Catullus carmina 68

Altre sezioni


Quod mihi fortuna casuque oppressus acerbo

      Conscriptum hoc lacrimis mittis epistolium,

Naufragum ut eiectum spumantibus aequoris undis

      Subleuem et a mortis limine restituam,

5

Quem neque sancta Venus molli requiescere somno

      Desertum in lecto caelibe perpetitur,

Nec ueterum dulci scriptorum carmine Musae

      Oblectant, cum mens anxia peruigilat,

Id gratum est mihi, me quoniam tibi dicis amicum,

10

      Muneraque et Musarum hinc petis et Veneris.

Sed tibi ne mea sint ignota incommoda, Manli,

      Neu me odisse putes hospitis officium,

Accipe, quis merser fortunae fluctibus ipse,

      Ne amplius a misero dona beata petas.

15

Tempore quo primum uestis mihi tradita pura est,

      Iucundum cum aetas florida uer ageret,

Multa satis lusi; non est dea nescia nostri,

      Quae dulcem curis miscet amaritiem;

Sed totum hoc studium luctu fraterna mihi mors

20

      Abstulit. O misero frater adempte mihi,

Tu mea tu moriens fregisti commoda, frater,

      Tecum una tota est nostra sepulta domus,

Omnia tecum una perierunt gaudia nostra,

      Quae tuus in uita dulcis alebat amor.

25

Cuius ego interitu tota de mente fugaui

      Haec studia atque omnes delicias animi.

Quare, quod scribis: "Veronae turpe, Catulle,

      Esse, quod hic quisquis de meliore nota

Frigida deserto tepefaxit membra cubili",

30

      Id, Manli, non est turpe, magis miserum est.

Ignosces igitur, si, quae mihi luctus ademit,

      Haec tibi non tribuo munera, cum nequeo.

Nam, quod scriptorum non magna est copia apud me,

      Hoc fit, quod Romae uiuimus; illa domus,

35

Illa mihi sedes, illic mea carpitur aetas;

      Huc una ex multis capsula me sequitur.

Quod cum ita sit, nolim statuas nos mente maligna

      Id facere aut animo non satis ingenuo,

Quod tibi non utriusque petenti copia posta est;

40

      Vltro ego deferrem, copia si qua foret.

Non possum reticere, deae, qua me Allius in re

      Iuuerit aut quantis iuuerit officiis,

Ne fugiens saeclis obliuiscentibus aetas

      Illius hoc caeca nocte tegat studium;

45

Sed dicam uobis, uos porro dicite multis

      Milibus et facite haec carta loquatur anus,

...

      Notescatque magis mortuus atque magis,

Nec tenuem texens sublimis aranea telam

50

      In deserto Alli nomine opus faciat.

Nam, mihi quam dederit duplex Amathusia curam,

      Scitis, et in quo me torruerit genere,

Cum tantum arderem quantum Trinacria rupes

      Lymphaque in Oetaeis Malia Thermopylis,

55

Maesta neque assiduo tabescere lumina fletu

      Cessarent tristique imbre madere genae.

Qualis in aerii perlucens uertice montis

      Riuus muscoso prosilit e lapide,

Qui cum de prona praeceps est ualle uolutus,

60

      Per medium densi transit iter populi,

Dulce uiatori lasso in sudore leuamen,

      Cum grauis exustos aestus hiulcat agros,

Hic, uelut in nigro iactatis turbine nautis

      Lenius aspirans aura secunda uenit

65

Iam prece Pollucis, iam Castoris implorata,

      Tale fuit nobis Allius auxilium.

Is clausum lato patefecit limite campum,

      Isque domum nobis isque dedit dominam

Ad quam communes exerceremus amores.

70

      Quo mea se molli candida diua pede

Intulit et trito fulgentem in limine plantam

      Innixa arguta constituit solea,

Coniugis ut quondam flagrans aduenit amore

      Protesilaeam Laodamia domum

75

Inceptam frustra, nondum cum sanguine sacro

      Hostia caelestis pacificasset eros.

Nil mihi tam ualde placeat, Rhamnusia uirgo,

      Quod temere inuitis suscipiatur eris!

