Venantius Fortunatus carminum libri 9, 1

Altre sezioni


Ordo sacerdotum uenerandaque culmina Christi,

      Quos dedit alma fides religione patres,

Paruolus opto loqui regis praeconia celsi:

      Subleuet exigui carmina uester amor.

5

Inclite rex armis et regibus edite celsis,

      Primus ab antiquis culmina prima regens,

Rector habens nascendo decus, moderando sed augens,

      De radice patris flos generate potens,

Aequali serie uos nobilitando uicissim

10

      Tu genus ornasti, te genus ornat aui.

Excepisti etenim fulgorem ab origine gentis,

      Sed per te proauis splendor honore redit.

Te nascente patri lux altera nascitur orbi,

      Nominis et radios spargis ubique nouos,

15

Quem praefert Oriens, Libyes, Occasus et Arctus:

      Quo pede non graderis, notus honore uenis.

Quidquid habet mundus peragrasti nomine, princeps,

      Curris et illud iter quod rota solis agit,

Cognite iam ponto et rubro pelagoque sub Indo,

20

      Transit et Oceanum fulgida fama sopho.

Nomen ut hoc resonet non impedit aura nec unda:

      Sic tibi cuncta simul, terra uel astra, fauent.

Rex bonitate placens, decus altum et nobile germen,

      In quo tot procerum culmina culmen habent,

25

Auxilium patriae, spes et tutamen in armis,

      Fida tuis uirtus, inclitus atque uigor,

Chilperice potens: si interpres barbarus extet,

      "Adiutor fortis" hoc quoque nomen habes.

Non fuit in uacuum sic te uocitare parentes:

30

      Praesagum hoc totum laudis et omen erat.

Iam tunc indicium praebebant tempora nato,

      Dicta priora tamen dona secuta probant.

In te, dulce caput, patris omnis cura pependit,

      Inter tot fratres sic amor unus eras.

35

Agnoscebat enim te iam meliora mereri:

      Vnde magis coluit, praetulit inde pater;

Praeposuit genitor cum plus dilexit alumnum:

      Iudicium regis frangere nemo potest.

Auspiciis magnis creuisti, maxime princeps,

40

      Hinc in amore manens plebis et inde patris.

Sed meritis tantis subito sors inuida rerum,

      Perturbare parans regna quieta tibi,

Concutiens animos populorum et foedera fratrum,

      Laedere dum uoluit, prosperitate fauet.

45

Denique iam capiti ualido pendente periclo,

      Quando ferire habuit, reppulit hora necem.

Cum retinereris mortis circumdatus armis,

      Eripuit gladio sors operante deo.

Ductus ad extremum remeas de funere uitae,

50

      Vltima quae fuerat fit tibi prima dies.

Noxia dum cuperent hostes tibi bella parare,

      Pro te pugnauit fortis in arma fides.

Prospera iudicium sine te tua causa peregit,

      Et rediit proprio celsa cathedra loco.

55

Res bone, ne doleas, nam te fortuna querellis

      Vnde fatigauit, hinc meliora dedit.

Aspera tot tolerando diu modo laeta sequuntur

      Et per maerores gaudia nata metis.

Multimodas perpesse minas tua regna resumis,

60

      Namque labore graui crescere magna solent.

Aspera non nocuit, sed te sors dura probauit:

      Vnde grauabaris, celsior inde redis.

Altior assiduis crescis, non frangeris armis,

      Et belli artificem te labor ipse facit.

65

Fortior efficeris per multa pericula princeps

      Ac per sudores dona quietis habes.

Nil dolet amissum te rege superstite mundus,

      Cui se seruarunt debita regna gradu.

Consuluit domui, patriae populoque creator,

70

      Quem gentes metuunt, te superesse uirum.

Ne ruat armatus per Gallica rura rebellis,

      Nomine uictoris hic es et ampla tegis:

Quem Geta, Vasco tremunt, Danus, Euthio, Saxo, Britannus,

      Cum patre quos acie te domitasse patet.

