Mortuus est vates poterat qui tempore parvo

      Condere Phoebea carmina docta lyra,

Carmina quae vivent sparget dum lumina Titan,

      Dum mare nimbosis fluctibus astra petet.

5

Hoc decus est ingens, haec maxima gratia, versus

      Victuros nulla condere posse mora.

 

110. ad eundem

Iuppiter, ut tandem posset mortalibus aegris

      Coelorum dulces significare sonos,

Bassanum tribuit nobis qui redderet illos

      Argutae tangens fila canora lyrae.

5

Quos postquam satis est dulci modulatus avena,

      Transtulit ad superos regia tecta polos

Vt tandem acciperet versus quos dulciter ore

      Tam cecinit Phoebus quam cecinisse solet.

 

111. de quodam sene

Discite iustitiae quid vis, quid foedera possunt

      Sancta, quibus tantum crimina saeva placent,

Carnificis mactare viros quos more cruenti

      Et foedare pio sanguine tela iuvat.

5

Rusticus, annosa gravis anxius atque senecta,

      Ibat ad urbani regia tecta soli

Qua Verona caput caelsis levat ardua muria

      A laribus parvis exiguaque domo,

Forte gerens curvam qua Bacchi munera falcem

10

      Agricolae nimium luxuriosa secant.

Ecce, videt geminos torquentes ora latrones

      Comminus immiseri spicula dira senis.

Armatos inter iuvenes vir solus, inermis,

      Debilis, exhausto corpore, quid faceret?

15

Aeacidem Priamus num vinceret, Hectora Nestor?

      Non decet exangues Martius ensis avos.

Nunc hunc, nunc illum feriens Libycis velut arvis

      Vngue ferus timidas ut leo dente feras

Et tandem rapiens illis quas strenuus hastas

20

      Gestabant, madidam sanguine fecit humum

Vulneribus fodiens amborum pectora crebris,

      Dum cecidit fato caesus uterque pari.

Vis fuit haec superum, voluit sic Iuppiter ille

      Omnia qui iusto corrigit imperio.

25

Denique clara scelus dirum virtus fugat, armis

      Qui cecidere senis, non cecidere senis.

 

112. ad Lucam Bonfium

Cum Gaditano celebrat convivia luxu

      Claudia vestales stet licet ante focos,

Per fora, per vicos, per compita quaeque iuventus

      Quassat et ardentes imperiosa faces;

5

Ludit harena, iocos prospectant rostra, triumphos

      Et Bacchi et Veneris porticus omnis agit,

Induit os satyri miles, sub veste subulci

      Luxuriat media consul equesque via,

Ad te nunc veniam cithara comitatus eburnea,

10

      Quae vocat Hetruscas ad sua vota deas,

Vt valeam tectus larva per tecta vagari,

      Ludere sub parva Thaidos atque casa.

Talia cur poscam quaerit qui tempora, quaerit

      Improba cur caeca noctua nocte volat.

 

113. ad eundem

Euganei num docta petam subsellia regni

      Qua fluit Aonio Pegasis unda lacu,

Ardua qua linquens Ephiraei saxa Corinthi

      Phocydos et sacrum ducit Apollo chorum

5

Per iuga qui soleo fauni salebrosa Lycaei

      Rusticus agrestem nec celebrare diem?

Qui si Palladiis pastor meditetur Athenis

      Horridus incultae carmina dura Palis?

Ad vada Meandri niveos imitatus olores

10

      Versibus incomptis stridulus anser agat?

Divisit natura modos, loca, foedera, gentes:

      Inter bellaces stant bene castra duces,

Cecilius Plautos, doctos Maro doctus Homeros,

      Rusticus hirsutas Tityrus inter oves.

 

114. ad Caesarinum cardinalem

Si Roma linquis, linquit se Roma, citato

      Et loca cuncta gradu quae petis, ipsa petit.

Aeoliis tecum sulcat freta concita ventis,

      Nec nimis iratis fluctibus acta timet.

