1. AD ALPHONSVM CALABRIAE DVCEM PRO RECEPTA
E TVRCIS HYDRVNTE VRBE SALENTINORVM

Regia progenies regnique habitura coronam

Cum pater accepto divos augebit Olympo,

Cognita Tyrrhenis olim tua gloria, quando

Castra super collis Bonsci iuga summa tenebras,

5

Non Italos tantum populos vicinaque regna,

Verum et barbaricas longas movet undique gentes.

Qui iuga qui campos qui rura urbesque frequentant,

Et qui caerulei sulcant vada nave profundi,

Te noctu, te luce canunt. Tua sola loquendi

10

Materiam praebens volat ora per omnia fama.

Inque tuas populi coeunt per compita laudes.

Non secus, ac cum stella comam crinita micantem

Explicat, et subito tenebras illuminat ortu,

Fatalis nova mortales incendia flammae

15

Mirati alternis ineunt nova murmura linguis,

Et novus est cunctis sermo, novus omnibus ardor.

Omnia quae circum pelagus sunt hospita nautis

Littora in immenso oceano vel in aequore nostro

Concordi te voce sonant, orbisque videtur

20

In laudes certare tuas. Tibi totus Apollo

Militat, et sacrum referant Helicona Camoenae.

Tota cohors confessa novo gaudia cultu

Instaurata parat citharas, prolata suppellex

Tota recensetur vacuis penetralibus, arma

25

Militiae sacrata suae suspendit ab omni

Arbore per sylvas Aganippidos Hippocrenes.

Evigilant vates, graviumque ingentia rerum

Pondera metiti resident, minus Hectora iurant,

Et minus Aeacidas. Arsisse fatentur

30

Omnia nascenti tibi, quae victoribus astra

Illucere solent magnis, et ferre triumphos.

Iuppiter ut perhibent (etenim tua fata notari

Fecit opus tantum) crinem circundedit auro,

Sceptra dedit, gravitas oculos Saturnia tristes

35

Fecerat, et vultus cum maiestate severos.

Non est passa Venus, sed regia leniter ora

Mitibus afflavit radiis et dulcia fecit.

Mars dedit armorum studium, mortisque timorem

Abstulit, ignito lustrans praecordia ferro.

40

Cor magnis regale animis, quod seminet aurum,

Quod contemnat opes, quod magna negocia volvat,

Sol qui cuncta suis accendit sydera flammis

Imbuit, adiiciens famae immortalis amorem.

Luna voluptatum domitrix compescuit ignem,

45

Quem nimis accenso Venus inspiraverat astro.

Maximus ille opifex rerum qui regnat Olympo

Ad tua tam dextro venit natalia coelo.

Hinc hominum te tantus amor, te bella gerentem

Tanta fides sequitur, tanta est in rebus agendis

50

Prosperitas, toties vincis, totiesque triumphas.

Hetruscas iam pridem artes anguisque superbi

Scintillantem iram superasti, et sibila colla.

Iam Venetos fastus impatientia fraeni

Ora capistrato misisti in vincula mento.

55

Et quanquam bellorum opifex adversa Robertus

Arma ferens tibi tam validis obsisteret ausis,

Non tamen evaluit tantum se attollere toto

Robore, quin clausis fugeret Leo territus alis.

Tu mare classe premis, tu forti milite campos.

60

Tu penetras altis positas in cotibus arces.

Ausoniosque armis genus insuper abile calcas,

At modo Thraicios hostes Mahometica castra

Finibus eiiciens nostris et Iapygis ora,

Non Calabros tantum saltus urbemque receptam

65

Brundusiisque lares, et rura Lacinia longe,

Ac Lacedaemonii tutaris iura Tarenti.

Verum omnem Italiam, sic ut qui littora servat

Vicinos omnes tractus subducit ab undis.

Et quanquam fatis est ea bella ferentibus essent

70

In Latios traiecta domos, licet arduus aether

Mitteret haec sceleri tam dira piacula nostro,

Tu tamen avertis, maior tua sydere virtus

Fata virosque domat, prohibetque oracula vatum

Observare fidem, quae dura haec bella canebant.

75

Quid legimus stellas? Quid coeli inquirimus ignes?

Temperat excellens humana pericula virtus,

Imponitque astris fraenos, et numina vincit.

Denique tota salus populorum in rege reposta est,

Et commune bonum. Si mens tibi laeva fuisset,

80

Tardaque frigentes hebetasset inertia sensus,

Heu quantas Italis clades, quot saeva parabant

Funera ab Arctois venientia gentibus arma.

Iam stygiae intortis crinita draconibus ora

Extulerant Furiae, iam littus Erinnyes omne

85

Vexabant Calabrum, tria guttura Cerberus hausto

Iam caedis nidore parans sugebat apertis

Faucibus: Alecto audita est ululare per urbes,

Atque errare fremens et anhelo accensa furore.

Cui mors atra comes, flebat Garganus, et altum

90

Iam caput obscura nebularum absconderat umbra.

Moerebat longaeva Croton: Sibarisque sepulta

Moenia, et afflictae moerebant Cratidis undae.

Ipsa quoque horrebat caedem bibitura suorum

Terra parens hominum. Passim resonantia moestae

95

Halcyones lugubre dabant per littora carmen.

Illa flagellando rabies Othomanica mundo

A stygiis egressa umbris ut sustulit armis

Regna Pelasgorum, postquam est Aulone potita,

Transiit ad Calabros, ubi mox Hydrunte subacta

100

Consumpturum omnes Italos accenderat ignem.

Tu prohibes. Tu ne ulterius tam atrocia serpant

Bella, vetas, primoque necas in littore Martem

Tam immanem, tam sanguineum, tanto agmine missum.

Tu fidei vallum excelsum. Tu immobile Romae

105

Praesidium, quo non aliter quam littore fluctus,

Omne hostile odium frustrata eliditur ira.

Manlius excelso Capitoli a vertice Gallos

Deiicit, exuvias hostique ablata Camillus

Signa refert, lento Fabiana industria bello

110

Conterit Hannibalem, Valeri praestantia Pyrrhum.

Reppulit instantes velut aequora concita Cymbros

Marte potens Marius. Dacos et dura Getharum

Quos dixere Gothos, forti iuga milite Narses.

Tu mahomethigenam Phlegethontia semina gentem

115

Cerbereumque genus, subvertere Daunia regna

Et Calabros ausum vastare procaciter agros

Funditus extirpas, stygioque immergis averno.

Martia barbaricos totiens experta tumultus

Roma tibi immensas grates agit, atque triumphos

120

Et meritas Lauros et nomina Caesaris optat.

