1. AD D. FALCONEM PROTONOTARIVM,
CVIVS BENEFICIO EX OMNIBVS PERICVLIS
EST LIBERATVS

Debeo, sed curae prohibent, tibi carmina Falco,

      Aegraque meas variis sollicitudinibus.

Dignus es aeterni cui decernantur honores,

      Sacraque solemni conficienda die.

5

Sicut enim domitis proles Tirynthia monstris

      In superum sanctas fingitur isse domos.

Sic ubi fat ales Lachesis tibi voluerit annos,

      In Paradisiacos ibis ab orbe lares.

Et nisi relligio vivis ea dona negaret,

10

      Iam tibi lucentes poneret ara focos.

Nec magis adiuvit fessum labor Herculis orbem

      Quam tua gentiles provida cura meos.

Te duce, de Scyllae canibus, de fauce Charybdis

      Eruimur, placido perfruimurque mari.

15

Te duce, cum parvo navis mea remige tutum

      Fecit Sarenosae per vada Syrtis iter.

Nostra Caphareo, duce te, sub vertice puppis

      Transiit, et Tyrium qua tulit unda bovem:

Et qua septenos vomit unda reciproca fluctus:

20

      Euboicos inter Castaliosque sinus.

Nec potuit Nauplus fictis illudere flammis:

      Nec pavidam cautes corripuere ratem.

Te duce, Ciclopes immania monstra subegi,

      Est Erymantheus, te duce, victus aper,

25

Phasidos et Circes Acheloiadumque sororum

      Carmen et Harpyias Stymphalidasque fugas.

Te duce, Gerionem et barbara vicimus arma,

      Armigeram segetem, flammivomosque boves.

Te duce nigrantes Erebi superavimus umbras.

30

      Et cava tartarei fugimus ora canis.

Te duce servatae leges, et iura parentum,

      Nostraque maius publica robur habet.

Te duce, quassatam fulcris melioribus aedem,

      Et laceram solido struximus aere domum.

35

Te duce, pontificis summi mihi limen apertum,

      Et sancti patuit regia magna patris.

Sic precor immensi pateat tibi regia coeli,

      Teque suum Christus collocet ante thronum.

Tot meritis unum, quo tangere sydera possis,

40

      Adde: Quirinali limen in urbe datum.

Cur precor a Latio soli prohibemur, an unquam

      In Capitolinas vertimus arma domos?

Non nos progenies Senonum, non Punica turba,

      Non sumus Hyrconum, Sarmaticumve genus.

45

Itala gens, linguam et mores edocta Latinos,

      Haustaque de patrum relligione, sumus.

Cur igitur quoties Romana revisere tecta

      Cogimur, in propria non licet esse domo?

Da Latios, Romane, lares, da cernere Tybrim,

50

      Da patriae nobis regna beata tuae.

Auspice te nobis fas hoc sperare putatur,

      Qui regimen cymbae pontificalis habes.

Nos quoque qui cupimus Romanum extollere nomen,

      Suscipiet facili Martia Roma sinu.

55

Si fuit Andino mitissima Roma Poetae,

      Nosque, quos aluit Mintia terra feret:

Aeolus es nobis, pelago dominaris et aurae,

      Da Zephyros nostrae remigiumque rati.

Sic tibi syderei dominam placabis Olympi,

60

      Et pluet aetheria iugis ab arce favor.

Sed propera longo Lachesis iam fessa labore

      Cogitat immiti rumpere fila manu.

Post obitum benefacta manent, aeternaque virtus

      Non metuit Stygiis ne rapiatur aquis.

 

2. IN EVNDEM

Si mea Pierius coeuntibus undique rivis

      Assidue currat totus in ora liquor:

Non potero meritas Falco tibi solvere grates,

      Digna nec officiis fingere verba tuis.

5

Ille satis faciat, qui se contemnere dixit,

      Nec calicis vilem frigidioris aquam.

Ne tamen ignores humilis pia vota Poetae,

      Paupere de loculo vilia dona damus.

Tunc tibi, Romulea cum nos donaveris urbe,

10

      De locuplete penu xenia magna dabo.

Haec sunt quae veniens minus ut via laederet egi,

      Dum studet obsequio nostra Minerva tuo.

Ista leges, quando venient post seria ludi,

      Cum dabit extremas mensa secunda dapes.

15

Nulla suo res est si sit data tempore vilis,

      Apta ferunt magnam tempora rebus opem.

Opportuna tibi poterunt solatia ferre,

      Tempore si fuerint carmina lecta suo.

 

3. IN EVNDEM HENDECASYLLABI

Falco Romulaei pater senatus

Nemo me, quia sit severioris

Vitae relligio putet negasse

Fontis Castalii beata rura.

5

Indoctos homines fatigat ista

Simplex rusticitas, peritiores

Quales Ambrosius, Boetiusque,

Qui mores tetricos, et altiorem

Foelici patriam sequuntur aura,

10

Musas et studium latinitatis

Complexi, fidibus lyraque morbos

Tollebant animi gravesque curas,

Iucunda modulatione fretum

Pennis ingenium velut quibusdam

15

Sublatum rapitur, Deumque dulci

Illapsu recipit, bibitque nectar

Quo mensae superum fruuntur omnes,

Hi vere Lyrici fuere vates,

Sicut Pindarus, insulaeque virgo

20

Lesbi gloria, grandiorque plectro

Alcaeus modulans vetustiore,

Et David Tyrio decorus ostro

Percurrit cytharam manu sonantem,

Et sanctos superis canunt honores.

25

Hinc laudes veniunt piique cantus,

Hinc hymni resonant choros per omnes

Istos, post habitis minus peritis,

Auctores imitans tuis patentes

Campos auspiciis perambulabo,

30

Nec vulgi, duce te, protervientis

Nugas iudiciumve pertimescam.

 

4. IN EVNDEM

Dicet adulanti studio mea carmina lector

      In laudes nimium luxuriare tuas.

