1.

Principis invicti victricia signa Mathyae

      Scribimus: huc assis, Calliopea, precor.

Hic, licet odrisiis semper versetur in armis,

      Pyeridum sacros fertur amare choros.

5

Christicolum clipeus Turcorum impervius armis,

      Magnanimi superat fortia facta patris.

Hostiles acies disrumpit fulminis instar;

      Hunc tremit invictus Turcus, ut agna lupum.

Pannonia, exulta foelix sub principe tanto;

10

      Producunt talem saecula rara ducem.

 

2. ad librum suum, ut dominum
Petrum Archidiaconum strigoniensem conveniat,
eruditissimum virum, poetae amicum

Illiricos penetrare sinus; per norica saxa

      Pannonias arces, parve libelle, petis.

Strigoniense decus Petrum prius ore salutes,

      Qui prosa pariter, carmine quique valet.

5

Quem nostra erudiit mecum Florentia mater,

      Hunc adeas; tectis accipiere suis.

Etruscae memor urbis erit veterisque sodalis;

      Ad regem gressus diriget iste tuos,

Vt non incassum per mille pericla labores

10

      Tot tibi tam longa sumpseris ipse via.

 

3. contra lascivos poetas
inventores turpium fabellarum deorum,
licet figmento aliud senserint

Proh scelus infandum! Veteres finxere poetae

      Diversa inter se numina multa deum:

Lascivumque Iovem furemque Athlantide cretum

      Et Phoebi plures clam rapuisse boves,

5

Saturnumque patris secuisse virilia Caeli

      Et pulsum nato terga dedisse Iovi,

Bellantesque deos caelo discordibus armis:

      Quodque nefas homini est, id tribuere deis!

Ah, quantum nocuit mendosa licentia vatum!

10

      Hinc omnis labes causaque nata mali est.

Non omnes docti possunt enygmata nosse:

      Pro veris vulgo fabula ficta fuit.

Aut si vera Iovis Cretensis facta fuerunt,

      Turpia non melius conticuisse fuit,

15

Quam mores iuvenum exemplo corrumpere divum?

      Et declive malum est perfacilisque via est.

Nos sumus in vitium proni, et mala saepe coherent;

      Non decet obscenis texere honesta iocis.

 

4. quod non muneribus sed mundo corde placetur Deus

Te ne Deum placare putas et fallere donis

      Credis et immunda mente placere Deo?

Quid frustra niveo condis de marmore templum

      Plurimaque ante aras victima caesa cadit?

5

Ni prius ex animo sordes et crimina mundes,

      Dona precesque tuas respuet ipse Deus.

Gratia cum culpa non sedibus haeret in hisdem:

      Oscurat niveas sepia nigra togas.

Nil opus est auro qui continet omnia pugno

10

      Quique movet digito sydera cuncta suo.

Sinceram mentem nunquam contempsit egeni;

      Ipse animus purus victima grata Deo est.

 

5. quod periurium sit gravissimum peccatum
et a Deo graviter puniatur

Falleris, infoelix! Rides periuria, rides:

      Teste ne mentitum non pudet esse Deo?

Tu ne Deum sceleris testem, periure, vocasti?

      Ah, nescis quae te, perfide, poena manet?

5

Non ego deceptus; facti Deus ultor iniqui est;

      Vlcisci gravius vix solet ille nihil.

Et merito damnant omnes periuria leges:

      Quod magis offendat nil reor esse Deum.

Fas et iura volunt cordis quod lingua sit index;

10

      Crede mihi, est ipso turpis in hoste dolus.

 

6. de sacramento corporis Christi

Quisquis inexpliciti sacramentum noscere Christi

      Corporis, hic guctas vult numerare maris,

Et totum Occeanum parva concludere fossa

      Et caelum pugno continuisse suo.

5

Mens stupet, ob magnam caligant lumina lucem,

      Quippe infinitum parva bucella tenet.

Totus et in tota est ac parte est integer omni;

      Fit panis verbis quinque bucella Deus.

