Omnibus hoc uitium est cantoribus, inter amicos

Vt numquam inducant animum cantare rogati,

Iniussi numquam desistant. Sardus habebat

Ille Tigellius hoc. Caesar, qui cogere posset,

5

Si peteret per amicitiam patris atque suam non

Quicquam proficeret; si conlibuisset, ab ouo

Vsque ad mala citaret "io Bacche!" modo summa

Voce, modo hac, resonat quae chordis quattuor ima.

Nil aequale homini fuit illi: saepe uelut qui

10

Currebat fugiens hostem, persaepe uelut qui

Iunonis sacra ferret; habebat saepe ducentos,

Saepe decem seruos; modo reges atque tetrarchas,

Omnia magna loquens, modo "sit mihi mensa tripes et

Concha salis puri et toga, quae defendere frigus

15

Quamuis crassa queat". deciens centena dedisses

Huic parco, paucis contento, quinque diebus

Nil erat in loculis; noctes uigilabat ad ipsum

Mane, diem totum stertebat; nil fuit umquam

Sic inpar sibi. nunc aliquis dicat mihi "quid tu?

20

Nullane habes uitia?" immo alia et fortasse minora.

Maenius absentem Nouium cum carperet, "heus tu"

Quidam ait, "ignoras te, an ut ignotum dare nobis

Verba putas?" "egomet mi ignosco" Maenius inquit.

Stultus et improbus hic amor est dignusque notari.

25

Cum tua peruideas oculis mala lippus inunctis,

Cur in amicorum uitiis tam cernis acutum

Quam aut aquila aut serpens Epidaurius? at tibi contra

Euenit, inquirant uitia ut tua rursus et illi.

Iracundior est paulo, minus aptus acutis

30

Naribus horum hominum; rideri possit eo quod

Rusticius tonso toga defluit et male laxus

In pede calceus haeret: at est bonus, ut melior uir

Non alius quisquam, at tibi amicus, at ingenium ingens

Inculto latet hoc sub corpore. denique te ipsum

35

Concute, numqua tibi uitiorum inseuerit olim

Natura aut etiam consuetudo mala; namque

Neglectis urenda filix innascitur agris.

Illuc praeuertamur, amatorem quod amicae

Turpia decipiunt caecum uitia aut etiam ipsa haec

40

Delectant, ueluti Balbinum polypus Hagnae.

Vellem in amicitia sic erraremus et isti

Errori nomen uirtus posuisset honestum.

Ac pater ut gnati, sic nos debemus amici

Si quod sit uitium non fastidire. strabonem

45

Appellat paetum pater, et pullum, male paruus

Sicui filius est, ut abortiuus fuit olim

Sisyphus; hunc uarum distortis cruribus, illum

Balbutit scaurum prauis fultum male talis.

Parcius hic uiuit: frugi dicatur: ineptus

50

Et iactantior hic paulo est: concinnus amicis

Postulat ut uideatur. at est truculentior atque

Plus aequo liber: simplex fortisque habeatur;

Caldior est: acris inter numeretur. opinor,

Haec res et iungit iunctos et seruat amicos.

55

At nos uirtutes ipsas inuertimus atque

Sincerum furimus uas incrustare. probus quis

Nobiscum uiuit, multum demissus homo: illi

Tardo cognomen, pingui damus. hic fugit omnis

Insidias nullique malo latus obdit apertum,

60

Cum genus hoc inter uitae uersemur, ubi acris

Inuidia atque uigent ubi crimina: pro bene sano

Ac non incauto fictum astutumque uocamus.

Simplicior quis et est, qualem me saepe libenter

Obtulerim tibi, Maecenas, ut forte legentem

65

Aut tacitum inpellat quouis sermone: "molestus,

Communi sensu plane caret" inquimus. eheu,

Quam temere in nosmet legem sancimus iniquam.

Nam uitiis nemo sine nascitur; optimus ille est.

Qui minimis urgetur. amicus dulcis, ut aequum est,

70

Cum mea conpenset uitiis bona, pluribus hisce,

Si modo plura mihi bona sunt, inclinet, amari

Si uolet: hac lege in trutina ponetur eadem.