Invidiae morbo praesens male iudicat aetas,

      Iudicium melius posteritatis erit.

5

Credite venturi, mendacia nulla libellus

      Ni malus interpres decipiatur, habet.

 

5. CVR LIBELLVS FALCO DICATVR

Quod mihi curventur vel crura, vel ungula, lector,

      Tale mihi nemo nomen inesse putet.

Sed quia Falconis versu meliore canendi

      Clauditur exiguo gloria magna sinu.

5

Nec tamen immensas licuit comprendere laudes,

      Nec fragiles chartae pondera tanta ferunt.

Amphora Tyrrhenae quantum deglutiet undae,

      Falconis tantum pagina nostra capit.

Hoc fuerit specimen, reliquam qui cernere mercem

10

      Postulat, Aoniae Phocidis arva petat.

 

6. AD POMPONIVM LAETVM

Si mea Falconi placuere poemata forsan,

      Aedere et a populo iam licet illa legi.

Ipse etenim cauta versus appendere lance

      Novit, et ingenii lumen et artis habet.

5

Tu superes, cuius sententia quaeritur, ac si

      Sit Clarii dictis anteferenda Dei.

Si placet aedantur, si displicet occule: nam sunt

      Omnia iudicio subiicienda tuo.

 

7. IN FALCONEM DISTICHON AD PONTIFICEM

Ducere sopitis pastor potes ocia curis,

      Falco tua Argi more gubernat oves.

 

8. IN EVNDEM

Quod fuit Atridae Nestor, Centaurus Achilli,

      Hoc patriae falco Pontificumque patri.

 

9. IN EVNDEM

Saecula Falconem si fortunata tulissent

      Vel Cato, vel Fabius, Fabriciusve foret.

 

10. IN EVNDEM

Sic alios Falco superas in rebus agendis,

      Vt Libyae sterilem fertilitae Samum.

 

11. IN EVNDEM TETRASTICHVS

Quanta rosis inter vernos est gloria flores,

      Inter aquas Nymphis oceanitidibus,

Inter sydereos Triviae splendoribus ignes,

      Falco tibi in patrio gloria tanta foro.

 

12. IN EVNDEM

Vir bonus est precio sua qui communicat aequo,

      Falco mihi gratis res operasque dedit.

 

13. IN EVNDEM

Cur tibi tot sunt et tam praesentia, Falco?

      Cultus ager quia plus fertilitatis habet.

 

14. IN EVNDEM

Insignis virtute Cato, Pompeius honore,

      Tullius eloquio, relligione Numa.

Relligio, probitas, honor, et facundia tecum,

      Sicque viros Falco quattuor unus habes.

5

Cur male custodit tua ianitor atria, Falco?

      Quod scit in occulta turpe nil esse domo.

 

15. IN EVNDEM

Cur tibi sunt dociles servi sine crimine, Falco?

      A simili mores accipiuntur hero.

 

16. IN EVNDEM

Cur sors Falcone nec laeta nec aspera mutat?

      Mascula quod virtus pectora firma facit.

 

17. IN EVNDEM

Sunt propria, sunt qui niteant virtute parentum,

      Falco tuam radiat splendor uterque domum.

Sed tuus est maior: nam quicquid laudis in omnes

      Sparsit avos virtus prodiga, solus habes.

 

18. IN EVNDEM

Maxima cum doctis cur habet commercia Falco?

      Quod paritas homines conciliare solet.

 

19. IN EVNDEM

Si te tristis adit quisquam cur laetior exit?

      Falco tuum Charites concomitantur iter.

 

20. IN EVNDEM

Nicomachi nato si fas est credere, Falco,

      Non tibi iam laus est, sed referendus honor.

Est honor, in portum cum puppis ab aequore venit,

      Laudibus incoeptum continuatur iter.

 

21. IN EVNDEM

Quid tibi cum Musis qui tanta negocia tractas?

      Pinguis ager sylvis graminibusque viret.

 

22. IN EVNDEM

Quos aliae prohibent, recipit tua ianua, Falco,

      Non tua, sed populi commoda solus amas.

 

23. IN EVNDEM

Publicolae nomen Paries inscriptus habebat,

      Falconis credi debuit esse domus.

 

24. IN EVNDEM, DE PARIONE QVASI SIT PATER REGIONIS

Area Falconi Pario coniuncta vocatur,

      Falconem regio praedicat illa patrem.

Dat tibi concisum laudis compendia nomen,

      Omnis ut eulogio lingua sit apta tuo.

 

25. IN EVNDEM

Cur genium fraudas, cur respuis ocia, Falco?

      Calcar habet virtus, desidiamque domat.

 

26. IN EVNDEM

Cur Scytha, cur Graecus, cur te veneratur Iberus,

      Vtitur officiis quaelibet ora tuis.

 

27. IN EVNDEM

Argolicas maior, Tyrias minor ursa, sed omnes

      Aurea Falconis stella gubernat aquas.

 

28. IN EVNDEM

Cur tua distinctis fulgent serpentibus arma?

      Philtra minus si sint dissociata nocent.

Haec hominem signant, qui bella domestica sedat,

      Et quae civilis suscitat arma furor.

 

29. IN EVNDEM

Vnde fit ut doctos vocet ad convivia Falco?

      Ne pars officio temporis ulla vacet.

 

30. IN EVNDEM

Cognita cur tibi sunt idiomata barbara Falco?

      Ex toto virtus orbe petita tua est.

Pullytropum vates dixit Smyrneus Olyssem,

      Ast ego te sanctum pullytropumque voco.

 

31. IN EVNDEM

Cur numquam alternis cedunt tua seria ludis?

      Nempe quod obstrusum mens tua numen habet.

 

32. IN EVNDEM

Ora tuas Falco resonant cur omnia laudes?

      Est laus, et non est dicere vera labor.

 

33. IN EVNDEM

Cur tibi tam levis est, cur tam iucunda senectus?

      Libera quod vitiis tota iuventa fuit.