5

Tecum per salebras, per devia iugera currit,

      Montivagas agitans insidiosa feras;

Ad Calabros tecum, pecorosaque regna Phalanti,

      Ad iuga Miseni Tyburisque atque venit.

Tecum stat, graditur, ridet, negat, annuit; esset

10

      Te sine iam, Caesar, te sine Roma nihil.

 

115. ad eundem

Roma, coronatis iterum pete crinibus aulam

      Saxa Palatini quae tenet alta soli.

Iulius alter adest Caesar praestantibus armis

      Qui Capitolinas accumulabit opes

5

Et tibi te reddens duris scelerata cathenis

      Hostibus astringet colla manusque suis;

Indicat hoc ursus laqueis devinctus eritque

      Strenuus imperii firma columna sui.

Hoc potes in solida dudum spectasse columna

10

      Sibila quae madidi non timet illa Noti;

Princeps alta petet volitans fastigia rerum

      Vt pennis aquilae fortibus astra petunt.

Caesareis ducibus sunt haec data munera, summum

      Totius capiant orbis ut imperium.

 

116. epitaphium Malatestae

Quae vixit laeto, laeto dum tempore vixi,

      Quae cecidit tristi tempore cum cecidi,

Hic, Caesena, iacet; miraris? Cum patre iusto

      Se domus, urbs iusto cum duce se sepelit.

5

Dux pater et iustus struxi quas respicis arces,

      Pyramides, thermas, amphitheatra, domus.

Nomen erat Malatesta mihi; me decidit haec urbs,

      Extincto corpus nam sine corde cadit.

 

117. ad Heliam Capreolum

Non fati legem posset rex ipse movere

      Lucida qui gemina temperat astra manu;

Nam fatum est quicquid vult Iuppiter, appetit, optat,

      Quod vult aeternis legibus est stabile.

5

Non tamen hoc propter laqueis humana voluntas

      Clauditur, angustis stringitur et spaciis.

Mortale est quicquid latitat mortalibus aegris,

      Sydereum quicquid syderibus latitat.

 

118. ad Causidicum

Quod formica cavat fulvum sub rupibus aurum,

      Hic ubi culta lavant iugera Gangis aquae,

Fodit et Astur, agit nitidos qua dives in agros

      Ebrus et Hesperio qui fluit amne Tagus

5

Tradere cum nobis possis sermone diserto,

      Murmure terrisono cum fora rauca strepunt

Quid cessas? Dices "Labor est". Sed deme laborem,

      Officium sancti nihil habet officii.

 

119. ad eundem

Tempore si Phyrrae cecinisses, saxa fuisset

      Non opus aversos mittere post humeros,

Nec genus humanum tanto reparare labore.

      Vno fecisses vivere saxa sono.

 

120. ad eundem

Sic cantas, Pylades, favente Musa

Excussum, grave, floridum, venustum,

Compactum, lepidum, breve et sonorum

Carmen quo tibi se favere Musa

5

Credat vel tibi se favere Phoebus,

Et de se dubitet sit an sit alter

Vates cui faveas Apollo vates.

Nam se, te tacito, videt tacentem

Et iurat quod es esse, cum Camaenis

10

Dictat se sibi nec magis placere

Quam cum se tibi sit placere; tecum

Tunc cum stat, manet et manere secum.

Dicit se Pyladem, vocat poetam

Te Phoebum, meditatur ergo versus

15

Phoebus cum Pylades canit sonoros,

Cum Phoebus Pylades canit sub uno

Vivit corpore namque uterque solus.

 

121. epitaphium fabri ferrari

Discessit Brontes, Sicula quatit aera sub Aetna.

      Non homo, Plutonis sed faber horribilis

Contudit ut Mantus cives crudeliter ipse

      Crudeles inter tunditur Eumenidas.

5

Inferni Manes cruciantur; Manibus ordo est:

      Carnificem lacerat dextra carnificis.

