Danuuii cum pace redit Tanainque furore
Exuit et nigro candentes aethere terras
Marte suo caruisse iubet; dedit otia ferro
Caucasus et saeui condemnant proelia reges.
5
Addidit hiberni famulantia foedera Rhenus
Orbis et Hesperiis flecti contentus habenis
Gaudet ab alterna Thybrin sibi crescere ripa.
Lustrat Aremoricos iam mitior incola saltus,
Perdidit et mores tellus adsuetaque saeuo
10
Crimine quaesitas siluis celare rapinas
Discit inexpertis Cererem committere campis
Caesareoque diu manus obluctata labori
Sustinet acceptas nostro sub consule leges
Et quamuis Geticis sulcum confundat aratris
15
Barbara uicinae refugit consortia gentis.
Hinc quoque, Tyrrhenis qua fluctibus ima resultat
Gallia et aerii conscendens ardua montis
Limite nimboso terras perstringit Hiberas,
Nil nostri iam iuris erat. sed belliger ultor
20
Captiuum reserauit iter clausasque recepit
Expulso praedone uias populosque relictis
Vrbibus et sociis confinia reddidit aruis.
Vndique iam Scythicis erepta furoribus hostem
...
24
Insessor Libyes quamuis fatalibus armis
25
Ausus Elissaei solium rescindere regni
Milibus Arctois Tyrias compleuerat arces.
Nunc hostem exutus pactis proprioribus arsit
Romanam uincire fidem Latiosque parentes
Adnumerare sibi sociamque intexere prolem.
30
Sic tranquilla togae recipit dum praemia ductor
Pacatamque iubet lituos nescire curulem,
Ipsa triumphales habitus mirantia passim
Bella dedere locum. Scythici iuuat axe subacto
Cardinis arcanis lustrare securibus urbem.
35
Ipse pater Mauors, Latii fatalis origo,
Festa ducis socii trucibus non impedit armis:
Tela dei currusque silent uacuique iugales
Pabula Rhiphaeis retegunt abstrusa pruinis.
Exarmat Bellona comas galeamque remittens
40
Puluereum glauca crinem praecingit oliua
Cristatamque docet foliis mansuescere frontem.
Hanc tot bella tibi requiem, Romane, dederunt:
Pax armis accita uenit, Victoria semper
Ductoris sociam traxit praelata curulem.
45
Post lauros rediere togae meritumque secuti
Alta triumphorum relegunt uestigia fasces.
Nec certare ualent: uincit sua praemia uirtus
Successumque labor superat. quae munera Fati
Acta uiri pensare queant? an nomina rara
50
...
50
A..... et Nili populis ploratus <Osiris.
Despicimur: sic cuncta mei reuere<ntia regni
Alterna sub sorte perit: depellim<ur undis
Nec terris regnare licet. nec inulta <feremus
Haec tamen et nostris aderit sors ius<ta querellis:
55
Eliciam summo gentes aquilone r<epostas
Phasiacoque pauens innabitur hospit<e Thybris.
Confundam populos, regnorum foede<ra rumpam,
Nobilis et nostris miscebitur aula <procellis.
Haec ait et pigros zephyris inuecta t<riones
60
Nubila Rhiphaei penetrauerat algida <montis.
Hic curua sub rupe sedens crude<lis Enyo
Texerat annosa refugum sub pace f<urorem.
Huius luctus erat, quod sit sine lucti<bus orbis:
Laetis maesta gemit. squalent infor<mia taetro
65
Ora situ siccique rigent in ueste cruo<res;
Dura supinato pendent retinacula <curru,
Languet apex galeae, clipei nec trist<is in orbe
Lux rubet et totae pereunt mucroni<bus hastae.
Hanc ubi diua nocens liquido de trami<te cernit,
70
Desilit et tali residem licet excitat o<rsu:
"Quis miseros, germana, tibi sopor ob<ruit artus
Pace sub inmensa? quoniam tua pecto<ra .....
Mersit iniqua quies, inopes tua classi<ca ......
...
74
...........>es habitus, tege casside uultus,
75
Coge truce>s in bella globos Scythicasque pharetras
Egerat i>gnotis Tanais bacchatus in oris.
Auratas con>sterne domos et operta metallis
Culmina, qua>e toto Latii conspeximus orbe;
Fulgentes i>n tela ruant: grauis ardeat auro
80
Balteus, a>uratae circumdent tela pharetrae,
Aurea cri>spatis insidat lamna lupatis;
Incendant> gemmae chalybem ferroque micantes
Cassidis a>uratis facibus lux induat enses.
Moenia n>ulla tuos ualeant arcere furores:
85
Gentes at>que tremant furialia murmura reges.
Tum super>os terris atque hospita numina pelle:
Ture suo p>opulare deos et nullus in aris
Messis od>oratae fotus strue palleat ignis.
Ast ego te>cta dolis palatia celsa subibo.
90
Maioru>m mores et pectora prisca fugabo:
Segnes at>que simul nullo discrimine rerum
Laudentur> fortes nec sit reuerentia iustis
Spretaque n>eglecto pereat facundia Phoebo,
Indig>nis contingat honos et pondera rerum
95
Non uir>tus, sed casus agat tristisque cupido
Cordibus et> saeui demens furor aestuet auri.
Non tamen> haec sine mente Iouis, sine numine summo
...
