Pellitur interea cunctis uastator ab oris

Maurus et aduerso trepidus calcatur ab hoste.

Deserit obsessas fugiens conterritus urbes

Turbatusque metu montes concurrit ad altos

5

Diraque muniuit posuitque mapalia siluis.

Implentur uallesque cauae collesque supini

Gentibus innumeris camposque et flumina late

Curua tegunt. latuit densis contermina tellus

Agminibus montesque et celsis frondea siluis

10

Tecta latent pendente casa. fugit inde ferarum

Omne genus, saeui reuerens uenabula Mauri,

Nec potuit miserum tantas euadere pestes,

Sed iacet affixis resupino in pectore telis.

Non mitis uolucer ramis permissus in altis

15

Frondibus aut mediis dulces suspendere nidos.

Arboribus religant congesto culmine cannas

Omnibus, et nullo est uacuum iam in monte cacumen:

Qualiter infusae tellus contecta pruinae

Nube latet campique et montes arbor et omnis

20

Albet et ipse suis artatur motibus aer;

Eripitur crebris facies certissima rerum

Imbribus, et nullis noscuntur sidera signis.

Quis mihi tot populos gentesque et proelia uates

Ordinet arte noua? tu, Iustiniane, fauendo

25

Cuncta doce: admisce blanda dulcedine Musam.

Temperet insuetis nutant quae carmina uerbis,

Tam fera barbaricae latrantia nomina linguae.

Primus init bellum, fraterna morte coactus,

Maurorum princeps, Romanis subditus olim

30

Principibus, gratus ducibus fidusque magistris,

Antalas: duramque mouens in proelia dextram

Erexit furiale fremens, qua turbidus omnes

Impulit aeratas bellorum ad praemia gentes.

Finibus in Libycis suscepta pace fidelis

35

Ille fuit plenosque decem perfecerat annos.

Heu, ducis ignari quale indiscretio bellum

Mouit et extinctas fecit recalescere flammas!

Tunc furor incerti posuit plantaria Martis:

Perfidiae crimen uel tantae semina †mortis

40

Ira dedit. gentes Libyae commouit amaras

Acrior et totum turbauit caedibus orbem.

Nunc consanguineis sequitur densissima turmis

Frexes et tumida laudat ceruice regentem,

Fortis gens et dura uiris bellique tumultu

45

Effera, seu pedes it campis praesumpta per hostes,

Siue frementis equi pulsat calcaribus armos.

Inde leues equitum turmae comitante Sidifan

Arma ferunt. saeuus medium uolat ille per agmen

Fisus equo, armatasque mouet pulsatque phalangas

50

Acer, et indomitus latos discurrit in agros.

Hinc Sinusdisae uolitant per bella cohortes,

Siluacaeque truces et saeuis Naffur in armis,

Silcadenitque ferus, celsis qui in deuia siluis

Bella dolis metuenda parat, conterritat hostes

55

Fraude loci caecisque furens praefertur in ausis.

Qui Gurubi montana colunt uallesque malignas,

Mercurios colles et densis Ifera siluis;

Quis grauis Autiliten, patris non mollior ausis,

Praefectus bellique comes nullique fidelis

60

Ibat et ingentes scelerum laxabat habenas,

Succendens praedansque ferox mactansque trahensque;

Siluaizan Macaresque uagi, qui montibus altis

Horrida praeruptis densisque mapalia siluis

Obiectae condunt securi rupis ad umbram;

65

Et quis flumineis fontes interserit undis,

Silzactae Caunesque leues, qua montis ab alto

Dirigit incuruis amnem per gramina ripis,

Vadara, quem planos currentem fundit in agros;

Quas Agalumnus alit, uenere ad proelia gentes,

70

Nubibus in mediis celsum qui ferre cacumen

Cernitur, et lati sustentans sidera caeli

Macubius; grauidis quasque *** miserrima culmis

Dumosae nutrit perstringens hordea terrae;

Sascar et accitus longis conuenit ab oris,

75

Astrices †anacutasur celianus† Imaclas.

Zersilis artatis aluit quos horrida campis

Immittit, polluta uiros mox Gallica tristes;

Nec cessant populos infausti mittere campi

Quos Talanteis nutrix suscepit ab aruis

80

Tillibaris iunctasque mari quis tendit harenas

Marta mali genetrix. tristes quos cernere campos

Vitasset Romana manus, si fata dedissent,

Inuida saepe bonis, letalia rumpere fila:

Sic tibi, summe pater, placuit, sic iussa ferebant.