 

122. ad Octimanum Capreolum

Tartareas quisquis Manes animasque volantes

      Optat et inferni membra videre canis,

Octimanum videat; nam cum furor improbus illum

      Vrget et in rabiem turbida bilis agit

5

Vt fera Tisiphone tumidis cristata colubris

      Aestuat et sparsis crinibus ora quatit,

Ex oculis torquens oculos, ex pectore pectus,

      Ex facie geminas concutiens facies,

Induit Harpyas mox Cerberon atque Chimeram,

10

      Corpore multiplici guttura trina movet.

Fit leo Marmaricus, tigris Gangetica, serpens

      Cyniphius, stridet, sibilat atque fremit,

Intortis graditur pedibus, tremit anxius, ardens

      Vt spectans dicas: "Ossibus iste caret".

15

Haec peragens totus sic se privatur ut ipse

      Quod moveat corpus nesciat esse suum;

Immo suum non sit, nam nusquam permanet ille.

      Foelix qui tali callidus arte valet:

Hoc magnum est, similes imitando reddere formas.

20

      Octimanus formas non imitatur, agit.

 

123. in Horestem

Illorum numero scribi dum quaeris, Horestes,

      Publica qui subitis acta notant manibus,

Hos prece sollicitas, nummos das sedulus illis.

      Nec prece, nec pretio quod petis assequeris.

5

Vxorem ducis cuius sub nomine credis

      Inter Palladios posse sedere viros.

Quod non affines possunt, non munera, sanguis

      Non virtus, cunnum posse putas tenerum?

Impius es nimium, sub parvo claudere cunno

10

      Iura, forum, totam denique vis patriam;

An, miser, ignoras cunnum non corda movere,

      Non hominum mentes inguina ni moveat?

 

124. ad Pyladem

Cum versus epigrammatis poetae

Vnius celebrare me diserti

Dixissem Pyladis, lacu Medusae

Pinnato volitans gradu Thalia

5

Accusat, lacerat, vocat protervum,

Me me vocibus intonans fragosis:

"An versus epigrammatis poetae

Vnius celebrare te diserti

Dicis perfide? Non pudet poetam

10

Vnum te Pyladem meum vocare?

Vnum non epigrammata misit; unum

Quod credis varios tenet libellos.

Est opus ingens, aureum, rotundum,

Argutum, breve, tinnulum, canorum.

15

Hic, hic arma virum sonat, sonora

Sapphus spicula, Cynthiae, Corinnae,

Lascivi et lepidi sales Catulli,

Laeti candiduli iocos Tibulli.

Hic Mavors furit, hic Venus iocatur,

20

Declamat Iovis illa nata magni,

Novit sydera quae patrisque mentem.

Est versus tenuis, gravis, modestus.

Delectat, tenet, adiuvat capitque.

Est multus Pylades meus poeta

25

Facundus, varius, canorus. Immo

Sunt multi Pylades mei poetae;

Quid strides, miser? Ah, miser, rigebis

Nam scribis miser omnibus poetis.

 

125. ad Nicolaum Vignatum

Non veniam iudex, si poscis; non ego lites

      Observo, rauci saeva nec arma fori:

Non reus horrendi timeo lictoris acuta,

      Per tenebras fugiens, spicula, non laqueos.

5

An te tantus honor caelsum super aethera ducit

      Quod te censoris sede sedere licet?

Hoc satis est, fateor: dare, dicere, scribere leges,

      Hoc satis est, fateor; sed satis est populo.

Non petit haec Phoebus, si poscis amicus amicum,

10

      Tunc veniam chara ductus amicitia.

Si iudex, fugiam. Vignatum diligo, non hunc

      Qui novus est in te. Quos amo non veneror.

 

126. in littorem qui Troianum
nocte vagantem gladio percussit

Troiani longo fodisti, perfide, telo

      Quod caput exultas litor et arma quatis.

Te magis et socios lacerasti; vulnera magna

      Sunt tua. Troianus non grave vulnus habet.

5

"Sum sanus", dices, "Dic saucius". "Est ubi vulnus

      Tam magnum?" "Parvo vulnere sub latitat.

Percusso leviter Troiani vertice, vertex

      Percussus demens est tuus et graviter!"