Desinite, haeretici, rationem inquirere: solum

10

      Ad vitam aeternam sufficit alma fides.

 

7. nihil est Deo occultum:
solus Deus est scrutator cordis.
Testes angelus et daemon operum nostrum;
gesta in tenebris, in lucem iudicabuntur

Quid facis, infoelix! Latebris te credis inultum?

      Omnia nuda Deo nilque latere potest;

Intima quin etiam noscit praecordia mentis,

      Quaeque animo volvis te prior ille videt.

5

Angelus ac daemon testes tua crimina dicent:

      Vel minima ante tronum sunt referenda Dei.

Nil prius hic labem culpae deleveris omnem,

      Tunc cum daemonibus poena perennis erit.

 

8. resurrectio Christi ratione naturali
probari non potest, sed fides est potentior
omnium philosophorum ratione

Alma fides Christi, ratione potentior omni,

      Vim cunctam exsuperat mentis et ingenii.

Discipuli Christum subeuntem limina portis

      Viderunt clausis et tetigere manus,

5

Confossum tetigere latus; quin mellis et assi

      Huic partem piscis contribuere cibum.

Surrexit vere, non hic simulatio vitae est:

      Sanguine phantasma et spiritus osse caret.

Talem syderea de nube videbimus omnes

10

      Iudicii extremi quando erit ima dies.

 

9. si coelestes opes intui possemus,
humanas certe contemneremus

Stellantis siquis gemmata palatia caeli

      Aspiciat, terrae vilia regna putet;

Ceu quondam Paulus, longe super aethera raptus,

      Aurea sub pedibus viderat astra suis,

5

Divitias ceu vile lutum contempsit et aurum:

      Aeternas animo concipiebat opes;

Sordidus ut pauper, subeat si regia tecta,

      Iam piget immundam rursus adire casam.

 

10. vitare debemus iuramentum,
tanto magis periurium

Si iurare malum est, ubi tu periuria pones?

      Et semper iuras, nec sine teste Deo!

Esse solet mendax qui iurat sponte, nec unquam

      Creditur; haec illos ultio prima manet.

5

Vera licet dicas, si iures, falsa putantur,

      Ni tu iudicio forte cohactus eris.

 

11. qui vult esse beatus, observet praecepta Dei

Qui praecepta Dei servaverit omnia, foelix!

      Is regum ingentes aequiperabit opes.

Hic sibi caelestem aedificat super aethera turrim

      Quae secura sibi quaeque perennis erit.

5

Quisquis amat Christum, discrimine tutus ab omni est.

      Defendente Deo, quid nocuisse potest?

 

12. contra iactatorem et hypocritam

Stoica verba sonas et virtus semper in ore est;

      Incipias factis verba probare tuis!

Te similem cytharae, ni feceris, esse sonanti

      Convincam; factis consona verba canas!

5

Qui vult esse bonus, faciat, mox illa loquatur.

      Sic Paulus fecit, fecit et ipse Iesus.

Si tibi lingua tuis fuerit contraria factis,

      Perfidiae paenas nequitiaeque dabis.

 

13. qui vult esse foelix,
fugiat malum et faciat bonum

Esse cupis foelix? Facile est: sine crimine vivas.

      Sic tibi, te preter, nemo nocere potest.

Coetera cum possint aliunde irrumpere damna,

      At sibi dum taxat criminis auctor homo est.

5

Libera perdurat nullo cogente voluntas

      Aurigaeque instar frena gubernat equi.

 

14. nihil est virtute formosior

Corporeis cernat virtutem siquis ocellis,

      Virtutem incipiet preter amare nihil.

Tantus enim splendor formoso fulgurat ore,

      Vt mutas etiam cogat amare feras.

5

Ast animus noster, terrestri carcere septus,

      Terrestres sequitur, quis crucietur, opes.

