Sisbertus Toletanus lamentum paenitentiae


Audi Christe triste fletum amarumque canticum,

Quod perculsus et contritus modulatur spiritus.

Cerne lacrimarum fluctus et ausculta gemitus.

Ad te multum uulneratus uocem fletus eleuans

5

Alta de profundo cordis emitto suspiria,

Precibus si forte uelis placatus ignoscere.

Alleua calamitatis inportunae pondera,

Quae me diutius premit et elidit impie

Nec discedit? ut resumam uitae respiraculum.

10

Ablato consolatore quadro clausus lapide

Gemo lugens et suspiro "miserere!" clamitans;

Pulso rogans tota die, sed tu semper dilatas.

Ad iuuentutis delictum et ad ignorantiae

Non me teneas, exoro, sed misericorditer

15

Praetermissum hoc dispone iam indigno parcere.

Ab antiqua pietate ne declines, obsecro,

Nam iustitiae rigorem si me sequi iubeas,

Mille sum debitor poenis, mille dignus mortibus.

Aspice iam, deus clemens, aerumnas, quas tolero,

20

Remoue contritiones et flagella prohibe,

Ne me, precor, indignatus opprimas et conteras.

Annos meos in dolore, uitam in gemitibus

Vilis factus consummaui; parce mihi, deprecor;

Iam non possum sustinere, da dextram et eripe.

25

Adgrauasti manum plagae super me ualidius,

Carnem dira flagellorum ultione conterens,

Caede, ferro, sorde, peste, tenebrarum carcere.

Auges tempora pressurae, luctus addis onera,

Differens afflicto ualde dare mihi requiem;

30

Contra quod grates rependo, non resultans murmuro.

Abes, dico ueritatem, ut occidas impium,

Sed, rogo, post disciplinam da placatus ueniam,

Quia non mortem iniquo, sed uitam desideras.

Accuso me, non excuso, laudans te, quod mitis es;

35

Iuxta modum delictorum parua datur ultio;

Haec et ampliora, clamo, dignus sum excipere.

Ad remedium malorum aeterni iudicii

Satius est nunc flagello temporali percuti,

Quam perennibus futuro dari cruciatibus.

40

Adhibe, si placet, adhuc tormentorum stimulos,

Quibus defluant ueterna putridaque crimina:

Salus tantum uitae demum subsequatur morbidum.

Adhibe, sed non iratus, ut sit tolerabile,

Quod me propter mea iubes perpeti facinora,

45

Quatenus correpto rursum sis mitis post uerbera.

Amarum est hoc, sed leue, quia pertransibile,

Sed amarius et graue, quod inreuocabile,

Quod poenarum non est finis nec doloris requies.

Ardens illic urit flamma dampnatorum corpora

50

Vltra reditum non sperat, quem illa susceperit;

Cuius pauore tabesco, liquesco formidine.

Arbiter et testis aequus ipse dum adueneris

Iustam reddere mercedem singulorum meritis,

Quo me saluare decernas, opus non inuenies.

55

Adeo districtum cernens examen iudicii

Duco uitam in merore iugiter et gemitu:

Iustum iudicem uisurus iam pauesco territus.

Amarus et pauidus tunc uultus tuus impiis,

Per quem nullus inpunitus erit habens crimina,

60

Nisi qui lacrimis illa nunc uiuens absterserit.

A tranquillitate tua tu numquam mutaberis,

Sed mitis parebis iustis, terribilis impiis,

Quos habuerit de culpa reos conscientia.

Ab iniquis iustos omnes segregans uelociter

65

Pones haedos ad sinistram et agnos ad dexteram;

Hos aeternae luci dabis, illos autem tenebris.

Ab ira furoris tui quis non conturbabitur?

Quae a nulla creatura cohiberi poterit,

Cum peremeris iniquos oris tui gladio.

70

Amputans uerbo, non ferro ceruices peccantium

Perdebis in tempestate festinanter impios,

Vitae sempiternae iustis conlaturus praemia.

"Accipite" dicens illis "regnum, quod paratum est

Vobis pro fructibus iustis et misericordiae."

75

His et illis "quae fecistis" cuncta tu testificans.

Adstabunt ante tribunal tuum omnes animae,

Quicquid in carne gesserunt narrantes ad singula.

Quid pro tam nefanda miser crimina respondeam?

Assertio falerata iustum nullum faciet,

80

Actus boni tantum facta, non uerba recipies,

Data singulis talenta cum usuris expetens.

Abactis et refutatis excusationibus

En homo tantum dicetur et opera illius;

Quae praecernens ut meretur confestim recipiet.