Hoc Padus, atque padi ripis vicinus utrinque

Tractus, utrumque etiam longi latus Apoenini.

Sed tibi praesertim devota Bononia, et omne

Bentivolum genus urbis apex, apicisque supremum

125

Culmen Ioannes princeps patriaeque domusque

Flaminiaeque decus, qui te alta mente repostum

Servat, et extensis animi complectitur ulnis.

Ausoniae populi proles Saturnia vestro

Assertori opus est ingenti mole trophaeum

130

Ponere, et illustres aeterno in marmore pugnas

Phidiaca coelare manu, monumenta laborum

Tantorum superesse decet, ne forte nepotum

Posteritas abiisse putet sine laude parentes.

Ferte triumphalem lapides orientis ad arcum,

135

Et niveam spoliate Paron, spoliate Donysam.

Caedite Ophitaeos silices, onerate Carysto

Synnadeque aequoreos et Nili marmore fluctus.

Ferte Onycen, date saxa Thasi, date saxa Iugurthae

Nata iugis, etiam Libycos incidite montes.

140

Surgat opus varium, statuas ostendat equestres

Fluctibus Epyri surgens in littore moles.

Mittat ab Hetrusco ferrum Populonia ponto.

Brixia de saxis chalybem Tropiensibus haustum.

Et confusa Pelops lugubrisque aera caminis.

145

Aera metalliferis Themesaeae ferantur ab antris

Ad decoranda ducis facta immortalia, surgant

Pyramides altae, surgant immania membris

Signa Colossaeis: Obeliscorumque levatis

Spicula cuspidibus, te saxa atque aera loquantur

150

Vndique praesertim superi maris aequora circum,

Qua Metapontinas ingens ferit Adria cautes.

Ite duces, quibus est studium certamen et arma

Ite, revertentem solenni adducite pompa.

At tu Parthenope veterum domus inclyta regum

155

Sis memor Alphonso decus immortale locandum.

Sed modo regali cultu cum murice et auro

Egrediens occurre duci, toto obvia plausu

Accipe victorem, Dominum regemque futurum.

Tu vero armipotens, quoniam tibi tanta tuorum

160

Est imitanda patrum virtus, ne parce labori .

Semper in adversos casus audentior ito,

Coelum aderit, sublimi animo fata aspera contra

Stare para, fortuna viris illustribus obstat,

Sed vinci virtute potest, victoria tecum

165

Semper erit, nisi deposito te abieceris ausu.

Aude igitur, sic victor eris telluris et undae,

Sic tandem a proavos veniens in Olympica regna.

 

2. EIVSDEM BAPTISTAE PRO PAVLO FVLGOSO CARMEN:
AD MAXIMILIANVM CAESAREM

Salve hominum rex atque parens Auguste, potentes

Caesarea populos qui maiestate gubernas.

Tanta est ac tantos radiat tua lumine virtus,

Vt splendore suo nedum facunda virorum

5

Ora, sed infantes etiam nova carmina linguas

Cogat, et audaci laudem depromere cantu.

Vnde ego sexennis genuit quem Sfortia mater

Fulgoso genitore satum, praeconia Paulus

In tua conspirans ingenti pondere rerum

10

Vincor, et invalidas superat tua gloria vires.

Non igitur reges atavos, non stemmata gentis

Sacra tuae non innumeris tot bella triumphis

Clausa, nec ardentes pugnas, nec fortia facta

Con numero, metuit fluctus mea cymba sonantes.

15

Haec tentare quod est aliud, quam volvere saxum

Sisyphium? Quam solis equos Phaetonta volantes

Scandere? Quam superos contra certare Gigantes?

Id tamen in numero meritorum Auguste tuorum

Altius attollit caput, et super ignea surgens

20

Sydera te viventem animis coelestibus aequat.

Quod recolens commune bonum sedare tumultus

Vndique, et indomitum studeas compescere Martem.

Id tua solenni resonans Germania plausu

Indicat, et solitae gentes sudare sub armis,

25

Nunc positis te authore odiis, testantur ab alto

Te missum, ut reprimas flagrantia bella per orbem.

Nos quoque te studio pacis trans ardua vectum

Saxa, et inaccessis clausas anfractibus alpes

Cernimus hic, te cura hominum, te publica adegit

30

Vtilitas tandem nostros invisere fines,

Italiamque tuam, quae te quasi nata parentem

Et quasi nupta virum recipit. Iam fracta ruinis

Bellorum antiquis, attrita furentibus armis

Incipit optatam sub te sperare quietem.

35

Iam dudum caput imperii te Roma Latini

Optat, ut adventu videas tua regna secundo.

Te rupes Tarpeia vocat, Saturnia tellus,

Et domus Evandri, vicinaque Thybridis undis

Regia bifrontis Iani: Capitolia mundo

40

Clara triumphato, pariisque innixa columnis

Templa, sacri cineres, veterumque recondita parum

Sedibus ossa piis, fidei monumenta vetustae.

Est aliud quod fama frequens vulgavit in omnem

Italiam, te facta animis ingentia magnis

45

Volvere, et ordiri tacito molimine bellum

In Mahomethigenas Romani nominis hostes.

Hunc tibi si dederit dextro Deus omine martem

Sumere, quid meritis deerit? Quo tendere virtus

Vlterius poterit? Celsi sub cardine mundi

50

Nil aliud superest aeque imperialibus armis

Conveniens, nihil unde tibi par gloria surgat.

Hinc illud tam grande decus, quod Caesaris implet

Nomen, et aethereo quondam quasi numine fulgens

Divificat, clarisque viros interserit astris.

55

Nostra fides olim dum res Romana tenebat

Latius imperium, multis amplissima regnia,

Nunc supposta Scythis, et conculcata tumultu

Barbarico, vocat ingenti clamore suorum

Subsidium: freta vociferant Bizantia, et altae

60

Regna Trapezuntis, gemitus orientis acerbos

Hinc audimus, opem mundo praestare iacenti

Hoc opus est Auguste tuum, tibi terra fretumque

Supplicat, ex alto Christus te implorat Olympo.

Italiae pars ista, fuit cui Gallia quondam

65

Nomen, ad hoc tantum facinus concurrere magnis

Prompta est auxiliis, hic sunt ceu brachia quaedam

Imperii duo magna tui, duo fortia regna.

Hinc Veneti regnant terra pelagoque potentes.

Belliger hinc Maurus, cui se fortuna ministram

70

Fecit, et in vinclis Martem tenet, omnia late

Iam patriae regit arva meae: Genuaeque superbum

Littus, et ingenti ditione per aequora magnam

Classem inferre potest, pontumque onerare frementem.