 

34. IN EVNDEM

Cur tua tam gravibus virtus non frangitur annis?

      Nec patitur vitae deficientis onus?

Corpora mens, mentem virtus, Deus omnia servat:

      Cur minuet vires longa senecta tuas?

 

35. IN EVNDEM

Quid valeat virtus ad acerbae ferrea sortis

      Spicula, Falconis testificatur honor.

 

36. IN EVNDEM

Cur aliquando fuit sors inimica nocensque?

      Quod virtus fuerit semper amica tibi.

Aemula virtuti sors est, quos elevat illa

      Ista premit crispo torva supercilio.

 

37. IN EVNDEM

Cur te dissimulans? Cur non in honore superbis?

      Falco supercilio gloria vera caret.

Sors facit elatos, et rusticitate tumentes,

      Et generant mores corda superba feros.

5

Exhilarans frontem virtus augusta serenam,

      Cor placidam, clemens, mite piumque parit.

 

38. IN FALCONEM ELEGIA

Dicite, Falcones habeat cur Martia paucos

      Curia, quae colitis Phocidis arva Deae?

Dicite, dum tenui strepit Allia murmure, dum sol

      Vrget ab excelso pectus et ora polo.

5

Dum semusta sonant querulis arbusta cicadis,

      Dum madet, et muscis sollicitatur equus:

Dicite, sed nervis non est opus, ore canendum

      Aridulo, media carmen equestre die.

Cum dabitur secura quies, meliora canemus,

10

      Nunc satis est celeri ducta figura manu

Finieram, vocem mox exulit una sororum,

      Paucaque disparibus rettulit ista modis.

Est domus in summo saxosi vertice montis,

      Ardua quo durum semita tollit iter.

15

Auratus paries gemmis vestitur ubique,

      Artis Apelleae nobile fulget opus.

Hic sunt qui Sophia, qui relligione vel armis

      Aut aliter summum promeruere decus:

Hic retinet bello praestans et pace Robertus

20

      Inter Martigenas regia sceptra duces.

Ipse Severini generis nitor, ipse Latinam

      Militiam, pacem, iustitiamque regit.

Hic est Carraphiam qui tollit ad aethera gentem,

      Cui placidum mitis nomen oliva dedit.

25

Hic est Romuleae prisco de sanguine gentis,

      Qui veteres Falco laudibus aequat avos.

Vidimus hos virides lauri gestare coronas,

      Et loca quenque suo prima tenere choro.

Tota cohors tribus assurgit, nec vidimus horum

30

      Quis prior, et cuius palma secunda foret.

Atria prima labor, tecti penetralia virtus

      Servat, in extrema parte locatur honor.

Horriferum labor est et inexorabile monstrum.

      Quale quod infernas excubat ante fores.

35

Pectora lata tument, collum breve, brachia setis

      Hispida, nervosae marmoreaeque manus.

Hic Cadmi superanda seges, mactanda Chimaera,

      Atque Medusae e colla secanda ferae.

Hic vigil Hesperidum custos fallendus, Iason

40

      Hic domat iratos, flammea monstra, boves.

Hic fuit Hippolytus cursu laceratos equorum,

      Et cito virtutis vivificatus ope.

Nam labor in varias solet imigrare figuras,

      Nunc leo, nunc aper est, nunc bovis ora gerit.

45

Sicut Acarnano est de flumine fama Deoque,

      Qui vada Carpathiae lata tenebat aquae.

Plurima barba, micant oculi, stant cornua fronte,

      Esurit, et sicco semper in ore sitis:

Sudat, et in rorem facies et pectora currunt,

50

      Nulla quies, nulla est desidiosa dies.

Ilia magna, femur validum, sine pondere venter,

      Desinit in latos tibia longa pedes.

Bile tumet, furit, intrantes clamoribus arcet,

      Vociferat torvum, multiplicatque minus.

55

Vt reor, hoc prisci vates dixere Minervam,

      Nam minuit vires debilitatque labor.

Qui cupiunt igitur sanctos intrare recessus

      Longa prius duro praelia Marte ferunt.

Dicitur Alcides Ericem qui vicit, ab isto

60

      Victus in herboso procubuisse solo.

Et nisi certantem virtus miserata fuisset,

      Semper erant sacrae limina clausa domus.

Ipsa fores reserans fessum totoque labantem

      Corpore, porrecta traxit ab hoste manu.

65

Huc veniunt homines virtutis imagine ducti,

      Sed refugit verso territa turba pede.

Hic opus est animis, et firmi pectoris ausu,

      Vincit quel longa non domuere more,

Degeneres animi primo in certamine cedunt.

70

      Nec pudet expelli, nec dare terga fugae,

Limen ad hoc Falco pugnare viriliter ausus

      Obtinuit fractis regia tecta seris.

Hicque diu doctus delubra subivit honoris

      Victor, et immensas inde recepit opes.

75

Sicut Aristeus post victi praelia monstri

      Repperit occiso dulcia mella bove.

Et quoniam pauci superant haec atria, paucos,

      Falconi reperit curia sancta pares.

 

39. IN FALCONEM

Vnde magistratus, Falco, tibi gloria tanti?

      Quos aluit virtus, magnificavit honor.

 

40. IN EVNDEM

Pulsa redi virtus, revocat te libera Roma,

      Nam patriae Falco regnat in urbe pater.

 

41. IN EVNDEM

Est alias Falco superat qui caede volucres,

      Hic alios meritis et pietate viros.

 

42. IN EVNDEM

Praxiteles sculptor, vates Maro, pictor Apelles,

      Herbipotens Chiron, belliger Hector erat,

Musicus Amphion, Tiphys navarchus: Apollo

      Fatidicus, Mars vi, maximus arte Sinon.

5

Gnosiacis Alcon iaculis clarebat et arcu,

      Mercurius linguae munere, Castor equis.

Automendon currus moderatur, Aranea telam,

      Artifices Pallas, Luna bicornis aquam.

