Eupolis atque Cratinus Aristophanesque poetae

Atque alii, quorum comoedia prisca uirorum est,

Si quis erat dignus describi, quod malus ac fur,

Quod moechus foret aut sicarius aut alioqui

5

Famosus, multa cum libertate notabant.

Hinc omnis pendet Lucilius, hosce secutus,

Mutatis tantum pedibus numerisque, facetus,

Emunctae naris, durus conponere uersus.

Nam fuit hoc uitiosus: in hora saepe ducentos,

10

Vt magnum, uersus dictabat stans pede in uno:

Cum flueret lutulentus, erat quod tollere uelles;

Garrulus atque piger scribendi ferre laborem,

Scribendi recte: nam ut multum, nil moror. ecce,

Crispinus minimo me prouocat: "accipe, si uis,

15

Accipiam tabulas; detur nobis locus, hora,

Custodes; uideamus uter plus scribere possit."

Di bene fecerunt, inopis me quodque pusilli

Finxerunt animi, raro et perpauca loquentis;

At tu conclusas hircinis follibus auras

20

Vsque laborantis, dum ferrum molliat ignis,

Vt mauis, imitare. beatus Fannius ultro

Delatis capsis et imagine, cum mea nemo

Scripta legat, uolgo recitare timentis ob hanc rem,

Quod sunt quos genus hoc minime iuuat, utpote pluris

25

Culpari dignos. quemuis media elige turba:

Aut ob auaritiam aut misera ambitione laborat.

Hic nuptarum insanit amoribus, hic puerorum:

Hunc capit argenti splendor; stupet Albius aere;

Hic mutat merces surgente a sole ad eum, quo

30

Vespertina tepet regio, quin per mala praeceps

Fertur uti puluis collectus turbine, nequid

Summa deperdat metuens aut ampliet ut rem.

Omnes hi metuunt uersus, odere poetas.

"Faenum habet in cornu, longe fuge; dummodo risum

35

Excutiat sibi, non hic cuiquam parcet amico

Et quodcumque semel chartis inleuerit, omnis

Gestiet a furno redeuntis scire lacuque

Et pueros et anus." agedum, pauca accipe contra.

Primum ego me illorum, dederim quibus esse poetis,

40

Excerpam numero: neque enim concludere uersum

Dixeris esse satis neque, siqui scribat uti nos

Sermoni propiora, putes hunc esse poetam.

Ingenium cui sit, cui mens diuinior atque os

Magna sonaturum, des nominis huius honorem.

45

Idcirco quidam comoedia necne poema

Esset, quaesiuere, quod acer spiritus ac uis

Nec uerbis nec rebus inest, nisi quod pede certo

Differt sermoni, sermo merus. "at pater ardens

Saeuit, quod meretrice nepos insanus amica

50

Filius uxorem grandi cum dote recuset,

Ebrius et, magnum quod dedecus, ambulet ante

Noctem cum facibus." numquid Pomponius istis

Audiret leuiora, pater si uiueret? ergo

Non satis est puris uersum perscribere uerbis,

55

Quem si dissoluas, quiuis stomachetur eodem

Quo personatus pacto pater. his, ego quae nunc,

Olim quae scripsit Lucilius, eripias si

Tempora certa modosque, et quod prius ordine uerbum est

Posterius facias praeponens ultima primis,

60

Non, ut si soluas "postquam Discordia taetra

Belli ferratos postis portasque refregit,"

Inuenias etiam disiecti membra poetae.

Hactenus haec: alias, iustum sit necne poema,

Nunc illud tantum quaeram, meritone tibi sit

65

Suspectum genus hoc scribendi. Sulgius acer

Ambulat et Caprius, rauci male cumque libellis,

Magnus uterque timor latronibus; at bene siquis

Et uiuat puris manibus, contemnat utrumque.

Vt sis tu similis Caeli Birrique latronum,

70

Non ego sim Capri neque Sulgi: cur metuas me?

