1. de peregrinationibus. Ad Fanniam Sventhocam

Scire meos casus populos gentesque requiris

Et loca que vidi fatis agitatus iniquis

Que memorare animus pavet et meminisse

Leteosque amnes totos hausisse libenter

5

Vellet ut indigni cessissent mente labores

Immeriteque fuge memorem deponere curam

Posset, et ingenio toto, mea Fannia, fame

Inservire tue. Sed si te tanta cupido

Vrget ut indignos renovem sub mente dolores,

10

Accipe qua serie meus huc me duxerit error:

Tertia iam rediit decussaque montibus umbra est

Et quater in campis sulcos renovavit avarus

Agricola et gravidos numerosa messe maniplos

Substulit adversis postquam Lavina reliqui

15

Litora syderibus veteri parvoque phaselo

Ausus adoratis pelagi cum numine nymphis

Tyrenum sulcare salum, Circeaque circum

Saxa, sepulchrales voces audire ferarum

Truncorumque, aviumque simul, quas illa nephando

20

Carmine ex humanis iussit migrare figuris

In varias formas; nec mi cariosa pusille

Rimarum compago ratis puppisque fatiscens

Fida minus visa est, quam nomina sancta per orbem

Tarpeie turres patuli et munimen asyli.

25

Illinc, auguste cum iam michi menia Rome

Interdicta forent, cum iam loca cuncta putarem

Italia michi tuta magis, primordia longi

Erroris cepere mei; tum nomen habentes

Deveni Pelopis terras, si forte cubile

30

Herculei monstri, Nemee michi silva pateret:

Nonacriumve nemus riguive extiva Licei

Aut Lernea palus cineresve novemplicis Ydre;

Nec minus accessi scopulose saxa Malee

Trenarus exiguis ubi collibus imminet antro

35

Vnde iter ad Stigios et lurida concava Ditis.

Heumenidumque voces et sibila dira comarum

Tergeminique canis ieiunos visus hyatus

Audire et sonitum gemitus atrosque tumultus

Frigidus attonito totus sudore putavi

40

Tutius exigue rursus me credere cymbe

Ionioque mari quam si loca vivus adirem

Functorum, datur ad superas unde exitus auras

Rarus; et a leva iam iam Cythera relicta

Ante oculosque Calum stabat calamisque Cidonum

45

Terra ferax unde in pugnas venere sagipte.

Nec mora me Candos Dycteo proxima monti

Excipit exiguis operosoque aggere tutis

Vestibulis, haud inde procul quo cornua thaurus

Exuit ethereus, regem confexus Olimpi,

50

Sydoniumque remisit onus quod nomina secto

Imposuit mundo. Sed nec michi cuna tonantis

Ida repercusso famulata ululatibus aere

Libera ab insidiis visa est, nec saxa sepulchri

Illius, et paucis ossa aspicienda piorum;

55

Non laberinteus nulli remeabilis error

Gortiniique ducis profugum compago recepit.

Ergo iterum cimba que vix stagnantibus undis

Par erat, et zephiris patiens adnare quietis

Carpatium superare, Paro hyemesque sonantes

60

Niliaci Syriique freti proramque Canopi

Ad vada convolvo Cretamque a puppe relinquo;

Et iam Phariacus lapis et Mareotica Coptos

Stabat in aspectu, iam mollis flumina Nili

Cernere erat, subitis madidus cum nubibus Auster

65

Incubuit prore lyntremque ad littora Cypri

Vertit, harenosas prohibens Ammonis ad aras

Confugere et specubus latebras inquirere sacris.

Iamque Palepaphio figebam litore prona

Oscula et aurate Veneris vestigia pulchra

70

Letus adorabam et scopulos spectare placebat,

Quos dea signatos pedibus manibusque reliquit,

Cum prius humenti spumas egressa marinas

Corpore, tam sancto dignata est numine terras;

Ecce ruinosis vox exaudita sacellis

75

Me subit, atque aliam iussit conquirere sedem.

Inde ego, Pamphylii sulcans extrema profundi,

Aspicio dextra Tauri duo cornua montis,

A quibus immanis distenditur umbra recenti

Sole super fluctus, que monstra natantia terret,

80

Nereydumque choros donec sol altior illam

Contrahit aut undas subiens in terga recurvat.

A facie tumulus Myrthous, et ardua saxa

Incultumque iugum Carie Coheque supinum

Litus et irrigue celeberrima murmura limphe,

85

Que Samie delubra rigat Iunonis, et ambit.