Quam ieiuna pium desideret ara cruorem,

80

      Docta est amisso Laodamia uiro,

Coniugis ante coacta noui dimittere collum,

      Quam ueniens una atque altera rursus hiems

Noctibus in longis auidum saturasset amorem,

      Posset ut abrupto uiuere coniugio,

85

Quod scibant Parcae non longo tempore abisse,

      Si miles muros isset ad Iliacos.

Nam tum Helenae raptu primores Argiuorum

      Coeperat ad sese Troia ciere uiros,

Troia (nefas!) commune sepulcrum Asiae Europaeque,

90

      Troia uirum et uirtutum omnium acerba cinis

Quaene etiam nostro letum miserabile fratri

      Attulit. Ei misero frater adempte mihi!

Ei misero fratri iucundum lumen ademptum!

      Tecum una tota est nostra sepulta domus,

95

Omnia tecum una perierunt gaudia nostra,

      Quae tuus in uita dulcis alebat amor.

Quem nunc tam longe non inter nota sepulcra

      Nec prope cognatos compositum cineris,

Sed Troia obscena, Troia infelice sepultum

100

      Detinet extremo terra aliena solo.

Ad quam tum properans fertur simul undique pubes

      Graeca penetralis deseruisse focos,

Ne Paris abducta gauisus libera moecha

      Otia pacato degeret in thalamo.

105

Quo tibi tum casu, pulcerrima Laodamia,

      Ereptum est uita dulcius atque anima

Coniugium: tanto te absorbens uertice amoris

      Aestus in abruptum detulerat barathrum,

Quale ferunt Grai Pheneum prope Cylleneum

110

      Siccare emulsa pingue palude solum,

Quod quondam caesis montis fodisse medullis

      Audit falsiparens Amphitryoniades,

Tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta

      Perculit imperio deterioris eri,

115

Pluribus ut caeli tereretur ianua diuis,

      Hebe nec longa uirginitate foret.

Sed tuus altus amor barathro fuit altior illo,

      Qui tamen indomitam ferre iugum docuit;

Nam nec tam carum confecto aetate parenti

120

      Vna caput seri nata nepotis alit,

Qui, cum diuitiis uix tandem inuentus auitis

      Nomen testatas intulit in tabulas,

Impia derisi gentilis gaudia tollens

      Suscitat a cano uulturium capiti;

125

Nec tantum niueo gauisa est ulla columbo

      Compar, quae multo dicitur improbius

Oscula mordenti semper decerpere rostro

      Quam quae praecipue multiuola est mulier;

Sed tu horum magnos uicisti sola furores,

130

      Vt semel es flauo conciliata uiro.

Aut nihil aut paulo cui tum concedere digna

      Lux mea se nostrum contulit in gremium,

Quam circumcursans hinc illinc saepe Cupido

      Fulgebat crocina candidus in tunica.

135

Quae tamen etsi uno non est contenta Catullo,

      Rara uerecundae furta feremus erae,

Ne nimium simus stultorum more molesti.

      Saepe etiam Iuno, maxima caelicolum,

Coniugis in culpa flagrantem cohibuit iram,

140

      Noscens omniuoli plurima furta Iouis.

Atqui nec diuis homines componere aequum est.

      ...

...

      Ingratum tremuli tolle parentis onus,

145

Nec tamen illa mihi dextra deducta paterna

      Fragrantem Assyrio uenit odore domum,

Sed furtiua dedit mira munuscula nocte,

      Ipsius ex ipso dempta uiri gremio.

Quare illud satis est, si nobis is datur unis

150

      Quem lapide illa dies candidiore notat.

Hoc tibi, quod potui, confectum carmine munus

      Pro multis, Alli, redditur officiis,

Ne uestrum scabra tangat rubigine nomen

      Haec atque illa dies atque alia atque alia.

155

Huc addent diui quam plurima, quae Themis olim

      Antiquis solita est munera ferre piis;

Sitis felices et tu simul et mea uita

      Et domus ipsa in qua lusimus et domina,

Et qui principio nobis terram dedit auspex,

160

      A quo sunt primo omnia nata bona,

Et longe ante omnes mihi quae me carior ipso est,

      Lux mea, qua uiua uiuere dulce mihi est.