 

15. contra calumniantes offitium scribae,
veluti Musarum contagium

Quod sim tyrrheni me carpis scriba Leonis,

      Dicis et aonios me maculare choros:

"Ocia Pyerides, secessum quaerit Apollo;

      Cur facis in medio carmina multa foro?"

5

Quid faciam? Nullus Mecenas, Pollio nullus

      Praemia nunc doctis vatibus ulla dedit.

Circunstant uxor, nati querulique nepotes,

      Et solito fiscus plura tributa petit.

Silius altiloquo cantavit proelia versu:

10

      Saepe tamen causas egit et ipse foro.

Nos quoque magnanimi ter quinque volumina Carli

      Et charae patriae scripsimus historiam.

Siquis Mecenas concederet ocia, tunc me

      Aspiceres silvas praeposuisse foro.

 

16. omnes libertatem et patriam amissam
recuperare nituntur, excepta peccatrice anima

Quisquis ob invidiam patria procul exul agatur,

      Ad reditum moestus permanet usque suum;

Exquirit solersque vias considerat omnes

      Antiquae ut repetat dulcia tecta domi.

5

Quid facient homines vitiorum pondere pressi,

      Si praeclusa fugam quaerere bruta solent?

Ast anima aethereo deiecta ob crimina caelo

      Non curat reditum, sed fugitiva iacet.

Heu, quale amisit regnum, quam perdidit urbem,

10

      Libera! Nunc atro carcere moeret inops.

 

17. contra superbos qui propriis meritis
coeli honorem consequi credunt

Quis neget esse nefas celi sibi poscere honorem

      Et proprio merito praemia tanta sequi?

Hic fastus primum deiecit daemona caelo,

      Qui sibi delegit celso Aquilone thronos.

5

Participes tamen esse Dei regnique superni

      Possumus; hoc Christi gratia magna dabit.

Quisquis amat Christum solum caeli incola fiet;

      Rivalem patitur non Deus esse sibi.

Vult Deus ut nitido sit amans fulgentior auro;

10

      Vel minimam Iesus respuit ille notam.

 

18. cur amantes pallescunt
et in rebus amatis convertuntur

Scis quia pallet amans? Alieno in corpore vivit.

      Egrediente anima, pectora pallor obit.

Et merito attonitum et sine sensu cernis amantem:

      Mens abit et sequitur semper amoris iter.

5

Vertitur omnis amans, mihi crede, in rebus amatis:

      Foemina diligitur? Foemina amator erit.

Aurum diligitur? Fulvum vertetur in aurum.

      Diligitur Christus? Christus amator erit.

Si vis ergo Deus fieri, vis incola coeli,

10

      Toto animo et tota dilige mente Deum.

 

19. cur rus Vgolinus petat, relicta urbe

Inquiris causam, sociis atque urbe relicta,

      Cur villae Aequoreae sordida tecta petam;

Me segnem vilemque vocas, industria cum sit

      Nota mea, atque urbis possit habere decus.

5

"Tu ne armenta viris preponis et urbibus agros?

      Non cives, sed erit rustica turba comes".

Ignoras ruris quam sit iocunda voluptas,

      Quam suave in silvis Calliopea canat.

Hic dictante mihi modulabor carmina Phoebo,

10

      Eripiet mentem cura nec ulla meam.

Et iam tempus adest victricia pandere bella

      Et Carlo extremam iam posuisse manum;

Prodire in lucem iam nostra epigrammata poscunt:

      Sunt prius in certos distribuenda libros.

15

Vix semel invitus Romam accedebat in anno

      Campanis latuit cum Maro solus agris.

Musarum me raptat amor, non gloria vulgi;

      Quasque omnes cupiunt, non ego miror opes.

 

20. de Academia, Platonis villa, et Equorea Verini

Doctrinae officeret ruris ne blanda voluptas,

      Pestiferos sapiens atticus emit agros,

Discendi ut solo iuvenes caperentur amore,

      Vt fieret frugi sobria vita magis.

5

Sic meruit foelix aeternum Academia nomen

      Et nulli fama villa secunda fuit.