His sociis victor potest ire in bella duobus,

75

Signaque iam toties nostris ablata referre.

Sed quo coepta tibi sint secura, memento

Pacare Italiam, bellis ut tota sepultis

Tuta sit, ut concors ad rem conspiret agendam.

Et quia post commune bonum, curare salutem

80

Fas est cuique suam, Pauli precor atque parentum

Sis Auguste memor, laetos habitare sub umbra

Caesaris et nobis liceat. Fulosa propago

Nos quoque pars rerum non aspernanda tuarum.

 

3. PRO EODEM PAVLO FVLGOSO PVERO,
CARMEN AD LODOVICVM SFORTIAM

Maxime Dux salve, prisco qui ducis ab Anglo

Excelsum Lodovice genus, tua gloria longe

Sparsa per Italiae populos et barbara regna

Me quoque in hac tenera vix fari aetate valent

5

Impulit herois tibi solvere canibus ora.

Et quia laudantum murmur strepit undique vocum

Non sinor intento meditari ingentia sensu

Virtutis monumenta tuae. Maiora relinquens

Vatibus altiloquis referam vulgaria tantum,

10

Et quae fama frequens hominum circumsonat aures.

Temperat ut fluctus argentea luna marinos

Et dominatur aquis, ita Martia bella gubernas

Arbitrio Lodovice, si iusseris arma,

Arma, seges velut illa virum Cadmaea, repente

15

Exiliunt. Mars fraenat equos. Bellona tumultum

Suscitat, et cristis operit caput, aegide pectus.

Flammigerant hastatae acies, glomeratur in altum

Pulvis, et ardentes praeceps furor incitat iram.

Si Martem saevire vetas, mora nulla, fugato

20

Pax Mavorte redit, furiis in tartara pulsis

Corda virum redivivus amor tranquilla subintrat

Nec faciunt has fata vices, non ignea mundi

Sydera, sed fato prudentia maior et astris.

Hoc facit ille animi vigor igne citatior, illa

25

Perpetua et nullo cedens vigilantia somno,

Secreta tu i fede cubans ruis oppida solo

Ingenio, solaque moves regna omnia mente.

Scit Rhenus, scit Gallus Arar, scit Lydius, Arnus.

Scit Tyberis, magnique memor Campania belli.

30

Ipse tibi infensum pugnam excidiumque minantem

Parthenopes magnum potuisti evertere regem.

Nanque extremis Gallorum a finibus hostem

Elicuisti, armis qui mox quasi fluctibus omnem

Obruit Ausoniam, sceptrumque amisit Arago

35

Auspicete. Nec enim sine te penetrare tumultus

Illius in regnum poterat, nec tanta fuisset

Vis peregrino hosti, neque tanta audacia Gallis.

Tunc Celtae truces ex alpibus altis

In nostro coiere agros. Tentoria Vasco

40

Qui tenet Hispanis contermina finibus arva

Fixit et Eridani campis. Lunensia coepit

Oppida Tyrrhenos equitans magno agmine colles.

Tum Pisae posuere iugum, sata semina belli

Multiplicis: nam Pisae ad nos Salamina tulerunt.

45

Ista lues urbem Romam complexa recessit

Longius ad Calabros, et quaternis Itala tellus

Tenditur ad siculae latrantia littora Scyllae.

Haec Gallis fortuna fuit, dum Gallia tecum

Militat, at postquam fraudata Novaria falsos

50

Detexit Gallorum animos, contraria tanquam

Tu Gallis fortuna fores fortuna favorem

Abstulit a Gallis, et te comitata coegit

Turpiter Italia victos discedere Belgas.

Hic ego si tempus sineret, tua fortia facta

55

Insererem Francisce ducum fortissime, solus

Qui potes Italia Gallorum avertere gentem.

Te solum sensere hostes, ultroque fateri

Non puduit te invictum armis, te Gallica pubes

Non imbelle genus, sed dura atque aspera ferro

60

Prosternentem acies ac fulminis instar euntem

Horruit, et clade ingenti spoliata recessit.

Tarrus adhuc hac caede rubet, rubet Appula longis

Afflictata malis tellus et Daunia rura.

Hinc data bellorum nuper tibi tanta potestas

65

Vt facile antiquos superet tua gloria patres.

Nanque potentatus Itali, Caesarque magistrum

Militiae fecere suae. Tua maxima virtus

Non formidat opus tantum, generosa laborem

Mens amat, immensum reddit leve gloria pondus.

70

Sed quoniam angusti spacium breve temporis urget,

His propere excursis ad te Lodovice revertor.

Gallia non solum, verum et Germania nutu

Mota tuo, venere truces in bella Svevi,

Venit et arctous gelidi maris accola Cimber,

75

Ampsani Landique simul, quique imminet agris

Noricus Ausoniis socialibus affuit armis.

Caesar ab alpinis nivibus per inhospita saxa

Transiit ad Ligures. Pisanaque littora vidit,

Et parere tibi non dedignata reliquit

80

Maiestas augusta lares, peregrinaque longis

Arva viis invisit, hyems dum saeva rigenti

Stringeret arva gelu, niveis dum molibus alpes

Altius assurgunt scythicisque aquilonibus algent.

Ipse tibi (quid opus fando percurrere terras?)

85

Ipse tibi Deus arma gerit, tibi totus Olympus

Militat, aspirant placidis tibi sydera flammis,

Iam tus relligio, pietas tua cognita passim

Allicit humanas mentes, et amare coactae

A te quam cupiunt audent sperare salutem.

90

Quod si illis sperare datum quos nulla ligavit

Proximitas Lodovice tibi, quam magna relicta est

Spes mihi, qui veniens a sanguine Sfortiadarum

Aemulor excelsum genus, et vestigia sector

Admiranda patrum? Cui dat foecunda virorum

95

Progenies te authore pium Fulgosa parentum?

Mens mihi, sit fortuna licet contraria, niti

Semper ad egregiam per honesta negocia laudem.

Conari virtute, meum est, conatibus istis

Fortunam praebere, tuum. Praestare roganti

100

Auxilium pietas, non indebita poscit,

Mandat, apud priscos nomen meruere Deorum

Qui iuvere homines, iter hoc ad sydera certum est.

Si quisquam de stirpe mea est cui fidere possis

Ille ego, quem natura tuum facit, atque voluntas,

105

Hoc caput, hanc ne sperne animam, si debilis aetas,

Si membra haec infirma nihil promittere possunt

Maius adhuc, paucis Deus incrementa diebus

Afferet, hi crescunt artus tibi, pendere tanti

Me poteris, quantum totis conatibus, unquam

110

Fas erit, quantum fortuna favebit.