At communem bonum Christique negocia Falco

10

      Curat, et hac illi culmen in arte datur.

 

43. IN EVNDEM

Desipiunt Romam qui degenerasse fatentur,

      Romuleos Falco laudibus aequat avos.

 

44. IN EVNDEM

Iam Romana satis tuto ratis aequore fertur,

      Nam pelagus Falco remigiumque tenet.

 

45. IN EVNDEM

Cur est pulsa fames, Romae cur bella quierunt?

      Quod Cererem Falco, tempora atque Iovem

 

46. IN EVNDEM

Arma placent aquilae, parit aurea secula Falco

      Civibus, hic Christo militat, illa Iovi.

 

47. IN EVNDEM

Omne Quirinali scelus eiicietur ab aula:

      Limen enim Falco pontificale tenet.

 

48. IN EVNDEM

Quid gemis amissas aquilas, priscumque decorem

      Roma? Tuus Falco te reparare potest.

Roma, meos, inquit, vexat discordia cives,

      Nec ratio sed iam vivit in urbe furor.

5

Iste meus nulla dolor est sanabilis arte,

      Deridet medicas ista podagra manus.

Non si praeteritos revocet nova purpura reges,

      Non si Caesaribus, Consulibusque daret.

Falconem fateor si spes foret ulla salutis,

10

      Forsitan aerumnas posse fugare meas.

 

49. IN EVNDEM

Quid tibi Mecoenas quod sis sub caesare Falco

      Proderit, exclusis si sit ab urbe Maro?

 

50. IN EVNDEM

Quosdam Thraicios audivit Roma loquentes,

      Palluit, ultores credidit esse Gothos.

Tunc ego, dum Falco dum regnat Acacius inquam

      Roma sede, et nullo sollicitere metu.

 

51. IN EVNDEM

Auget opes alius Romae, studet alter honori,

      At studium Falco relligionis habet.

 

52. IN EVNDEM

Cur populo semper domus est Falconis aperta?

      Quod sit honestatis iustitiaque domus.

 

53. IN EVNDEM

Sceptra tenet Falco, Romana Catonibus aula

      Paret, in Assyrios Sardana palus eat.

 

54. IN EVNDEM

Aurea Falconis virtus est sydere maior,

      Non metuam rutilae flammea monstra comae.

 

55. IN EVNDEM

Vidimus assueto privatum lumine solem,

      Pallida turbato vidimus astra die.

Vidimus horrendos criniti syderis ignes,

      Et gravis attonito regnat in orbe pavor.

5

Non ego defectum Phoebi, te sospite falco,

      Non metuam fulmen terribilesve comas.

Non metuam terrae motus, non aequoris aestum,

      Non canis aestivo cum furit sitim.

Scimus enim, quoniam Deus est pietatis amator,

10

      Ventura auspicio prospera cuncta tuo.

 

56. IN EVNDEM

Innumeros Phoenix, et Phoebi nuncius annos

      Vivit, Hamadryades tempora longa Deae.

Saecula tot cervus, tot vivit saecula cornix

      Ast hominum paucis vita diebus abit.

5

Recte igitur, Falco, maior tibi cura dierum,

      Quam sit opum, redit aes, non redit ulla dies

 

57. IN EVNDEM

Est tibi divitiis virtus et honoribus impar,

      Cur dat inaequali praemia lance Deus?

Praemia virtutum non sunt mortalia, tanti

      Nemo voluptates divitiasve putet.

5

Ast tibi supremo melior thesaurus Olympo,

      Vnde tui merces tota laboris erit.

 

58. IN EVNDEM

Dives es, at Craeso longe locupletior esse,

      Si meritis hominum dividerentur opes,

 

59. IN EVNDEM DE VIRTVTIS SAPPHICVM CARMEN

Cum Deus magnum fabricaret orbem,

Et polos altos sinuaret arcu,

Iussit aeterna rutilare pulchrum

Lampade solem.

5

Iussit et lunam dubia micantem

Luce sublimes agitare currus,

Et per obscuras aliena ferre

Lumina noctes.

Aureis coelum variavit astris

10

Quae per ingentes revoluta gyros

Fata dispensant, humilisque terrae

Regna gubernant.

Aeris tractus avium canoris

Cantibus, terras nemorum virenti

15

Fronde, diversis decoravit altum

Piscibus aequor,

Tunc ad argutos Philomena cantus

Guttur aptavit, didicitque voces

Psithacus nostras, nituit superbo

20

Tergore pavo.

Barbaram citrum preciosus Athlas

Ida funebrem peperit Cypressum,

Pelion Quercus, Solymae tulerunt

Balsama sylvae.

25

Et Tagus fulvo nociturus auro

Fluxit, et Croesi viridem per oram,

Lydius cursu properavit Hermus

Invidioso.

Tunc per humentes pelagi meatus

30

Squammea cinctus populi caterva

Post suum fluctus equitavit altos

Protea delphin.

Sic Deus coeli maris atque terrae

Fecit ornatum, tamen ad decorem

35

Mentis humanae magis applicavit

Artis acumen.

Mens enim summo nimium parenti

Chara pro vitae sapienter actae

Praemio, mundi fuit in beatum

40

Limen itura.

Dumque cultum dare singularem

Cogitat, pulchris Areten capillis

Forte prospexit spaciosa solam

Ire per arva.

45

Namque flammantis meditans Olympi

Lumen, et cursu Arete volantes,

Omen aptabat numerumque claris

Addidit astris .

Iam maris fluxum tumidosque fluctus

50

Norat, et quare tremebunda tellus

Fluctuet, quare iaculetur aer

Nubibus ignes.

Norat et linguas, hominumque mores,

Et quibus falli solet et refelli

55

Vetustas tecto male nota vultu

Norat elenchos.

Fecerat nostrae documenta vitae,

Et quibus coeli peteremus arcem,

Sortis humanae miserata casum,

60

Fecerat artes.