Aequorea est nobis Caiano proxima colli

      Villa vetus, prisci, tecta paterna, lares,

Quos rigat aeternis rivus gelidissimus undis;

10

      Non hic pegaseo nomen habere sinit.

Hunc ego crediderim et fama est, Helicone relicto,

      Pyeridum sacros nunc habitare choros.

 

21. contra maledicum et aliena vitia perscrutantem

Quam nimium cernis nitido procedere vultu,

      Ad moechum haec (subito) dirigit (inquis) iter.

Quae nullo faciem depinxit squalida fuco,

      Hypocritam carpis, nunc sine mente vocas.

5

Quae ridet, fatuam dicis; si fronte severa est,

      Torva haec caucaseae tygridis ora gerit.

Si loquitur, garrire putas; sin rarius inquit,

      Silvestri damnas rusticitate rudem.

Vicinum an nescis vitium virtutibus esse?

10

      Quid non lingua potest carpere iniqua boni?

Si renes solusque Deus praecordia noscit,

      Dic mihi, quo mens est indice nota tibi?

 

22. de laudibus sui saeculi
et de ingratitudine principum

Artem nutrit honor cunctique cupidine laudis

      Contendunt primae sortis habere locum.

Debita virtuti si desint praemia, nullos

      Artibus invenies invigilare bonis.

5

Tam claris ornata viris nunc saecula cum sint,

      Cur dantur meritis dona minora suis?

Nunc sunt philosophi insignes doctique poetae,

      Plurimus orator, plurimus historicus.

Cum saeclis nostris Augusti tempora cedant,

10

      Deficit Hetruscis solus hetruscus eques.

 

23. de pictoribus et scultoribus florentinis
qui priscis graecis equiperari possunt

Prothogenem Rhodii tabula mirantur in una:

      Vix annis illam pinxerat ille decem.

Nicomacus contra velox monimenta poetae

      Egregium parvo tempore fecit opus.

5

Parrhasiusque ephesus sic mira excelluit arte,

      Simitriae primum cui tribuere decus.

Hos olim multis produxit Graecia saeclis,

      Et paria ingeniis dona fuere suis.

At nunc pictores huius si temporis omnes

10

      Vidisset, quanta hos Graecia laude canat!

Quos uno una parens genuit, Florentia, saeclo,

      Quos ausim grais aequiperare viris.

Sunt gemini insignes Pullo cognomine fratres,

      Quorum alter pictor, scultor uterque bonus.

15

Spirantes fundit vultus Antonius aere

      Signaque de molli vivida fingit humo.

Nec minor est Phydia noster Verrochius: uno

      Hoc superat, quoniam pingit et aera liquat.

Quis fuerit scultor nostra Donatus in urbe,

20

      Testantur nomen, vivida saxa, suum.

Nec Desiderio spiranti marmore maior

      Thebanus Scopas Prassitelesque fuit.

Aequarique sibi non indignetur Apelles

      Sandrum: iam notum est nomen ubique suum.

25

Eracleota licet Zeusis bene pinxeris uvas,

      Haud tamen est tuscus Vincius arte minor.

Nec te pictoris sobolem, memorande Philippe,

      Praeteream: primum dignus habere locum.

Sed longum numerare omnes, nec temporis huius,

30

      Quorum cum tabulis fama perennis erit.

 

24. quanta sit aviditas requirendi Deum

Vt cervus sitibundus aquam fontemque requirit,

      Sic anima ad Christum nunc mea quaerit iter.

Arrida ceu tellus caeli desiderat imbrem,

      Sic rorem expectant arrida corda Dei.

 

25. Deus non est auctor culpae in aliquo,
sed penae exactor

Crimina si iustis punit Deus omnia poenis,

      Non igitur nostri criminis auctor erit.

Non culpae causa est, sed penae acerrimus auctor;

      Non mala, sed poenas exigit ipse Deus.

