Calpurnius Siculus eclogae 1

Testo base di riferimento: J. Amat, 1991

Cura dell'edizione digitale: L. Di Simone, 2023

Altre sezioni


Nondum Solis equos decliuis mitigat aestas,

Quamuis et madidis incumbant prela racemis

Et spument rauco feruentia musta susurro.

Cernis ut ecce pater quas tradidit, Ornyte, uaccae

5

Molle sub hirsuta latus explicuere genista?

Nos quoque, uicinis cur non succedimus umbris?

Torrida cur solo defendimus ora galero?

Hoc potius, frater Corydon, nemus, antra petamus

Ista patris Fauni, graciles ubi pinea denset

10

Silua comas rapidoque caput leuat obuia soli,

Bullantes ubi fagus aquas radice sub ipsa

Protegit et ramis errantibus implicat umbras.

Quo me cumque uocas, sequor, Ornyte: nam mea Leuce,

Dum negat amplexus nocturnaque gaudia nobis,

15

Peruia cornigeri fecit sacraria Fauni.

Prome igitur calamos, et si qua recondita seruas,

Nec tibi defuerit mea fistula, quam mihi nuper

Matura docilis compegit harundine Ladon.

Et iam captatae pariter successimus umbrae.

20

Sed quaenam sacra descripta est pagina fago,

Quam modo nescio quis properanti falce notauit?

Aspicis ut uirides etiam nunc littera rimas

Seruet et arenti nondum se laxet hiatu?

Ornyte, fer propius tua lumina: tu potes alto

25

Cortice descriptos citius percurrere uersus;

Nam tibi longa satis pater internodia largus

Procerumque dedit mater non inuida corpus.

Non pastor, non haec triuiali more uiator,

Sed deus ipse canit; nihil armentale resultat,

30

Non montana sacros distinguunt iubila uersus.

Mira refers; sed rumpe moras oculoque sequaci

Quam primum nobis diuinum perlege carmen.

"Qui iuga, qui silua tueor, satus aethere Faunus,

Haec populis uentura cano; iuuat arbore sacra

35

Laeta patefactis incidere carmina fatis.

Vos o praecipue nemorum gaudete coloni,

Vos populi gaudete mei. Licet omne uagetur

Securo custode pecus nocturnaque pastor

Claudere fraxinea nolit praesepia crate,

40

Non tamen insidias praedator ouilibus ullas

Afferet aut laxis abiget iumenta capistris.

Aurea secura cum pace renascitur aetas

Et redit ad terras tandem squalore situque

Alma Themis positi iuuenemque beata sequuntur

45

Saecula, maternis causam qui uicit Iulis.

Dum populos deus ipse reget, dabit impia uinctas

Post tergum Bellona manus spoliataque telis

In sua uesanos torquebit uiscera morsus

Et modo quae toto ciuilia distulit orbe,

50

Secum bella geret; nullos iam Roma Philippos

Deflebit, nullos ducet captiua triumphos;

Omnia Tartareo subigentur carcere bella

Inmergentque caput tenebris lucemque timebunt.

Candida pax aderit, nec solum candida uultu,

55

Qualis saepe fuit, quae libera Marte professo,

Quae domito procul hoste, tamen grassantibus armis

Publica diffudit tacito discordia ferro.

Omne procul uitium simulatae cedere pacis

Iussit et insanos Clementia contudit enses.

60

Nulla catenati feralis pompa senatus

Carnificum lassabit opus, nec carcere pleno

Infelix raros numerabit curia patres.

Plena quies aderit, quae stricti nescia ferri

Altera Saturni referet Latialia regna,

65

Altera regna Numae, qui primus ouantia caede

Agmina, Romuleis et adhuc ardentia castris

Pacis opus docuit iussitque silentibus armis

Inter sacra tubas, non inter bella, sonare.

Iam nec adumbrati faciem mercatus honoris

70

Nec uacuos tacitus fasces et inane tribunal

Accipiet consul; sed legibus omne reductis

Ius aderit moremque fori uultumque priorem

Reddet et afflictum melior deus auferet aeuum.

Exsultet quaecumque Notum gens ima iacentem

75

Erectumque colit Boream, quaecumque uel ortu

Vel patet occasu medioue sub aethere feruit.

Cernitis ut puro nox iam uicesima caelo

Fulgeat et placida radiantem luce cometem

Proferat? Vt liquidum nutet sine uulnere sidus?

80

Numquid utrumque polum, sicut solet, igne cruento

Spargit et ardenti scintillat sanguine lampas?

At quondam non talis erat, cum, Caesare rapto,

Indixit miseris fatalia ciuibus arma.

Scilicet ipse deus Romanae pondera molis

85

Fortibus excipiet sic inconcussa lacertis,

Vt neque translati sonitu fragor intonet orbis

Nec prius ex meritis defunctos Roma penates

Censeat, occasus nisi cum respexerit ortus."

Ornyte, iam dudum, uelut ipso numine plenum

90

Me quatit et mixtus subit inter gaudia terror.

Sed bona facundi ueneremur numina Fauni.

Carmina, quae nobis deus obtulit ipse canenda,

Dicamus teretique sonum modulemur auena:

Forsitan augustas feret haec Meliboeus ad aures.

1

decliuis G H V

declinis N A