Mortuus illius vita es; mors est tua longa

10

      Et fera; nam vivus stas miser atque cadis.

 

127. in eundem

Lictor, ais: "Poscam Veronae limina". "Quid tum?

      Illic, Troiano praeside, Mars colitur".

"Ad maris Adriaci fugiemus litora". "Quid tum?

      Strenuus Adriaci fulminat urbe maris".

5

"Caucasei montis scandam iuga devia". "Quid tum?

      Ferrea Caucaseis rupibus arma quatit".

Est Troianus Arabs, Parthus, Niloticus, Indus.

      Omnibus his regnis, lictor, ages animam.

 

128. Marco Sanuto

Aegrotat praetor; nituntur stamina Parcae

      Rumpere quae vitae tempora certa notant.

Debile vult corpus, vult coelum, Iuppiter optat.

      Persephone crinem vellere purpureum,

5

Vult mors, sed nescit saevos quo dirigat ictus,

      Et saevo partem vulnere quam feriat.

Vix deus est totus, nam quod mortale sub ipso

      Clauditur angusto limine sub latitat.

Adde quod haec virtus tegit aegide candida. Numquam

10

      Ergo cadet? Numquam fata regunt homines?

Non cedet fatis? Non cedet, cedet amore

      Alterius vitae candidiore sibi,

Cum se destituet nolens plus vivere; solus

      Semideus plus se se minus atque potest.

 

129. ad Lucam Pasium

"Quid fles?" "Heu, iacet hic Lucas quia Pasius, unus

      Eloquio doctus, carmine, iure sacro".

"Falleris, impositi signum est hic funeris, illi

      Magnifica est tumulus magnificus patria.

5

Non tumulus domus est, populi nam pectore vivit.

      Quid fles? Viventi non dare fas lachrymas".

 

130. amicam egregie pictam alloquitur

Quisquis tam verae te pinxit imagine formae,

      Qui te Mentoria vivere facit ope,

Ingenio non ille suo, non arte magistra

      Hoc tam divinum fingere novit opus,

5

Sed didicit spectans tua lumina, qualiter alta

      Iuppiter aethereos pingat in arce deos.

Hinc vultum fecit tibi talis imaginis ut sit

      Pictus uterque tuus, vivus uterque tuus.

 

131. aegre fert Italiae princeps
in Italiam saevire

Bella parant Latii reges; ferus ardua linquit

      Mars iuga centimani tincta cruore Gygis.

Colla iubasque movet Venetus leo, sibilat anguis,

      Dentibus invictis serra cruenta secat,

5

Hetrusci flores et pinguia iugera campi

      Spargit sanguineis frigidus amnis aquis.

Pro mitra galeam, geminis pro clavibus ensem

      Romulea colitur qui deus arce capit.

Perdet flava Ceres, perdet sua munera Bacchus,

10

      Rostra, domus, circi, templa, theatra cadent,

Regna cadent Latii. Nam cum domus una vel una

      Vrbs in se pugnant est opus ut pereant.

Itala gens una est, una urbs, sunt moenia montes

      Alpini. Semet perdere non labor est.

 

132. ad Maximum de Vespini grammatica

Inclyte, grammaticos quaeris si maxime claros

      Vt videas clarae dogmata grammaticae,

Perlege Vespini chartas: Laurentius hic est,

      Hic sunt Donatus, Servius atque Caper.

5

Est brevis, est longus, ieiunus, floridus, asper,

      Candidus, exornat, cogit et auget opus,

Quodque magis mirum est pueri sub corpore Bruti

      Comprimit immensi corpora vasta Gygis.

Quod verbum est unum, non unum dicere fas est;

10

      Vno sub verbo plurima verba leges.

Grammaticae dedit hic vitam: nam corpus ad unum

      Membra legens quisquis disotiata refert

Ordine, lege, modo, sensu, ratione, figura,

      Grammaticam generans suggerit hic animam.

