Caelo tonantem credidimus Iouem
Regnare: praesens diuus habebitur
Augustus adiectis Britannis
Imperio grauibusque Persis.
5
Milesne Crassi coniuge barbara
Turpis maritus uixit et hostium
- pro curia inuersique mores! -
Consenuit socerorum in armis,
Sub rege Medo Marsus et Apulus,
10
Anciliorum et nominis et togae
Oblitus aeternaeque Vestae,
Incolumi Ioue et urbe Roma?
Hoc cauerat mens prouida Reguli
Dissentientis condicionibus
15
Foedis et exemplo trahenti
Perniciem ueniens in aeuum,
Si non periret inmiserabilis
Captiua pubes: "signa ego Punicis
Adfixa delubris et arma
20
Militibus sine caede" dixit
"Derepta uidi, uidi ego ciuium
Retorta tergo bracchia libero
Portasque non clausas et arua
Marte coli populata nostro.
25
Auro repensus scilicet acrior
Miles redibit: flagitio additis
Damnum. neque amissos colores
Lana refert medicata fuco
Nec uera uirtus, cum semel excidit,
30
Curat reponi deterioribus;
Si pugnat extricata densis
Cerua plagis, erit ille fortis,
Qui perfidis se credidit hostibus,
Et Marte Poenos proteret altero,
35
Qui lora restrictis lacertis
Sensit iners timuitque mortem.
Hic unde uitam sumeret inscius,
Pacem duello miscuit: o pudor!
O magna Carthago probrosis
40
Altior Italiae ruinis!"
Fertur pudicae coniugis osculum
Paruosque natos ut capitis minor
Ab se remouisse et uirilem
Toruus humi posuisse uoltum,
45
Donec labantis consilio patres
Firmaret auctor numquam alias dato
Interque maerentis amicos
Egregius properaret exul.
Atqui sciebat, quae sibi barbarus
50
Tortor pararet: non aliter tamen
Dimouit obstantis propinquos
Et populum reditus morantem,
Quam si clientum longa negotia
Diiudicata lite relinqueret
55
Tendens Venafranos in agros
Aut Lacedaemonium Tarentum.