Horatius saturae 1, 2

Testo base di riferimento: F. Klingner, 1970

Cura dell'edizione digitale: A. Fassina, 2009

Altre sezioni


Ambubaiarum collegia, pharmacopolae,

Mendici, mimae, balatrones, hoc genus omne

Maestum ac sollicitum est cantoris morte Tigelli.

Quippe benignus erat. contra hic, ne prodigus esse

5

Dicatur metuens, inopi dare nolit amico,

Frigus quo duramque famem propellere possit.

Hunc si perconteris, aui cur atque parentis

Praeclaram ingrata stringat malus ingluuie rem,

Omnia conductis coemens obsonia nummis,

10

Sordidus atque animi quod parui nolit haberi,

Respondet. laudatur ab his, culpatur ab illis.

Fufidius uappae famam timet ac nebulonis,

Diues agris, diues positis in faenore nummis:

Quinas hic capiti mercedes exsecat atque

15

Quanto perditior quisque est, tanto acrius urget;

Nomina sectatur modo sumpta ueste uirili

Sub patribus duris tironum. "maxime" quis non

"Iuppiter!" exclamat simul atque audiuit? "at in se

Pro quaestu sumptum facit hic." uix credere possis,

20

Quam sibi non sit amicus, ita ut pater ille, Terenti

Fabula quem miserum gnato uixisse fugato

Inducit, non se peius cruciauerit atque hic.

Siquis nunc quaerat "quo res haec pertinet?" illuc:

Dum uitant stulti uitia, in contraria currunt.

25

Maltinus tunicis demissis ambulat, est qui

Inguen ad obscenum subductis usque; facetus

Pastillos Rufillus olet, Gargonius hircum:

Nil medium est. sunt qui nolint tetigisse nisi illas

Quarum subsuta talos tegat instita ueste,

30

Contra alius nullam nisi olenti in fornice stantem.

Quidam notus homo cum exiret fornice, "macte

Virtute esto" inquit sententia dia Catonis;

"Nam simul ac uenas inflauit taetra libido,

Huc iuuenes aequom est descendere, non alienas

35

Permolere uxores." "nolim laudarier" inquit

"Sic me" mirator cunni Cupiennius albi.

Audire est operae pretium, procedere recte

Qui moechis non uoltis, ut omni parte laborent

Vtque illis multo corrupta dolore uoluptas

40

Atque haec rara cadat dura inter saepe pericla.

Hic se praecipitem tecto dedit, ille flagellis

Ad mortem caesus, fugiens hic decidit acrem

Praedonum in turbam, dedit hic pro corpore nummos,

Hunc perminxerunt calones; quin etiam illud

45

Accidit, ut cuidam testis caudamque salacem

Demeterent ferro. "iure" omnes: Galba negabat.

Tutior at quanto merx est in classe secunda,

Libertinarum dico - Sallustius in quas

Non minus insanit quam qui moechatur. at hic si,

50

Qua res, qua ratio suaderet quaque modeste

Munifico esse licet, uellet bonus atque benignus

Esse, daret quantum satis esset nec sibi damno

Dedecorique foret. uerum hoc se amplectitur uno,

Hoc amat et laudat: "matronam nullam ego tango",

55

Vt quondam Marsaeus, amator Originis ille,

Qui patrium mimae donat fundumque laremque,

"Nil fuerit mi" inquit "cum uxoribus umquam alienis."

Verum est cum mimis, est cum meretricibus, unde

Fama malum grauius quam res trahit. an tibi abunde

60

Personam satis est, non illud, quidquid ubique

Officit, euitare? bonam deperdere famam,

Rem patris oblimare malum est ubicumque. quid inter

Est in matrona, ancilla peccesne togata?

Villius in Fausta Sullae gener, hoc miser uno

65

Nomine deceptus, poenas dedit usque superque

Quam satis est, pugnis caesus ferroque petitus,

Exclusus fore, cum Longarenus foret intus.

