Eustachio da Matera planctus Italiae

Testo base di riferimento: A. Altamura, 1946

Cura dell'edizione digitale: Tiziana Brolli


1. Tarentum

Vrbs regionis opes prestat miranda Tarentum,

      Mira magnis meritis, sancte Catalde, tuis;

Deliciis vulgata suis fit nota per orbem

      Bino cincta mari, fertilitatis humus.

5

Emulus hic Rome situs in bellisque notatus,

      Fertilis urbsque mari diviciosa suo.

Vitibus hec variis multis frondescit olivis,

      Diversis pomis, ficubus atque piris;

Pratis et silvis uberrima fert numerosa

10

      Hec armenta, greges et genus omne fere.

Inde Ceres, bombix, sal, quicquid fertile cultu

      Terra parit, cunctis deliciosa cibis.

Quis numerare queat pisces maris, ostrea, tunnos,

      Auratas, cephalos, pisces et omne genus?

 

2. Neapolis

Inclita Parthenope, generosa Neapolis, alto

      Nomen ab Enea que renovata tenes,

Culta prius grecis, de nomine Parthenopei

      Parthenope dicta, regia regis eras;

5

Post pius Eneas urbem renovavit et auxit.

 

3. de equo neapolitano

Hactenus effrenis, nunc freni paret habenis,

      Rex domat hunc <aequus> parthenopensis equum.

 

4. hec est coronica dum destructa fuit
civitas potentina

Inde potentini populi furor obruit omnes,

      Qui tulerunt aquile signa verenda sibi.

Vrbs est Lucanis girata Potentia lucis,

      Fulta patrociniis, sancte Girarde, tuis,

5

Montibus et pratis. Gregis armentique feraces,

      Et lini late predita cultat agros,

Lonbardis populis austera potensque colonis

      Prestat vicinis diviciosa suis.

Auditis cedum furiis, victore minante,

10

      Insanit populus, turbine turba ruit.

Iram victoris placet hoc placare furore,

      Vindictam facere, cedere cede viros.

Nec minus inde suis iacuit post diruta muris,

      Sed punita magi impietate sua.

15

Gullielmus cadit hic et Grassinella propago,

      Cunque sua sequitur multa ruina domo:

Quem terrata vocat cum multis Bartholomaeus

      Hic capitur, stringunt vincula stripta viros,

Captivosque omnes ducunt Acherontis in arcem.

20

      Sed dedit alternas sors variata vices:

Nam comitiva manus Riccardus Sancta Sofia,

      Castanee Enricus ac Venusina cohors

Eventu miro venerant Acherontis in hostes,

      Captivosque vident inde venire viros.

25

Protinus agressi ductores marte, subire

      Discrimen faciunt: hic fugit, ille perit.

Cum sociis miles fit liber Bartholomaeus

      Instantique neci fata dedere moram:

Tunc perit ille Petrus Sapiencia Basilicate,

30

      Campi maioris gentis iniqua ferens.

Proditur, et pretio pretiosi fedus amici

      Auro fedatur. Fit scelerata fides:

Heu quantum scelus est funesta pecunia! Celum

      Supponunt precio fulva metalla suo.

 

35

Annis millenis biscentum septuaginta,

      Franco regnante, Romana sede vacante,

Exilii dampnum relevans dictata per annum

      Explicuit mesta vates per singula gesta.

 

4a.

Nomen Matera genetrix Eustacius, omen

      Iudicis et scribe Venusiam dedit,

Excidium patrie velut alter flet Ieremias,

      Mundi conflictus Italieque malum.

 

5. Messana

Inque tuo portu messes sibi Roma parabat,

      Indeque Messana nomina messis habet.