Hanc Deus menti comitem ducemque

Fecit, ut casus patienter omnes

Ferret, et nullo scelerum tumultu,

Deiiceretur.

65

Ipsa nos duros vocat in labores

Nec dies nobis sinit ociosos

Hoc, ait, nostros petiise coelum

Calle parentes.

Ipsa Falconis comitata gressum

70

Fecit, duros tolerans labores,

Iret ad summum decus atque vitam

Labe carentem.

Ipsa Falconis vigilanter aureum

Vellat, et nostri memorem negoci

75

Reddat, ut portum breviore cursu

Cymba subintret.

 

60. IN EVNDEM DE VIRTVTE

Mens virtutis inops, mare piscibus, alite coelum,

      Syderibus mundus, grammine terra carens.

 

61. IN EVNDEM DE VIRTVTE

Pyramides Nili, Pharos insula, Iuppiter Ammon

      Mausoli et Triviae marmora celsa Deae.

Regna Semiramidis, Romana palatia iunge.

Si placet, et Solymi templa superba Dei.

5

Talia simplicitas hominum miracula dixit,

      Quae nisi terrenas nil speculatur opes.

Haec lapidum moles coelataque saxa fuere,

Quae gravius eximia fecerat arte labor.

Longa dies marmor solidum contrivit et aera,

10

      Tempus enim dura singula fauce terit.

Maius opus virtus, quam nec dissolvere possunt

Tempora, nec rauco fulmina pulsa sono.

 

62. IN EVNDEM DE VIRTVTE

Plurima virtuti laus hic, at praemia nulla,

      Nam Deus illius praemia solus habet.

 

63. IN EVNDEM DE VIRTVTE

Eximiae claros cura ad virtutis honores

      Ex humili plures vidimus ire loco?

Pauperibus virtus avia sit sine dote maritis

Nubit, habet grandes sors opulenta viros.

 

64. IN EVNDEM DE FORMOSO ET STVDIOSO

Iuncta venustati probitas iuvenilis, in auro

      Candida purpureis lilia mixta rosis,

Additus in calatho violis amaranthus eburno,

Et cum purpureo Medica mala croco.

 

65. DE DEFORMI STVDIOSO

Abdita deformi virtus sub corporis antro,

      Tecta cavernis Attica mella favis.

Rex in veste rudi, lutea thesaurus in urna,

Phagina gemmato dactylo theca sinu.

 

66. DE PVLCHRO E VITIOSO

Forma Mephitifero pollutae libidinis usu,

      Picta cadaveribus plena sepulcra novis,

Foeta venenosis argentea vasa colubris,

Oblita tartareo lactea gemma luto

 

67. DE DEFORMI VICIOSO

Improbitas animi deformibus addita membris

      Virus in obscoeno triste nocensque cado.

Frigida limosis inclusa paludibus hydra,

Turpibus in lustris dente superbus aper.

 

68. IN EVNDEM DE VIRTVTE

Alcides Lapythas, Indos devicit Iacchus,

      Isthmiaco iuveni praeda Chimaera fuit.

Pelleus Babylona labor tristemque Darium

Vicit, et Italicas Mennoniasque domos.

5

Aesonides fulvum vellus Danaaea propago

      Gorgoneos angues aequoreamque feram.

Caesaris occiduo veniunt ex orbe triumphi,

Scypiadae Lybicos perdomuere lares.

His aeterna dedit laudum praeconia virtus

10

      Maior, et immensum fortia facta decus.

Ardua res vicisse alios, victoria maior

Est animi fluctus composuisse sui.

Subiecisse metus, et debellasse timores,

      Gaudia spemque gravi supposuisse iugo.

15

Propterea longe maior tua gloria, Falco,

Surgit, et armatos vincis honore duces.

 

69. CVR BONI VIRI POST HABEANTVR

Sponte malos homines, et noxia gramina nutrit,

      At melius semen ferre recusat, humus.

Mitior est propriis, alienaque pignora semper

Tractat inhumana dura noverca manu.

5

Vir bonus est coeli, malus est telluris alumnus,

      Quos igitur coelum diligit, odit humus.

 

70. DE COMMVNI LAETITIA IN MAGISTRATV FALCONIS

Fusca prius quare fulgent candore nivali

      Atria, et albentes explicat aula sinus?

Cur domus exultat? Moles cur laeta coronas

Induit? Et multa a fronde viret?

5

Barbara cur nitidos velant aulea penates?

      Aurea cur pictum signa lacunar habet?

Roma senex alacri cui nam venit obvia pompa?

Quo properat celeri tota iuventa pede?

Tybris ovans gestit, sicut gestivit Olympus,

10

      Cum rediit victo Iuppiter Encelado.

Haec ego dum meditans tacito sub pectore volvo

Concita vox aures impulit ista meas.

Fortunam superat virtus prudentia fatum,

      Curat honestatem iustitiamque Deus.

15

Ista viris gravibus fecit populoque Quirini

Falco magistratu gaudia tanta suo.

 

71. AD PHILIPPVM BAVERIAM

Turbida nunc ursos clamat nunc Roma columnam,

      Esse quid attonita pacis in urbe potest?

Et nisi Falconis scirem me numine tutum,

Iam mea populifer cerneret ora Padus.

5

Propterea divi repetes cum limina Petri,

      Nec fluat in longos fac mea causa dies.

 

72. AD FALCONEM

Cum Deus extructo terras invisere orbe,

      Cunctaque de veteri cerneret orta chao.

Naturae ex utero traxit duo pignora, quorum

Nutibus humanae dividerentur opes

5

Virtutem Sortemque vocant, temeraria Sorti

      Frons fuit, at Virtus casta, modesta, proba.

Mentis inops orbamque ferens Sors lumina frontem,

Iustitiam nescit, consilioque caret.

At Virtus gravis, aequa, fugax, innoxia, verax.

10

      Pondera mensura corrigit et numeros.

Quid iubet utilitas Virtus, quid poscit honestas

Praestat, inaudita nil ratione facit.