Dextera Rhodos erat post tergum leva Megista,

A prora Cycladum stabat regina natatrix

Ortigia ante ortum Phebi, niveeque sororis,

Nunc imis annexa vadis venerandaque longe

90

Templa ruinarum monstrabat mole futuri

Quis fuerat quondam dubiis per compita rebus

Indubitata fides; paulatim leva subibat

Naxos et Otrisiis nivibus Marpesia cautes

Emula cum cepi procul inspectare Phaneti

95

Pampineos colles vixque hec in verba resolvi

Tristiciam: "Erratum multum quesita per orbem

Insula Lemniadum fugienti dira sororum

Tuta Thoantee si quondam littora prore

Iunxisti et latebras profugo sedemque dedisti

100

Aut Ariannee si iurgia digna querele

Percita sensisti pietate et perfida Thesei

Federa pensasti multo meliore marito,

Excipe me latebrasque fuge requiemque merenti

Da michi et in portum veniam concede secundi

105

Syderis auspicio, tandem maria omnia circum

Sit satis errorum saltem michi busta fatiscant

Meonii vatis magnique ad saxa sepulchri

Des canere etherei cinere aspirante magistri".

Attigeram litus et harene afferre petite

110

Vix bene desieram trepidanti basia labro,

In mea cum rursus commenta est fabula damna

Precipitorque iterum in pelagus Frigieque minoris

Advolvor scopulis Phoceaque litora circum

Pretereo; a leva muliebri ornata poesi

115

Lesbos erat, coram Sygei culmina montis

Nubila tangebant, Tenedos iam terga subibat

Irrequieta vadis, iam Pontum, ubi cornua Frixus

Aurea complexus geminato pollice caram

Destituit comitem, tranabam, et dextra carine

120

Scamandri resonabat aqua venientis ad Hellem,

Et Symeontheas agitabant equora nymphas,

Non tenui gemitus casus memoratus acerbos,

Humor ab Ideo totiens renatatus ephebo

Vt fuit ante oculos Sexteque ad tecta puelle

125

Conversus dixi: "Quacumque Leander harena

Integeris, miserande puer, tibi tempora vite

Fata mee melius servassent meque iuventa

Iussissent media miserum deponere pondus:

Occidis infelix nimium dum vita placebat,

130

Nec tepefacta tuis totiens ardoribus unda

Horruit heu care clamantia nomina nymphe

Obruere ora, tibi nunc nunc instare procellis

Omnibus et tota vertigine debuit ut me

Solveret inviso Parcarum stamine vita,

135

Errandique modum faceret michi sede perhenni".

Talia dicenti Cyanes concurrere dicte

Apparent patuitque michi Bizantia tellus.

Illic dira mei paulum cum syderis ira

Cepisset sevire minus, vacuata repleri

140

Aspexi novies candentis cornua lune.

Tum Cyconum fines Driopeaque linquere rura,

Hysmariumque iugum nebulisque carentis Anauri

Litora et Amphrisii fecunda liquoribus arva

Institui et gelide gentes spectare sub axe

145

Algentes Boreeque domum glaciesque Ripheas.

Sic iter, Inachiis ripis post terga relictis,

Ad iuga Bistonii converti protinus Hemi.

Et iam Strimonias undas silvisque comantem

Transieram Rodopem, cum Ponti litora cernens,

150

Sic mecum tacitas cepi renovare querelas:

"Ecce iterum tellus totiens optata per undas

Destituenda mihi fragili et credenda carine

Est anima et quicquid vite michi fata relinquunt.

Que regio michi fida manet? Quis angulus orbis

155

Excipiet? Quo finis erit requiesque viarum

Immeriteque fuge? Qua tandem sistere terra

Fata iubent? Veteres ne usquam memorare labores

Dulce erit? An semper populos gentesque vagari

Cogar ad ignotas? Nullaque quiescere in urbe,

160

Fas erit ac hominum sortes rerumque recursus

Exemplo monstrare meo totumque tenere

Vulgus in auriculas stupidum narrantis ab ore?"

Tum gemino in Pontum conversus lumine pergo,

Equor Amazoniis multum memorabile peltis

165

Divitiisque cutis auratum vellus habentis

Et rate semideum remis et viribus acta,

Tum pueri Herculei raptu fratrisque resecto

Corpore Medee manibus domitisque iuvencis

Flammivomis campoque dei bellantis arato.