85

Archana tunc secretorum omnis conscientiae

Sic lustrabis, uelut uultum cernitur in speculo.

Heu mihi, qui parebo peior omni pessimo!

Ad personam non conuertes uisum, sed ad merita,

Nec natalibus insignem, sublimem prudentia

90

Facies tibi consortem, sed insontem opere.

Abominabilis erit coram te iniquitas,

Nullus enim inmundorum tibi sociabitur;

Quomodo tunc fetens hircus mundis iungar ouibus?

Ante te iusti nec erit secura iustitia,

95

Quam si districte perquiras, et ipsa peccatum est;

Quin et ipsi nisi parcas, uae, periclitabitur.

Arguens in ueritate decernens iudicium,

Et in aequitate tua iustus uix saluabitur.

Vbi tunc ego parebo, peccator et impius?

100

Annalibus reseratis nudabuntur publice

Omnium hominum facta † et cogitationes;

Ac iustitiae statera tu librabis omnia.

Adpenso bono uel malo pars haec operarium

Vindicabit, quam momenti lances declinauerit.

105

Quid agam, si pondus mali me laeua iactauerit?

A iustitia diuerti nullo modo poteris

Nec personam acceptabis nec ulla munuscula,

Sed reddes unicuique iuxta sua opera.

Aspicient mali bonos, cum beatitudinem

110

Gloriae promeruerunt, et dolebunt acriter,

Quod non uixerint tam iuste, ut sic essent liberi.

A dolore in dolorem nequiorem transient,

Cum "abite maledicti" illis ipse dixeris

"In ignem, qui est paratus uobis et diabolo."

115

A requie beatorum uitae uel consortio

Se sublatos intuentes iunctosque diabolo,

Vt aeternis cum eodem dentur cruciatibus,

Adleuabunt ululatum et rugitum inmane

Planctum magnum facientes, amarum et ualidum,

120

Quale numquam fuit factum nec dictum uel uisum est.

Ad gentem gens, uir ad uirum pectora percutient,

Tribus ad tribum et regnum contra regnum ferient,

Viri denique seorsum et seorsum feminae.

Angeli tunc copulabunt scelere consimiles,

125

Quos cursim praecipitantes dabunt flammis inferi,

Vt par poena semper urat, quos par culpa sociat.

Abibunt uitae praecisi sublatique gaudio,

Quo perennis erit luctus dolorque perseuerans

Et consolatio nulla nec umquam reuersio.

130

A te quisquam non reuoluet prolatum iudicium,

Nec ab ullo requiretur, quem ipse perdideris,

Vltione sempiterna prauos omnes puniens.

Adeo praerogatiua mitto precum commoda

Fundens lacrimas, dum uiuo, rogans, dum intellego,

135

Ne me iuxta mala mea condempnandum censeas.

Aspera sunt, quae peregi, acerba et grauia,

Propter quae si persequi me iustius decreueris,

Morti debitor et poenae noui quod repperiar.

Ad iniquitatem meam si conuertas oculos,

140

Facto poenaque condignum neminem repperies,

Cum quo me cremandum putes, conburendum censeas.

Ad escelerum mensuram criminumque copiam

Ipsae poenae tartarorum uix, credo, sufficient,

Dum nec talia nec tanta quis iniquus fecerit.

145

Anxius ob hoc suspiro, quod impie gesserim,

Pessimorum peccatorum saucius sum uulnere;

Difficile tantis malis esse saluus arbitror.

Arctor undique pressuris, conprimor angustiis,

Fluctuat mens in merore, cor natat in lacrimis;

150

Nec ulla timore multo requies est animo.

Arue polique marisque non tutabor sinibus,

Quin et haec ignis ardore resoluta defluent.

Vbi me miser abscondam? quo ante te fugiam?

Ab inmensitate tua mundi girum clauditur,

155

Caelum terramque tu reples, et sine te nihil est.

Qui placatum te non habet, iratum quo fugiet?

Agitur mens aegra passim diuersa considerans

Nec elucet euadendi uspiam effugium,

Sed abs te, domine, fuga et ad te reuersio.

160

Arma sumens poenitentis, saccum et cilicium,

Pulso pietatis aures, uiscera clementiae,

Verba fletus et doloris ingerens cum lacrimis.

Audi preces, et placare, mens quas aegra parturit,

Consideransque dolores inpende malagmata,

165

Quia tua sum factura tuaque plasmatio.

Adhibe, precor, medelam pessimis uulneribus,

Profluentia praestringens uitiorum ulcera,

Corrupta redintegrando sanitate perpeti.

