Battare, cycneas repetamus carmine uoces:

Diuisas iterum sedes et rura canamus,

Rura quibus diras indiximus, impia uota.

Ante lupos rapient haedi, uituli ante leones,

5

Delphini fugient pisces, aquilae ante columbas

Et conuersa retro rerum discordia gliscet,

Multa prius fient quam non mea libera auena

Montibus et siluis dicat tua facta, Lycurge.

Impia Trinacriae sterilescant gaudia uobis

10

Nec fecunda, senis nostri felicia rura,

Semina parturiant segetes, non pascua colles,

Non arbusta nouas fruges, non pampinus uuas,

Ipsae non siluae frondes, non flumina montes.

Rursus et hoc iterum repetamus, Battare, carmen:

15

Effetas Cereris sulcis condatis auenas,

Pallida flauescant aestu sitientia prata,

Immatura cadant ramis pendentia mala,

Desint et siluis frondes et fontibus umor,

Nec desit nostris deuotum carmen auenis.

20

Haec Veneris uario florentia serta decore,

Purpureo campos quae pingunt uerna colore

(Hinc aurae dulces, hinc suauis spiritus agri),

Mutent pestiferos aestus et taetra uenena;

Dulcia non oculis, non auribus ulla ferantur.

25

Sic precor, et nostris superent haec carmina uotis:

Ludimus et multum nostris cantata libellis,

Optima siluarum, formosis densa uirectis,

Tondemus uirides umbras: nec laeta comantis

Iactabis mollis ramos inflantibus auris,

30

Nec mihi saepe meum resonabit, Battare, carmen.

Militis impia cum succidet dextera ferro

Formosaeque cadent umbrae, formosior illis

Ipsa cades, ueteris domini felicia ligna,

Nequiquam; nostris potius deuota libellis

35

Ignibus aetheriis flagrabit. Iuppiter (ipse

Iuppiter hanc aluit), cinis haec tibi fiat oportet.

Thraecis tum Boreae spirent immania uires,

Eurus agat mixtam fulua caligine nubem,

Africus immineat nimbis minitantibus imbrem,

40

Cum tu, cyaneo resplendens aethere, silua,

Non iterum dices, crebro 'tua Lydia' dixti.

Vicinae flammae rapiant ex ordine uitis,

Pascantur segetes; diffusis ignibus auras

Transuolet, arboribus coniungat et ardor aristas.

45

Pertica qua nostros metata est impia agellos,

Qua nostri fines olim, cinis omnia fiat.

Sic precor, et nostris superent haec carmina uotis.

Vndae, quae uestris pulsatis litora lymphis,

Litora, quae dulcis auras diffunditis agris,

50

Accipite has uoces: migret Neptunus in arua,

Fluctibus et spissa campos perfundat harena;

Qua Vulcanus agros pastus Iouis ignibus arcet,

Barbara dicatur Libycae soror altera Syrtis.

Tristius hoc, memini, reuocasti, Battare, carmen:

55

Nigro multa mari dicunt portenta natare,

Monstra repentinis terrentia saepe figuris,

Cum subito emersere furenti corpora ponto;

Haec agat infesto Neptunus caeca tridenti

Atrum conuertens aestum maris undique uentis

60

Et fuscum cinerem canis exhauriat undis.

Dicantur mea rura ferum mare; nauta, caueto

Rura quibus diras indiximus, impia uota.

Si minus haec, Neptune, tuas infundimus auris,

Battare, fluminibus tu nostros trade dolores,

65

Nam tibi sunt fontes, tibi semper flumina amica;

Nil est quod perdam ulterius: merito omnia Ditis.

Flectite currentis nymphas, uaga flumina, retro,

Flectite et aduersis rursum diffundite campis;

Incurrant amnes passim rimantibus undis

70

Nec nostros seruire sinant erronibus agros.

Dulcius hoc, memini, reuocasti, Battare, carmen:

Emanent subito sicca tellure paludes,

Et metat hic iuncos, spicas ubi legimus olim;

*Coculet* arguti grylli caua garrula rana.

75

Tristius hoc rursum dicit mea fistula carmen:

Praecipitent altis fumantes montibus imbres

Et late teneant diffuso gurgite campos,

Qui dominis infesta minantes stagna relinquant.

Cum delapsa meos agros peruenerit unda,

80

Piscetur nostris in finibus aduena arator,

Aduena, ciuili qui semper crimine creuit.

O male deuoti, praetorum crimina, agelli

Tuque inimica tui semper Discordia ciuis,

Exsul ego indemnatus egens mea rura reliqui,

85

Miles ut accipiat funesti praemia belli.

Hinc ego de tumulo mea rura nouissima uisam,

Hinc ibo in siluas; obstabunt iam mihi colles,

Obstabunt montes. campos audire licebit:

Dulcia rura ualete et Lydia dulcior illis

90

Et casti fontes et, felix nomen, agelli.