 

26. de laudibus Danthis Aldigherii florentini,
poetae praeclarissimi

Quisquis inexpliciti divina volumina Danthis

      Pellegat, hoc dicet doctius esse nihil.

Quicquid Aristoteles, quicquid sacra pagina dicit

      Cantavit, tusco disposuitque pede.

5

Virgiliumque aequat, prisco nec cedit Homero,

      Et mathematicis ille vel ille minor.

Salve, tyrrheni decus immortale Leonis!

      Salve, pierii fama decusque chori!

 

27. in laudem Francisci Petrarchae,
poetae florentini eloquentissimi

Carmina facundi releget qui tersa Petrarchae,

      Dicet pindaricos aequiperasse pedes,

Torrentis de more ruat cadmeius heros

      Et licet ingenti spiritus ore tonet.

5

Romano romana pede et Carthaginis arma

      Scripsit, sed tusco clarior ore nitet;

Primus et in lucem post annos mille latinam

      Restituit linguam restituitque decus.

 

28. de Marsilio Ficinio florentino,
platonico doctissimo

Verterat aeternum Ficinius ipse Platona

      In Latium; nobis non satis istud erat,

Ni silva e magna, perplexa enygmata solvens,

      In breviore libro disposuisset opus.

5

Inspexitque animum penitus mentemque Platonis

      Ausoniisque viris ista legenda dedit.

Memphitici vertit divina volumina vatis

      Vix iuvenis; iam tunc nomine clarus erat.

Fecit et egregium de relligione volumen,

10

      Convincens Christi vera fuisse sacra.

Scribit adhuc longumque extendit nomen in aevum;

      Fama perennis erit, sit sibi longa dies.

 

29. ad Christophorum Landinum,
poetam et rhetorem florentinum insignem

Insignis rhetor lingua, Landine, canora,

      Ceu patri debet nostra iuventa tibi.

Fidus es interpres vatum, Landine poeta;

      In dubio prosa promptior an ne pede es.

5

Explicuit nobis oscura volumina Danthis

      Eternaeque animae nobile fecit opus.

Explicuit Flaccum et magni figmenta Maronis,

      Et scripsit lyrico carmina multa pede,

Et teneros elegos scripsit de more Properti,

10

      Quis Sandrae nomen notius est Helene.

Pyeridum, Landine, decus, tibi Nestoris annos

      Exhibeat vacuis parca benigna colis.

 

30. ad amicum, quo pacto valitudinem conservet

Qui superare cupis cumeae saecula vatis

      Parcarumque omnes evacuare colos,

Inmites nunquam arrodant tua pectora curae;

      Sit modicus somnus, sit tibi rara Venus.

5

Nil nimium cupias; epulis sit mensa modestis;

      Non externa tuam temperet uva sitim,

Sed modica et mista et nostris in montibus orta.

      Non caro, sed faciles praebeat herba dapes.

Ad plenum nunquam ventrem saturabis hiantem:

10

      Ponatur stomaco sarcina parva tuo.

Ocia vitabis nimis enervantia corpus;

      Et nimius ledit corpora fessa labor.

Sis letus, pestem fugias, serusque redibis;

      Ne ve gulam irrites: sit coquus ipsa fames.

15

Effugiant auram sudore madentia membra:

      Nanque cohit laesus frigore saepe cruor.

Haec faciens, vinces longevi Nestoris annos;

      Vix solvet corpus longa senecta tuum.

 

31. ad Bernardum Adimarium amicissimum

Adimar, electos inter numerande sodales,

      Accipe Verini carmina pauca tui.

Ne doleas ad te quod raro epigrammata mittam;

      Da veniam nobis: scribis et ipse nihil.

 

32. ad Bernardum Adimarium,
de commoditatibus iuvenum sui temporis
ad studia humanitatis

Si nunc tam claros cernis, Bernarde, poetas,

      Non mirum, si nunc cernis et hystoricos.

Oppida Cecropidum prisci petiere Quirites,

      Discere socraticos cum voluere libros

5

Et linguam graecam et magnos cognoscere vates,

      Et quicquid grai composuere viri.