98
Et placidus sub pace pudor. non proelia mandet,
Sed gerat et priscis instauret fata triumphis,
100
Quem non praeda docens aurique insana cupido
Cogat inexhaustis animum permittere curis,
Sed ferri laudandus amor Latiique cruoris
Indocilis iugulisque madens hostilibus ensis
Indomitum mitemque probet". nec uota cadebant
105
In dubium notumque fuit quem posceret Orbis:
Aetium coniunctus amor populique patrumque
Et procerum mens omnis habet. nec dicere mussant,
Sed petiere palam. iam quod sententia mundi
Cunctorumque fides nullis auctoribus ambit,
110
Fata iubent: aderat studiis iuuitque fauorem
Nota uiri uirtus et magni gloria patris.
Nam claro genitore satus -sed forte parentem
Caedibus Arctois et iusta sorte potitum
Callidus et falsa tectus prece perculit ensis
115
Mercatum uita leti decus: haut secus olim
Pugnaces Fabii patria pro gente cadebant
Et Decius, propero lucem qui fine refudit,
Sed famam sine fine tenet, nam mortis amorem
Pensat laudis honor -tanti sibi conscius heros
120
Sanguinis emeritum praestantibus innouat actis
...
121
Vt uix prona nouis erexit gressibus ora
Primaque reptatis niuibus uestigia fixit,
Mox iaculum petiere manus lusitque gelatis
Imbribus et siccis imitatus missile lymphis
125
Temptauit pugnas tenerosque ad proelia ludos
Imbuit et ueras iam tunc respexit ad hastas.
Nec mora, cum Scythicis succumberet ensibus orbis
Telaque Tarpeias premerent Arctoa secures,
Hostilem fregit rabiem pignusque superbi
130
Foederis et mundi pretium fuit hinc modo uoti
Rata fides, ualidis quod dux premat impiger armis
Edomuit quos pace puer bellumque repressit
Ignarus, quid bella forent. stupuere feroces
In tenero iam membra Getae. rex ipse uerendum
135
Miratus pueri decus et prodentia fatum
Lumina primaeuas dederat gestare pharetras
Laudabatque manus librantem et tela gerentem
Oblitus quod noster erat. pro nescia regis
Corda, feris quanto populis discrimine constet
140
Quod Latium docet arma ducem! sed nomine natum
Nuncupat et mauult naturae dicere pignus
Quam pacis. tali teneros sub iudice primum
Gaudebat studiis flammare ferocibus annos
...
144
Teutonicum Latiis hostem cum ste<rneret armis
145
Tunc ad bella rudem nec adulto ma<rte probatum;
Ille tamen magnis opibus Romaque uire<nte
Gallica bis quinos certamina traxi<t in annos
Et senior post bella redit. nunc glo<ria maior,
Quod iam barbaricae mutatos semi<ne terrae
150
Et bellare pares, uno quod tempore <cunctos,
Quod clausos castris hostes supera<uit et arces,
Quae quondam uictoris erant, hic dext<ra recepit
Magnanimi luctata ducis. nam claust<ra tegebant
Et turritus apex ingestaque moenia c<olli
155
Naturam cumulante manu. nec signi<fer unus
Illic, turba fuit, longo sed tempore c<astris
Barbaries iunctis occasum miscui<t ortu.
Stat clipeis uallata cohors, hastilia <torquens,
Ense minax uolucrique nocens per in<ane sagitta,
160
Nobile non animis, sed non ignobile <factis
Vulgus; inaequali iustus Mars sorte <probatur:
Inuius hinc uertex manibusque et moenibus <horrens,
Inde ducis uirtus bellum domitu<ra per artem.
Ergo immite fremens coniuncto ro<bore miles
165
Naturae certare parat. cadit agmin<e caesa
Silua ferox: nudi mirantur sidera <fontes
Ignotumque uident montana cubilia <caelum.
Texitur in turres abies et uincere <muros
Iussa renitentes exterret culmin<e pinnas.
170
Horribiles creuere uiae, quas uique <manuque
...
171
.......>us longis in caelum molibus urget
Aeriis>que iubet socios consistere castris.
Iam nullu>s sine Marte dies, nox omnis in armis.
Tunc latet> obscuras bellatrix pinna per umbras
175
Illatu>ra neces et mors incerta tenebris
Dimou>et indubia quamuis sub sorte cruorem.
Ancipiti >gnaros fatorum lumine cursus
Auia te>la regunt et letum errantia portant.
Iamque sub>actorum bello pars magna reorum
180
Pacta diu> tardata parat sensimque recepta
........>are minas et iam discordibus armis,
Dum pars b>ella gerit, ueniam pars poscere gestu,
Pars prope>rare fugam, donec penetrata labore
Longo ui>ctrices hauserunt moenia flammae
185
Proeliaque op>tatam en uictis dant ultima famam,
Qui saeuo sub> Marte cadunt. sed carmina tandem
Sancta c>ruentatos uertant ad foedera cantus:
Semper> bella sonant, semper memorabitur hostis.
Pax sat la>udis habet, cui tot praemisimus arma:
190
Pax mun>di longaeua salus, qua uindice tutam
Exerc>ent elementa fidem, qua comprimit undas
Vulcanu>s noctisque uices lux alma recondit,
Phoebo n>ec siccas urit Titania terras;
Pax popu>lis quae iura dedit, quae condidit urbes
195
............xit Latium post bella Quirini
......c.ato animam uirtute Quirinum
.....sus geminos oris nunc m...
...