 

133. de morte Antonii Vici

Non equus, Antoni, saeva te morte peremit

      Vice, licet corpus praesserit ille tuum

Frena trahens, mortis sed tu tibi causa fuisti.

      Nec poteras fato candidiore mori.

5

Crimen erat quoniam caderes ut caesus ab hoste:

      Vel se vel miles strenuus hoste cadit.

 

134. eiusdem

Se gladio fodit Brutus, Cato fodit et ille

      Quem timuit Caesar, quem coluere patres.

Pressus equo temet pressisti, gloria par est!

      Sic obeunt fortes magnanimique viri.

 

135. ad Stephanum sculptorem

Cur petitis cives precioso vasa metallo

      Vt capiat fulvus lumina vestra color,

Quaeritis et factas Libycis ex dentibus arcas?

      An tantum vestris alba placent oculis?

5

Quaerite quae mentem moveant, quae pectora; splendor

      Est veluti fumus quem gravis aura ferit.

Aurea si vultis quae non sunt aurea vasa,

      Haec Stephani vobis ars dabit eximii.

Hic facit ex ligno vultus quos vivere credit

10

      Ipse, licet videat, tangat et ipse licet.

Nuper equum geminas quatientem sculpserat alas,

      Quem cum vidisset, "Concute", Phoebus ait,

"Concute tellurem, nascatur ut unda Camoenis".

      Erras, Phoebe pater, ligneus hic equus est.

15

Auratas Ebrum spargentem sculpserat undas

      Quem cum vidisset Crassus avarus ait:

"Hic aurum capiens Luculli munera vincam".

      Falleris, haud aurum flumina picta gerunt.

Haec emat, haec cupiat verum qui postulat aurum.

20

      Quod facit ars, aurum se precio superat.

 

136. ad Cupidinem

"Aurea cur gestas et ferrea tela, Cupido?

      Haec odium generant, his generatur amor.

Si generas odium, cur iam tibi nomen Amoris

      Immeritum veteres imposuere patres?"

5

"Non sine consilio: nam qui me spernit, amorem

      Non amat, hinc odium quod petit illud habet.

Non odium facio; facit hic qui saevus amorem

      Odit, agit manibus haec sibi damna suis".

 

137. Ioanni Matheo Averoldo

Qui puerum ficto celebravi nomine Lygdum

      Non pathico Lygdi captus amore fui.

Odi laenonum cunas et ab ubere raptos

      Concubitus, mihi lex Iulia sola placet.

5

Damnavi semper Venerem quae perdere semen

      Et genus humanum perniciosa facit.

Sed quia saepe suo morsu delectat acetum

      Et pungens gratas sal facit esse dapes,

Ne tantum fatuas gererent mea prandia betas

10

      Dulcibus et tantum liba peruncta favis,

Lascivos scripsi versus. Cantavit Alexin

      Virgilius, puerum vir quoque, Polla, tuus.

Non verbis animum solis vir indicat aequus,

      Intima saepe tacent corda quod ora sonant.

 

138. Zachariae Veritati

Formosum rapiant timeo ne numina Lygdum

      Vt Mars, ut summo qui tonat axe deus;

Amphitrioniades veniet si fortis et acer,

      Servet Hylam custos, servet et Oebalidem,

5

Ludentis Boreas discum ne torqueat huius

      In caput et campos mittat ad Elysios.

Aemula quisquis amat formidat spicula; duro

      Sed puer igne cremat cum timet illa magis.

 

139. in Lygdum

Lygde, qui forma superas cynedum

Nobilem, pulchrum, tenerum, protervum,

Qui sacro praebet manibus Tonanti

Nectar eburnis;

5

Lygde, qui vincis nitidis ocellis

Qui miser disco cecidit cruento,

Quem ferox sylvis aper in iugosis

Dente peremit;

Lygde, cui cedit puer unus ille,

10

Ille qui molli potuit capistro

Ora per campos iuga per fugati

Flectere cervi;

Lygde, quem natus Veneris pharetra

Donat aurea niveisque plumis,

15

Vinculis, flamma, laqueis, flagello

Coteque saeva.