170

Sit michi fas, avibus dextris, a litore navem

Solvere et antennas velis implere bicornes

Atque undas sulcare tuas, facilique volatu

Cernere Danubii septemplicis hostia letis

Luminibus thaurosque truces quos submovet hystmos

175

Margine Sarmatico Bicesque impervia cingit,

Quo pigra Meotis Pontum Tanaymque receptat.

Hec ego dum memoro Peucem Boreamque relinquo

A tergo subiique Notho cursuque secundo

Hostia, quis nomen limosa Tyagola fecit;

180

Inde huc advectus quo cum spes certa salutis

Esset et optatam monstrarent fata quietem,

Omnibus exactis graviora pericula multo

Substinui doluique maris terreque proceIlas,

Quas ego diverso prius exagitatus in orbe

185

Pertuleram, nequiisse meis imponere finem

Casibus incusans tetricarum fila sororum

Quod possent longa serie durare malorum;

Tantaque sepe michi venerunt tedia vite,

Vt liceat matris cineres iurare sepultos

190

Viventisque patris certam fratrumque salutem

Me crebro voluisse mori capuloque paratam

Admovisse manum petiturus pectora ferro

Et fastidito sic discessurus ab orbe.

Sed sortem miserata meam seriemque laborum

195

Sive deum pietas volucris seu mater Amoris

Ad patriam, mea vita, tuam vestigia tandem

Errabunda tulit meque hic consistere iussit;

Quo postquam tua forma michi moresque pudici

Et probitas vite patuit: "Mea protinus - inquam -

200

Hec tellus natalis erit funusque quiescet

Sarmatica sub rupe meum cum stamina franget

E tribus una soror numerosque impleverit etas".

Et gaudere michi tacito sub pectore cepi

Te propter mutasse patrem carasque sorores

205

Et fratres patriamque simul celebresque sodales

Et quicquid Latii cupiendum claudit utrumque

Litus et arthoas glacies gelidasque pruinas

Preposui veri Calabro violisque Vesevi.

Et merito. Fessum iam dudum mole laborum

210

Instauras tu sola caput corpusque solutum

Iam prope et attigue cupiens concedere morti.

Tu vires animo reddis, mea Fannia, rursus

Et suades alios iam iam sperare recursus

Fortune: plures etiam graviora recenses

215

Perpessos solisque iubar post nubila nautas

Expectare doces, multum superesse futuri

Temporis et facile in melius mutabile murmur

Criminis ignoti, persepe exordia laudum

Nascere non merite passim de nomine culpe.

220

His ego firmatus, tanquam consumptus Vlixes

Naufragio Alcynoi verbis opibusque, resumpsi

Spem solidam et vires animi que tempore ab illo

Extiterint: tu sola refer que mentis in arce

Imperiosa mee tenuisti sceptra thorumque

225

Et tibi curarum patuere archana mearum.

 

2. ad Iacintum Laurentem

Si queris quales habeat Fannilla papillas,

      Candida purpureis lilia iunge rosis.

Que venit ex illis inter se gracia mixtis

      Illam Fannille pectus habere puta.

5

Adde quod et mirram violas opobalsama amomum

      Cinnama thus Maurum succina semper olet,

Ambrosiasque dapes et pocula nectare plena

      Et quecumque Iovis mensa habet illud habet.

 

3. aliter

Te nascente domus tantum Longina Iohannes

      Leta fuit, populus tristis in exequiis.

 

4. ad Glaucum

Tam procul a nobis escalia prima locantur

      Vt vix tantundem missa sagitta volet.

Nec mutata loco manibus contingere possem

      Si michi Cyclopis brachia longa forent.

5

Sic ego nec prima pascar nec lance secunda,

      Sed vacuo repetam corpore Fanniolam.

 

5. ad Iovianum Miricam

Qualia victrices regum testantia pugnas

      Signa coronatis arcubus esse solent,

Talia tu caveis celans, Ioviane, volucris

      Efficis ut vivat carcere leta tuo,

5

Nec velit ad solitas discedere libera silvas

      Inque tua malis vivere clausa domo;

Omnibus alitibus felicior illa futura

      Cui caveam talem sors habitare dabit.

Ipse ego si possim fieri Phylomena laborem

10

      Inque tuas irem sponte tenenda manus

Aeriasque vias atque otia libera silve

      Despicerem cavee capta nitore tue.