Sic ego polliceor, sic qui genuere parentes,

Gens tua, gens animi locuples, licet indiga rerum,

Quas fortuna regit. Si te clementia, virtus

Regia si tangit pietas quae mitia corda

115

Stringit, et humanae gemit infortunia vitae,

Esto tui semper Pauli memor atque parentum.

 

4. DE REDITV PHILIPPI BEROALDI
IVVENIS LITERATISSIMI EX GALLIA, ELEGIA

Musae olim comites Beroaldo iuvere Philippo

      Trans Rhodani ripas, trans Ararisque vada.

Atque diu iuvenem per barbara regna sequutas

      Poenituit nostros deseruisse lares.

5

His igitur verbis reditum suasere poetae,

      Vnaque pro toto sic fuit orsa choro.

Chare puer virides superas qui laudibus annos,

      Egregium Latii, Pieriumque decus.

Accipe (nec noster paeriat tibi taedia sermo)

10

      Publica sacrati vota precesque chori.

Altius ordimur, quo res tibi cognita possit

      Altius in mentem se insinuare tuam.

Inter Parrhasios ignes et sydera Cancri

      Sunt loca nec flammis, nec nimis usta gelu.

15

Hic primum Phoebus, primum dea cognita Pallas,

      Primaque sunt nostris sacra litata focis.

Phoenices habitant, et Aegaenoris arva nepotes,

      Regalesque Tyrus tingere docta togas.

Hic populis primum nostras ostendimus artes.

20

      Primaque de nostro gens fonte bibit.

Nomina syderibus primi numerosque dedere,

      Quae Argolicos nautas, Sidoniosque regunt.

Solis iter norant, hyades et Gnosia signa,

      Nec dum Cecropiis cognita Pallas erat.

25

Serpere paulatim lento Sapientia passu

      Coepit, et in Solymi se tulit arva soli.

Ivit Assyrios, et qua cognomina tellus

      Quod sit fluminibus cincta duobus habet.

Transiit ad Persas ubi regna antiqua magnorum,

30

      Quod docuit nati stella Tonantis iter.

Transiit ad campos Phenix ubi cinnama carpit,

      Cum sibi supremam novit adesse diem.

Illa colunt sulcis Arabes foelicibus arva,

      Quos duplici claudit Doris amara sinu.

35

Inde adiit Pharias urbes Memphitica regna

      Tum primum Inachiae vidimus ora deae.

Tum primum Libyae magni pars tertia mundi

      Cognita, et Ausonio gens inimica solo.

Inde per Ionium peregrino remige vecta

40

      Applicuit fausto Dorica tecta pede.

Tunc datus Eurotas nobis, Cadmeaeque Dirce,

      Et fons quem volucris ungula fecit equi.

Hinc Linus, hinc vates troiani carminis author.

      Hinc bibit Euripides, et tuus Ascra senex.

45

Hinc alii quorum pulcherrima nomina Phoebus

      Iussit ab aeterna posteritate coli.

Venit in Ausonios Graio de littore fines,

      Limen ad Evandri, Romuleasque domos,

Hospitis adventu colles risere Latini,

50

      Et capitolini templa superba Dei.

Non fuit his nobis usquam iucundior oris

      Terra, nec in toto gratior orbe locus,

Illic deposita requievit Gorgone Pallas,

      Et dixit nostrae meta sit ista viae.

55

Non decet ad gelidum vestigia ferre Bootem

      Qua steriles agros Parrhasis ursa facit.

Vt peius fruges hominum, sic corpora Titan

      Digerit, et terrae mens grave sentit onus.

Si ferat arma situ rubiginis aspera miles,

60

      Fiet iners cubito, fiet inersque genu.

Non bene digestos ita mens infusa per artus

      Tarda fit, et crudo pondere pressa iacet.

Sunt tamen et Gallis praestantia corda fatemur,

      Et feritas senti barbariesque minor.

65

Multa negant coeli, quae more parantur, et usus,

      Et studium contra sydera multa potest.

Amphitryonades odium lethale novercae

      Vicit, et astrorum fortior igne fuit.

Per Maria Aegiades ad monstra biformia venit,

70

      Illa dabant forti sydera viro.

Mens tamen Astrorum coelique potentior igne

      Restituit patriis Thesea littoribus.

Bobus ab Euxinis cum virgine venit et auro

      Aesonides fato durior ipse suo.

75

Saepe ratem contra fluctus, Boreamque sonorum

      Impulsam valida vidimus ire manu.

Fortis, et assiduo virtus animosa Iabore

      Nescit agi fatis, Sydere nescit agi.

Non igitur multis Gallos praecellere rebus

80

      Et laudem egregiam promeruisse nego.

Est tamen Ausoniae nobis gratissima tellus,

      Qua fluit ingenti lingua Latina vado.

Sunt illic chordae, sunt barbita, plectra, Lyraeque,

      Armaque Phoebeae caetera militiae.

85

Tradidit Italia sua munera quisque deorum,

      Et fuit ad dandas ingeniosus opes.

Iuppiter imperium docuit, sceptrumque tenere,

      Et premere aequali barbara colla iugo.

Arma dedit Mavors, galeas ensesque coruscos,

90

      Et cava lorato scuta ferenda sinu.

Addidit et latos humeros cervicibus amplis,

      Aptaque thoraci pectora squammifero.

Per campos equitum turmas et nautica bella,

      Per fluvios currere perque fretum,

95

Fronte graves Italos lingua incessuque modestos

      Esse facit lento falcifer Deus.

Barbaricam stimulat rabies in bella cohortem,

      Itala consilium non furor arma movet:

Hic Deus agrorum cultus, artemque ferendae

100

      Vitis, et arboreas insinuavit opes.

Cynthius ad Musas animos inflexit Apollo,

      Et disciplinae tradidit omne genus.

Alma Venus populis urbes implevit et agros,

      Sylvestresque, aequoreasque domos.

105

Vt sinit qui curent urbana negocia cives,

      Qui ferat arma manu, qui colat arva bove.

Foedera Mercurius docuit, legesque severas,

      Et dare clamori litigiisque modum.

Tersa coloratis componere vocibus ora

110

      Erudit, et vafro callida verba sale.

Luna pudicitiam suasit, castumque ruborem,

      Ne furat ardescens et sine lege Venus.

Alma Ceres docuit fruges, quas semine iacto

      Decolor incurvo rusticus ense metit.

115

Vina dedit Bacchus, passimque comantibus aegris

      Vix gravis uvarum vinea portat onus.