85

Nuntius extremas Libyae transuectus in oras

Conuocat indomitas externa ad proelia gentes.

Conuenit innumeris numquam superatus Ilaguas

Milibus et totum uolitans conterritat orbem.

Cornipedum saeuus laxatis Austur habenis

90

Viribus hunc sequitur fidens, et fortis in armis

Et numero superante modum. nam belliger Austur,

Sollicitus dubias campis committere pugnas,

Collocat astrictis muros fossasque camelis

Atque pecus uarium densa uallante corona

95

Ponit, ut obicibus pugnantes implicet hostes

Ambiguosque premat. currens tunc saeuus Ilaguas

Mactat in angustis prosternens agmina muris

Et campos securus adit, sequiturque premitque

Caede noua miserumque furit uastator in agmen.

100

Est aries illis infandi machina belli,

Comptaque dispositis ponunt tentoria signis,

Horrida gens et dura uiris audaxque triumphis

Innumeris, nullo bellis quae tempore cessat,

Impia, crudelis: nullas timet ille ruinas,

105

Sed licuit timuisse †tantum se iure litebit:

Paeniteat saeuisse diu. nam fortis Ilaguas

Quondam per latos prostratus uulnere campos

†iuncta seua dedit, praedis bellisque pepercit.

Ierna ferox his ductor erat Gurzilque sacerdos.

110

Huic referunt gentes pater est quod corniger Ammon,

Bucula torua parens: tanta est insania caecis

Mentibus! ah, miseras fallunt sic numina gentes!

Ifurac infestis uenit consultus in armis:

Hic pedes insignis clipeo telisque resultat

115

Et mucrone potens, saeuum dum tendit in hostem.

Muctuniana manus calidis descendit ab oris,

Quae Tripolis deserta colit; Gadabisque maligna

Mittit ab arce uiros, et saeuis moenibus horrens

Digdiga uicinis acies dedit improba ripis.

120

Tunc, Velanideis uerrunt qui stagna phaselis,

Conueniunt populi, qui currunt arte per aequor,

Inflexos tremulis iactantes piscibus hamos.

Barcaei solito †curam† saeuire furore

Deseruere suas et nostras quaerere terras

125

Incipiunt. his arma furor bellumque ministrat

Et genus acre uiris, clipeos gladiosque minaces,

Non solito uinctos lateri, sed circulus ambit

Praestringens modico complexus bracchia gyro,

Vaginasque aptant nudis pendere lacertis.

130

Nec tunicae manicis ornant sua bracchia Mauri,

Insita non ullis stringuntur cingula bullis,

Discinctique feras agitant in proelia turmas,

Binaque praeualido portant hastilia ferro.

Horrida substrictis dependens stragula membris

135

Ex umeris demissa iacet; tunc lintea taetrum

Palla caput stringit, nodo suffulta tenaci,

Crudaque sub nigra calcatur Maurica planta.

Marmaridas gentes tot pertulit Africa bellis.

Quis miseram superesse putet? non sufficit istud,

140

O superi! iam audax alternis surgit ab oris

Aduersa de parte fremens dux ille ruinas,

Quas illi Romana manus per uulnera Martis

Ante dedit: tantam inde ferus nunc colligit iram.

Innumerae gentes illum comitantur euntem,

145

Quae Gemini Petram, quae Zerquilis horrida rura,

Quaeque nefanda colunt tristis montana Nauusi

Desertosque locos, nutrit quos horrida tellus

Arzugis infandae (ueteres sic nomine dicunt).

Aurasitana manus celsis descendit ab oris.

150

Non pedes illa potest acies in bella uenire,

Praeualide sed pugnat eques. tunc lancea duplex

Iuniperum ferro ualidam suffigit acuto,

Caetraque saepe leuis duro iacet horrida dorso

Aut lateri suspensa cadit, substrictus at ipse

155

Mucro fulmineus laeuo dependet ab armo.

Quique Vadis tepidae messes bis tondet in anno

Maurus arans, bino perstringit et hordea culmo,

Heu, furit in sicca Phoebi candentis harena.

Quantus amor praedae! toleratur feruidus ardor

160

Sufferturque fames terrarum aestusque sitisque

Martis amore feri turpisque cupidine lucri.

Iam fortis properans densos exercitus hostes

Montibus in summis et collibus esse uidebat,

Fumantesque locos flammis siluasque latentes

165

Agmine condenso nullum monstrare cacumen.