Romani iuvenes didicere in Pallados urbe;

      Exhibuit doctos rhetoras ipsa Rhodos.

At divum ritus et sacri fulminis artes,

10

      Attica Syllanidum verba propago refert.

Non opus est graias nostris petere amplius urbes;

      Doctrinis variis hic vigilare licet.

Est hic Landinus magnique interpres Homeri,

      Musarum aeternus Politianus honor,

15

Retor et insignis facundo Fontius ore,

      Marsiliusque hic est, alter et ipse Plato.

Est hic Demetrius doctis oriundus Athenis,

      Enodans quicquid scripsit Aristoteles.

Ni tibi defueris, Syllae generosa propago,

20

      Romanos poteris equiperare patres.

 

33. de ingratitudine hominum adversus Deum

Firmavit terram Deus atque extendit Holympum;

      Ornavit miris rebus utrunque locum.

Arboribus sua poma dedit, sua gramina campis

      Aridaque infusis arva rigavit aquis.

5

Plurimaque accendit sublimi lumina caelo,

      Esset ut alterna lampade clarus apex.

Mensque data est homini cunctis prestantior astris;

      Nanque animus vera est noster imago Dei.

Omniaque imperio nostro parentia fecit

10

      Subiecitque hominum sub pede cuncta Deus.

Nos tamen ingrati, post munera tanta recepta,

      Vlterius petimus praemia plura dari.

 

34. qui se non odit propter Christum
et non est mundus, foelix esse non potest

Ille mihi foelix ac rege beatior omni est,

      Qui corde et puro diligit ore Deum.

Qui se non odit Crucifixi propter amorem,

      Ille mihi indignus visus amore Dei est.

 

35. debet homo non tanquam mercennarius,
sed tanquam filius Patri Aeterno servire et parere

Quid dicis, quid ineptis, homo? Quid munera poscis?

      Servili nati conditione sumus,

Serviat ut Domino et Christi praecepta sequatur;

      Aeterni servum sit satis esse Dei.

5

"Munera magna Deus dabit" inquis "et incola fiam

      Mox caeli"; meritis non dabit ista tuis!

Magnificus veluti, non quod mereamur habere,

      Rex famulis fidis maxima dona dabit.

Non viles servos, sed pignora chara vocavit,

10

      Fecit et haeredes participesque sui.

 

36. qui servit alicui mercede et non amore,
non est dignus amari ab eo

Qui non mercedis studio, sed amore placendi

      Obsequitur, domino charior ille suo est.

Maiorique Deus reddet sibi foenore fructum;

      Praemia perspecta multiplicata fide.

 

37. non debemus perscrutari arcana iudicia Dei,
murmurantes de foelicitate improborum

Quid quereris? Cur saepe negas mortalia curae

      Esse Deo? Videas cum mala multa bonis,

Attollique malos cernas in culmine rerum

      Depressosque bonos? Respicit ista Deus.

5

Vnde nefas tantum audaci prorumpit ab ore,

      Iudicium ut tentes, improbe, nosse dei?

Tu vilis vermis, tu parvus homuncio cum sis,

      Arcana inquires, ambitiose, Dei?

 

38. ad Franciscum amicum,
cupientem scire causas inundationis Nili

Memphiticis nuper veniens Franciscus ab oris,

      Niliacae causam scire volebat aquae:

"Cur tegitur Nili Egyptus stagnantibus undis,

      Illic si nullis imbribus arva madent?"

5

Cum rapidus torret flaventes Syrius agros,

      Aethiopum num tunc intepuere nives?

Aethesiis nunquid velut obice flantibus amnis

      Auctus, limosis omnia replet aquis?

Antipodum ne imis bruma caput exerit oris

10

      Aestatisque ad nos tempore portat aquas?

Veri causa latet; nemo vidisse fatetur

      Caelestis fluvius traxerit unde caput.

