In uenerabilibus famulis operator opime,
Condecet ut semper laus tua, Christe, sonet:
Inspirans animum, uotum effectumque ministrans,
Et sine quo nullum praeualet esse bonum,
5
Lumine perspicuo fecundans pectora uatum,
Vt populis generent uiscera sancta fidem,
Supra candelabrum positi, quorum ore corusco
Dogmatis igne micans luceat alma domus,
Et uelut est oculus capitis qui dirigit artus,
10
Sic pia pastoris cura gubernet oues;
Pectora pontificum ditans uirtute superna,
Tu deus omnipotens, summe, perennis apex.
Spiritus alme, sacri labiis infusus Auiti
Per famulum loqueris, crescat ut ordo gregis.
15
Qui non contentus numero quem accepit ab illo
Vilicus hic domini dupla talenta refert.
Plebs Aruerna etenim, bifido discissa tumultu,
Vrbe manens una non erat una fide.
Christicolis Iudaeus odor resilibat amarus
20
Obstabatque piis impia turba sacris.
Extollens ceruix domini iuga ferre recusans,
Sic tumidis animis turget inane cutis.
Quos in amore dei monitabat saepe sacerdos,
Vt de conuersis iret ad astra seges.
25
Sed caligosi recubans uelaminis umbra
Pectora taetra premens cernere clara uetat.
Venerat ergo dies, dominus qua est redditus astris
Ac homo sidereum pendulus iit iter:
Plebs armante fide Iudaica templa reuellit
30
Et campus patuit quo synagoga fuit.
Tempore quo Christi repedauit ad alta potestas,
Ille quod ascendit, res inimica ruit.
Hic tamen antistes Moysei lege rebelles
Alloquitur blande, quos dabat ira truces:
35
"Quid facis, o Iudaea cohors nec docta uetustas?
Vt uitam renoues, credere disce senes.
Lactea canities sapiat maiora iuuentae;
Sensum pone grauem quo puerile fuit.
Non pudeat meliora sequi uel tarda ueternos:
40
Corpore deficiens crescat honore senes.
Est deus, alta fides, unus trinus et trinus unus:
Personis propriis stat tribus unus apex.
Nam pater et genitus, quoque sanctus spiritus idem:
Sic tribus est unum ius opus ordo thronus.
45
Legifer hoc reboat, patriarcha hoc credit Abraham:
Hinc pater est nobis, est quia nostra fides.
Tres uidet aequales, unum ueneratus adorat;
Vnum uoce rogat, tres quoque pelue lauat.
Sic patruo similis Loth suscipit hospes euntes;
50
Quos cibat in Sodomis, hi rapuere Segor,
Cum a domino dominus pluit igni triste Gomorrae:
Filius et pater est, a domino dominus.
Qui tuus, ipse meus stat conditor atque creator:
Huius plasma sumus, qui est trinitate deus.
55
Vnius estis oues, heu, cur non uniter itis?
Sit rogo grex unus, pastor ut unus adest.
Rennuis! an recolis quod canna Dauitica pangit
Quodque prophetali uirgine fetus agit?
In cruce transfixus palmis pedibusque pependit,
60
Sed corrupta caro non fuit ex tumulo;
Post triduum remeans sanat nos uulnere longo:
Quod rediit caelis, testis et ista dies.
Crede meis aut crede tuis, conuicta senectus;
Si fugis ac trepidas, nec legis ista legens.
65
Protrahimus uerbum breuitatis tempore longum:
Aut admitte preces aut, rogo, cede loco.
Vis hic nulla premit, quo uis te collige liber:
Aut meus esto sequax aut tuus ito fugax.
Redde, colone, locum, tua duc contagia tecum:
70
Aut ea sit sedes, si tenet una fides.
Haec pia uerba uiris miti dedit ore sacerdos,
Vt sibi quo libeat semita cordis eat.
Ast Iudaea manus, stimulante furore rebellis,
Colligitur, rapitur, conditur inde domo.
75
Christicolae ut cernunt tunc agmina Manzara iungi.