Aufer me de luto fecis peccatorum omnium;

170

Emundare non contempnas, antequam discutias,

Et non ero tunc inmundus, si me nunc piaueris.

Accipis et peccatores, sed quos nunc iustificas;

Respicis multos ut Petrum, si deflentes poenitent,

Sicque lapsos ab inferna reuehis ad aethere.

175

Apud te redemptio est et misericordia,

Qua nisi propitiatus parcere decreueris,

Vae mihi, quod malos omnes praecedam ad uictimam.

Ac per hoc opto misellus, nec fuissem genitus,

Quia et lux ipsa praesens iam mihi tenebrae sunt,

180

Aeternae dampnationis pauendo pernitiem.

Boni nihil habiturus, quod malis obiciam,

Poenarum metu quassata tremet conscientia,

Dum formidat infinita subire discrimina.

Bone deus, perituro nunc, exoro, subueni,

185

Nunc et ab ira perenni et a morte libera,

Vt quem iustitia punit, tu salues clementia.

Benigne pater, ignosce, quod agnoscens fateor.

Pronuntio malum meum, non, uindex, operio;

Excipe professionem et da indulgentiam.

190

Bonitatis pietate multis non merentibus

Gratis peccata dimittens indulsisti ueniam:

Mihi non defraudes uni, quod dedisti plurimis.

Blanditus confessione placaris humilium

Et ad ignoscendum cito flentis uoce flecteris,

195

Poenitentis adsuetus consulere lacrimis.

Breuis non est manus tua, ut praestare nequeat;

Multus es ad ignoscendum, hinc "indulge!" clamito.

Miserere, ne disperdas, parce, ne interimas.

Biplici, quaeso, flagello noli me percutere,

200

Suspende paululum iram, habe patientiam,

Quia multum ego miser, sed tu plus misericors.

Conuersus ad pietatem restitue gratiam;

Vitam cum peccato simul ne uelis extinguere;

Serua benedictionem receptandae ueniae.

205

Carnem pro peccato suo, quantum placet, adtere,

Plagas enim temporales libenter excipiam,

Precor tantum, ne perennes indignatus inferas.

Doloribus hic afflige, meroribus affice,

Per flagella modo purga, ne futuro punias;

210

Carnis poena, quae deliquit, redimatur anima.

Decerne clementer pie perditum requirere,

Mira qui benignitate abiectos recolligis

Et auersos reconuertis, oberrantes corrigis.

Errasse me dudum plango profanus et prodigus,

215

Meretricio amore bona perdens patria,

Hinc ad te uilis, egenus et percussus remeo.

Ecce me indignum loco filiorum clamito,

Quod paternitatis tuae renuens admonita

Vagus perquaquam defluxi, cucurri per auia.

220

Feci malum miser ego in insipientia,

Prouocaui te ad iram diris facinoribus,

Quibus rite consternatus magno luctu conteror.

Fletibus tamen reuertor confitendo poenitens:

Aufer indignationem culpae factus inmemor

225

Et paterna pietate sume, precor, errulum.

Grassari si tamen adhuc plagis me diiudicas,

Feri me, sicut quos amas, castiga et argue,

Sed clementer, ut emendes, non ut interficias.

Graues ut culpae merentur, non ita desaeuias;

230

Tempera seueritatem, desine percutere,

Iugi ne plaga contritus desperem et peream.

Hoc interdum te deposco, ne temptationibus,

Quibus subinde peruertor, uiolenter obruar;

Victus ne miser succumbam, da, precor, auxilium.

235

Herudiri me tantundem, non permittas decipi,

Nam sufferre temptamenta daemonum non potero,

Si desieris eorum frenare malitiam.

Inde te, benigne deus, adclinis efflagito,

Quantulumcumque placare, ut et hic indulgeas;

240

Nam longa poena subactus miser ualde factus sum.

In dolore sempiterno carnem ne constituas,

Vt crudeliter exire conpellatur anima;

Da cruciatibus finem, requiescat spiritus.

Karpe moras, uisita me, immo ueni, libera,

245

"Surge!" dicito captiuo, "prodi foras!" misero,

Releua carcere trusum, pande iam absconditum.

Kallidus hostis me uicit, quod modo considero,

Magnum malum feci miser carnis in arbitrio.

Porrige nunc manum tuam et succurre misero.

250

Kaput et reliquos artus aqua munda dilue

Et internos esqualores gratia purifica,

Cunctis ut abire sinas defecatum fecibus.

Lugeo confusus mala, quae gessisse memoro,

Fundo preces et lamenta contristatus animo,

255

Precor, optatam ne neges poenitenti ueniam.

