Venantius Fortunatus carminum libri 6, 1

Altre sezioni


Vere nouo, tellus fuerit dum exuta pruinis,

      Se picturato gramine uestit ager,

Longius extendunt frondosa cacumina montes

      Et renouat uirides arbor opaca comas:

5

Promittens grauidas ramis genitalibus uuas

      Palmite gemmato uitis amoena tumet.

Promittens flores gracili blandita susurro

      Deliciosa fauis mella recondit apes,

Progeniem reparans casto fecunda cubili

10

      Artifices natos gignere flore cupit;

Nexibus apta suis pro posteritatis amore

      Ad fetus properans garrula currit auis.

Semine quisque suo senio iuuenescit in ipso,

      Omnia dum redeunt gaudia mundus habet.

15

Sic modo cuncta fauent, dum prosperitate superna

      Regia Caesareo proficit aula iugo.

Ordine multiplici felicem in saecula regem

      Vndique cinxerunt lumina tanta ducum.

Culmina tot procerum concurrunt culmen ad unum:

20

      Mars habet ecce duces, pax habet ecce decus.

Cunctorum aduentu festiua palatia feruent,

      Coniugio regis gens sua uota uidet.

Vos quorum irrigui fontis meat unda, fauete:

      Iudicio uestro crescere parua solent.

25

Felicem, sol, pande diem radiisque serenis

Sparge comas, thalamos sincero lumine complens:

Sigibercthus ouans, ad gaudia nostra creatus,

Vota facit, qui nunc alieno liber amore

Vincula cara subit, cuius moderante iuuenta

30

Conubium mens casta petit lasciua retundens;

Ad iuga confugit cui nil sua subripit aetas:

Corde pudicus agens, rector tot gentibus unus

Et sibi frena dedit; sed quod natura requirit

Lege maritali amplexu est contentus in uno.

35

Quo non peccat amor, sed casta cubilia seruans

Instaurat de prole lares, ubi luserit heres.

Torsit amoriferas arcu stridente sagittas

Forte Cupido uolans: terris genus omne perurit,

Nec pelagus defendit aquis: mox uilia corda

40

Subdit, uulgus iners: tandem dehinc sensus opimi

Regis anhelantem placidis bibit ossibus ignem,

Molliter incumbens et inhaesit flamma medullis.

Regalis feruebat apex, nec nocte sopora

Cordis erat requies, oculis animoque recurrens

45

Ad uultus quos pinxit Amor mentemque fatigans

Saepe per amplexum falsa sub imagine lusit.

Mox ubi conspexit telo superante Cupido

Virginea mitem torreri lampade regem,

Laetus ait Veneri: "mater, mea bella peregi:

50

Pectore flagranti mihi uincitur alter Achilles,

Sigibercthus amans Brunichildae carpitur igne,

Suae placet apta toro, maturis nubilis annis,

Virginitas in flore tumens, complexa marito

Primitiis placitura suis, nec damna pudoris

55

Sustinet, unde magis pollens regina uocatur.

Hoc quoque uirgo cupit, quamuis uerecundia sexus

Obstet: amata uiri dextra leuiore repellit

Ignoscitque sibi culpas quas intulit ignis.

Sed modo laeta ueni, quoniam te uota requirunt".

60

Mox Venus ambrosio uiolas admiscet amomo,

Demetit ungue rosas gremioque recondit auaro.

Et pariter leuibus fregerunt nubila pinnis.

Vt uenere simul thalamos ornare superbos,

Hinc Venus egregiam praeponere coepit alumnam.

65

Inde Cupido uirum, nubentibus ambo fauentes,

Et litem fecere piam; sic deinde Cupido

Matri pauca refert: "tibi quem promisimus hic est,

Sigibercthus, amor populi, lux nata parentum,

Qui genus a proauis longo tenet ordine reges

70

Et reges geniturus erit, spes gentis opimae,

Quo creuit natale decus: generosa propago

Ac melior de stirpe redit famamque priorum

Posteritas excelsa fouet; hic nomen auorum

Extendit bellante manu, cui de patre uirtus

75

(Quam Nablis ecce probat, Toringia uicta fatetur,

Proficiens unum gemina de gente triumphum)

Per Theudebertum pietas, dominum uenialem:

Reddidit iste duos, pro ambobus sufficit unus.