Protinus insiliunt qua latet ille dolus.
Si fremerent, gladiis sentirent iusta cadentes:
Viuere quo possint aut daret arma fides.
Legati occurrunt uati mandata ferentes:
80
"Nos Iudaea manus iam tua caula sumus.
Ne pereant, acquire deo qui uiuere possunt;
Si mora fit, morimur et tua lucra cadunt.
Tende celer gressum: properes nisi praepete cursu,
Funera natorum sunt tibi flenda, pater".
85
Fletibus his uictus rapitur miserando sacerdos,
Vt ferat afflictis rite salutis opem.
Perueniunt quo clausa loco fera turba latebat,
Quae occurrens lacrimis ingerit ore preces:
"Mens est tarda boni Iudaica iura tenenti,
90
Lucem sero uidet praetereunte die.
Sic oculis cordis uelum est ab origine tensum,
Caecus ut ignoret quo uia recta uocet.
Sed tandem sequimur, pastor, quo saepe monebas,
Qui sale tam dulci currere cogis oues.
95
Credentes iam crede tuos nec fallere falsis;
Nos lauacrum petimus, sit tibi praesto lacus.
Sensimus effectu quod agebas lite precando,
Quod per te hominem nos deus ipse monet".
Hinc trahit ad lucem quos texerat umbra negantes
100
Militiaeque nouae rex aperibat iter.
Agmina conueniunt quondam diuersa sub unum,
Partibus et geminis fit deus unus amor.
Hinc oleare ouium perfunditur unguine uellus
Aspersuque sacro fit gregis alter odor.
105
Ecce dies aderat qua spiritus almus ab alto
Missus apostolicis fluxit in ora uiris.
Res sacra ruricolas, urbanos excitat omnes
Certatimque aditus ad pia festa terunt.
Abluitur Iudaeus odor baptismate diuo
110
Et noua progenies reddita surgit aquis.
Vincens ambrosios suaui spiramine rores
Vertice perfuso chrismatis efflat odor.
Ingenti numero celebratur pascha nouellum
Ac de stirpe lupi progenerantur oues.
115
Excepit populus populum, plebs altera plebem:
Germine qui non est, fit sibi fonte parens.
Vndique rapta manu lux cerea prouocat astra,
Credas ut stellas ire trahendo comas.
Lacteus hinc uestis color est, hinc lampade fulgor
120
Ducitur et uario lumine picta dies,
Nec festiua minus quam tunc fuit illa coruscans,
Diuersis linguis quae dedit una loqui.
Quis, rogo, pontificis fuit illic sensus Auiti?
Quam ualidus feruor, cum daret ista deo?
125
Inter candelabros radiabat et ipse sacerdos,
Diffuso interius spiritus igne micans.
Tum sibi qualis erat, tam uera holocausta ferendo,
Cum libeat uiuo hostia uiua deo?
Si patriarcha placet, quoniam natum obtulit unum,
130
Qui tantos offert quam placiturus erit?
Moyses non ualuit fidei quos subdere nostrae
Qui Christo acquirit, quod sibi munus erit?
Fudit aromaticum domini libamen ad aram
Incensumque nouum misit ad astra deo.
135
Obtinuit uotum, quia iunxit ouile sub uno,
Et grege de niueo gaudia pastor habet.
Haec inculta tibi reputa, pater alme Gregori,
Qui Fortunato non ualitura iubes;
Adde quod exiguum me portitor impulit instans
140
Et datur in spatiis uix geminata dies.
Nouimus, affectu potius quo diligis illum
Hinc quem corde uides semper et ore tenes.
Hoc tibi nec satis est, huius quod es ipse relator:
Compellis reliquos plaudere uoce sibi.
145
Non fuit in uacuum, quod te prouexit alumnum:
Sic cui mente fidem, reddis amore uicem.
Annuat omnipotens, longo memoraliter aeuo
Vt tu laus illi, laus sit et ille tibi.
Me quoque uos humilem pariter memoretis utrique
150
Et pro spe ueniae uoce feratis opem.