Lacrimae contra peccatum non quidem sufficiunt,

Sed quod non ualeo paruis expiare fletibus,

Oro, pietate demas, abluas clementia.

Miseratione tua fac iustum ex impio,

260

Fulgidum de tenebroso, nitentem ex horrido,

Innocentem ex iniquo, uiuentem ex mortuo.

Miseratus iam omitte noxas mihi criminis,

Eripiens plasma tuum de manu diaboli,

Memento figmenti tui et esto placabilis.

265

Manus tuae me fecerunt, formauerunt digiti,

Corpus in uentre materno per membra deliniens,

Tua uirtute creatam quo clausisti animam.

Ne des in ruinam mortis opus tuum, domine,

Propter carnale peccatum, quod lamentis elui

270

Possibile praedixisti atque ueniabile,

Nullum perire protestans, quamuis graui crimine

Carnaliter polluatur; si redeat poenitens

Et non haesitet in fide, sumi posse ueniam.

Nuntians per te et tuos missos et discipulos:

275

"Poenitemini, caelorum prope regnum factum est

Et omnis peccati datur in Christo remissio."

Non in multis iustis ita te gaudere perhibes

Vt in unum poenitentem peccatis erroneum,

"Veni quaerere [et] saluare" dicens "quod perierat."

280

Nulla tam grandis est culpa, cui non sit uenia;

Omne facinus peccati delet poenitentia,

Si reiectis malis quisquam sanus hanc peregerit.

Nullum est malum, quod nequit aboleri lacrimis;

Omne peccatum dixisti dimitti hominibus

285

Espiritus tantum sancti excepta blasphemia.

Numquid fixum uerbi tui soluetur propositum?

Absit hoc, domine deus, ut repellas quempiam,

Qui post malum resipiscens te conuersus sequitur.

Obice benignitatem et uince malitiam,

290

Praebe moram poenitendi, tempus mortis dilata;

Fac, ut salus subsequatur, non tollat interitus.

Omnino confidens credo, quod nolens perire me

Subiecisti me flagellis, quibus resipiscerem,

Vt abominando culpam redirem ad gratiam.

295

Placeat, Christe, dampnatum reparare naufragum,

De interitus errore te quaerente redeam

Atque de maligno dignus efficiar famulus.

Peccaui tibi peccaui et deliqui nequiter,

Sed conuersum noli perdas et quae posco tribuas,

300

Vt me mundes ante mortem et, dum uiuo, redimas.

Quis fuerim ne requiras, sed quis esse cupio,

Veteri culpa ne, quaeso, reputes dampnabilem,

Cerne corrigendi uotum et relaxa debitum.

Quamquam de reatu facti sit mihi confusio,

305

Noui, quod de fine quemquam, nam non de principio

Aut pro bono tu corones aut pro malo iudices.

Recipe, domine pater, fuga lapsum seruulum,

Tolle mortem poenitenti, te precantem libera

Et cum electis ad uitam Agni libro renota.

310

Reprobari me ne sinas, quem pro meis meritis

Ingenti pressura polis et limas diutius,

Sed quem uiuentem fatigas, refice post obitum.

Solue Christe uincla pedum, ligamenta criminum,

Resera limen obstrusum tenebrosi carceris,

315

Redde iam luci sepultum, peregrinum patriae.

Tolle furorem perennem ab animo principis,

Te propitiante fiant mihi iam placabiles,

Quos aduersos diuturna miser ira tolero.

Tu es, deus, lucis auctor, rex aeternae gloriae,

320

Quem nullus sermo concludit nec obscurant tenebrae.

Miserum ad te clamantem iam exaudi, domine.

Veni, Iesu, ne tarderis, mors antequam rapiat,

Fessum de puluere leua, tibi reconcilia;

Lacrimas iuges absterge, cor triste laetifica.

325

Visita iam, Christe deus, quem creasti seruulum:

Dimitte me deplorare, quae gessi in saeculo,

Aeternum mihi concede lumen, quod desidero.

Xriste, qui diuersitate gratiarum diues es,

Fructum et meritum, precor, ut uiuenti tribuas,

330

Ne me sterilem praecernens succidas in posterum.

Yacere post mala bonum ut permittas, obsecro,

Habeam munere tuo conlata quae offeram,

Quibus a laeua sublatus transeam ad dexteram.

Zabulo me non coniungas ad mortem cum impiis

335

Nec in tartari baratrum patiaris obrui,

Qui uenisti te credentes de morte redimere.

Gloriam iam uigil canam alfabetum finiens

Tibi patri filioque inclito paraclito,

Cui laus et potestas per aeterna saecula.