Tigris Hyrcanis generata sylvis

Saeva sit quamvis, furibunda, tristis,

Masculum quaerit tamen et petenti

20

Iungitur illi.

Vrsa Riphoeis generata sylvis,

Saeva sit quamvis, furibunda, tristis,

Masculum quaerit tamen et petenti

Iungitur illi.

25

Non suum spernit sed amat leonem

Torva sub campis Lybicis laena,

Non suum spernit sed amat colubrum

Vipera longum.

Durior dura poteris leaena,

30

Tristior tristi poteris colubro,

Saevior saeva poteris videri

Tigride et ursa.

Non deus vult hoc facilis, serenos,

Qui dedit vultus tibique capillos

35

Aemulos Phoebi radiis, cynaedum

Forma iubet te.

 

140. de Lygdo

Extinctum iam me laceras cur, Lygde, cruento

      Vulnere, cur saevis ignibus uris atrox?

An postquam mea corda tuis sunt vincta cathenis,

Et melior quae pars corpora nostra movet,

5

Vis religare novis laqueis? Vrsumque lupumque

      Venator satis est si capit arte semel,

Quae iam decepta est volucrem non decipit aucups,

Dona nec ut capiat quae tenet illa capit;

Non movet in liquidis piscator fontibus hamum

10

      Quos habet ut pisces ad sua vota trahat.

Sit pudor, ah tandem, post funera postque sepulchrum

Parce, puer, cineres sollicitare meos!

Me vivum dices: fateor, me vivere, sed non

      Vt valeam fato plus cecidisse tuo.

 

141. in Petrum Bargnanum

Lex iubet intonsos te linquere, Petre, ministros

      Quos facit esse tibi iam nova nupta viros.

Ecce, faces tremulae lucent et flammea sponsae

Ora tegunt, sacros fert puer ecce lacus.

5

Sparge nuces, Hymenaeus adest; es, Petre, maritus.

      Quid cessas? Putris sparge, marite, nuces.

Limine non presso thalamos Aurelia castos

Intrat. Io, zonam solvite virgineam,

Solvite, io, matres et saevae tela Dianae

10

      Linquite; nos Veneris dulcia furta movent.

Iam gravis es, iam vir; gratum est mihi, gratius esset

Si fieret dominus vir quoque, Lygde, tuus.

 

142. eidem

Si puerum laetis vellet me sumere fatis

      Qui regit imperio sydera cuncta suo,

Non ego syderea praestat qui pocula mensa

Pocula divino nectare plena Iovi;

5

Purpureus mediis non qui flos nascitur arvis,

      Qui periit formae captus amore suae,

Non quem saevus aper crudeli sorte peremit

Venantem, Paphyae vulnera saeva deae.

Sed peterem Lygdum; Lygdus mea vita, meum cor,

10

      Lux mea, qui facie vulnera mille gerit.

Hunc quod praeponam cunctis mirabile forsan;

Pulchrior est cunctis qui mihi, Petre, placet.

 

143. ad Lygdum

Non videas speculo, liquidis non, Lygde, sub undis

      Te moneo, quoniam pulcher es ipse nimis.

Te capiet tua forma, tuo miserabile ore

Ipse cades, inopem copia te faciet.

5

Denique te pictos ornabunt flore capillos

      Naiades et sertis limina sacra tuis.

Tunc ergo cum dulces risus, cum cogerer ora

Cogerer et vitam linquere, Lygde, meam.

Inspicias ne te moneo; nam mors tua multos

10

      Duceret ad vitae fata suprema suae.

Quamvis, si mortem mors posset vincere, numquam

Te fera Tartarei cerneret aula Iovis.

 

144. ad Lygdum

Formosum forsan credis te lumine clarum

      Quod superas Phoebum sydereosque polos;

Quod tibi sunt oculi, Veneris quibus ora nitebant

Cum vincit, Phrygio iudice, pulchra deas;

5

Quod nive candidior Getica quam turbine saevo

      Non tetigit Boreas est tua, Lygde, manus;

Quodque tuis aurum scis cedere crinibus atque

Scis tua Pestanas vincere labra rosas.

