Infectum quondam uitiis concordibus orbem
Legitimumque nefas laxata morte piatum
Diluuio repetam: sed non quo fabula mendax
Victuros lapides mundum sparsisse per amplum
5
Deucaliona refert, durum genus unde resumpti
Descendant homines cunctisque laboribus apti
Saxea per duram monstrent primordia mentem:
Sed ueli compos fluctus nunc prosequar illos,
Per quos immissus rebus uix paene creatis
10
Lactantem uelox praeuenit terminus orbem.
Extulerat mortale genus crudelibus ausis
Ingentes animos: licitum quod quisque liberet,
Credidit et propria ualuit pro lege uoluntas.
Ius adeo nullum, sic nil distare putatum
15
Fasque nefasque inter, recti custodia nusquam,
Non iudex, non testis erat, non denique rector,
Arbiter aut morum uel qui suaderet honestum,
Sed princeps sibi quisque fuit uirtute nocendi
Nec meritis sed mole potens; qui fortior esset
20
Hic melior sibimet, sed se censore, placebat.
Sic hominum uitam brutorum more tenebat
Motibus addicens mens inclinata ferinis.
Sanguine potus erat, caesorum uiscera passim
Indomitis laceras praebebant faucibus escas.
25
Insuper et quadrupes, propria qui morte necatus,
Saeuior aut certe quem uincens bestia cepit,
Pastus erat, quem nulla fides, lex nulla uetabat.
Vt uero pecorum ritu permissa uoluptas
Et diffusa palam ruptis lasciuia frenis
30
Luxuriaeque forum atque obsceni nundina mundi
Feruuerit, casto fas non est dicere cantu.
Talibus ac tantis hominum gens improba gestis
Siluestres animos naturae foedere rupto
Induerat pulsaque simul ratione furebat
35
Et deserta iacens domini caelestis imago
Omne decus mentis turpi deiecerat actu.
Haut secus ac pulchri cum fertilis area campi,
Quam succisa dedit purgato robore silua,
Dum colitur, iusto paret fecunda labori.
40
Subicitur rastris, respondet frugibus ac se
Seruat composito ruralis gratia uultu:
Agricola oblitus si bracchia forte remisit
Laxauitque manus fessoque quieuit aratro,
Pigrescit primum durato caespite tellus;
45
Mox rudibus ramis atque aspera palmite crebro
Disciplinatos dissuescit promere fructus,
Effundit frutices uacuos siluamque minatur:
Quam si nec sera succisor falce repurget,
Non iam uirgultis, sed denso stipite lucus
50
Texitur et steriles diffundit in aera frondes,
Donec conclusa ramis currentibus umbra
Mox opportunae depulso sole tenebrae
Iam secura feras inuitent credere lustra.
Taliter humani generis, non ordine recto,
55
Perdita mandatae iam post primordia legis
In prauum labens paulatim uita tetendit
Proficiens peiore uia, constantior ipso
Iam paribus studiis nutriti criminis usu.
Et tamen auctorem uitii culpaeque magistrum
60
Doctior errorum lapsuque peritior omni
Succiduae prolis crescens audacia uicit.
Vt fluuius parua primum diffusus ab urna
Perspicuum leni promittit gurgite fontem,
Tramite quem summo facili transmittere saltu
65
Quisque potest: mox irriguo deductus ab ortu
Viribus augetur subitis ripasque retrorsum
Pellens crescentes tendit per plana liquores
Occupat et spatium pereuntique imminet aruo:
Tum circumfusos uicinis uallibus amnes
70
Sorbet praeteriens externasque incipit undas
Augmento finire suo mixtasque sub uno
Nomine cum rasis diffuso gurgite terris,
Cum trabibus stabulisque boum lustrisque ferarum,
Saeuior accessu longoque furore potitus,
75
Tandem desistens pelagi transportat in undas.
Hos inter motus similisque ad turbinis instar
Humanum uitiis ibat genus: et tamen ipsa
Longior insanas mentes dissoluerat aetas.
Centenos nouies crebro cum duceret annos
80
Vita tenax, tanto suspensi tempore leti
Nullus terror erat. sors si quem sera tulisset,
Ceu qui nec natus fuerit numquamque leuandus
Morte putabatur. sic cunctis nulla futuri
Spes inerat solusque sibi fundauerat omnem
85
Sensibus in caecis periturum mundus amorem.