 

6. evocatio ex rure in civitatem pro natali Christi
ad Gregorium Sanoceum Leopoliensem
Archiepiscopum Reverendissimum

Ecce iterum nati redeunt solemnia Cristi

Luxque salutaris mundo predictaque priscis

Vatibus et denis pariter promissa Sibillis.

Ipse michi infantis videor sub imagine parvi

5

Algentem spectare deum duroque iacentem

Straminee presepe case cui sedulus adstat

Bos asinusque simul quantosque in pectore servant

Munere divino tantos afflare calores

Nituntur puero gratesque exolvere vite

10

Accepte properant vitalis flatibus aure.

Illinc mesta sedet genitrix queriturque pusillum

Vtpote tunc natum vel vili involvere panno

Filiolum non posse suum paleasque rigentes

Mollit et in corpus lacrimat sevire tenellum.

15

Inde senex tremulus procul aspicit et timet illum

Ledere si tangat cum iam se morte propinqua

Sentiat algentem rigeatque a frigore brume.

Non tamen ethereo faciem detorquet ab ore

Nec satis aspectu satiat sua lumina sacro,

20

Tanta est in parvo genitoris gratia nato.

Hinc duce tergemini procumbunt sydere reges

Sordidaque aurata verrunt fenilia veste

Donaque gemmatis reserantes lancibus, orant:

Accipiat non digna deo sed qualia possunt

25

Munera mortales offerre et ad oscula pronus

Flectitur illorum senior pedibusque labellum

Admovet incanum seniumque relinquit in illis.

Exultant pecoris magno clamore magistri

Rusticulisque notis rerum mundique parentem

30

Adventasse canunt pacemque tulisse per orbem

Nec dubitant tanto presenti numine sevos

Posse lupos violare gregem tenerosque vagari

Permittunt fetus nullo custode per herbas.

Tu tamen aprici captus dulcedine ruris

35

Lentus abes neque te revocat moderamen ovilis

Aut tibi commissi gregis instauranda voluptas;

Ille quidem letus tam sancte lucis honores

Apparat et vertit totas ad gaudia mentes.

Si tamen ipse sinas quid enim pastore remoto

40

Letificum posset gregis exercere tumultus?

Iam satis aspectu sacro, pater optime, villa

Exornata tuo est, sat te tenuere volentem

Vrbe procul gelidi colles vallesque virentes,

Dum passim florebat ager, dum quelibet umbra

45

Nobilis arbor erat, placidis dum dulce quietes

In ripis fluvialis aque properantis ab antro

Muscoso captare fuit, dum flevit hirundo

Et soror Hysmarii scelus exitiale tyranni,

Dum Charites iunctis manibus lusere per arva

50

Inque sacris lucis Dryades duxere choreas.

Sed iam bruma riget, glacies iam gramina condit

Sytonieque nives, iam nulla est gratia campis,

Iam furor arthoi Boree fontana repressit

Murmura et ex omni decussit stipite frondes,

55

Omnia iam simili squalent horrore geluque

Ignibus et tecto moderandum rursus ad urbem

Te vocat aurati donec per cornua tauri

Phebus agat currus Zephirusque remulceat ortos

Vxorisque sue tellurem dotibus ornet.

60

Hoc tua, crede, salus possit celique procella

Immodica et minimis iam nunc violabilis etas.

Te gregis affectat fervor, te Virginis alme

Sancta puerperia et nostre lux diva salutis

Natalisque Dei at si tantis iungere causis

65

Parva licet, te Musa tui vocat ecce Philippi.

 

7. epytaphium Iohannis Longini iunioris

Parcere si cuique sciret Libitina, Iohannes,

      A te debuerat continuisse manus

Vt foret exemplum morum viteque decore

      Quod possent homines per sua facta sequi,

5

Vel si noluerant te vivere fata perhemne

      Soluisset corpus sola senecta tuum.

Sed cum plus decuit te vivere raptum ab orbe

      Liquisti lacrimis lumina plena tuis,

Nec tamen Longina gemit tua fata propago,

10

      Sed populus plorat sydus obisse suum.

Quicquid erat mortale tui lapis iste recondit,

      Virtutum meritis spiritus astra colit.

 

8. alio modo

Nunc dolor arthoe telluris gloria quondam,

      Nunc patrie squalor sed decor ante tue,

Conditus hoc recubas saxo Longine Iohannes

      Et tecum cleri splendor honorque iacet.