Sors autem quicquid praeceps sine lege libido

      Suggerit, instabili datque adimitque manu.

15

Ipsa sibi satis est, ipsa sibi praemia virtus,

Sors est praeter opes et sine honore nihil.

Has sibi, quod nemo potuit sine numine, tandem

      Evaluit Falco consiliare duas.

Nec mirum, quoniam quisquis veneratur Olympum

20

Ipse sibi coelos subiicit atque Deum.

 

73. COLLOQVIVM INOPVM DE FALCONE

Dixti inops inopi sacram Laurentis ad aedem,

      Quid facis ad Florae tristis inersque forum?

Dum mea, respondit, tractare negocia tento

Haurior assiduis quotidie auspiciis.

5

Aes periit, nec habet finem ulla mearum,

      Quid faciam infoelix? Vnde precabor opem?

Obtinet expulsa probitate pecunia Romam

Nec Deus in tota possidet urbe locum.

Quot sunt Romae homines tot eunt per compita fures

10

      Quosque canes speras, experiere lupos.

Ii Lacedaemonii, Scythiam petiere Quirites,

Nam Lacedaemonii furta licere putant.

At Scythiae populi damnant, graviterque minantur,

      Vt mos consulibus Caesaribusque fuit.

15

Omnibus esse lupos licet in regione luporum,

Inter Pigmeos non pudet esse brevem.

Desipis alter ait, fugat haec opprobria Falco.

      Nec sua sub tali saecula labe sinit.

Sta pede Falconem, sine re sine munere vinces,

20

Omnis ab hoc saltem fraus aliena viro est.

 

74. IN FALCONEM

Nuper ab Exquiliis quosdam descendere laetis

      Frontibus, et lento vidimus ire pede.

Dumque meos eadem fero per vestigia gressus,

Et sequor aequali praevia terga gradu.

5

Audio miscentes concordibus ista loquelis

      Verba, decem brevibus sub iicienda modis.

Vidimus antiquae specimen virtutis in uno,

Et Fabium, Curium, Fabriciumque viro.

Caesareos animos, cum relligione Catonis,

10

      Attiliique fidem, cum pietate Numae.

Vidimus ardentem Christi pro nomine Petrum,

Et celebrem Pauli vociferare tubam,

Eloquium Marti, Demosthenis atque Salusti,

      Et Brutos, Magni cum probitate, duos.

15

Continet hos omnes sancto sub pectore Falco

Idque quod est Falco plus habet omnibus his.

 

75. AD D. FALCONEM DE MORTE PHILIPPI BAVERIAE
QVERIMONIA

Maxime vir patriae pater et mea gloria Falco,

      Impulit in luctus me nova causa novos.

Tristior, et in tenebras lucem vertere dolores,

Nec mihi nocte datur, nec mihi luce quies.

5

Baveriam rapuit pestis Romana Philippum,

      Perdere tam sanctum mors fuit ausae caput.

Invida mors siquid miseris videt utile terris,

Insidiatrices mittit ad arma manus.

Cur veneranda mori permisit pectora virtus?

10

      Cur homini non est auxiliata suo?

Et Deus, aeterno probitas cui foedere iuncta est,

In cineres talem cur sinit ire virum?

Quot mala, quot clades haec tanta licentia mortis

      Attulit indigno quot premit ora situ?

15

Conquerimur, nec fert aliquem querimonia fructum,

Quottidie querimur, quottidie rapimur.

Si perimat saevos hominumque cruore madentes,

      Iustius et longe mitius esset opus.

Si cadat Euristheus aliquis si infidus Olysses

20

Non est qui facinus non putet esse pium.

Iste nec immiti tractabat spicula dextra,

      Nec sevum rigidi Martis amabat opus.

Arte regens acres sicut Theodosius iras,

Mitis, et in nullos ore molestus erat.

25

Omnibus innocuus, casu tranquillus in omni,

      Nec tamen ignavo segnis inersque metu.

Iste Dioneam Venerem, Bromiumque subegit,

Votaque lascivae somniculosa gulae.

Fecerat hospitium casto pia membra pudori

30

      Sicut Iosephus, sicut et Hippolytus.

Non erat elatus, nec inani deditus aurae,

Qualis Tarquinius, qualis et Ancus erat.

Ipse suas cunctis operas donabat amicis,

      Officio tota sedulitate vacans.

35

Si quando vacuum tempus superesset, habebat

Sive Deus totos sive Minerva dies.

Languida nec fecit tardos ignavia sensus,

      Nec vitam coluit Sardanapaliacam.

Praevigil ad mores animum revocabat honestos,

40

Mensque erat ad curas ingeniosa pias.

Invidiae nunquam potuit tabescere morbo,

      Nec dedit atroci corda cremanda foco.

Totus erat pietas totus clementia, totus

Et sine fraude fides, et sine labe pudor.

45

Non erat argenti cupidus, non ebrius auro,

      Solum animi veras accumulavit opes.

Fortis, et a recto nulla revocabilis arte,

Quale Numae pectus, quale Catonis erat.

Non labor a rebus iuvenem revocabat agendis,

50

      Gaudia sudor erat, cura levamen erat,

Ipse erat irato communis ab aequore portus

Ipse erat in placido remus et aura mari.

Nec dum bisdenes aevi transegerat annos,

      Et tam divitibus mens erat aucta bonis.

55

Quod longis aliqui vix evaluere diebus,

Iste brevi prudens tempore factus erat.

Non expectavit canos matura senectus,

      Ante senem senuit, vir fuit ante virum.

Quis lepor, et Latiae fuerit quae gratia linguae,

60

Quae docuit tellus Romula testis erit.

Testis erit locuples nostri Pomponius aevi

      Gloria de cuius plurima fronte bibit.

Hic si continuo rerum senuisse in usu,

Isset ad heroum semideumque decus.

65

Notus erat Dirceus ager potaverat undam,

      Quae subito vates hausta deosque facit.