 

39. de iniquo iudicio Pythii Apollinis
inter Dorilaum et Archelaum

Quem bello Dorilaus sparthanus coeperat agrum,

      Hunc sibi respondens iussit Apollo dari.

Archelaus partem predae campique petebat;

      Arbiter at partem Phoebus utranque petit.

5

Hoc aliquis nostrum si dixerit, improbus esset;

      Sed, postquam fecit Pythius, ergo placet.

 

40. de nequitia Iovis cretensis,
quem stulta gentilitas regem deorum coluit

Formosum ut vidit Ganimedem Iupiter Ida,

      Hunc aquilae raptum vexit ad astra pede,

Submotaque Hebe multumque fremente sorore

      Pincernam hunc fecit participemque thori.

5

Agnovit Ledam sub pennis moechus oloris;

      In Danae fulvo decidit imbre sinum.

Nil agis, Acrisii: custodes, moenia, turres

      Vincit et armatos aurea virga duces.

Europam torvi rapuit sub imagine tauri:

10

      Pars orbis stupro tertia nomen habet!

Saturnumque patrem regno, crudelis, abegit:

      Et Superum rector dicitur atque pater.

Tanta ne mortales tegit ignorantia veri

      Vt parricidae sint data templa Iovi,

15

Vt veteres regem terrae caelique putarint

      Qui tam deformi crimine notus erat?

Non scelus hoc ingens, non est dementia summa,

      Quod sit turpe viris, id dare caelicolis?

 

41. coeteri dii falsi sunt;
solus Christus est verus et unicus Deus

Ob galeam inventamque hastam, coluere Pelasgi

      Pallada, divinum ceu docuisset opus.

Mars quia bellipotens evertat funditus urbes,

      Sunt illi in multis templa dicata locis.

5

Arcades insignem coluere Athlantida furtis;

      Primitias Veneri cypria virgo dabat.

Quid tibi sarmaticae narrem fera sacra Dianae?

      Grata deae fuerat victima caesus homo.

Quid tibi mille deos referam ritusque sacrorum?

10

      Invenere suum crimina quaeque deum.

Plurima quid narrem stulti portenta Canopi,

      Cui taurus numen, cui cocodrillus erat?

Affulsit tandem Christi mortalibus astrum,

      Ostendens vera relligione deum.

 

42. nudi nascimur; nihil hinc reportabimus

Tu nihil huc nascens materno e ventre tulisti,

      Et nihil hinc alio, cum moriere, feres.

Nudi nascuntur, nudi morientur et omnes;

      Quas tenet obsessas quisque relinquet opes.

 

43. sumus hic peregrini,
et nemo perdit quod non habuit

Quid fles, quid quereris? Patriis procul exul ab oris,

      Te miseram externam quaerere dicis opem.

An patria hic ulla est? Peregrini huc nascimur omnes!

      Quod non accepit, perdere nemo potest.

5

Qui praesentis amat fugientia gaudia vitae,

      Eternae patriae hic hostis et exul erit.

 

44. ignavi principis impossibile est
non esse milites et servos pigros et desides

Nunquam alacer servus domini reperitur inertis;

      Ignavi an miles principis acer erit?

Qualescunque ducis mores sunt, turba sequetur;

      Iniusti domini servus iniquus erit.

5

Maiora expectent proceres tormenta rapaces,

      Exemplis populo qui nocuere suis.

 

45. nihil violentum est perpetuum,
et peccati semper est finis pessimus

Non est, crede mihi, violenta potentia longa

      Criminaque eventum non habuere bonum.

Principiique mali peior solet exitus esse;

      Peccatum foelix non solet esse diu.

5

Esse solet maior casus de montibus altis,

      Et ducibus raro mors sine caede fuit.

 

46. in maledicum qui putabat rem facilem
esse poetam bonum

Esse putas parvi ingenii componere versus?

      Non nego, sed magni est scribere multa bene.

Egregius vates multum sudavit et alsit;

      Abstinuit Baccho, vix sibi nota Venus.