Omnia tecta latent. uox undique saeua per auras

Indiscreta sonat. lucos siluasque sonoras

Tempestate putes nimia ueniente moueri,

Litore collisas frangentes aequoris undas.

170

Hinc iuuenum clamor, fremitusque ardescit equorum

Inde furens. tremulis ululatibus aethera matres

Concutiunt. feruet trepido tunc terra tumultu.

Pastorum ecce uenit fugiens e uallibus agmen

Hostis ab aduentu. pecudum per prata balatus

175

Consonat et densa puluis succrescit harena.

Iam sonipes campis laxis currebat habenis,

Primus et armentis praedam rapiebat abactis.

Obuius ecce uenit saeuis de faucibus hostis

Rarus, et in nulla comptus procedere turma

180

Cernitur, aduersos nec poscere feruidus hostes,

Sed tantum clamore furit. tum stragula crebris

Motibus e siluis acies agitata requirit

Auxilioque uocat Maurorum more cateruas.

Conuolat ergo celer prima ad certamina Frexes

185

Marte leui, tantumque fugax armenta tuetur:

Constans nam nullis acies componitur armis.

Nunc tamen inceptum fuso est cum sanguine bellum.

Geisirith ille potens nam dux praecesserat agmen

Ductoris iussu, sapiens et Amantius una,

190

Hostiles temptare locos, perquirere ualles

Et solito planare uias. nunc aggere celso

Romanae sistunt acies, gentesque nefandas

Expectant oculis; magno quae ferre magistro

Mente †gerunt† dubia. nequeunt tolerare tumultus

195

Nec densos lustrare locos. quis cernere posset

Milia tanta uirum? sic si lucusta sub astris

Austro flante cadit Libycos diffusa per agros

Vere sub extremo, uel cum Notus aethere ab alto

In mare praecipitem magnoque a turbine raptam

200

Ire iubet: dubiis horrescunt corda pauore

Agricolis, segetes ne conterat horrida pestis,

Neu uastet fructus teneros hortosque uirentes,

Mollibus aut ramis florentem laedat oliuam.

Iamque pedem retrahens ibat Romana iuuentus,

205

Ductori responsa ferens. hanc proximus hostis

Circumdat leuitate sua. iam dura subibant

Agmina. conueniunt densi de montibus hostes,

Faucibus e cunctis campos funduntur in omnes

Austur et, indomitis ardens quae fertur in annis,

210

Mutuniana manus. succedit fortis Ilaguas.

Iamque sub hostiles acies transmissa cateruas

Innumero currebat equo, turbatque premitque,

Et magis atque magis densum stipatur in agmen

Exsuperatque uiros. ipsis artatur ab hastis

215

Campus et ingenti quassatur terra tumultu.

Sic, ubi compellunt currentia nubila uenti

Murmure cum ualido, tum crebris ignibus ardet

Nimbus et aduersa ueniens in fronte procella

Influit exactis uasto cum pondere guttis

220

Grandinis infandae: pluuiis uentisque subactus,

Tristia summittens iam frigidus ora uiator

Dentibus infremuit, uictus sic terga reflexit

Et loca tuta petens siluis tectisque cucurrit.

Non aliter Romanus eques iam uictus abibat

225

Hoste premente graui. surgens licet inclita uirtus

Fortia facta petat, nimius tamen imprimit hostis

Conueniens. nec tela uiri nec spicula possunt

Spargere lenta manu. solus uix sufficit ensis

Pellere Marte uiros, clipeis uix sistere contra

230

Vulnera sufficiunt. tristis tunc aethera clamor

Pulsat; susceptis regemunt obstantia telis

Scuta uirum. infandis agitatur uita periclis.

Tunc Romana acies paulatim excedere pugna

Nititur aduersosque reluctat prendere colles.

235

Interea uelox placidas concusserat aures

Nuntius, ingenti conturbans castra tumultu,

Descendisse feros siluis et montibus hostes

Innumeros, campos acies implesse nefandas,

Obsessosque locos populis armisque coruscis,

240

Iam potuisse duces tantae succumbere pugnae.

Ilicet omnis eques campo decurrit aperto:

Nam cunctos ciuilis amor pulsabat et ardor

Ductorisque metus. compellit terga suorum

Voce uerendus agens: interdum pulsat et hasta

245

Quos cessare uidet. populos excedere castris

Imperat auxilioque suis succurrere dictat.