Quid genus arboreum referam? Quid mitia poma?

      Quae dat inexhausto fertilis ora solo

Sepibus Ausoniis lauri nascuntur, in arvis

120

      Spargit odoriferum myrrhea sylva nemus.

Et quae purpurea rutilanti in cortice mala

      Punica, de Libyco per mare vecta solo.

Quid memorem ficum biferam? Quae divite ligno

      Mellifluas gignit, nectareasque dapes?

125

Palladiis taceo quaesit vindemia baccis,

      Et quantae ex oleis accumulentur opes.

Aspice Picenos colles, Sammnitica rurae,

      Appula, Campani littoris arva lege.

Aspice Baenacum, iuga Tusca, Lygustica saxa.

130

      Profluit in latices Palladius omne nemus.

Quid referam tristes succos, quos barbara misit

      Media? Quid roseis Persica mala genis?

Et quae maternos aurora pondere ramos

      Poma sagittifera missa Cydone gravant?

135

Adde lacernatas corylos, et amygdala messis

      Nuncia, et hirsuto castaneas thalamo.

Addice pinorum nemus, idaeasque cypressos,

      Et secta in tabulas ligna abiegna leves.

Quid tibi primitias fruges memorare necesse est

140

      De Cerasunteo poma vocata solo?

Et quae Pyrameo non sunt perfusa cruore?

      Et quae Tysbeo sanguine mora rubent?

Atque Damascenae retinentia nomina terrae

      Pruna, salutiferam quae medicamen habent?

145

Plurima praetereo, riguis quae servat in hortis

      Hellespontidei provida cura Dei.

Sunt saltus ubi mille greges pascuntur equorum,

      Qua Sybaris calabro floruit alta solo.

Quaque Tarentinas arces Spartana iuventus

150

      Condidit, et pulchro tingitur amne Croton.

Sunt illic Dryades, agrestia numina Fauni

      Flaminios colles, aemyliosque colunt.

Plusque lupercales quam ludi Pana lycaei

      Delectant, Itali Pan amat arva soli.

155

Vallibus Ausoniis habitat, non Maenala curat,

      Non Phoboles agros, partheniumve nemus.

Nunc Athesis, nunc arva Padi, nunc laeta revisit

      Pascua, quae nitido Mintius amne rigat.

Herbosos niveum magno pecus agmine saltus

160

      Tondet, et innocuo iungitur agna bovi.

Hinc lanae tenues, hinc grandi caseus orbe,

      Quique gravi taurus vomere scindit humum.

Mollia quae soli carpebant vellera Seres,

      Nent Itali, et texunt, in tunicasque suunt.

165

Sunt Gelidi fontes, sunt flumina magna, lacusque

      Altaque piscosis sunt vada gurgitibus.

Adde salutares undas, quibus aegra levantur

      Corpora, cum Medicae deficit artis opus.

Coelestes adiunge favos et nectareum mel,

170

      Quod vaga de florum vertice lambit apis.

Adde quod argentum tellus, quod parturit aurum,

      Et grave quod ferri pondus et aeris habet.

Laeta croci sileo primis quae fila pruinis

      Vimineis virgo colligit in calathis.

175

Nulla tot egregias tellus complectitur urbes,

      Nulla tot ardentes Martia corda viros.

Qua gelidus Tanais, qua Baethyca labitur unda

      Sollicitant mercibus omne fretum.

Nusquam caelitibus maior reverentia, nusquam

180

      Maiori colitur relligione Deus.

Ipsa Dei proles Solymo sata sanguine Romam

      Iura Sacerdotii iussit habere sui.

Illic esse quibus referet, quibus aethera claudat

      Instituit claves, imperiumque dedit.

185

Roma sibi terras quondam subiecerat, at nunc

      Aetheriasque domos, Taenariosque lacus.

Quare age chare puer gentis pete regna Latinae,

      Heroumque solum, Semideumque lares.

Te rogat ut redeas pater Apoeninus, et ipsa

190

      Templa cypressifero quae gerit alta iugo.

Saxoque cadens summis ex alpibus amne

      Clarus arenosis Rhenus harundinibus.

Te patrii proceres, te turba coaeva sodales,

      Te tua tota domus, te tua chara parens.

195

Magna tuae statuunt patriae tibi praemia patres,

      Et vocat adventus curia tota tuos.

Sancta, venusta, ferax, cum divite nobilis auro

      In thalamos virgo crescit itura tuos.

Iam satis occiduas tecum lustravimus urbes,

200

      Hesperiae est reduci terra petenda pede.

Illic divitiis et pulchrae prolis honore,

      Et fama veteres transgredieris avos.

Tecum erimus Musae, tecum celeberrima vivet

      Gloria, quae nostrum comitatur iter.

205

Eia igitur cum mane rubens aurora resurget

      Ausoniae dextra regna petantur, ave.

 

5. DE BALNEIS PORRECTANIS, CARMEN PANEGYRICON

Hic ubi perspectant duo se iuga frontibus altis

      Balnea Porrectae fama vetusta vocat.

Vallis in umbrosae medio per grandia saxa

      In Rhenum tenui labitur amnis aqua:

5

Solis ad occasum mons est, mons solis ad ortum,

      Et tepidos latices fundit utrumque latus.

Montis ad occasum cuius magis ardua moles,

      Cum pluit interdum fumat et ardet apex.

Huc veniunt aegri quoties Asclepia morbo

10

      Ars minor, et nullam fert medicamen opem.

Huc veniunt gelidi, quos nominat unda Lemanni,

      Qui mare Dalmaticum Chaoniumque vident.

Quique Ararim Ligerimque bibunt, quos irrigat Isther

      Et Padus Alpinis multiplicatus aquis.

15

Et equos Ausoniis Siculi mare partit ab oris,

      Et qui longinqui Cratidis arva tenent.

Campani, Tyrrhaeni, Vmbri, Picentia rura,

      Samniaque et pinguis terra Latina soli.

Qui iuga campos qui rura urbesque frequentant:

20

      Qui rate Neptuni regna liquentis arant.

Vndique Porrectae sacrum concursus ad amnem

      Solstitio longos abbreviante dies.

Sydera littorei dum Sol tenet ardua Cancri,

      Et leo flammanti cum premit ore solum.

25

Carminibus resonant montes, Citharoedus Arion

      Orpheus Amphion per nemus omne canunt.

Mane diem Phoebo vix spargente bibendum

      Fumantes cyathi sollicitant aquae.

In vada cum nitro veniens et alumine sulfur

30

      Ardorem domita frigiditate facit.

