Medicus

 

Dameta

Fronde sub exigua gelidaeque in margine vallis

Perflabam lasso tenues de pectore somnos,

Quos mihi luctificis rupisti, Marce, querellis.

Cur luctus, miserande, facis? quis pernecat aedos?

5

Qui gregibus nocuere lupi? quis fascinat agnos?

Marcus

Oh felix, gnatis semper quem pellere duram

Posse famem voluere dei, cui maxima messis

Ridet agris, qui fata potes non dira vocare!

Nobis cuncta nocent; vix quantum corpora tegmen

10

Concludat, quantumque fames ingrata ciborum

Exquirat nobis mordax Fortuna reliquit.

Heu, mihi formosa est dudum quoque nubilis empta,

Quae duro forte petit iungi lasciva marito

Expetiturque procis uterum concessit et aurem;

15

Expectat vetitos post multa pericula partus.

Quinque boves aderant, gnatis spes certa tuendis,

Illorumque labos Cererem Bacchumque ferebat:

Abstulit ecce duos morbus; nam corpora sanguis

Deseruit mictus; totis praesepibus afflant

20

Mugitus querulos; nec tangunt dentibus herbas;

Degenerant vires; toto cum pectore terras

Concutiunt, medioque sinunt in pulvere vitam.

Bos modo quem vidi tantum mihi fellis habebat

Quantum habet et splenis: plena est vesica cruore;

25

Caetera tuta satis, sed sunt sine sanguine carnes.

Mira loquar, quae forte mihi vix credere possis:

Tergora detraxi, vallis tum corpus in imo

Illachrimans corylis mixtum sub nocte reliqui;

Arcessere lupi, magnisque ululatibus auras

30

Implerunt, circumque diu sedere cadaver,

Abstinuere tamen rabidas a funere fauces.

Nec satis hoc damni. Languent armenta; cruorem

Et reliqui minxere boves; mugitibus oplent

Pascua. Contagio pecudes pervenit in omnes:

35

Parcunt graminibus, mortemque optare videntur.

Di superi quantum nobis liquere malorum

Aspicis, ut nostras lacerarit grandine messes

Iuppiter, ut miseras fregerit pater improbus uvas

Singula si numeres oculis pendentia grana

40

Dilacerata rigent: Bacchusque iratus et ipse

Effluit, arentemque acinum sub cortice linquit.

Quid modo sperandum est proeliis, quid denique habendum est?

Quin quo bella Iovem constet fecisse trisulcis

Ignibus et coepto nimium indulsisse furori?

45

Rupe sub hac qua saepe solent preludere tauri

Quercus erat patulis arcendo commoda soli

Frondibus: haec dulcem fessis promiserat umbram;

Hanc ego si quando tuguri spes ulla fuisset

Culminis officium fungi potuisse putaram;

50

Insanus! Qui fata mihi non dura deorum

Promittam; nam certa fuit spes nulla futuri:

Hanc deus omnipotens contorto fulmine rupit.

Singula quid memorem? Lacerat fortuna dolentem,

Nec lachrimas gemitusque facit. Proh sydera quantum

55

Vexamur! Cur me stigiis non devorat undis

Tartarus? Heu, socios imitabor morte iuvencos!

Sed, Dameta, tibi parta est clementia divum;

Armenta urbibus repetunt praesepia densis,

Morte carent morboque simul, luduntque per herbas;

60

Septa implent vituli; segetes et gramina rident.

Haec nec dira lues, neo missi e nubibus ignes

Dilacerant, et nulla quatit tua semina grando.

Omnia succedunt votis, tibi numina parent;

At mihi vix rapae, sepelit quas terra, supersunt,

65

Abstulit ex illis si qua est inhumata procella.

Quid faciam? superest restis qua fata vocentur!

Dameta

Si tibi non seri ruerent post fata dolores

Exiguo divam peplo placare docerem.

Vrsula facta dea est, quam Pan deus ipse colendam

70

Instituit, Satyrique omnes coluisse feruntur.

Hanc celebrant cives, festasque ad templa choreas

Deducunt: ornant phebeio munere postes.

Caseus ut quondam venalis veneat, urbem

Vexerat hunc pando noster Corsinus assello,

75

Et quia tardus erat, tum multi fallere cives

Consuerant. Cum forte boves praesepe tenerent

Accessi, et populi quam multa examina vidi!

Cantabant, festumque diem numenque colebant;

Atque ego - nam soleo cuncta usque ad viscera semper

80

Explorare! - novae quae tanta licentia pompae

Percontor. Quorsum plenae dulcedine voces?

Extorrem certe fateor reputasse laborem!

Respondit mihi forte senex gravitate verendus

Canitiaeque gravis - cingebat tempora pellis

85

Ballantum, suras pellis caprina tegebat -:

"Iustius ut ruris possit prudentia dici,

Vrsula, coelestum consors, quae sydera lustrat,

His colitur ludis; cui quis si forte litarit

Primitias segetum, quis si sacraverit agnum,

90

Illesas multoque simul cum fenore messes

Triticeas herbasque leget, nec dente luporum

Armentum lugere sinet, nec morte gravari

Agricolas morbo sobolemque et limina servat"

Huic ego dona fero quarto idus ante decembris,

95

Quae divae est sacrata dies: do munera templo,

Do pateras messesque simul parvumque iuvencum,

Auxiliumque peto, templique ad limina supplex

Suspiro. Diva ipsa beata tunc omnia nobis.

Marcus

Mirabar cur solus iners, Dameta, iaceres;

100

Vrsula diva tibi morbos et fulgura pellit;

Atque ego, si vacchas quae morbo et sanguine lugent

Donarit nobis, voveo sua festa canendo

Deducam, templumque petam, peplumque litabo.

Dameta

Accingamur age. Dicam quod diva docebat:

105

Nam Michael quondam cum divae ad templa measset

Auxiliumque pacemque petens vacchisque salutem,

Respondit:"Discede domum venamque resolve,

Hanc uteri in medio tumefactam sanguine cernes,

In mulctramque cruor recidat; tum congere vina,

110

Tergora tunc armosque oleo quod bacha parit

Delphica et ex pomis laurus prorumpit inunge;

Tum malvas betasque coquas et prorsus olivum

Ingens infandas : quod si tua vaccha bibisset

Gramina cocta simul facito quoque caetera mandet,

115

Pontica ter victi pariter medicamina Regis

Exibeas, fenoque frices surasque thorosque.

Id si, crede, facis, post sex tua vaccha salutem

Accipiet soles, nec erit tibi causa doloris"

Marcus

O pastor felix, utinam medicamina dudum

120

Dixisses, cum nulla lues mihi damna tulisset!

Sed paucas servare boves que forte supersunt

Quae sepelire iuvat, mecum, precor, ipse venito;

Queramus vitam miseris retinere iuvencis.

Dameta

I, sodes, veniam tecum, numenque precabor

125

Vt mecum felix venias ad templa sacerdos.