Vtque leues alas campis produxit apertis

Praecessitque duces, illos per castra morantes

Increpat et rauci sonitu conterritat aeris.

250

Bucina saepe ciens tremulo gemit horrida cantu.

Subsequitur crebris acies collecta maniplis.

Vngula sidereos contristat puluere campos,

Et solis pallescit honor radiosque micantes

Colligit, oppositaque polus turbatur harena.

255

Praecipites ueluti surgunt de montibus Euri

Aeoliis feruentque graues, uerruntque procellae

Litus harenosum, tunc tristibus aera turbant

Flatibus, aduersis scindentes nubila flabris:

Sic campos acies densis Romana cateruis

260

Turbat, et absentes puluis iam comprimit hostes.

Cautus ab aduersa uenientes rupe Melangus

Vidit, et ingenti turbans clamore cohortes

Barbara signa dedit. paulatim linquere campos

Incipiunt et tuta acies per castra recondunt.

265

At ueniens fortis, uallatus et agmine, ductor

Montibus in summis astantes conspicit hostes,

Incolumesque suos gaudens suscepit ouantes.

Hinc, fera quae saeuis et tristia bella periclis

Gesserat illa manus, referunt faucesque malignas.

270

Praecipit ipse uiris fossas et castra locare

Haud procul aduerso, nimium sed proximus, hoste.

Perficiunt praecepta citi planumque per aequor

Candida mox niueis figunt tentoria uelis.

Hic Romana manus positis fortissima castris

275

Per uarium discurrit opus. pars arma reponit

Alta locis, pensat pharetras arcusque retendit,

Arduaque excelsis sustentant uela columnis.

Ordine configunt pratis in mollibus hastas

Atque hastis solite per campos scuta reclinant,

280

Loricasque graues et conos pellibus aptant

Suppositis, glandes et cetera tela reponunt.

Alipedes meritos pars altera colligit ardens,

Pabula certa ferens. epulis uolat ille parandis

Doctus, aena locans flammis alimenta ministrat.

285

Hic gelidos fontes puteo rapit, atque per herbas

Incuruos parat ille toros, et fercula ponit

Cuncta locis aptans dapibus mundansque fluentis.

Maximus interea curas sub pectore ductor

Voluebat diuersa mouens, gentesque locosque

290

Captiuosque simul bellum quos gentibus Afros

Miscuit et miseros praeda raptante subegit.

Aestuat et curis iterumque iterumque uolutat,

Quid faciat dubius. iam nunc committere pugnas

Virtus summa parat. pietas modo parcere dictat,

295

† quippe ne captiuos ullo discrimine quasset,

Pro quibus arma mouet. sensus uigilanter oberrat

Inter utrumque uolans: animus decernit et obstat.

Pectore pugna furit: pietas occurrit et ira.

Ac uelut agricola immixtis cum sentibus arua

300

Ferre uidens fruges, maerenti pectore curat

Impiger infaustos agris conuellere sentes,

Sed (mouet ipsa Ceres) pauitat damnumque repensat,

Ne male dimissi perdant aut hordea uepres,

Aut bene non pereant tristes cum frugibus herbae:

305

Sic pater alternas pensabat pectore curas

Omnia lance probans, animus quo pondere uergat

Quidue gerat. nec stare libet nec dulce sedenti

Colloquium: tacita geminat suspiria lingua.

Dum curis agitur, pendens dum pectus anhelat,

310

Surgit et in mediis mauult confligere castris,

Itque reditque uias, animum corpusque fatigans.

Hunc paribus curis flagrans comitatur euntem,

Magnanimus ductoris honor nimiumque benignus

Consiliique decus, lateri Ricinarius haerens.

315

Hunc habet in saeuis fidum sociumque periclis,

Et uirtute uirum et discreta mente leuamen.

Illum etiam summis uicto Mauorte triumphis

Tot nimios gaudet secum tolerasse labores

Martis et ad summam pariter uenisse coronam.

320

Et tunc ergo comes curis non impar anhelis

Ibat et alterno placidus sermone leuabat.

"Nutat in angustis omni de parte periclis

Sensus", ductor ait, "curis et pectus anhelat,

Dum mouet, in dubiis quae sit fortuna salutis.