Huic si muttonis uerbis mala tanta uidenti

Diceret haec animus "quid uis tibi? numquid ego a te

70

Magno prognatum deposco consule cunnum

Velatumque stola, mea cum conferbuit ira?"

Quid responderet? "magno patre nata puella est."

At quanto meliora monet pugnantiaque istis

Diues opis natura suae, tu si modo recte

75

Dispensare uelis ac non fugienda petendis

Inmiscere. tuo uitio rerumne labores,

Nil referre putas? quare, ne paeniteat te,

Desine matronas sectarier, unde laboris

Plus haurire mali est quam ex re decerpere fructus.

80

Nec magis huic, inter niueos uiridisque lapillos

Sit licet, hoc, Cerinthe, tuum tenerum est femur aut crus

Rectius, atque etiam melius persaepe togatae.

Adde huc, quod mercem sine fucis gestat, aperte

Quod uenale habet ostendit nec, siquid honesti est,

85

Iactat habetque palam, quaerit, quo turpia celet.

Regibus hic mos est, ubi equos mercantur: opertos

Inspiciunt, ne si facies, ut saepe, decora

Molli fulta pede est, emptorem inducat hiantem,

Quod pulchrae clunes, breue quod caput, ardua ceruix.

90

Hoc illi recte: ne corporis optima Lyncei

Contemplere oculis, Hypsaea caecior illa,

Quae mala sunt, spectes. "o crus, o bracchia." uerum

Depugis, nasuta, breui latere ac pede longo est.

Matronae praeter faciem nil cernere possis,

95

Cetera, ni Catia est, demissa ueste tegentis.

Si interdicta petes, uallo circumdata -nam te

Hoc facit insanum - multae tibi tum officient res,

Custodes, lectica, ciniflones, parasitae,

Ad talos stola demissa et circumdata palla,

100

Plurima, quae inuideant pure adparere tibi rem.

Altera, nil obstat: Cois tibi paene uidere est

Vt nudam, ne crure malo, ne sit pede turpi;

Metiri possis oculo latus. an tibi mauis

Insidias fieri pretiumque auellier ante

105

Quam mercem ostendi? leporem uenator ut alta

In niue sectetur, positum sic tangere nolit,

Cantat, et adponit "meus est amor huic similis; nam

Transuolat in medio posita et fugientia captat."

Hiscine uersiculis speras tibi posse dolores

110

Atque aestus curasque grauis e pectore pelli?

Nonne, cupidinibus statuat natura modum quem,

Quid latura sibi, quid sit dolitura negatum,

Quaerere plus prodest et inane abscindere soldo?

Num, tibi cum fauces urit sitis, aurea quaeris

115

Pocula? num esuriens fastidis omnia praeter

Pauonem rhombumque? tument tibi cum inguina, num, si

Ancilla aut uerna est praesto puer, impetus in quem

Continuo fiat, malis tentigine rumpi?

Non ego; namque parabilem amo uenerem facilemque.

120

Illam "post paulo" "sed pluris" "si exierit uir"

Gallis, hanc Philodemus ait sibi, quae neque magno

Stet pretio neque cunctetur cum est iussa uenire.

Candida rectaque sit, munda hactenus, ut neque longa

Nec magis alba uelit quam dat natura uideri.

125

Haec ubi supposuit dextro corpus mihi laeuom,

Ilia et Egeria est; do nomen quodlibet illi.

Nec uereor, ne, dum futuo, uir rure recurrat,

Ianua frangatur, latret canis, undique magno

Pulsa domus strepitu resonet, uepallida lecto

130

Desiliat mulier, miseram se conscia clamet,

Cruribus haec metuat, doti deprensa, egomet mi.

Discincta tunica fugiendum est ac pede nudo,

Ne nummi pereant aut puga aut denique fama.

Deprendi miserum est: Fabio uel iudice uincam.

6

propellere Ξ g Q

depellere Ψ