Porrige ventrosum calicem, crateribus hospes

      Grandibus ad vitae pocula sancta veni.

Guttur praelargo buccis tumentibus hauri,

      Salsaque per fauces fluctuet unda cavas.

35

Porgite ad os laticem, qui mox descendat in alvum,

      Et gravia audaci vasa levate manu.

Flumina concursu celebrate salubria magno,

      Sed procul a vobis sit sopor atque venus.

Vade, redi, gressu profer vestigia lento,

40

      Et bibitos fontes evome, minge, caca.

Ter bibe, et horarum facito intervalla duarum

      Semper, et exili prandia ventre vora.

Pauca Ceres, flavo praecordia dilue Baccho,

      Et vervecis in hoc viscera fonte coque.

45

Labitur in venas aqua, membra perambulat aegra,

      Corporeque ex omni dira venena fugat,

Restituit crudos, stomachoque medetur inerti,

      Et ciet expulsa debilitate famem.

Fertur et antiquum capitis sedare dolorem,

50

      Difficiles animas sanat, et asthma levat.

Labitur in renes, lapidemque in renibus ortum

      Frangit, et urinae vasa viamque lavat.

Foecundat steriles uteros, sperataque nunquam

      Pignora fert, tristes laetifiactque nurus.

55

Singula quid referam? Rursum revocata iuventus

      Vernat, et ex vultu ruga senilis abit.

Extenuata prius facies impletur, et ardet

      Purpura in extensis sanguinolenta genis.

Corda calent, venae saliunt, cava tempora surgunt,

60

      Mens redit ad primos exhilarata dies.

Apoenine pater qui dividis Itala regna

      Verticeque aereo cernis utrunque fretum,

Cum locuples ferri, cum sis divitissimus auri,

      Nil tamen hoc sacro flumine maius habes.

65

Gignis opes varias, sed nil praestantius isto,

      Quod reparas homines in meliusque refers.

Dicite quae colitis montes et flumina Nymphae:

      Quo Deus has pacto significavit aquas?

Dum precor, ex tenui qui praeter labitur amne

70

      Protinus est tali nymha loquuta sono.

Bos confectus erat macie quasi fascina passus.

      Lentus, iners recubans, nec iuga ferre valens.

Hepar erat rosum blattis, erat ulcere pulmo

      Tabidus, aegortans asthmate vocis iter.

75

Rusticus indulgens operis absoluit, et omne

      Nocte dieque tulit per nemus ire vagum.

Magdalena loco quae praesidet, ora bubulci

      Sumpsit, et haec lassum duxit in arva bovem.

Ille sitim patiens fonti iam proximus undam

80

      Hansit, et in tepido proluit ora vado.

Delectatus aquis salsoque liquore vagari

      Desiit, in viridi iam stabulatur humo.

Pascitur ad ripas, in margine fluminis herbam

      Carpit, et a sacro nescit abire loco.

85

Mensis erat, cum iam tergo reparatus obeso

      Diva eadem rursum facta bubulcus adest.

Atque bovem vulsa nemorum de stipite virga

      Depulit ignota de regione domum.

Nam locus ante fuit sylvis horrendus opacis,

90

      Nulla Dryas norat, nulla Napaea viam.

Vallibus obscuris tellus abscondita saltu

      Invio, et hyberno semper adusta gelu.

Vidit ut incolumem quem nec superesse putabat,

      Vix pecudem dominus credidit esse suam.

95

Cunque memor fontis taurus remearet ad umbram

      Vallis, et ad Gelidi pascua nota soli,

Rusticus insequitur vestigia nosse laborans,

      Quis tulerit casus, quod medicamen opem.

Venit ad angustas fauces convallis, et audit

100

      In glaream rivo desiliente sonum.

Audit, et appropians nebulas ascendere cernit

      Vt solet ardenti cum tepet olla foco.

Substitit admirans, ut sulfura naribus hausit,

      Accipit admota flumina lapsa manu.

105

Agnitus ut calor est, alio nihil indice dixit

      Est opus, hi latices, hi medicamen habent.

Iste latex medicamen habens decurrit in amnem,

      Inde salutares efficiunt aquae.

Nec mora, vulgatum vicina per oppida fontis

110

      Nomen, et sacras turba cucurrit aquas.

Posteritas capiens grates persolvere divae

      Struxit in exculto parva solo.

Vt sic fata, sonum fundo dedit unda sub imo

      Nimphaque prolatum traxit in antra caput.

115

Ergo loci genio divisque habitantibus astra

      Annua solemni ponite sacra die.

Magdalena loci genius, concurrite ad Aram

      Cum fuit ad Christi diva vocata thronum.

Iulius ardebat, canis ignea iuncta Leoni

120

      Arentem flammis inficiebat humum.

Vt fugias igitur discrimina fontis et astri,

      Protinus ad divae confugiatur opem.

 

6. PRO PACATA ITALIA POST BELLVM FERRARIENSE
AD OLIVERIVM CARAFAM CARDINALEM NEAPOLITANVM

Munera, qui norint et sanctae commoda pacis

      Saeva velint Stygio bella sepulta lacu.

Triste quid est aliud bellum, quam missa per omnes

      Publica tempestas diluviumque domos?

5

Bella necant homines, faciunt sine honoribus Aras,

      Vrbisque agrorum depopulantur opes.

Ah pereat quisquis tam saevi criminis author

      Extitit, et nostras misit arma manus.

Ferreus exultat bellis et sanguine Mavors,

10

      Et ciet invito bella tubasque Deo.

Pax coeleste bonum. Sacris altaria flammis,

      Atque tepescentes suscitat igne focos.

Pax hominum genetrix. Pax est custodia rerum.

      Pax aperit iuris, iustitiaque forum.

15

Gloria pace minor, minor est vistoria pace:

      Atque aliquid peius pace triumphus habet.

Nulla quies homini, nulla est sine pace voluptas:

      Nullus amor, nullum relligionis opus.

Pax urbes, pax regna ligat, pax congregat orbem:

20

      Fiat ut ex multis urbibus una domus.

Saecula pax renovat, pax aurea tempora portat:

      Et mores priscae simplicitatis habet.

Ingenuae redeunt artes, Academica florent

      Ocia, Castadiae sollicitantur aquae.

25

Pax facit innocuos, saltus, nemorumque recessus.

      Tutus it, et tutas advena portat opes.

Pax Cererem campis, et mitem collibus uvam

      Reddit, et armoso dividit arva bove.

Gramina pace virent, per pinguia pascua laetum

30

      Luxuriat multa fertilitate pacus.

