1.

Rupis Achaemeniae scopulis, ubi uersa sequentum

      Pectoribus figit spicula pugna fugax,

Tigris et Euphrates uno se fonte resoluunt

      Et mox abiunctis dissociantur aquis.

5

Si coeant cursumque iterum reuocentur in unum,

      Confluat alterni quod trahit unda uadi,

Conuenient puppes et uulsi flumine trunci

      Mixtaque fortuitos implicet unda modos;

Quos tamen ipsa uagos terrae decliuia casus

10

      Gurgitis et lapsi defluus ordo regit.

Sic quae permissis fluitare uidetur habenis,

      Fors patitur frenos ipsaque lege meat.

2.

Πάντ' ἐφορᾶν καὶ πάντ' ἐπακούειν

Puro clarum lumine Phoebum

Melliflui canit oris Homerus;

Qui tamen intima uiscera terrae

5

Non ualet aut pelagi radiorum

Infirma perrumpere luce.

Haud sic magni conditor orbis:

Huic ex alto cuncta tuenti

Nulla terrae mole resistunt,

10

Non nox atris nubibus obstat;

Quae sint, quae fuerint ueniantque,

Vno mentis cernit in ictu;

Quem quia respicit omnia solus

Verum possis dicere solem.

3.

Quaenam discors foedera rerum

Causa resoluit? Quis tanta deus

Veris statuit bella duobus

Vt quae carptim singula constent

5

Eadem nolint mixta iugari?

An nulla est discordia ueris

Semperque sibi certa cohaerent,

Sed mens caecis obruta membris

Nequit oppressi luminis igne

10

Rerum tenues noscere nexus?

Sed cur tanto flagrat amore

Veri tectas reperire notas?

Scitne quod appetit anxia nosse?

Sed quis nota scire laborat?

15

At si nescit, quid caeca petit?

Quis enim quicquam nescius optet?

Aut quis ualeat nescita sequi

Quoue inueniat? Quis reppertam

Queat ignarus noscere formam?

20

An cum mentem cerneret altam

Pariter summam et singula norat,

Nunc membrorum condita nube

Non in totum est oblita sui

Summamque tenet singula perdens?

25

Igitur quisquis uera requirit

Neutro est habitu, nam neque nouit

Nec penitus tamen omnia nescit,

Sed quam retinens meminit summam

Consulit alte uisa retractans,

30

Vt seruatis queat oblitas

Addere partes.

4.

Quondam Porticus attulit

Obscuros nimium senes,

Qui sensus et imagines

E corporibus extimis

5

Credant mentibus imprimi,

Vt quondam celeri stilo

Mos est aequore paginae

Quae nullas habeat notas

Pressas figere litteras.

10

Sed mens si propriis uigens

Nihil motibus explicat,

Sed tantum patiens iacet

Notis subdita corporum

Cassasque in speculi uicem

15

Rerum reddit imagines,

Vnde haec sic animis uiget

Cernens omnia notio?

Quae uis singula perspicit

Aut quae cognita diuidit?

20

Quae diuisa recolligit

Alternumque legens iter

Nunc summis caput inserit,

Nunc decedit in infima,

Tum sese referens sibi

25

Veris falsa redarguit?

Haec est efficiens magis

Longe causa potentior

Quam quae materiae modo

Impressas patitur notas.

30

Praecedit tamen excitans

Ac uires animi mouens

Viuo in corpore passio

Cum uel lux oculos ferit

Vel uox auribus instrepit.

35

Tum mentis uigor excitus

Quas intus species tenet

Ad motus similes uocans

Notis applicat exteris

Introrsumque reconditis

40

Formis miscet imagines.

5.

Quam uariis terras animalia permeant figuris!

Namque alia extento sunt corpore pulueremque uerrunt

Continuumque trahunt ui pectoris incitata sulcum;

Sunt quibus alarum leuitas uaga uerberetque uentos

5

Et liquido longi spatia aetheris enatet uolatu;

Haec pressisse solo uestigia gressibusque gaudent

Vel uirides campos transmittere uel subire siluas.

Quae uariis uideas licet omnia discrepare formis,

Prona tamen facies hebetes ualet ingrauare sensus;

10

Vnica gens hominum celsum leuat altius cacumen

Atque leuis recto stat corpore despicitque terras.

Haec, nisi terrenus male desipis, ammonet figura:

Qui recto caelum uultu petis exserisque frontem,

In sublime feras animum quoque, ne grauata pessum

15

Inferior sidat mens corpore celsius leuato.