Hunc propter nullus vultum formosus habetur,

10

      Splendidus ut placeant non facit ora color.

Sed facilis risus, sed amor, sed blanda voluptas

Sed pietas multis delitiosa iocis,

Tradere sed precibus munus puerile petentis.

      Candidus Oebalides hoc tibi, Phoebe, placet,

15

Si puer Iliacus crudelis et improbus esset

Non daret aethereo pocula grata Iovi.

In puero nihil est quod pulchrius esse probetur

      Quam puer existens ut velit esse puer.

 

145. Ioanni Lagarino

Ad sua non tauro summum rapuisse Tonantem

      Alite vel Lygdum credimus astra meum;

Nam posito varias tantum non numine formas

Gessit ob aligeri tela facesque dei,

5

Sed daret ut populo terris, ut civibus urbes

      Posset et imperium nobilitare suum.

Cadmus Agenorae sequitur dum furta puellae

Fecit ab invento moenia dicta bove,

Perdere dum Phrygios rapto furibunda ministro

10

      Iuno cupit, Latii venit ad arva soli

Aeneas geminique deum de sanguine fratres

Struxerunt domini regia tecta Numae.

Herculis ut caderent manibus fera monstra cruentis

      Taurus, aper, serpens, Cerberus, Hydra, leo,

15

Raptus Hylas vitreis olim sub fontis amoeni

Nereidum manibus caerula tecta fuit.

Semivirum fecit puerum Berecynthia mater

      Tinnula quo maior tangeret aera chorus.

Sic fuit et rebus superum quaecumque voluptas

20

Vtilis humanis utilis atque sacris:

Si raperent Lygdum fierent nec templa nec urbes,

      Non igitur Lygdum dii rapuere meum.

 

146. Iacobo Guariento

Oebalides, Cyparissus, Hylas, Diadumenus, Athys,

      Phryx puer et picto Parthenopeus equo,

Cuius et in gremio posuit miserabilis ora

Cum Stygiae vates iret ad antra domus,

5

Et Veneris natus precibus qui foemina, qui vir

      Salmacis est mediae flumine factus aquae

Si Lygdi caedunt oculis flavisque capillis,

Splendet et in summo pulchrius orbe nihil,

Cur tam sydereos hortaris linquere vultus

10

      Me puer, et pueris tam fera bella paras,

Non decet an me quod decuit te, Romule, quondam,

Te Nero, te Caesar, te quoque, sancte Numa?

Numquid ero tenerae viridi sub flore iuventae

      Sanctior et Phoebo sanctior atque Iove?

15

Non errat quisquis sequitur vestigia divum;

Quod faciunt superi non scelus esse potest.

 

147. Lygdo

Cur rigidos acer vultus, cur lumina torva

      Induis et semper tristia verba sonas?

Cur numquam flavos componis, Lygde, capillos

Nec tenero speculum consulis ore tuum?

5

Alea cur nucibus delectat iniqua relictis

      Te puer, et celeris cur fugis aera rotae,

Teque viros inter video cur semper inertes

Quos merito possit dicere Nestor avos?

Vt te, Lygde, virum credam fortemque ferumque

10

      Vis Priamum demens Astyanacta putem.

Ostendas Curios facie licet atque Camillos,

Cum tua sit facies, et tener et puer es.

 

148. Zachariae Veritati de Lygdo

Quem rosa quae biferis Pesti generatur in ortis

      Quemque gerunt Zephyro flante ligustra color,

Quem tepidi laeto Nili flos tempore veris

Et sua dilexit qui nimis ora puer,

5

Quemque bibit Tyrium vestis quae saepe liquorem

      Quem ruber Aeoo Gange lapillus habet

Quem matutini nascentia lumina solis,

Quem Veneris facies, quem Iovis astra micant

Est Lygdi nitidis oculis facieque serena.

10

      Hunc cupias puerum: non tibi talis erit.