Nulla taberna meos habeat neque pila libellos,

Quis manus insudet uolgi Hermogenisque Tigelli,

Nec recito cuiquam nisi amicis idque coactus,

Non ubiuis coramue quibuslibet. in medio qui

75

Scripta foro recitent, sunt multi quique lauantes:

Suaue locus uoci resonat conclusus. inanis

Hoc iuuat, haud illud quaerentis, num sine sensu,

Tempore num faciant alieno. "laedere gaudes"

Inquit "et hoc studio prauus facis." unde petitum

80

Hoc in me iacis? est auctor quis denique eorum,

Vixi cum quibus? absentem qui rodit, amicum

Qui non defendit alio culpante, solutos

Qui captat risus hominum famamque dicacis,

Fingere qui non uisa potest, conmissa tacere

85

Qui nequit: hic niger est, hunc tu, Romane, caueto.

Saepe tribus lectis uideas cenare quaternos,

E quibus unus amet quauis aspergere cunctos

Praeter eum qui praebet aquam; post hunc quoque potus,

Condita cum uerax aperit praecordia Liber:

90

Hic tibi comis et urbanus liberque uidetur

Infesto nigris: ego si risi, quod ineptus

Pastillos Rufillus olet, Gargonius hircum,

Liuidus et mordax uideor tibi? mentio siquae

De Capitolini furtis iniecta Petilli

95

Te coram fuerit, defendas, ut tuus est mos:

"Me Capitolinus conuictore usus amicoque

A puero est causaque mea permulta rogatus

Fecit et incolumis laetor quod uiuit in urbe;

Sed tamen admiror, quo pacto iudicium illud

100

Fugerit": hic nigrae sucus lolliginis, haec est

Aerugo mera; quod uitium procul afore chartis,

Atque animo prius, ut siquid promittere de me

Possum aliud uere, promitto. liberius si

Dixero quid, si forte iocosius, hoc mihi iuris

105

Cum uenia dabis: insueuit pater optimus hoc me,

Vt fugerem exemplis uitiorum quaeque notando.

Cum me hortaretur, parce frugaliter atque

Viuerem uti contentus eo quod mi ipse parasset:

"Nonne uides, Albi ut male uiuat filius utque

110

Baius inops? magnum documentum, ne patriam rem

Perdere quis uelit". a turpi meretricis amore

Cum deterreret: "Scetani dissimilis sis".

Ne sequerer moechas, concessa cum uenere uti

Possem: "deprensi non bella est fama Treboni"

115

Aiebat. "sapiens, uitatu quidque petitu

Sit melius, causas reddet tibi; mi satis est, si

Traditum ab antiquis morem seruare tuamque,

Dum custodis eges, uitam famamque tueri

Incolumem possum; simul ac durauerit aetas

120

Membra animumque tuum, nabis sine cortice." sic me

Formabat puerum dictis et, siue iubebat

Vt facerem quid, "habes auctorem, quo facias hoc"

Vnum ex iudicibus selectis obiciebat,

Siue uetabat, "an hoc inhonestum et inutile factu

125

Necne sit, addubites, flagret rumore malo cum

Hic atque ille?" auidos uicinum funus ut aegros

Exanimat mortisque metu sibi parcere cogit,

Sic teneros animos aliena opprobria saepe

Absterrent uitiis. ex hoc ego sanus ab illis

130

Perniciem quaecumque ferunt, mediocribus et quis

Ignoscas uitiis teneor. fortassis et istinc

Largiter abstulerit longa aetas, liber amicus,

Consilium proprium; neque enim, cum lectulus aut me

Porticus excepit, desum mihi. "rectius hoc est;

135

Hoc faciens uiuam melius; sic dulcis amicis

Occurram; hoc quidam non belle: numquid ego illi

Inprudens olim faciam simile?" haec ego mecum

Conpressis agito labris; ubi quid datur oti,

Inludo chartis. hoc est mediocribus illis

140

Ex uitiis unum; cui si concedere nolis,

Multa poetarum ueniat manus, auxilio quae

Sit mihi (nam multo plures sumus), ac ueluti te

Iudaei cogemus in hanc concedere turbam.