5

Saepe vigil totam scribendo carmina noctem

      Ducit; pro molli bibliotheca toro est.

Non est vendibilis, non mercennaria virtus

      Est poesis; solum praemia fama datur.

Invigilant studiis nulli, si praemia demas;

10

      Munere sublato, non iuvat ipse labor.

 

47. ad amicum, ne superbiat prospera fortuna

Si tibi nunc vultu arridet fortuna sereno,

      Cras forsan pluviam nubilus Hauster aget.

Deponas fastum! Nulli est fortuna perennis:

      Motat enim alternas, irrequieta, rotas.

5

Vidi ego post longam consurgere bella quietem,

      Bellorum et finis pax quoque saepe fuit.

Aequo animo sortem fortis tolerabit utranque;

      Solonis memori pectore verba tene.

 

48. nihil est iocundius amicitia,
conservatrice humanae societatis

Siquid amicitia credis iocundius esse,

      Falleris: humani est foederis una fides.

Quisquis amicitiam tollit, civilia bella

      Seminat; hic odii seva venena parit.

5

Quid tu iocundo potes equiperare sodali,

      Quo sine nil poterit dulcius esse tibi?

Tu veterem et fidum spernis, crudelis, amicum,

      Et cum fortuna vertis amicitiam!

 

49. ad Demetrium atticum philosophum

Demetri, argivae pereuntis gloria linguae,

      Etruscam pubem non sinis esse rudem.

Per te iam graie loquitur syllana iuventus;

      Cecropium nostra surgit in urbe decus.

5

Ipse, licet Danaum subverterit opida Turcus,

      Et quamquam obruerit tot monimenta virum,

Diluvio tamen ex illo ceu naufragus ad nos

      Venisti: non dum Graecia tota perit.

Romani cecidere duces geticoque furore

10

      Per septem iacuit martia Roma dies.

Romanum eloquium nullae evertere procellae;

      Sed quae doctrinae vis nocuisse potest?

Tu quoque divini interpres facunde Platonis,

      Enodas quicquid scripsit Aristoteles.

15

Et merito exsolvit tuscus salaria fiscus,

      Virtuti ut dentur praemia digna tuae.

Desine subversae patriae deflere ruinam;

      Noster eris: patria est quaelibet ora bonis.

 

50. epitaphium Theodori Gazis atheniensis,
graeci ac latini sermonis pariter doctissimi

Hic situs est Gazes Theodorus, gloria linguae

      Graiorum, pariter Romulidumque decus.

Traduxit nullus facundior ore diserto,

      Socraticos faciens verba latina libros.

5

Interpres fidus, sermonem norat utrunque;

      Non alter terso doctior ore fuit.

 

51. ad Marianum Pomicellum
heremitam augustinensem,
eloquentissimum ac sanctissimum virum

Tarsensis sequeris magni vestigia Pauli,

      Eloquio populis dum, Mariane, tonas.

Tu quoque thebeum Paulum sectaris: utroque

      Diversae vitae fungeris offitio.

5

In silvis monacus sis quamquam Antonius alter,

      Vita illic soli proderit ista tibi.

Quod si tu crebro medias accesseris urbes,

      Profueris multis profuerisque tibi.

 

52. ad eundem Marianum

Exhorrent versus quidam carpuntque poetas

      Et tristi damnant nostra supercilio.

Tu vero instar apum per prata virentia vatum

      De flore innumero dulcia mella legis.

 

53. ad librum suum, ut Franciscum briscensem,
medicum regis Mathyae, conveniat,
qui deducet eum ad regem

Fessus ab etruscis Budam cum finibus hospes

      Intraris, subito regia tecta petes.

Sed prius inquires Francisci limen et edes

      Briscensis medici, qui tibi fidus erit.

5

Non illis alter medicus prestantior oris

      Fertur, cui regis credita saepe salus.

Hic faciles aditus et mollia tempora regis

      Sedulus ostendet, parve libelle, tibi.