Tardius, a, miserae descendite monte capellae

(Mollia non iterum carpetis pabula nota)

Tuque resiste pater; en prima nouissima nobis

Intueor campos: longum manet esse sine illis.

95

Rura ualete iterum tuque, optima Lydia, salue:

Siue eris et si non, mecum morieris, utrumque.

Extremum carmen reuocemus, Battare, auena:

Dulcia amara prius fient et mollia dura,

Candida nigra oculi cernent et dextera laeua,

100

Migrabunt casus aliena in corpora rerum,

Quam tua de nostris emigret cura medullis.

Quamuis ignis eris, quamuis aqua, semper amabo:

Gaudia semper enim tua me meminisse licebit.

 

 

 

<LYDIA>

 

Inuideo uobis, agri formosaque prata,

105

Hoc formosa magis, mea quod formosa puella

Est uobis (tacite nostrum suspirat amorem);

Vos nunc illa uidet, uobis mea Lydia ludit,

Vos nunc alloquitur, uos nunc arridet ocellis

Et mea submissa meditatur carmina uoce,

110

Cantat et interea, mihi quae cantabat in aurem.

Inuideo uobis, agri: discetis amare.

O fortunati nimium multumque beati,

In quibus illa pedis niuei uestigia ponet

Aut roseis uiridem digitis decerpserit uuam

115

(Dulci namque tumet nondum uitecula Baccho)

Aut inter uarios, Veneris stipendia, flores

Membra reclinarit teneramque illiserit herbam

Et secreta meos furtim narrabit amores:

Gaudebunt siluae, gaudebunt mollia prata

120

Et gelidi fontes, auiumque silentia fient,

Tardabunt riui (labentes currite lymphae,

Dum mea iucundas exponat cura querelas).

Inuideo uobis, agri: mea gaudia habetis,

Et uobis nunc est mea quae fuit ante uoluptas.

125

At male tabescunt morientia membra dolore

Et calor infuso decedit frigore mortis,

Quod mea non mecum domina est. non ulla puella

Doctior in terris fuit aut formosior, ac, si

Fabula non uana est, tauro Ioue digna uel auro

130

(Iuppiter, auertas aurem) mea sola puella est.

Felix taure, pater magni gregis et decus, a te

Vaccula non umquam secreta cubilia captans

Frustra te patitur siluis mugire dolorem.

Et pater haedorum felix semperque beate,

135

Siue petis montes praeruptos saxa pererrans

Siue tibi siluis noua pabula fastidire

Siue libet campis: tecum tua laeta capella est.

Et mas quodcumque est, illi sua femina iuncta

Interpellatos numquam plorauit amores.

140

Cur non et nobis facilis, natura, fuisti?

Cur ego crudelem patior tam saepe dolorem?

Sidera per uiridem redeunt cum pallida mundum

Inque uicem Phoebe currens atque aureus orbis,

Luna, tuus tecum est: cur non est et mea mecum?

145

Luna, dolor nosti quid sit, miserere dolentis.

Phoebe, gerens in te laurus celebrauit amorem,

Et quae pompa deum (nisi uilis Fama locuta est,

Omnia uos estis) secum sua gaudia gestat

Aut inspersa uidet mundo: quae dicere longum est.

150

Aurea quin etiam cum saecula uoluebantur,

Condicio similis fuerat mortalibus illis.

Haec quoque praetereo: notum Minoidos astrum

Quaeque uirum uirgo sicut captiua secuta est.

Laedere, caelicolae, potuit uos nostra quid aetas,

155

Condicio nobis uitae quo durior esset?

Ausus egon primus castos uiolare pudores

Sacratamque meae uittam temptare puellae

Immatura mea cogor nece soluere fata?

Istius atque utinam facti mea culpa magistra

160

Prima foret! letum uita mihi dulcius esset;

Non mea, non ullo moreretur tempore fama,

Dulcia cum Veneris furatus gaudia primum

Dicerer atque ex me dulcis foret orta uoluptas;

Nam mihi non tantum tribuerunt impia uota,

165

Auctor ut occulti noster foret error amoris:

Iuppiter ante, sui semper mendacia factus,

Cum Iunone, prius coniunx quam dictus uterque est,

Gaudia libauit dulcem furatus amorem.

Et moechum tenera gauisa est laedere in herba

170

Purpureos flores, quos insuper accumbebat,

*Grandia* formoso supponens bracchia collo

(Tum, credo, fuerat Mauors distentus in armis,

Nam certe Vulcanus opus faciebat, et illi

Tristi turpabat malas fuligine barba).

175

Non Aurora nouos etiam plorauit amores

Atque rubens oculos roseo celauit amictu?

Talia caelicolae. numquid minus aurea proles?

Ergo quod deus atque heros, cur non minor aetas?

Infelix ego, non illo qui tempore natus,

180

Quo facilis natura fuit. sors o mea laeua

Nascendi miserumque genus, quo sera libido est:

*Tantum uita meae cordis* fecere rapinam,

Vt maneam quod uix oculis cognoscere possis.