De consulatu suo

Principio aetherio flammatus Iuppiter igni

Vertitur et totum collustrat lumine mundum

Menteque diuina caelum terrasque petessit,

Quae penitus sensus hominum uitasque retentat,

5

Aetheris aeterni saepta atque inclusa cauernis.

Et, si stellarum motus cursusque uagantis

Nosse uelis, quae sint signorum in sede locatae,

Quae uerbo et falsis Graiorum uocibus errant,

Re uera certo lapsu spatioque feruntur,

10

Omnia iam cernes diuina mente notata.

Nam primum astrorum uolucris te consule motus

Concursusque grauis stellarum ardore micantis

Tu quoque, cum tumulos Albano in monte niualis

Lustrasti et laeto mactasti lacte Latinas,

15

Vidisti et claro tremulos ardore cometas

Multaque misceri nocturna strage putasti,

Quod ferme dirum in tempus cecidere Latinae,

Cum claram speciem concreto lumine luna

Abdidit et subito stellanti nocte perempta est.

20

Quid uero Phoebi fax, tristis nuntia belli,

Quae magnum ad columen flammato ardore uolabat,

Praecipitis caeli partis obitusque petessens?

Aut cum terribili perculsus fulmine ciuis

Luce serenanti uitalia lumina liquit?

25

Aut cum se grauido tremefecit corpore tellus?

Iam uero uariae nocturno tempore uisae

Terribiles formae bellum motusque monebant

Multaque per terras uates oracla furenti

Pectore fundebant tristis minitantia casus,

30

Atque ea, quae lapsu tandem cecidere uetusto;

Haec fore perpetuis signis clarisque frequentans

Ipse deum genitor caelo terrisque canebat.

Nunc ea, Torquato quae quondam et consule Cotta

Lydius ediderat Tyrrhenae gentis haruspex,

35

Omnia fixa tuus glomerans determinat annus.

Nam pater altitonans stellanti nixus Olympo

Ipse suos quondam tumulos ac templa petiuit

Et Capitolinis iniecit sedibus ignis.

Tum species ex aere uetus uenerataque Nattae

40

Concidit elapsaeque uetusto numine leges

Et diuom simulacra peremit fulminis ardor.

Hic siluestris erat Romani nominis altrix,

Martia, quae paruos Mauortis semine natos

Vberibus grauidis uitali rore rigabat;

45

Quae tum cum pueris flammato fulminis ictu

Concidit atque auulsa pedum uestigia liquit.

Tum quis non artis scripta ac monumenta uolutans

Voces tristificas chartis promebat Etruscis?

Omnes ciuilem generosa stirpe profectam

50

Vitare ingentem cladem pestemque monebant,

Tum legum exitium constanti uoce ferebant.

Templa deumque adeo flammis urbemque iubebant

Eripere et stragem horribilem caedemque uereri;

Atque haec fixa graui fato ac fundata teneri,

55

Ni prius excelsum ad columen formata decore

Sancta Iouis species claros spectaret in ortus.

Tum fore ut occultos populus sanctusque senatus

Cernere conatus posset, si solis ad ortum

Conuorsa inde patrum sedes populique uideret.

60

Haec tardata diu species multumque morata

Consule te tandem celsa est in sede locata,

Atque una fixi ac signati temporis hora

Iuppiter excelsa clarabat sceptra columna,

Et clades patriae flamma ferroque parata

65

Vocibus Allobrogum patribus populoque patebat.

Rite igitur ueteres, quorum monumenta tenetis,

Qui populos urbisque modo ac uirtute regebant,

Rite etiam uestri, quorum pietasque fidesque

Praestitit et longe uicit sapientia cunctos,

70

Praecipue coluere uigenti numine diuos.

Haec adeo penitus cura uidere sagaci,

Otia qui studiis laeti tenuere decoris,

Inque Academia umbrifera nitidoque Lycaeo

Fuderunt claras fecundi pectoris artis.

75

E quibus ereptum primo iam a flore iuuentae

Te patria in media uirtutum mole locauit.

Tu tamen anxiferas curas requiete relaxans,

Quod patriae uacat, id studiis nobisque sacrasti.