325

Maxima damna ferens rerum uictoria non est:

Aut ea si pereant, pro quis ad proelia ueni,

Quid lucrum uictoris erit? me namque fatigant

Omnia mixta malis. hinc damnum triste minantur,

Hinc laudem differre uolunt, partosque triumphos

330

De nostris manibus iussa pietate retollunt.

Captiui pereunt mixti cum gentibus Afri,

Si pugnare placet. quae nostri gloria facti,

Si miseros †damus†? nullus iam uincitur hostis.

Consule, quid moueam duri in discrimine belli,

335

Atque gerenda refer." placide haec Ricinarius heros

Edidit et modice plana cum uoce locutus:

"Omnia dispensans iusto moderamine uirtus

Haec summa est, haec sola placet, haec uincere gentes

Ac pacare potest. praestat quod, maxime ductor,

340

Virtutem indomitam sancta pietate reuincis.

Quidquid deinde geras, nostrae est uictoria partis:

Sic ordo, sic cuncta docent. modo mittere duro

Legatos opus est promissa pace tyranno.

Captiuos reuocent. nostris discedat ab oris

345

Ille furens Austur saeuae seu gentis Ilaguas.

Principis ipse iugum solite sufferre coactus

Subiecta ceruice uehat. si cesserit ille,

Omnia salua fient. ignosces gentibus insons,

Et placide dabitur nostris uictoria rebus.

350

At si fors tumidus steterit ceruice rebellis,

Tunc armis superandus erit. nec paenitet umquam

Pro miseris: si Marte cadant, peccata Iohannes

Nulla feret. pietas animis illaesa manebit

Certa tuis." placuere duci consulta fidelis

355

Iusta uiri, curisque pater resolutus ab illis

Nunc uacat: alterna franguntur pectora cura.

Consilium maturus agit, mandata superbo

Tunc iubet armigerum celerem perferre tyranno,

Talibus atque docet: "perfer mea dicta rebelli.

360

His monitis nostris aures contunde superbas.

Dum gentes peccant, pictas Romana remittit,

Cunctaque deletis donat delicta libellis.

Perdere non properat quamcumque in proelia gentem,

Paeniteant si bella tamen, si foedera rerum

365

Subiecti ueniamque sibi pacemque requirant.

Sed princeps clementer agens sic omnia mauult

Esse sua, ut cunctos saluetque habeatque regatque,

Subiectos releuans, frangens uirtute superbos.

Non tua sollicitus teneat modo pectora terror

370

Peccatis obstricta tuis. namque omnia prosunt,

Si redeas, ueniamque tibi pacemque uolentes

Vltro damus. discent quae sit Romana potestas

Tot populi et quae sit pietas uirtusque regendi.

Quae miserum fortuna tenet? nosterne fidelis

375

Semper eras, nostris solitus gaudere triumphis,

Tunc bene subiectus? quae te mala fata superbum

Ad fera bella trahunt? tandem iam desere facta

Turbidus in miseris quae exerces tristia terris.

Quid iuuat, infelix, Romana lacessere signa?

380

Quidue paras miseros tanta iactare ruina?

Vincere nempe putas quascumque in saecula gentes

Romanas potuisse manus. nos Parthica regna,

Nos Lazos, Vlmos, Francosque Getasque domamus;

Quaeque sub aethereo latum sparguntur in orbem

385

Axe ferae gentes, nostris famulantur in aulis,

Principe subque pio laeti iam Marte relicto

Iussa ferunt suauique iugo sua colla reflectunt.

Suscipe dicta citus, saluans gentesque tuosque.

Non uelut imbelles nostrae mandata salutis

390

Mittimus, aut fugimus pugnas pacemque rogamus.

Captiuis uobisque timet uestraeque saluti

Prospiciens miseris pietas, quae continet orbem.

Haec, mihi magna, iubet perituris parcere castris:

Propter captiuos ueniam donare licebit.

395

Quodsi, dure, meis audes contraria dictis,

Crastina bella para: cingens munimine fossas

Funde pecus solitum, rapiendos construe muros,

Balantum compone greges fetasque capellas

Et toruis medios clamantes uultibus hircos.

400

Non ariete cauas adducto spargere turres

Est opus. abducto potius nudabimus hostes,

Inter ouesque tuas aries praedabitur omnis,

Et bene direptos ponemus prandia muros.

Sculptilis ille, tuis cuius munimine castris

405

Prospera danda canunt, disperso robore Gurzil

Scinditur ardentesque palam mittetur ad ignes.