Qui, ne tuberibus propriis offendat amicum,

Postulat, ignoscet uerrucis illius: aequum est

75

Peccatis ueniam poscentem reddere rursus.

Denique, quatenus excidi penitus uitium irae,

Cetera item nequeunt stultis haerentia, cur non

Ponderibus modulisque suis ratio utitur ac res

Vt quaeque est, ita suppliciis delicta coercet?

80

Siquis eum seruum, patinam qui tollere iussus

Semesos piscis tepidumque ligurrierit ius,

In cruce suffigat, Labeone insanior inter

Sanos dicatur. quanto hoc furiosius atque

Maius peccatum est: paulum deliquit amicus,

85

Quod nisi concedas, habeare insuauis: acerbus

Odisti et fugis ut Rusonem debitor aeris,

Qui nisi, cum tristes misero uenere kalendae,

Mercedem aut nummos unde unde extricat, amaras

Porrecto iugulo historias captiuus ut audit.

90

Conminxit lectum potus mensaue catillum

Euandri manibus tritum deiecit: ob hanc rem,

Aut positum ante mea quia pullum in parte catini

Sustulit esuriens, minus hoc iucundus amicus

Sit mihi? quid faciam, si furtum fecerit aut si

95

Prodiderit conmissa fide sponsumue negarit?

Quis paria esse fere placuit peccata, laborant,

Cum uentum ad uerum est: sensus moresque repugnant

Atque ipsa utilitas, iusti prope mater et aequi.

Cum prorepserunt primis animalia terris,

100

Mutum et turpe pecus, glandem atque cubilia propter

Vnguibus et pugnis, dein fustibus atque ita porro

Pugnabant armis, quae post fabricauerat usus,

Donec uerba, quibus uoces sensusque notarent,

Nominaque inuenere; dehinc absistere bello,

105

Oppida coeperunt munire et ponere leges,

Ne quis fur esset neu latro neu quis adulter.

Nam fuit ante Helenam cunnus taeterrima belli

Causa, sed ignotis perierunt mortibus illi,

Quos uenerem incertam rapientis more ferarum

110

Viribus editior caedebat ut in grege taurus.

Iura inuenta metu iniusti fateare necesse est,

Tempora si fastosque uelis euoluere mundi.

Nec natura potest iusto secernere iniquum,

Diuidit ut bona diuersis, fugienda petendis,

115

Nec uincet ratio hoc, tantundem ut peccet idemque,

Qui teneros caulis alieni fregerit horti

Et qui nocturnus sacra diuum legerit. adsit

Regula, peccatis quae poenas inroget aequas,

Ne scutica dignum horribili sectere flagello.

120

Nam ut ferula caedas meritum maiora subire

Verbera, non uereor, cum dicas esse paris res

Furta latrociniis et magnis parua mineris

Falce recisurum simili te, si tibi regnum

Permittant homines. si diues, qui sapiens est,

125

Et sutor bonus et solus formosus et est rex,

Cur optas quod habes? "non nosti, quid pater" inquit

"Chrysippus dicat: sapiens crepidas sibi numquam

Nec soleas fecit; sutor tamen est sapiens." qui?

"Vt quamuis tacet Hermogenes, cantor tamen atque

130

Optumus est modulator; ut Alfenus uafer omni

Abiecto instrumento artis clausaque taberna

Sutor erat: sapiens operis sic optimus omnis

Est opifex, solus sic rex." uellunt tibi barbam

Lasciui pueri, quos tu nisi fuste coerces,

135

Vrgeris turba circum te stante miserque

Rumperis et latras, magnorum maxime regum.

Ne longum faciam: dum tu quadrante lauatum

Rex ibis neque te quisquam stipator ineptum

Praeter Crispinum sectabitur, et mihi dulces

140

Ignoscent, si quid peccaro stultus, amici

Inque uicem illorum patiar delicta libenter,

Priuatusque magis uiuam te rege beatus.