Cardinis occidui dominans in flore iuuentae

80

Iam grauitate senes tenerosque superuenit annos:

Legem naturae meruit praecedere factis;

Quamuis parua tamen nulli minor imperat aetas.

Qui sensum mature regit generosius hic est

Quisquis in angusto fuerit moderatior *

85

Sic fouet hic populos ipsis intrantibus annis,

Vt pater et rex sit, nullum grauet, erigat omnes.

Nulla dies sine fruge uenit: nisi congrua praestet,

Perdere plura putat, si non concesserit ampla.

Gaudia diffundit radianti lumine uultus,

90

Nubila nulla grauant populum sub rege sereno;

Pectore maturo culpas indulget acerbas:

Vnde alii peccant, ignoscendo iste triumphat:

Doctus enim quoniam prima est in principe uirtus

Esse pium, quia semper habet qui parcere nouit,

95

Corrigit ipse prius quod poscit ut alter emendet:

Qui sibi censura est, reliquos bene lege coercet.

In quo digna manent quidquid de rege requiras,

Solus amat cunctos et amatur ab omnibus unus".

Incipit inde Venus laudes memorare puellae:

100

"O uirgo miranda mihi, placitura iugali,

Clarior aetheria, Brunichildis, lampade fulgens,

Lumina gemmarum superasti lumine uultus,

Altera nata Venus regno dotata decoris,

Nullaque Nereidum de gurgite talis Hibero

105

Oceani sub fonte natat, non ulla Napaea

Pulchrior, ipsa suas subdunt tibi flumina nymphas.

Lactea cui facies incocta rubore coruscat,

Lilia mixta rosis: aurum si intermicet ostro,

Decertata tuis numquam se uultibus aequant.

110

Sapphirus, alba, adamans, crystalla, smaragdus, iaspis

Cedant cuncta: nouam genuit Hispania gemmam;

Digna fuit species, potuit quae flectere regem.

Per hiemes ualidasque niues Alpenque Pyrenen

Perque truces populos uecta est duce rege sereno

115

Externis regina toris. super ardua montis

Planum carpis iter: nil obstat amantibus umquam,

Quos iungi diuina uolunt. quis crederet autem

Hispanam tibimet dominam, Germania, nasci,

Quae duo regna iugo pretiosa conexuit uno

120

Non labor humanus potuit tam mira parare:

Nam res difficilis diuinis utitur armis.

Longa retro series regi hoc uix contulit ulli:

Difficili nisu peraguntur maxima rerum.

Nobilitas excelsa nitet, genus Athanagildi,

125

Longius extremo regnum qui porrigit orbe,

Diues opum quas mundus habet populumque gubernat

Hispanum sub iure suo pietate canenda.

Cur tamen egregii genitoris regna renarrem,

Quando tuis meritis uideo creuisse parentes?

130

Quantum uirgo micans turbas superare uideris

Femineas, tantum tu, Sigibercthe, maritos.

Ite diu iuncti membris et corde iugati,

Ambo pares genio, meritis et moribus ambo.

Sexum quisque suum pretiosis actibus ornans.

135

Cuius amplexu sint colla conexa sub uno,

Et totos placidis peragatis lusibus aunos.

Hoc uelit alterutrum quidquid dilexerit alter:

Aequa salus ambobus eat duo pectora seruans.

Vnus amor uiuo solidamine iunctus alescat:

140

Auspiciis uestris cunctorum gaudia surgant,

Pacem mundus amet, uictrix concordia regnet.

Sic iterum natis celebretis uota parentes

Et de natorum teneatis prole nepotes.