Gentibus effusis campo quaeretur in illo

Montibus et cunctis. quodquod Maurusia gessit

Impietas scelus, hoc tum iusto Marte piabit

410

Nostra manus, calidos prosternens aequore truncos

Verticibus raptis. disces quod proelia possunt

Nostra magis, miseros ensis dum uindicat Afros

Et peritura cadunt dispersis agmina fossis."

Vix ea fatus erat: missus montana terebat.

415

Castra aduersa tenens media in tentoria transit

Indubius sedemque feri petit inde tyranni.

Vmida nox caelo fulgentia sidera reddit

Palantesque polo stellas. nam Cynthia cornu

Iam uacuo, obscurae nec praebens lumina terrae

420

Aequore mersa fuit: mensis tenuauerat ignes.

Sed non castra ducum noctis sensere tenebras:

Lumina densa focis per campos clara relucent,

Perque altos montes splendet contermina tellus

Ignibus et densae radiant in nubila siluae.

425

Quis caelum a terris illa discernere posset

Nocte, ferens quae stella nitens, quae flamma fuisset?

Omnia lumen erat. flammis hinc terra coruscat,

Inde polus stellis. quotiens scintilla cucurrit

Igne uolans, sidus labens in nocte putatast.

430

Quisquis ab aduersis uidit tentoria campis

Inscius, intremuit crescentia sidera credens

Insolite esse polis. errauit nauita campis

Aequoreis nullisque modis cognoscere signa

Tunc ualuit cursusque reflexa puppe negauit.

435

Peruigil insomnem miles Maurusque trahebat

Armatus noctem. discurrens undique fossas

Circuit, attonita sonitus explorat et aure

Cuncta cauens, ne quis fraudes temptaret in usu.

Noctis et in dubiis inferret proelia castris.

440

Discurrunt uicibusque suis tentoria seruant

Et uicibus placidum ferrati pectore somnum

Carpunt inque sinus flectentes colla reponunt.

Hi clipeos, pharetras alii ceruicibus aptant

Suppositas, hastasque tenent arcusque. sedentes

445

Ensibus innixi uultus in pectore curuant.

Somnus et auerso uix tangit lumina cornu

Effugiens: iterumque caput iam iamque remittunt

Nec releuare ualent, oculos clauduntque mouentque,

Sollicitoque cadens quassatur pectore uertex.

450

Dum uigilant uariantque uices cursuque laborant,

Cetera iam somnos castris secura iuuentus

Pectore carpebat placido. tantum improba Martis

Facta urgent mentes: animos insomnia turbant

Sollicitos uariasque ostendunt nocte figuras.

455

Miles ut in tenero laxauit membra sopore,

Rore nouo primus madidis mox irruit alis

Somnus et effuso flauerunt pectora cornu,

Castra aliena rapit celsis de montibus absens.

Corpore dormit iners, animo tamen ille laborat

460

Bella gerens, uincitque trahens aut uulnerat hostem,

Aut uitat clipeo uenientia uulnera cautus

Opposito. nunc diuiditur sensuque manuque,

Nunc utrumque mouet. siluis bellare uidetur

Ipse sibi, nam membra uacant languentia somno.

465

Lumina saepe uident saeuum concurrere Martem,

Lumina clausa uident certamen. it horridus ira,

Vultque mouere manus: languescunt fessa sopore

Membra uiri. quotiens excusso dextera ferro,

Dum putat aduersum, socium ferit improba pectus!

470

Et risere uiri, referentes proelia, somnum.

Nec non in mediis acies Maurusia siluis

Praescia iam saeuis agitatur in inuia fatis.

Castra rapi uidet et somnos iam proflat amaros:

Languet direptosque potest nec flere camelos

475

Nec uindex surgit, totis sed currere campis

Agmina fusa uidet frustraque attollere dextram,

Ast alios sterni uariis per deuia fatis.

Currere quisque uolet, languescunt membra timore

Et somni grauitate ruunt. perterritat hostis

480

Cuncta ferus, saeuum geminans in uiscera ferrum.

Dum uitare parat uiolenti uulneris ictus,

Coniugis excusso concussit uertice pectus.

Eripitur tunc illa magis. nam praedo superbus

Crinibus abstractam siluis rapiebat ab ipsis.

485

Sic sibi quisque uidens quassantes pectora somnos

Horrebant. diram referentes nocte quietem

Terrentur uisis, gaudent sed falsa fuisse,

Donauit miseris modicum sua gaudia tempus.