In viridi gravitas laetoque modestia vultu

Grata verecundi signa pudoris erant.

Cur fuerit virtus tenero tam clara sub aevo,

70

      Causa, velut passim dicitur, ista fuit.

Nam per Oliverii vestigia sancta Carafae

Assiduus coeptum continuavit iter.

Adde quod haerebat lateri Falconis, et ista

      Integritas ex his tracta duobus erat.

75

Nam iuvenis mores a conviventibus haurit,

Et calet admoto frigidus igne liquor.

Hi sunt Romulei duo sydera magna senatus

      Vnde bonis lumen praesidiumque datur.

Iure igitur fratres fratrem deflectis ademptum,

80

Tuque parens ventris pignora sancta tui.

Heu periit generis proles clarissima vestri,

      Heu cecidit vestrae gloria tanta domus.

Sed memores estote pias in sydera mentes

Ire, nec infernos posse subire lacus.

85

Vivit in aethereo, quem nos hic flemus, Olympo,

      Et gaudet luteas deseruisse domos.

Deseruisse graves resoluti corporis artus

Gaudet, et in superum transiliisse choros:

Horriferam mortem, vivis quae maxima poena est,

90

      Transiit, elysiis perfruiturque locis.

Nos quoque lugubri flemus tua fata, Philippe,

Carmine, decessus ingemimusque tuos.

Tu mihi tractanti Romana negocia semper

      Assiduas operas, auxiliumque dabas.

95

Tu mihi solamen, miseris tu in rebus asylum,

Tu vada, tu venti, tu mihi portus eras.

Tu mihi fecisti, mea dum praeconia narras,

      Egregios inter nomina clara viros.

Propterea quotiens sacras accendimus aras,

100

Suppliciter pro te mystica dona damus.

Tu quoque spiritibus, quorum tibi copia, sanctis

      Mutua pro nobis vota precesque dato.

 

76. SEQVENS ELEGIA EST DE PVGNA VIRTVTIS
ET FORTVNAE AD FALCONEM SCRIPTA

Ebria Virtutem Fortunam lacessere nuper

      Coepit, et hoc bellum dicitur orsa modo.

Cur latitas? Vanaque tegis gravitate timorem?

Si sapis ut iactas, et potes, arma cape,

5

Te iuvat obscuris nugas excudere tectis,

      Semiviros inter, foemineosque choros.

Tu tibi sola places, sine te nihil utile dicis,

Et populum ficto decipis ore rudem.

Vis Phoebaea tuis oracula cedere dictis,

10

      Et somnos hebetes, desidiamque doces.

Ast ego sublimes animos ad sydera mitto,

Et decoro gentem nobilitate meam.

Regna mihi subsunt et opes et purpura regum,

      Et patitur leges terra, fretumque meas.

15

Tu me stultitiae, tu me levitatis ubique

Arguis, et nomen polluis ore meum.

Efficiam ne te defendat inertiae posthac,

      Si sapis ut iactas, et potes, arma cape.

Nec lateo dixit Virtus, nec proelia quaero,

20

Nec fugio, leges consiliumque sequor.

Si ratia poscit pugnas, interrita pugno,

      Si pacem praefert, ocia pacis amo.

De pietate loqui, de relligione, Deoque

Ad genus omne iuvat: nam gens omne rego.

25

Recta placent nobis, ratione carentia nunquam,

      Et populum tali fallimus arte rudem.

Non Phoebaea, verum tua cedere dictis

Plena volo obscoenis dicta libidinibus.

Ipsa leves animos in Tartara mittis, et omni

30

      Dedecoras gentes impietate tuas.

Praeficis indignos, et regna latronibus imples,

Subque tuo lugeto terra fretumque iugo.

Nec te stultitiae, nec te levitatis ubique

      Arguo, tale tuum dat tibi nomen opus.

35

Efficiam certe ne me experiaris inertem,

Efficiam gladio confodiare tuo.

Desine deceptrix hominum Fortuna minari,

      Novimus et mores ingeniumque tuum.

Fas et iura times pro legibus uteris armis:

40

Nec pudet insontes praecipitare viros.

Te Duce Romani maduerunt sanguine reges,

      Et plerique sua procubuere manu.

Bella moves, nec scis motos sedare tumultus,

Saepius accenso territa Marte fugis.

45

Novimus ad Trebiam, Cannas, Transimenaque arva,

      Stulticiae vires cosiliumque tuae.

Te rupes Tarpeia canit, canit Allia laudes,

Et Gothus et fusco Vandalus ore tuas.

Aestiferum aequiparas nimbum, qui murmure multo

50

      Surgit, et excussa languet inanis aqua.

Falconem quoties fortemque insana Robertum

In sordes ausa es pauperiemque dare?

Cerne locis ut nunc niteant sublimibus inter

      Purpureos patres, armigerosque Duces.

55

Hi sunt quos vesana fugas, cogisque subire,

Et terra et vasto longa pericla mari.

Alter ad Oceanum, finesque recurrit Iberos,

      Dum fidei debet praemia ferre sua:

Alter in Alpinis nivibus, Ligurumque per agros

60

Vivit et ad Celtas, ad Senonesque fugit:

Et quia militiae titulis excellit, et omni

      Laude nitet, duplicem foedifragumque vocas.

Quis fit, et eximiae quae sit prudentia frontis

Constat, et hoc victi non tacuere Duces.

65

Hos experta potes quae nostra potentia nosse,

      Et qua conatus frangimus arte tuos.

Disce viros fortes et pectora sancta vereri,

Atque meum cessa dilacerare genus.

Verum adeo levis es, tantisque furoribus ardens,

70

      Vt nequeas irae vim cohibere tuae.

Qui pinxit Lycium voluit te pingere montem,

Dum variam fingit multiplicemque feram.

Ora leonis habes, quia primum pectora fastu

      Tollis, et audaces mittis in ora sonos.