Pax vehit aeoas peregrina per aequora merces:

      Et steriles ponti non sinit esse vias.

Pax hilares mensas facit, et convivia passim:

      Et recreat molli tristia corda mero.

35

Pax aperit thalamos, hymeneaque carmina cantat,

      Excitat, et resides non sinit esse Lyras.

Pro gladiis lauros habet, et pro casside ferta:

      It sua palladia tempora fronte ligat.

Gestit, et ad Thyasos agili volat ardua saltu,

40

      Et vocat ad festos agmina longa dies.

At tibi qui limen referas et claudis Olympi,

      Retia qui Petri, naviculamque tenes:

Et tibi regali qui maiestate per urbes

      Ausoniae regnas, Parthenopenque colis:

45

Sint faciles semper divi, sint mitia vobis

      Numina, qui paci contribuistis opem.

Vivite concordes tranquilla per ocia pacis:

      Ducite foelices mellifluosque dies.

Et tibi sacratam vestit cui purpura frontem:

50

      Et cui pacificum nomen oliva dedit:

Iuppiter ad superum faciat discumbere mensas:

      Nectaris ut succos, ambrosiamque bibas.

Semper enim tibi tibi pacis amor, tu solvere lites

      Et genus humanum conciliare soles.

 

7. AD IO CRESTONVM CARMELITAM,
QVI COMPOSVIT LEXICON .I. VOCABVLARIVM GRAECVM

Vade Calestani visure cacumina montis.

      Vade bono auspicio, sed meliore redi.

Et si monticulas Faunos, vel Pana videbis :

      Ista velim referas nomine pauca meo.

5

Numina, quae vanum nil iam nisi nomen habetis

      Turpis apud veteres, et gravis error avos,

Dicite, nec nostro pigeat sermone teneri,

      Non faciet longam quaestio nostra moram.

Romanis toto quondam dominantibus orbe

10

      Magna fuit divum copia, magnus honos.

Maximus excelsas habitabat Iuppiter arces,

      Et capitolinis sedibus altus erat.

Certa dabat Phoebus populo responsa petenti,

      Inter honoratos stabat et ipse deos.

15

Tu quoque magnus eras Mavors, quid condidit urbem

      Natus adulterio frater uterque tuo.

Et Venus oceanis, iuvenum dea, cognita Marti,

      Ipsa pharetrati mater Amoris erat.

Hanc olim Anchises propter Simoenta repertam

20

      Pressis, et Aeneam progenuisse ferunt.

Pectora defendit quae Gorgonis aegide Pallas

      Magna inter magnum numina numen erat.

Haec ut rumor erat cunctas invenerat artes,

      Deque Iovis sancto vertice nata fuit.

25

Mercurium Maia genitum virgaque potentem

      Somnifera fecit nescia turba Deum.

Mulciber aethnaeis fulmen cudebat in antris,

      Aethereo formans quae daret arma Iovi.

Ibat magna Deum mater venerabile cincta

30

      Turribus aereis aggeribusque caput.

Maxima ponebant dircaeo munera Baccho,

      Hic Deus eloquium laetitiamque dabat.

Vestaque perpetua gaudent erat inclyta flamma

      Templa tenens ripis albula iuncta tuis.

35

Pulchra per umbrosas venatum Cynthia sylvas

      Ibat agens celeres mollia castra adeas.

Pax pia Tybricolae claudebat limina Iani

      Semper, at in bellis Ianus apertus erat.

Diviso inter se proles Saturnia mundo

40

      Iura mari et terrae coelitibusque dabat.

Dicite, maiestas cur sit mutata Deorum?

      In superos quae vis praevaluisse potest?

Plurima mortales nos ignorare fatemur,

      Ingeniis moles corporis ista nocet.

45

Vos dii corporea mentes sine nube serenae

      Omnia perspicuis cernitis haec oculis.

Terrigenas olim sublimia corpora fratres

      Fama est in superos arma tulisse Deos:

Sed pater iniecto deiecit fulmine montes,

50

      Atque rebellantes sustulit igne viros.

Scilicet in coelum quum mens humana superbit,

      Semper ion auctorem poena repulsa cadit.

Ob nimios ausus preciosaque furta Promethei,

      Humanum patitur non mala pauca genus.

55

Nam quicunque gravis mortalia corpora languor

      Vexat ab illius crimine poena venit.

Quaenam igitur facinus tantum fuit ausa potestas?

      Roboris humani non fuit istud opus.

Ense caret Mavors: Pallas non utitur hasta,

60

      Nulla Lyra est Phoebo, fulmina nulla Iovi.

Sunt aequata solii sublimia templa, nec extat

      Qui pecudum Tusca consulat arte iecur.

Infamem veteres quendam finxere Prapum,

      Cui modo non arae, non simulachra manent.

65

Inguina sublato Deus hic monstrabat amictu,

      Et risus turbae praetereuntis erat.

Isida quis nescit? Cui gens Memphtica tantos

      Exhibuit cultus, desiit esse dea.

Quaenam igitur facinus tantum fuit ausa potestas?

70

      Roboris humani non fuit istud opus.

Magnus ab aethereo Christus qui venit Olympo

      Dicitur in vestrum praevaluisse genus.

Istud opus soli dignum dare credimus illi:

      Fecit enim summo plurima digna Deo.

75

Nanque malum diro a serpente venenum,

      Qui domini sanctas inficiebat oves.

Conficitque tumidum Phitona sagittis

      Pestiferam terris horribilemque feram.

Nostra salutiferis firmavit pectora dictis

80

      Errori statuens stultitiaeque modum.

Ipse tenebroso peperit nova lumina mundo,

      Perque novum coelos currere fecit iter.

Cautior ad pugnas, et fortior Hercule magno,

      Terruit invicta Tartara nigra manu.

85

Cerbereumque suis disrupit vocibus antrum,

      Et spolia a nogro traxit opina Deo.

Ille triumphato regna ad coelestia Dite

      Duxit honorandos a stigiis amne patres.

Defunctos iterum vitant revocavit in artus,

90

      Bisque homines fecit vivere, bisque mori.

HIs igitur moti, quae virginis unica proles

      Egit, et a nostris commemorantur avis:

Credere suademur vos numina viribus huius

      Percita veloci terga dedisse fugae

95

Si fuit hic vestri domitor, procul ite sub orco,

      Ad stygis ardentes ite paludis aquas.

Indocilem falso quid nomine fallitis orbem?

      Luditis ignaros, decipitisque rudes.

Si tamen in nostras cadit ignorantia mentes

100

      Atque aliter se res quam meitemur habet:

Detegite errorem prolato lumine nostrum,

      Et date, ne tanta nocte premamur, opem.