 

9. alio modo

Cui virtus morumque decor pietasque fidesque

      Et generis splendor relligioque sacra,

Inter honoratos canonum de nomine primum

      Contulit in templo Cracoviense locum.

5

Hac iacet in scrobe Longinus iuniorque Iohannes

      Cuius mens superas incolit alma domos.

 

10. alio modo

Hic iacet arthoi cleri decus omne Iohannes

      Per quem Longina gens super astra nitet.

 

11. ad Iohannem Longinum seniorem

Cum tumulo sculpenda mihi nunc carmina Clio

      Cantasset mesto pollice fila movens

Irreligata comas et pulla tecta lacerna

      Calliope et casti cetera turba chori

5

Adstitit et dixit nostros testantia luctus.

      "Nec etenim certis collige verba modis."

Nec mora funebres versus mihi queque notavit,

      Vt posses gratos eligere ipse tibi

Sic ego Musarum numero tibi carmina muto,

10

      Indice te, quovis tu modo carpe tibi.

 

12. epytaphium Anne Lilie

Que facie multas vincebat moribus omnes

      Hic iuvenis moriens Anna sepulta iacet.

Lilia gens patrem dederat, Felstina maritum:

      Cara sed est dubium cui magis ipsa fuit.

 

13. alio modo

Lilia progenies nomen fuit Anna, Iohannes

      Me genuit, Petrus duxit et urna tenet.

 

14. alio modo

Hic iacet exemplum casti matrona pudoris

      Splendidior per quam Lilia secta domus.

Anna sibi nomen fuerat genitorque Iohannes

      Virque Felestino sanguine Petrus erat,

5

Quem postquam fecit formosa prole parentem

      Ante diem morti lumina victa dedit.

 

15. epytaphium domini castellani Cracoviensis

Defleat extinctos alios domus una sed istum

      Cum populo ploret terra Polona suo,

Tauxine quoniam vidit moriente Iohanne

      Extinctum sidus et decus omne suum.

 

16. alio modo

Implebam multas solo qui nomine terras,

      Aspice quam parvo nunc tegor in tumulo.

Non mihi sed patrie vixi, potuitque placere

      Mors mihi ni primus hoc vetuisset amor.

5

Dicebar sydus Tauxine gentis ab arce

      Cracovie titulo nobiliore micans.

 

17. alio modo

Tauxina sum prole satus dictusque Iohannes

      Cracovie sed plus ab arce fui.

 

18. alio modo

I procul aut lacrimis vultum profunde viator,

      Non hic privati funeris ossa iacent.

Publica damna vides quibus icta Polonia flendi

      Iamdudum certum nescit habere modum.

5

Vnica gens alios solet appellare parentes

      Nunc omnes patrie novimus esse patrem.

Cognomen Tauxim fuerat nomenque Iohannes

      Et castellanus Cracoviensis erat.

 

19. ad Fanniam

Fannilla, rupis fama Bobritie

Nec digna vitam ducere villicis

Tectis, Minerve perita

Ruricolis melius per artes,

5

Frondes virentes aspice ut arbores

Postquam dederunt, floribus emicant,

Tum poma emittunt colonis

Mollia cum fuerint legenda,

Que in statuto tempore colligant

10

Labuntur ipso ab stipite putrio

Vsuque nullo cadentes

Quas genuit, videt arbor uvas.

Sic et comosis undique frondibus

Spirante fulxit vere Favonio

15

Truncus nitentes tuusque

Tum peperit posuitque flores,

Nunc poma ramos mitia degravant

Vltroque carpi protinus appetunt,

Ipsos sequuntur fugaces,

20

En, digitos cupiuntque velli.

At si resistes, preteriet dies

Et te senectus sordida circuet.

Tunc qua potens nunc Fannilla

Non tibi non aliis placebit.

 

20. in mensam cupressinam

Quanta Iovem memorant post prelia seva gigantum

      Fercula conviviis apposuisse deis,

Tanta licet soleas etiam meliora parare

      Cumque Iovis certent nectare vina tua.

5

Non tamen hanc credas tibi munus inutile mensam

      In qua mictentis sola notanda fides.

Ipsa suo violas et lilia vincit odore

      Cumque rosis, myrram, cinnama, thura, crocum.

