anthologia Latina 8

Testo base di riferimento: G. Carbone, 2002

Cura dell'edizione digitale: F. Ragni, 2009

Altre sezioni


De Alea

Artis opisque <tuae>, tua si mihi certa uoluntas,

Expediam dictis donum exitiale Mineruae.

Tu uatem, tu, diua, mone. Nunc ipsa uocat res

Et furiis agitatus amor; protentus in octo

5

Ipse dies agitat festos pro nomine tanto.

Effera uis animi numeros et nomina fecit.

Ossa minutatim fundo uoluuntur in imo.

Mille nocendi artes. Varium et mutabile semper

Artificis scelus, atque inprouida pectora turbat.

10

Per uarios casus leuium spectacula rerum

Intenti ludo exercent rapiuntque ruuntque

Incerti, quo fata ferant, atque aere sonoro

Insanire[t] libet: duris dolor ossibus ardet.

Omnibus extemplo magnum dat ferre talentum,

15

Qui uocat; adrectae mentes stupefactaque corda

Vota metu duplicant; tantae est uictoria curae.

Ergo ubi delapsae, mixto premit agmine turba

Consilium quaerens; sub<i>tus tremor occupat artus.

Tum certare odiis. Multos alterna[s] reuisens

20

Lusit et in solido rursus Fortuna locauit:

Aut doluit miserans inopem aut inuidit habenti.

Multa uiri nequi[c]quam inter se uulnera iactant

Et tenues rumpunt tunicas, caecique furore

Hinc metuunt cupiuntque, dolent gaudentque. <Quid> ultra?

25

Vidi oculos ante ipse meos me uoce uocantem

Contu[l]limusque manus: <experto> credite, quantus

Corde dolor! Quid non mortalia pectora cogis?

Monstrum horrendum ingens <tot> sese uertit in ora.

Tu potes un[i]animes armare in proelia fratres:

30

Aere renidenti de uita et sanguine certant.

Tum duo Trinacri<i> iuuenes noctesque diesque

Intenti ludo exercent fulgentiaque aera

Accipiunt[que] redduntque; remittunt omnia fatis.

Conueniunt, quibus ipsa procul discordibus armis.

35

Fundit humi facilem uictum iustissima tellus,

Aut qui diuitiis soli incubuere repertis:

Considunt transtris nati melioribus annis;

Multi praeterea, quos fama obscura recondit,

Stant circum.

40

Tum uero ad uocem celeres miserum inter amorem

<Experiuntur> et in medium quaesita reponunt;

Pro se quisque uiri summa nituntur opum ui.

Nec mora, missus adest fati sortisque futurae.

Scinditur incertum studia in contraria uulgus.

45

Hinc atque hinc ardent animi: uox omnibus una est.

Et quamuis socium certent superare priorem,

Ima petunt: ueris facilis datur exitus umbris.

Praecipites pariterque ruunt, non deficit alter.

Vos, o Calliope, precor, adspirate canenti,

50

Quae loca quiue habeant homines, ubi sistere detur

In summo collem, qui plurimus; alter ab illo

Est locus, quem iuxta sequitur, quo deinde sub ipso

Hic locus est partis semper sublimis: at illum

Quinque tenent ebuli bacis minioque rubentem.

55

Terna tibi haec primum fundo uoluuntur in imo.

Sunt alii, quos ipse uia sibi repperit usus.

Triginta magnos aduersosque orbibus orbes

Eloquar (an sileam?), leuium spectacula rerum;

Mores et studia et populos et praelia uictis

60

Expediam, sed summa sequar fastigia rerum.

Primus abit; capit ante locum fremituque secundo

Prima ten<et fid>ens animi risuque soluto

Voce uocat.

Tum uero in curas animo[s] diducitur omnis,

65

Quem petis, obtutuque haeret defixus in uno

Atque animum nunc huc celerem nunc diuidit illuc,

Spemque metumque <inter>, secumque ita corde uolutat.

Vt primum discussae umbrae et lux reddita menti,

Sortitus fortunam oculis sic incipit ore:

70

"Quae nunc deinde mora est? Veniam quocumque uocaris

Quin age, si qua animo uirtus, et consere dextram:

Efficiam, posthac ne quemquam uoce lacessas".

Dixit et aduersum magna ter uoce uocauit,

Terque quaterque simul uox ingeminata remugit.

75

Tum uariae comitum facies et pallor in ore;

Nunc uicti tristes, ni[hi]l magnae laudis egentes

Deponunt animos et inania murmura miscent.

Quondam etiam uictis redit in praecordia uirtus

Victoresque cadunt, quoniam fors omnia uersat.

80

Hic uictor superans reddi sibi poscit honorem

Talia uociferans: "da, non indebita posco.

Quin age, si quid habes, quo me decet usque teneri"

Clamat.

Tum uero uictus socios simul increpat omnis,

85

Nomine quemque uocans. Illi obstipuere silentes;

Non ipsi inter se sortem miserantur iniquam,

Sed grauiter uario noctem sermone[m] requirunt.

Visceribus miserorum atque inter pocula laeti

Cantantes laetique animos conuiuia curant.

90

Ecce autem [M]elapsus, genitor quem miserat urgens

Vnus na[u]torum longo post tempore uenit.

Hos aditus, iamque hos aditus, omnemque pererrat

Vndique circu[m]itum, aditumque per auia quaerit.

Verum ubi nulla datur dextra exsuperare potestas,

95

Constitit in digitos et toto uertice supra

Obnixus latis umeris et †pectore duro

Et super incumbens, furiis accensus et ira

Talia uoce refert:

"Quo, moriture, ruis? Quae te dementia ducit?

100

Non uires alias conuersaque numina sentis?

C[a]ede locis!"

Talia fatus erat pressoque obmutuit ore.

Illa autem, cui fa[c]ta parent, et Iu<p>piter hostis

Deserit <inceptum>; conuersa<que> numina sentit.

105

Postquam illum uita uictor spoliauit et auro,

Tum uero ardentes oculi atque adtractus ab alto

Spiritus interdum gemitu[s]; furor iraque mentem

Praecipitant, maestis late loca questibus implet,

Multa gemens ignominiam plagasque superbi

110

Victoris, caput <et> glauco uelatus amictu

Ardua tecta petit rursusque ad limina nota

Victus abit guttisque umectat grandibus ora.

in mg. sinistr. B. I 146. M. 669. B. IV 197  indicau. Riese