 

149. consulit Faventiae
ut sub auspicio Marci vivat

Scande triumphales aurata Faventia currus;

      Nam tibi Mars victor laurea serta parat.

Ad Capitolini duces iam moenia regni

Caelsa coronato splendida signa duce,

5

Oppida iam reddent populi tibi rapta protervi

      Frigidus Hetruscis quos rigat Arnus aquis,

Imperio postquam Veneti tua sceptra dicasti

Principis et regis iura fidemque tui,

Cuius bella timent septemfluus horrida Nilus,

10

      Quique bibunt Rhodani flumina, quique Tagi,

Qui non fraude dolos texit, non arte maligna

Fingit et immodicas quaerit avarus opes,

Sed pius et claemens prodest, dat, consulit, auget,

      Aedificat, patriae rexque paterque suae.

15

Sic vinces, sequeris Marci quia castra potentis,

Quaeque movet Marcus Iuppiter arma movet.

 

Ad Pyladem

Vivus eram, saxum si vivit. Dulcia versus

      Cantasti docte fila movens citharae;

Duriciem posui, mutavi pondera, mollem

Saxosis duxi cautibus ex animam.

5

Vivere me fateor, vitam te dante beatam;

      Pygmalion fecit quod prece tu cithara.

 

151. de catella

Quid stas anxie, quid viator haeres?

Ars me vincitur arte sub magistra.

 

152. eidem

"Quis graviter loquitur?" "Facundus Onophrius; artem

      Compositam magni nam Ciceronis habet".

"Iura fovet patriae quis candida candidus?" "Ille

      Augustus veluti, nam pater est patriae".

5

"Quis non mentitur? Quis verum dicit aperte?"

      "Hic, quoniam veri pectora fert hominis".

"Munera poscenti quis maxima suggerit?" "Idem

      Maximus est quia vir spernit avaritiam.

Dat solus, prodest, largitur, servat amatque,

10

      Solus habet sub se quicquid habet patria.

Est unus multus merito qui dicitur, haec nam

      Munera qui capit est non homo sed populus".

 

153. alloquitur Brixiam

Haec urbs non noscit Venerem sub virgine; noscit

      Pallada, vicina est Iovis imperio.

Immo, Iovis numen claudit, si dividis illam

      Hic ubi litterulis littera stat geminis;

5

Quid moror? Ad numerum te vertas, parte beatam

      Invenies omni Pallade, Sole, Iove.

 

154. de Catella

Si mihi das animam moriar, si non mihi, vivam.

      Quae per se vita est, dissipat hanc anima.

 

155. ad Pisas

Vincetis, Pisae! Sacro celebranda senatu

      Maiestas vestro foedere iura dabit.

Vincetis, magnae! Linquens nam moenia Romae

      Agmina magnanimus Scipio dura trahit,

5

Qui ruet excelsas Tuscae Carthaginis arces,

      Sub iuga fallaces coget et ire viros.

Quod dixi Romae falsum me forte putabis,

      In vos cum moveat bella cruenta pater.

Non fallor; Venetis tollit se Roma sub oris.

10

      Non faciunt urbem moenia, sed populi.

 

156. ad viros militiam et amorem sequentes

Cur vos sydereum super aethera tollitis arma

      Qui fertis Getyci sanguinolenta dei?

An quoniam flexo torquetis spicula cornu,

      An quia bellaces perditis ense viros

5

Et duris duras tormentis rumpitis arces,

      Fertis et Arctoi frigora tarda poli,

Ferventes aestus et qua Gangetica tellus

      Aestuat ardentes sentit una faces?

Hoc nihil est; Veneris sequitur qui castra potentis,

10

      Dicitur hic merito strenuus atque potens.

Nam nihil scuta valent, nihil ferrea cassis; amoris

      Spicula magnanimi, spicula quaeque domant.

Sub nostro princeps cecidit Mars strenuus, illum

      Decepit mira Laemnius arte faber.

15

Verus amor dux est, solus nomenque decusque

      Qui vincit solus miles amoris habet.