Non Arabum quicquid reserunt a lictore naute

10

      Reddet odoratas tam bene crede dapes.

Sit licet imprudens coquus et male condiat ollam

      Quidquid in hac pones mensa erit ambrosium.

 

21. ad Mergum

Quid parcis solito magis papiro

Et versus reticent epistuleque?

Quis mecum calamus lepore plenus

Ludebat prius omnibus diebus!

5

Numquid sum male blacterare visus

Cum vulgus tenuit cathedra nostra?

Et iam te pudet oscitationum

Quas parum lepidus parumque cultus

Ieunia aperui locutione,

10

Aut iam pontificum magis placere

Ceperunt tibi iuris actiones

Et spreto titulo Mercuriali

Consultus potius vis esse iuris?

Sed non sit tibi balbutisse tanti

15

Linguam Callimachique exulare

Poesim velis eloquentiamque.

 

22. Ad Marcum Iacobum de Dabno castellanum Cracoviensem

Dabnigena arthoe regionis gloria prima

      Cuius ingenio publica nixa salus

Hactenus invicti fortunam respice regni,

      A te que suplex iure precatur opem

5

Magnanimeque petit dextre virtute levari

      Cum velut inflexo poplite pene cadat.

Iam pridem novit dubiis agitata periclis

      Quid valeas armis quid ratione potes

Et quantum de te possit sperare fatentur

10

      Temporis exacti splendida facta tua.

Sed nunc consilio magis et virtute levanda

      Preteritis instant cum graviora mala.

Intumet occeanus violentaque bella minatur

      Hinc ubi perpetue federa pacis erant,

15

Illinc Danubii non mitior unda tumescit

      Imminet et nostris ambitiosa bonis,

Nec leviora istis Scithyci parat ira tumultus

      Et nostra hostili iam tenet arva pede.

Ante alios regi merito tua proxima cervix

20

      Per quam tam vastum substineatur onus.

Concipe consuetos animos et pectore forti

      Qua magis infestus advenit amnis eas,

Exemploque tuo desint trepidare minores

      Et servent patrie remque decusque sue.

25

Vidi ego quid fuerat pridem sanabile vulnus

      Postmodo sanandum mellius artis ope.

Et novus exigua restinguitur ignis ab unda,

      Spernit et ingentes multiplicatus aquas,

Non dum vulneribus serum est adhibere medentem.

30

      Flammaque non multa sparsa quiescet aqua

Tu modo consilio forti nutantibus adsis

      Et durum errantis dirige navis iter.

Fracta erat adversis Romana potentia rebus

      Et potuit Peno subdere colla duci.

35

Sed Fabius victis aliis formidine multa

      Restituit patrie rapta decora sue.

Fecerat hoc ipsum Gallorum cede Camillus

      Et novus exusta conditor urbe fuit.

Tu quoque qui cunctos merito precellis honore,

40

      Nec cedis Fabio corpore nec animo,

Quicquid agant alii patriis occurre periclis

      Parque tuis animis agrediaris opus.

Servator patrie toto celebraberis orbe

      Inferiorque tua laude Camillus erit.

 

23. Lilius ad invidum

Musa, coronatis semper victura capillis,

      Non metuas lingue murmura seva male;

Non te livor iners non quod terit omnia tempus

      Non mare non flamme debilitare valent.

5

Quid furis insane nimium linguamque malignam

      In magni exerces carmina Callimachi?

Nil agis, o Coridon: vivent hec carmina, vivent,

      Cumque suo vivet carmine Fanniola.

Desine vel docto si non vis parcere vati,

10

      Invide, iam sileas; invide parce tibi.

 

24. ad Pamphilum

Cum Venus et Iuno Pallas in vallibus Ide

      Iuditio forme succubuere sue,

Candida deposita sic inquit veste Dione:

      "Illa ego cui teneri numen amoris inest

5

Et quodcumque vides pecoris per pascua passim

      Si neget invictum, serviet omne mihi

Depositaque truces propria feritate iuvenci

      Qua poterunt "Vitule - voce loquentur - ave"

Et pede veloci moveant fera prelia quevis.

10

      Magnanimus sotiam nempe sequetur equus,

Agna parem caprumque vehet tunc sponte capella

      Pectoribus cum me sentiet esse suis.

Non quatient Libici, iubeam modo, colla leones;

      Imperio quevis subdita monstra meo;

15

Non fugiunt levibus pennis mea tela volantes

      Et medio flammas flumine piscis habet;

Nec sinit immunes homines vis maxima nostra

      Dictaque sum quavis in regione potens.