Tempore quin etiam peccatrix terra sub ipso
Nutribat saeuos immania monstra gigantes,
Nec tamen effari licitum, quo semine cretos.
Communem cunctis ortum de matre ferebant;
90
Qui genus, unde patres, prohibent arcana fateri.
Si speciem quaeras, humani corporis illis
Plus uultus quam forma fuit: sic linea membris
Conueniens hominem monstrabat, dissona molem.
Quam propter deinceps commentis graecia fictis
95
Dedecus infandum massis informibus auxit
Et portentosis descripsit corpora membris:
Pube tenus quod forma uiris, cum corporis ima
Supplerent uasti mixto pro crure dracones,
Artus semihominum patulis qui faucibus atri
100
Ferrent et uerso praeberent uertice gressus:
Tunc etiam solitos iusso terrore tonanti
Blasphemis caelo conuicia mittere plantis
Mordacesque pedes moto fremuisse ueneno.
Hos similis mendax Phlegraei fabula belli
105
Excussas finxit iecisse per aera rupes,
Pro telis spatiosa manus quod turbine montes
Sparserit et missis caelum quassauerit aruis.
Haec sunt priscorum quae de terrore gigantum
Carmine mentito Grai cecinere poetae.
110
Et tamen audaci uoluit contendere pugna,
Quisque rebellis erat. qui cum confligere telis
Non potuit, saeuis concepit proelia uotis.
Montibus impositos fas non est credere montes,
Hoc tamen et deinceps illos temptasse putabo,
115
Qui coctos lateres lentoque bitumine iunctos
In sublime rati manibus sic posse superbis
Sustolli et celsas in sidera surgere moles:
Cum fureret mortale genus cassoque labore
Irrita transcensis caementa inferret in altum
120
Nubibus et refugum sequeretur machina caelum,
Non prius absistens, subitas discordia linguas
Quam daret et uarius confunderet omnia sermo.
Hinc sparsum foedus, scissa sic lege loquendi
Consensum scelerum turbata superbia rupit,
125
Dum se quisque suis possit quae noscere, uerbis
Adgregat atque nouas sequitur gens quaeque loquellas.
Sic interruptae perierunt culmina massae
Effectuque carens cessauit in aethere turris.
Haec post diluuium; nam quantas tempore prisco
130
Pressa giganteas tellus produxerit arces
Atque lacessitis contemptum miserit astris,
Abstergente deo sat nostra silentia damnent.
Cernebat patiens iam dudum insana frementes
Terrarum populos hominum rerumque creator
135
Expectans, si quem uani consortia mundi
Linquentem melior moneat resipiscere cura.
Sed coniuratus postquam percurrere coeptum
Perditionis iter statuit sensumque per omnem
Obtinuit uictor peccati insignia mundus
140
Nec reuocare gradum quisquam gressumque referre
Praecipiti iam mente potest, exhorruit auctor
Paenituitque uidens totum, quod fecerit, orbem.
Tum tales tonuisse minas commotus ab alto
Fertur et excitas laxasse his uocibus iras.
145
"O nullis attracta bonis nullisque repressa
Legibus, antiquo tantum submissa draconi
Effera gens hominum, ducto corruptior aeuo.
Non Euam cecidisse sat est, transcenditur omni
Inuentor leti lapsu: nec sufficit illud,
150
Vicit inexpertum quod serpens pristinus Adam.
Non contenta suo foedari uita parente
Adfectat mortem propria uirtute mereri.
Expectasse diu non profuit. insuper omne
Concessum ueniae rapuerunt crimina tempus.
155
Iam nimium longas patientia presserit iras,
Vindictae iam tempus adest. non fulmina caelo
Flammeus ardor aget uasto nec cedet hiatu,
Quae premitur nimio succumbens terra tumultu:
Sed sordens uitiis fluctu delebitur orbis.
160
Ad chaos antiquum species mundana recurrat
Inque suas redeant undarum pondera sedes.
Arida decedat lymphis rursusque sepultas
Terrarum facies informis contegat umor.
Haec clades uiuis carnique hic terminus esto".
165
Sic pater aeternus disponens funera rerum
Diluuium dextra terras uibrabat in omnes.