75

Terror es extremis Fresonibus atque Suebis,

      Qui neque bella parant, sed tua frena rogant.

Omnibus his datus es timor illo iudice campo,

      Et terrore nouo factus es altus amor.

In te, rector, habet regio circumdata murum

80

      Ac leuat excelsum ferrea porta caput.

Tu patriae radias adamantina turris ab austro

      Et scuto stabili publica uota tegis.

Neu grauet haec aliquis, pia propugnacula tendis

      Ac regionis opes limite forte foues.

85

Quid de iustitiae referam moderamine, princeps?

      Quo male nemo redit, si bene iusta petit,

Cuius in ore probo mensurae libra tenetur

      Rectaque causarum linea currit iter.

Nec mora fit uero, falsus nihil explicat error

90

      Iudiciisque tuis fraus fugit, ordo redit.

Quid? quoscumque etiam regni dicione gubernas,

      Doctior ingenio uincis et ore loquax,

Discernens uarias sub nullo interprete uoces,

      Et generum linguas unica lingua refert.

95

Erigit exiguos tua munificentia cunctos,

      Et quod das famulo credis id esse tuum.

Qualiter hinc itidem tua se praeconia tendunt

      Laudis et hoc cumulo concutit astra fragor.

Cui simul arma fauent et littera constat amore:

100

      Hinc uirtute potens, doctus et inde places.

Inter utrumque sagax, armis et iure probatus

      Belliger hinc radias, legifer inde micas.

De uirtute pater, reparatur auunculus ore,

      Doctrinae studio uincis et omne genus.

105

Regibus aequalis de carmine maior haberis,

      Dogmate uel qualis non fuit ante parens.

Te arma ferunt generi similem, sed littera praefert:

      Sic ueterum regum par simul atque prior.

Admirande mihi nimium rex, cuius opime

110

      Proelia robor agit, carmina lima polit.

Legibus arma regis et leges dirigis armis:

      Artis diuersae sic simul itur iter.

Discere si posset, rector, tua singula quisquis,

      Ornarent plures quae bona solus agis.

115

Sed tamen haec maneant et crescant prospera uobis

      Et liceat solio multiplicante frui

Coniuge cum propria, quae regnum moribus ornat

      Principis et culmen participata regit

Prouida consiliis, sollers, cauta, utilis aulae,

120

      Ingenio pollens, munere larga placens,

Omnibus excellens meritis Fredegundis opima,

      Atque serena suo fulget ab ore dies,

Regia magna nimis curarum pondera portans,

      Te bonitate colens, utilitate iuuans.

125

Qua pariter tecum moderante palatia crescunt,

      Cuius et auxilio floret honore domus.

Quaerens unde uiro duplicentur uota salutis

      Et tibi mercedem de Radegunde facit.

Quae meritis propriis effulget gloria regis

130

      Et regina suo facta corona uiro.

Tempore sub longo haec te fructu prolis honoret,

      Surgat et inde nepos, ut renoueris auus.

Ergo creatori referatur gratia digne,

      Et cole, rex, regem qui tibi praebet opem,

135

Vt seruet cumuletque bonum; nam rector ab alto

      Omnia solus habet qui tibi multa dedit.

Da ueniam, uictor, tua me praeconia uincunt:

      Hoc quoque, quod superor, fit tibi maior honor.

Paruolus opto tamen, sic prospera uota secundent,

140

      Vt ueniant terris haec pia dona polis.

Aera temperie faueant tibi, tempora pace,

      Frugibus arua micent, foedera regna ligent.

Edomites hostes, tuearis amore fideles,

      Sis quoque catholicis religionis apex,

145

Summus honor regis, per quem donantur honores,

      Cui longaeua dies constet et alma fides.

Regibus aurum alii aut gemmarum munera soluant:

      De Fortunato paupere uerba cape.