75

Hircus olens venter, quia quos extollis, in amnem

Desidiam proni, luxuriamque ruunt.

Non opus exemplis, quorum mihi copia maior,

      In Libyca quam sit copia farris humo.

Vltima pars serpens, quoniam de crimine virus

80

Nascitur, et vitium dira venena parit.

Conscia mens cupae Taxos, aconitaque mandit,

      Semper et in tenebras, suppliciumque cadit.

His ascensa gravem rapuit Fortuna pharetram

Et celeri torsit spicula multa manu.

85

Voce, manu, gladio, iaculis, cursuque fatigat,

      Et circunducto strenua pugnat equo.

Fixa manens eadem institit vestigia Virtus,

Nec timet insanam, praecipitemque feram.

Aegida nam rapidis Chalybum fornacibus ustam,

90

      Et solido Clyopes ex adamante gerit.

Frustra igitur Fortuna truci superintonat ore,

Atque leves circum fertque refertque gradus.

Saevit inutiliter ceu cum grave sibilat oestrum

      Obvolutans taurum, cornupetamve bovem.

95

Dum videt incassum se mittere tela per auras

Infremuit, et crebro verbere pulsat equum.

Dum furit incaute, missisque vagatur habenis,

      Decidit, et fracto gutturis osse perit.

Marmoreo comites moestae imposuere sepulcro,

100

Et super hoc quidam carmen inesse ferunt:

Hic iacet insani numen mutabile vulgi,

      Lege carens, sola mobilitate potens.

Arma capit Iani, variasque ferentia fruges

Cornua, cum clavo quo vada navis arat.

105

Tunc ait ex media quidam sine nomine turba,

      Qui varias sortis noverat ante vices.

Fidite Virtuti, Fortuna fugacior undis

Non manet, et certam nescit habere domum.

Gaudia dum simulat, subvertere cogitat orbem,

110

      Insidias ridens exitiumque parat.

Propterea vasis Agathoclea legimus legimus usum

Fictilibus, verso dum timet orbe premi.

Discite quos sursum voluit rosa ponere fastus,

      Trudet ab excelso vos mora parva loco.

 

77. AD EVNDEM FALCONEM
QVOD HEROICO CARMINE DICENDVS SIT

Falco Quirinalis decus immortale senatus

Quo duce restitui possent labentia Romae

Moenia, et illustres iterum sperare triumphos,

Dum modo nostra tuas elegia reponere laudes

5

Pergit, et exilem disperdit arundine cantum,

Ecce cothurnato gradiens heroica passu

Musa meum derisit opus, quid talibus, inquit,

Ionium remis audes tranare profundum?

Hic mihi non Sulmo, nec inerti navita versu

10

Claudicet, huc opus est adsit vel Smyrna vel Andes.

Nam neque Penelopes curae, non Hippodamiae,

Non Danaes plorandus amor, non vulnus Elissae,

Parva decent humiles, parvo brevis hydria fonte

Convenit, et parvis satis est brevis utribus aura.

15

Vel pedes incedit media da plebe viator,

Vel querulo vehitur plaustro, vel paupere cymba.

Magnanimis re magnus equis curruque superbo

Fertur, et audaces sulcat ratis ardua fluctus.

Magna decent magnos, magno Latonius arcu

20

Vtitur, ingenti Mavors accingitur ense,

Immenso tonat igne pater, maiora putatur

Gurgite sub vitreo gestare tridentifer arma.

Huc igitur Phoebaea cohors Phoebaea suppellex

Plectra, lyraeque volent, et sacri gloria fontis.

25

Huc pluat Eurotas, huc omnia Phocidis arva

Certatim gelidos latices et lactea mittant

Flumina, Lauretis, variaque virentia fronde.

Non sit in Aoniis regio sine vocibus oris,

Non sine laude nemus, nulli sine carmine fontes.

30

Illustres Falconis avos cantate, piamque

Primaevi generis prolem clarosque nepotes,

Ipse quoque altisono tollatur ad aethera cantu:

Cuncta sonent heroa novum, quem Rector Olympi

Divorum ascripsit numero, qui carcere liber

35

Corporeo implebit de sedibus aethereis unam:

Dicite, et illustrem trans aequora mittite famam,

Audiat haec Tanais, mirentur Iberica regna,

Et Pelusiacas carmen referatur ad aures.

Et Didonis ager Romanis aemulans arvis

40

Audiat haec, trepidetque iterum Romana reverti

Classica, et Ausoniis iterum dare moenia flammis.

Scipiades iterum metuat, dum talibus audit

Nunc quoque Romuleas habitari civibus arces.

Transeat haec Arabes nigros ea fama per Indos,

45

Et repetat Scythicos per Serica regna colonos.

Palladias artes rimatus in omnia venit

Phoebaeae secreta domus, primordia nostri

Fontis, et aetheream penetravit lumine molem.

Saepe Meduseis facunda liquoribus arva

50

Abluit, et nostris dives remeavit ab oris.

Ipse iubet passim sanctos adolescere mores,

Priscaque coelestis renovat vestigia vitae.

Nec pessum sinit ire pios in egena patentes

Compita fert loculos, et in agmina seminat aurum.

55

Ferreus ad Romae populique negotia nunquam

Flectitur, et palmae similis, quae pondere pressa

Altius extollit ramos, onerique resistit,

Strenuus et solers et frangi nescius ira,

Propositi fideique tenax, sine munere nullos

60

Pro virtute fugit, pro relligione labores.

Quod nisi Falconis quicquam de laudibus aufert

Livor, ad excelsos veterum se attollent honores,

Nec sinet extingui gentis monumenta Latinae,

Et sua vivaci decorabit secula laude,

65

Inque dies vestros rediisse videbitur aetas

Aurea, et antiquae surget Virtutis imago.

Perpetuis igitur circumdate tempora sertis,

Et lauros, hederasque ferat frondemque Minervae,

Haec ait, et ridens elegos humilem poesim

70

Et caput avertens indignabunda recessit.