Interea pleno uiuebat iustus in orbe
Vnus homo et mentem solus seruabat honestam.
Nullus uota deo donis precibusque ferebat
170
Hunc praeter, dignum quem summus laude creator
Nosset et exceptum uitae seruare pararet.
Stemmatis hic sancti: nam claro nobilis ibat
A proauo, quem prisca fides et conscia uirtus
In caelum sine morte tulit; sic celsa petenti
175
Successit magno non impar pronepos actu.
Nec plus est illum salui cum corporis usu
Terrenas liquisse domus, intrasse supernas.
Denique quo priscus quondam conscenderat Enoch,
Helias curru post tempora longa secutus
180
Scribitur ignitis scandens penetrasse quadrigis,
Cum suspensa leues transmitteret orbita uentos
Vngula uel premeret calcatas pondere nubes
Vallatumque ferens sanctum non ureret ignis
Et motus seruans nesciret flamma calorem.
185
Hos igitur satis est caelum potuisse mereri
Membrorum sub lege sitos: sed non tamen illud
Segnius admirer, sancti quod tempora Noe
Vnius ob meritum natis nuribusque tuendis
Orbis in exitio potuerunt ferre salutem.
190
Est ille in caelis numero praestantior omni
Angelicus sine fine chorus, qui laude perenni
Conclamat celebratque deum famulantia suetus
Ferre ministeria et iussis parere supernis.
Hi nunc, quod rectum mortalia corda precantur,
195
Concipitur dignis sancto quod pectore uotis,
Quidquid larga manus collectis sparsit egenis,
Excipiunt sanctoque ferunt super astra uolatu.
Quin etiam iustos, fragilis dum uita fatigat,
Tutantur mundique inter discrimina seruant.
200
Sed tamen in cunctis praecellit clarior ille,
Maxima quaeque dei quo dispensante ministro
Res geritur summisque parat mysteria causis.
Hic dominum caeli uenturum corpore sumpto
Virginis intactam iussus praedixit in aluum
205
Sacraque dotali compleuit uiscera uerbo.
Hic et baptistae praecurrens nuntius ortum,
Desperata diu dum ferret germina patri,
Inter sacra uirum conterruit et dubitantes
Protenus ingrato restrinxit in ore loquellas,
210
Donec praedicto fecundam redderet ortu
Prolis anum, multos sterilis quae tenta per annos
Fudit diffidens effeta puerpera fetum.
Hic rerum sollers summusque archangelus alto
Aera per liquidum leuibus circumdatus auris
215
Vibratasque mouens ignito in corpore pinnas
Nulli conspectis ad terram motibus ibat
Et tum sorte gemens cunctorum crimina Noe
Inflexis stratus genibus cum supplice planctu
Mundanis ueniam mundo nolente petebat:
220
Cum subito clausis foribus tunc aliger intrat
Conspicuus claro resplendens nuntius ore.
Horrescit uisu tanto perterritus heros
Mortalisque oculus personam ferre supernam
Vix ualet et pauidi detorquent lumina uultus.
225
Ille salutiferis primum mulcere timentem
Adgrediens uerbis caeli mandata ferebat:
"Pax tibi, iuste uirum, pacem tibi missus ab alto
Imprecor, ut pulso capias mea dicta pauore.
Haec mandat summus terrae pelagique creator:
230
Insperata quidem cunctis sententia leti
Imminet; hanc solus sed qui transire mereris.
Et praescire potes. Nam te calcata uoluptas
Iam pridem rectum toto discreuit ab orbe.
Vnica sed quoniam saeuum depellere letum
235
Vita tibi poterit, tantos euadere casus
Qualiter incipias, paucis ex ordine fabor.
Finis erit rerum permissis undique lymphis
Atque relaxata uastabitur orbis abysso.
Nunc age, congestis crescat fortissima lignis
240
Machina, quae surgens fluctus superenatet omnes.
Tercentum cubitos per longum ducta tenebit.
Bis quinis lato claudatur bisque uicenis:
In triginta illi constabit culminis altum;
Per medium pariter longo cenacula tractu
245
Edita suspensis domibus tabulata leuabunt:
Vt generis proprii seruans consortia mansor
Componat partis dispersa cubilia cellis.