Parrasie stelle me Cancri sidera noscunt

20

      Et pariter surgens occiduusque dies;

Et moneo nullis divum mea regna minora,

      At mihi celicolum cum Iove quisque subest,

At ne quidem multos refferam collecta per annos

      Nomina que longum dinumerare foret.

25

Rex superum niveis per me circumdatus alis

      Movit olorinas, ore gemente, notas

Nec prius assuetum libravit in ethere corpus

      Celestesque tulit destituisse domos.

Inde Myceneam volucris delapsus ad urbem

30

      Constitit in gremio, credula Leda, tuo

Et tibi tractandas mendaces prebuit alas,

      Quamque potest cygnus, tunc tibi blandus erat

Donec fecundo cepisti semina ventre.

      Nec licuit, dempto crimine, nosse deum.

35

Dena renascebant tenuate cornua lune,

      Vt positis pennis Iupiter astra subit.

"Affer opem", subito dixit concussa dolore

      Leda, graves lacrymas nec tenuere sinus.

Sensit et auxilium tulit Lucina precanti.

40

      Cumque sua est Helene nata sorore simul,

Quas superum regem subito genuisse putares,

      Ingenuus fuerat tantus utrisque color.

Vna tamen forma tantum testata parentem

      Quod faciem, qua me vincere possit, habet.

45

Hanc tibi connubio iungam socerumque Tonantem

      "Iudice me - dices si modo - pulcra Venus ".

Conticuit, Frigiusque Paris sua verba sequutus:

      "Pulcrior est teneri mater amoris" ait.

"Hec pretium forme teneat, me iudice, pomum,

50

      Iuno, tua venia, pace, Minerva, tua" ".

Tunc tua nequicquam fuerat sed nata puella

      Cum data Troyano femina Graia viro.

Nam Venus accepta pretium pro laude dedisset

      Quam tibi perpetuus cumciliavit amor.

55

Que superat facie tantum formosa Lacenam

      Quam fuit Argivis illa decora magis.

Menia nequicquam cecidissent monte Pelasgo

      Que sacer Aonia struxit Apollo lyra

Hactenus et Priami tenuissent regna nepotes

60

      Hic ubi sunt regni sola relicta loca,

Ni pariter tecum subito pro coniuge rapta

      Armasset vires Itala turba suas.

Nec dubium Grai quantum doluere Lacene

      Tam Latii raptum dedoluisse tue.

65

Nam bona forma viros deduxit in arma Pelasgos

      Coniuge nec plura vir caruisse tulit.

Tu quoque formosa pariter spoliatus amica

      Tinxisses Frigio sanguine sepe manus.

Et Latiis Helene fuerat repetenda Latina

70

      Vt fuit Argivis Greca petita viris.

Litus et Hesperium victis patuisse negasset,

      Nosset et Iliacos altera terra deos;

Sic atavum Eneam Romane conditor urbis

      Dixisset numquam Romulus esse suum.

75

Sed melius superos quid sit cognoscere promptu

      Humanis rebus cumsuluisse reor.

Dum Frigias cecidisse domus voluere Pelasgis

      Viribus et belli causa Lacena fuit

Teque tua letum patiuntur vivere terra,

80

      Nullaque ni Veneris prelia nota tibi,

Debile nec galee subnutat pondere collum,

      Sed nitidas cingunt mollia serta comas,

Circuit et domine collum, non egida leva

      Sustinet: hoc scuto gratius extat onus.

85

Dextraque sollicitos calamum deum scribis amores

      Non hastam didicit sollicitare gravem,

Castraque non vigilis nocturno tempore lustras

      Vt perimas Resum sive Dolona ferum,

Sed medio domine iunctus tua membra cubili

90

      Ponis et in somnis prelia nuda cies.

Plurima quid refferam duri discrimina belli,

      A quibus immunem te voluere dei?

O quantum melius tibi fors quam cessit Atride;

      Non tibi pro rapta coniuge bella manent

95

Et melior Paridi fuerit que fors tua nunc est.

      Non opus est raptam pertutare tuum,

Nec fuit innumeris ponti quesita periclis

      Vt Frigio Paridi quem tibi iunxit amor.

Adde quod ista tuo pariter torquetur amore

100

      Et nulli quondam fida Lacena fuit.