1.

Sunt etenim pennae uolucres mihi

Quae celsa conscendant poli;

Quas sibi cum uelox mens induit

Terras perosa despicit,

5

Aeris immensi superat globum

Nubesque postergum uidet

Quique agili motu calet aetheris

Transcendit ignis uerticem,

Donec in astriferas surgat domos

10

Phoeboque coniungat uias

Aut comitetur iter gelidi senis

Miles corusci sideris

Vel quocumque micans nox pingitur

Recurrat astri circulum

15

Atque ubi iam exhausti fuerit satis

Polum relinquat extimum

Dorsaque uelocis premat aetheris

Compos uerendi luminis.

Hic regum sceptrum dominus tenet

20

Orbisque habenas temperat

Et uolucrem currum stabilis regit

Rerum coruscus arbiter.

Huc te si reducem referat uia

Quam nunc requiris immemor

25

Haec," dices, "memini, patria est mihi,

Hinc ortus, hic sistam gradum."

Quodsi terrarum placeat tibi

Noctem relictam uisere,

Quos miseri toruos populi timent

30

Cernes tyrannos exsules.

 

 

2.

Quos uides sedere celsos solii culmine reges,

Purpura claros nitente, saeptos tristibus armis,

Ore toruo comminantes, rabie cordis anhelos,

Detrahat si quis superbis uani tegmina cultus

5

Iam uidebit intus artas dominos ferre catenas,

Hinc enim libido uersat auidis corda uenenis,

Hinc flagellat ira mentem fluctus turbida tollens,

Maeror aut captus fatigat aut spes lubrica torquet.

Ergo cum caput tot unum cernas ferre tyrannos,

10

Non facit quod optat ipse, dominis pressus iniquis.

 

 

3.

Vela Neritii ducis

Et uagas pelago rates

Eurus appulit insulae

Pulchra qua residens dea

5

Solis edita semine

Miscet hospitibus nouis

Tacta carmine pocula.

Vertit herbipotens manus,

Hunc apri facies tegit,

10

Ille Marmaricus leo dente

Crescit et unguibus;

Hic lupis nuper additus

Flere dum parat ululat,

Ille tigris ut Indica

15

Tecta mitis obambulat.

Sed licet uariis malis

Numen Arcadis alitis

Obsitum miserans ducem

Peste soluerit hospitis,

20

Iam tamen mala remiges

Ore pocula traxerant,

Iam sues Cerealia

Glande pabula uerterant

Et nihil manet integrum

25

Voce, corpore perditis.

Sola mens stabilis super

Monstra quae patitur gemit.

O leuem nimium manum

Nec potentia gramina,

30

Membra quae ualeant licet,

Corda uertere non ualent!

Intus est hominum uigor

Arce conditus abdita.

Haec uenena potentius

35

Detrahunt hominem sibi

Dira quae penitus meant

Nec nocentia corpori

Mentis uulnere saeuiunt.

 

 

4.

Quid tantos iuuat excitare motus

Et propria fatum sollicitare manu?

Si mortem petitis, propinquat ipsa

Sponte sua uolucres nec remoratur equos.

5

Quos serpens, leo, tigris, ursus, aper

Dente petunt idem se tamen ense petunt.

An distant quia dissidentque mores

Iniustas acies et fera bella mouent

Alternisque uolunt perire telis?

10

Non est iusta satis saeuitiae ratio.

Vis aptam meritis uicem referre:

Dilige iure bonos et miseresce malis.

 

 

5.

Si quis Arcturi sidera nescit

Propinqua summo cardine labi,

Cur regat tardus plaustra Bootes

Mergatque seras aequore flammas,

5

Cum nimis celeres explicet ortus,

Legem stupebit aetheris alti.

Palleant plenae cornua lunae

Infecta metis noctis opacae

Quaeque fulgenti texerat ore,

10

Confusa Phoebe detegat astra:

Commouet gentes publicus error

Lassantque crebris pulsibus aera.

Nemo miratur flamina Cori

Litus frementi tundere fluctu

15

Nec niuis duram frigore molem

Feruente Phoebi soluier aestu.

Hic enim causas cernere promptum est,

Illic latentes pectora turbant.

Cuncta quae rara prouehit aetas

20

Stupetque subitis mobile uulgus,

Cedat inscitiae nubilus error,

Cessent profecto mira uideri!

 

 

6.

Si uis celsi iura Tonantis

Pura sollers cernere mente,

Aspice summi culmina caeli;

Illic iusto foedere rerum

5

Veterem seruant sidera pacem.

Non sol rutilo concitus igne

Gelidum Phoebes impedit axem

Nec quae summo uertice mundi

Flectit rapidos Vrsa meatus,

10

Numquam occiduo lota profundo,

Cetera cernens sidera mergi

Cupit Oceano tinguere flammas;

Semper uicibus temporis aequis

Vesper seras nuntiat umbras

15

Reuehitque diem Lucifer almum.

Sic aeternos reficit cursus

Alternus amor, sic astrigeris

Bellum discors exsulat oris.

Haec concordia temperat aequis

20

Elementa modis, ut pugnantia

Vicibus cedant umida siccis

Iungantque fidem frigora flammis,

Pendulus ignis surgat in altum

Terraeque graues pondere sidant.

25

His de causis uere tepenti

Spirat florifer annus odores,

Aestas cererem feruida siccat,

Remeat pomis grauis autumnus,

Hiemem defluus irrigat imber.

30

Haec temperies alit ac profert

Quicquid uitam spirat in orbe:

Eadem rapiens condit et aufert

Obitu mergens orta supremo.

Sedet interea conditor altus

35

Rerumque regens flectit habenas

Rex et dominus, fons et origo

Lex et sapiens arbiter aequi,

Et quae motu concitat ire

Sistit retrahens ac uaga firmat;

40

Nam nisi rectos reuocans itus

Flexos iterum cogat in orbes,

Quae nunc stabilis continet ordo

Dissaepta suo fonte fatiscant.

Hic est cunctis communis amor

45

Repetuntque boni fine teneri,

Quia non aliter durare queant

Nisi conuerso rursus amore

Refluant causae quae dedit esse.

 

 

7.

Bella bis quinis operatus annis

Vltor Atrides Phrygiae ruinis

Fratris amissos thalamos piauit.

Ille dum Graiae dare uela classi

5

Optat et uentos redimit cruore,

Exuit patrem miserumque tristis

Foederat natae iugulum sacerdos.

Fleuit amissos Ithacus sodales,

Quos ferus uasto recubans in antro

10

Mersit immani Polyphemus aluo;

Sed tamen caeco furibundus ore

Gaudium maestis lacrimis rependit.

Herculem duri celebrant labores,

Ille Centauros domuit superbos,

15

Abstulit saeuo spolium leoni

Fixit et certis uolucres sagittis,

Poma cernenti rapuit draconi

Aureo laeuam grauior metallo,

Cerberum traxit triplici catena.

20

Victor immitem posuisse fertur

Pabulum saeuis dominum quadrigis.

Hydra combusto periit ueneno,

Fronte turpatus Achelous amnis

Ora demersit pudibunda ripis.

25

Strauit Antaeum Libycis harenis,

Cacus Euandri satiauit iras,

Quosque pressurus foret altus orbis,

Saetiger spumis umeros notauit.

Vltimus caelum labor inreflexo

30

Sustulit collo pretiumque rursus

Vltimi caelum meruit laboris.

Ite nunc, fortes, ubi celsa magni

Ducit exempli uia. Cur inertes

Terga nudatis? Superata tellus

35

Sidera donat.