Templa reponentur, surgent altaria rursum,

      Et vetus extemplo restituetur honor.

105

Tarpeio niveos mittet Mevania tauros,

      Inferno dabitur victima nigra Iovi.

Sus Cereri ardebit, caprum solvemus Iaccho,

      Praebeat ut pleno dulcia musta lacu.

Munera erunt sua cuique Deo, cumulabimus aras,

110

      Et tuba lucentes mugiet ante focos.

Diis maris et terrae diis omnipotentis Olympi

      Inflabit biforem tibia longa sonum.

Haec sunt illa quibus si qua sub rupe videbis

      Deprecor ut veteres aggrediare Deos.

115

Et responsa (mei si qua est tibi cura) reportes,

      Et super hoc veniens dulce poema refer.

Rura salutato, sata laeta movisque superbum

      Frondibus et cantu dulci sonante nemus.

Vitiferos colles, ficus oleasque saluta,

120

      Et redolens tergo multicolore solum

Mox cum mane rubens tenebras aurora fugarit,

      Excute ab ignavo sedula membra thoro.

Tunc per rura sonos vigilans instaurat Achantis,

      Et modulans almum gaudet adesse diem

125

Concitus areolas rigui praedaberis horti,

      Et viridem gelidi gramine veris humum.

Carpe renascentis frutisantia gramina menthae,

      Serpillique novas luxuriantis opes:

Abrotani, absinthique comas, marathtique capillos,

130

      Ocyma, sampsucum, pullegiumque leges.

Frangerosas duris defenso a sentibus ungue,

      Et plecte artifici rosida ferta manu.

Vade Calestani visure cacumina montis,

      Vade bono auspicio, sed meliore redi.

 

8. AD IACOBVM CARPHORVM MACHIAVELLVM FERRARIENSEM,
QVI DEDERAT LEGENDA OPVSCVLA BASINII PARMENSIS

Accipe quem nobis dederas Iacobe libellum,

      Accipe divini nobile vatis opus.

Vertice me clamat pater Apoeninus ab alto,

      Me iuga, me fontes, palladiumque nemus.

5

Falsidicus crebris me navita vocibus urget,

      Et vocat adventus navis itura meos.

Supplicat ac celerem placido Padus equore gressum,

      Tuque procul fusa Rhene palustris aqua.

Auferor atque tuos vultus Iacobe relinquo

10

      Et peto Felsinei pinguia rura soli.

Displicet, a charo quoniam disiungor amico,

      Qui mihi curarum dulce levamen eras.

Et placet, egregiam quia nave relabor ad urbem,

      Quae mihi dat votis sydera fausta meis.

15

Tu mihi Ferrariae magnes, mihi Felsina magnes,

      Ast ego consistens inter utrinque chalybs.

Vnde tibi meritas possim persolvere grates

      Non habeo, superi praemia digna ferant.

Tu mihi das tristes minuant quae carmina curas,

20

      Carmina de sacri fontibus hausta chori.

Tu mihi delitias, tu dulcia dona dedisti,

      Dona quibus poterant non meliora dari.

Tu Iovis et superum convivia, tu mihi donas

      Cum Meleagraeo somnia matris apro.

25

Tu mihi magnanimi faustos ostendis amores

      Principis, et vacuos non sinis ire dies.

Intermissa diu sopitaque carmina surgant

      Efficis, et residem non sinis esse lyram.

Pieridum memorem tu me facis esse sororum,

30

      Oblitasque diu visere cogis aquas.

Et quae iam exueram temploque affixa dicaram

      Tanta cui cura est, induar arma facis.

Ante quidem tibi me multum debere videbam,

      Et meus extingui non potuisse amor:

35

Sed modo plus longe solito mea singula, meque

      Efficiunt iuris munera tanta tui.

Tu potes ad niveam solus me mittere Leucen

      Euxino Leucen quae procul orbe latet.

Herculeas ultra Gades, si iusseris, ibo,

40

      Si cupis aeoi Memnonis arva petam.

Ipse labor fiet requies, dolor ipse voluptas,

      Quando tibi factum dixeris esse satis.

Sive ego caucaseas rupes seu caspia claustra,

      Sive colam steriles Arctophylactis agros.

45

Sive meos vultus teneat longinquus Hydaspes,

      Sive Tagus fulvis invidiosus aquis

Seu ferar ad Boream, pluvium seu mittar ad Austrum,

      Sive per Aethiopas, sive per Hesperios:

Pectore sub nostro semper tua vivet imago,

50

      Nec potero moriens immemor esse tui.

Et si sunt aliquid manes, ut credimus, et sunt,

      Est immortalis iste futurus amor.

Tu modo sic aeques sanctum non segnis amorem,

      Atque duos homines spiritus unus agat.

55

Vive memor nostri longos feliciter annos,

      Post obitus videas regna beata, Vale.

 

9. AD ELIAM CAPREOLVM, ET IOANNEM RVATVM
CINES BRIXIENSES DE STEPHANO VOSSONIO BENACENSI,
CARMEN EX TEMPORE

Accola Baenaci Stephanus Vossonia proles

      Omnia quae felix vita requirit, habet.

Ingenium solers, patientia membra laborum,

      Eximium prisca nobilitate genus.

5

Indolis egregiae sobolem de coniuge sancta,

      Et bene compositam morigeramque domum

Praedia ubi Libycae segetes, ubi gnosia vina,

      Pinguis omnigena fruge redundat ager.

Gazagrum veteres ideo dixere coloni,

10

      Gaza quod in tali nascitur omnis agro.

Vita viro simplex, qualis fuit ante recessum

      Erigones, qualis floruit ante Iovem.

Hospitibus lautus, parcus sibi, largus amicis,

      Quae superant pietas sola gubernat opes.

15

Caelicolas et templa colit, veneratur, adorat,

      Nullus abit vacuus relligione dies.

Libera mens vitiis syncera in pace quiescit,

      Nec satagit curis sollicitata malis.

Castalides hominem Nymphae comitantur, et inter

20

      Pierios habitat nocte dieque choros.

Mille sonos audivit, numeros intelligit omnes,

      Sive heros tonet, sive elegia fleat.

Frugis Apollinea plena est domus, atria, et ipsa

      Area quae domui proxima, carmen olent.

25

Scilicet hic illo felicior Arcade, quem vox

      Delphica felicem testificata fuit.

Ergo inter vestros illum consciscere cives

      Et donare hominem vos decet urbe pium.

Indecorem vobis fore frustra creditis, omni

30

      Tempore qui Musis militat atque Deo.