"Iamdudum ausculto et cupiens tibi dicere seruos

Pauca reformido." "Dauusne?" "ita, Dauus, amicum

Mancipium domino et frugi quod sit satis, hoc est,

Vt uitale putes." "age libertate Decembri,

5

Quando ita maiores uoluerunt, utere: narra."

"Pars hominum uitiis gaudet constanter et urget

Propositum; pars multa natat, modo recta capessens,

Interdum prauis obnoxia. saepe notatus

Cum tribus anellis, modo laeua Priscus inani

10

Vixit inaequalis, clauum ut mutaret in horas,

Aedibus ex magnis subito se conderet unde

Mundior exiret uix libertinus honeste;

Iam moechus Romae, iam mallet doctus Athenis

Viuere, uortumnis quotquot sunt natus iniquis.

15

Scurra uolanerius, postquam illi iusta cheragra

Contudit articulos, qui pro se tolleret atque

Mitteret in phimum talos, mercede diurna

Conductum pauit: quanto constantior isdem

In uitiis, tanto leuius miser ac prior illo

20

Qui iam contento, iam laxo fune laborat."

"Non dices hodie, quorsum haec tam putida tendant,

Furcifer?" "ad te, inquam." "quo pacto, pessime?" "laudas

Fortunam et mores antiquae plebis, et idem,

Siquis ad illa deus subito te agat, usque recuses,

25

Aut quia non sentis, quod clamas, rectius esse,

Aut quia non firmus rectum defendis et haeres

Nequiquam caeno cupiens euellere plantam.

Romae rus optas; absentem rusticus urbem

Tollis ad astra leuis. si nusquam es forte uocatus

30

Ad cenam, laudas securum holus ac, uelut usquam

Vinctus eas, ita te felicem dicis amasque,

Quod nusquam tibi sit potandum. iusserit ad se

Maecenas serum sub lumina prima uenire

Conuiuam: "nemon oleum fert ocius? ecquis

35

Audit?" cum magno blateras clamore fugisque.

Muluius et scurrae, tibi non referenda precati,

Discedunt. "etenim fateor me" dixerit ille

"Duci uentre leuem, nasum nidore supinor,

Inbecillus, iners, siquid uis, adde, popino.

40

Tu cum sis quod ego et fortassis nequior, ultro

Insectere uelut melior uerbisque decoris

Obuoluas uitium?" quid, si me stultior ipso

Quingentis empto drachmis deprenderis? aufer

Me uoltu terrere; manum stomachumque teneto,

45

Dum quae Crispini docuit me ianitor edo.

Te coniunx aliena capit, meretricula Dauum:

Peccat uter nostrum cruce dignius? acris ubi me

Natura intendit, sub clara nuda lucerna

Quaecumque excepit turgentis uerbera caudae

50

Clunibus aut agitauit equum lasciua supinum,

Dimittit neque famosum neque sollicitum, ne

Ditior aut formae melioris meiat eodem.

Tu cum proiectis insignibus, anulo equestri

Romanoque habitu, prodis ex iudice Dama,

55

Turpis odoratum caput obscurante lacerna,

Non es quod simulas? metuens induceris atque

Altercante libidinibus tremis ossa pauore.

Quid refert, uri uirgis ferroque necari

Auctoratus eas, an turpi clausus in arca,

60

Quo te demisit peccati conscia erilis,

Contractum genibus tangas caput? estne marito

Matronae peccantis in ambo iusta potestas,

In corruptorem uel iustior? illa tamen se

Non habitu mutatue loco peccatue superne,

65

Cum te formidet mulier neque credat amanti.

Ibis sub furcam prudens dominoque furenti

Conmittes rem omnem et uitam et cum corpore famam

Euasti: credo, metues doctusque cauebis:

Quaeres, quando iterum paueas iterumque perire

70

Possis, o totiens seruus. quae belua ruptis,

Cum semel effugit, reddit se praua catenis?

"Non sum moechus" ais. neque ego hercule fur, ubi uasa

Praetereo sapiens argentea. tolle periclum:

Iam uaga prosiliet frenis natura remotis.

75

Tune mihi dominus, rerum imperiis hominumque

Tot tantisque minor, quem ter uindicta quaterque

Inposita haud umquam misera formidine priuet?

Adde super, dictis quod non leuius ualeat; nam,

Siue uicarius est, qui seruo paret, uti mos

80

Vester ait, seu conseruus, tibi quid sum ego? nempe

Tu, mihi qui imperitas, aliis seruis miser atque

Duceris ut neruis alienis mobile lignum.

Quisnam igitur liber? sapiens sibi qui imperiosus,

Quem neque pauperies neque mors neque uincula terrent,

85

Responsare cupidinibus, contemnere honores

Fortis, et in se ipso totus, teres atque rotundus,

Externi nequid ualeat per leue morari,

In quem manca ruit semper fortuna. potesne

Ex his ut proprium quid noscere? quinque talenta

90

Poscit te mulier, uexat foribusque repulsum

Perfundit gelida, rursus uocat: eripe turpi

Colla iugo liber, "liber sum" dic age. non quis.

Vrget enim dominus mentem non lenis et acris

Subiectat lasso stimulos uersatque negantem.

95

Vel cum Pausiaca torpes, insane, tabella,

Qui peccas minus atque ego, cum Fului Rutubaeque

Aut Pacideiani contento poplite miror

Proelia rubrica picta aut carbone, uelut si

Re uera pugnent, feriant uitentque mouentes

100

Arma uiri? nequam et cessator Dauus; at ipse

Subtilis ueterum iudex et callidus audis.

Nil ego, si ducor libo fumante: tibi ingens

Virtus atque animus cenis responsat opimis?

Obsequium uentris mihi perniciosius est cur?

105

Tergo plector enim. qui tu inpunitior illa,

Quae paruo sumi nequeunt, obsonia captas?

Nempe inamarescunt epulae sine fine petitae

Inlusique pedes uitiosum ferre recusant

Corpus. an hic peccat, sub noctem qui puer uuam

110

Furtiua mutat strigili: qui praedia uendit,

Nil seruile gulae parens habet? adde, quod idem

Non horam tecum esse potes, non otia recte

Ponere teque ipsum uitas fugitiuus et erro,

Iam uino quaerens, iam somno fallere curam,

115

Frustra: nam comes atra premit sequiturque fugacem."

"Vnde mihi lapidem?" "quorsum est opus?" "unde sagittas?"

"Aut insanit homo aut uersus facit." "ocius hinc te

Ni rapis, accedes opera agro nona Sabino."