Tum ne rimosi compagum forte meatus
Accipiant inimicum imbrem, linire memento
250
Iuncturas laterum pigrumque infunde bitumen.
Taliter effectam cum consummaueris aedem,
Protenus ingredere ac mundum dimitte cadentem:
Exclusit quem culpa frequens, includere uita
Incipiat circumque fremant te sospite mortes.
255
Quin etiam lateris sociam succedere tecto
Et cum coniugibus natos intrare iubebo.
Tuque secundus eris deleti germinis auctor?
Vt te post primum repleatur terra parente.
Sed quia perfecto diuinis uiribus orbe,
260
Post operis finem, post leges postque sacrata
Sabbata formari quidquam non conuenit ultra:
Ne penitus cessans intercidat omne creatum,
Spirantum e cunctis pecorum celerumque uolucrum
Siluarumque feris et quae iumenta uocantur
265
Vel quae per tacitos reptant labentia motus,
Bina cape et tecum claustro uictura reconde.
Sic tamen, ut proprios teneant sua uincula sexus,
Vnde genus rursum tellus implenda resumat.
Nec timeas, ne forte feros animantia motus
270
Seruent aut solitis praesumant rictibus iras.
Foedus erit totis, quae discordantia profert
Per uarios natura modos, et pace fideli
Parebit iussis, quidquid concluseris illic.
Serpentis tantum semper figmenta caueto.
275
Vertice submisso blandum licet ille trisulcos
Finxerit abscondens per dulcia sibila linguis
Immortale odium, numquam tu credulus illi,
Quem nimis expertus uitandum praemonet Adam.
Hostis namque semel uoluit quicumque nocere,
280
Hic semper suspectus erit penitusque cauendum est,
Ne iam mentito coniungat foedera prudens.
Tu post exemplum iussis seruire memento".
Haec fatus uacuum leuibus secat aera pinnis
Mortalem fugiens aciem caeloque relatus
285
Heroem trepidum mandata lege reliquit.
Ipse tamen tali manibus cum uoce leuatis:
"Quisquis, ait, nobis tantam spondere salutem
Seu missus seu sponte tua super aethere celso
Venisti et placidum sacrasti foedere pactum,
290
Sis fautor firmentque tuas promissa loquellas
Auxiliumque tuum conatibus insere nostris,
Vt tenuis tantam ualeat manus edere molem".
His breuiter dictis uitae spem corde reponit
Adgrediturque celer sacri praecepta laboris.
295
Quis tantus capiat sensus, quis denique sermo
Explicet, aduectis fuerit quae copia lignis.
Nudati colles, spoliatae robore siluae;
Mons ut quisque fuit, famulo placuere paratu.
Pelion immensas cum mittat uertice quercus,
300
Insuper exponit multa uirtute recisum
Ossa nemus Pindoque abies subducitur alta.
Atlans ipse nouas ictu resonante secures
Sensit et annosas dedit ad naualia pinus.
Inuictum tunc surgit opus, contexta leuatur
305
Porrectis trabibus praecelsi culminis aedes.
Haec inter discors uarii sententia uulgi.
Nam multi lymphis obstacula tanta parantem
Irrisere uirum, moles quod clausa moueri
Fluminibusque dari nequeat, quam forte uel ampli
310
Euphrates Nilusque queant uix claudere ripis.
Humani generis quid mens incredula reris
Mortalem non posse manum coniungere ponto
Aedem longinquam? pontus namque obuius ultro
Curret et adductum tanget stans fabrica litus.
315
Ast alios celsam compacto robore massam,
Ignaros quamquam cladis causaeque latentis,
Mirari nouitas et formidare coegit.
Haut aliter studium iam tunc diuiserat omnes,
Quam nunc mundus habet: sunt qui compuncta fideli
320
Corda dicant operi rebusque instare supremum
Discrimen norunt, corpus quo concidat omne
Bacchatamque diu consumant saecula carnem.
Effugiet tunc ille malum quicumque paratus,
Construat ut ualidam praeduri tegminis arcam;
325
Per lignum uitale crucis seruatus ab undis
Tunc cernet quanto contempserit otia fructu.
Haut procul attentum contemplans hunc operantem
Nonne piger quisquam lucri taedensque laboris
Insanire putet, cura quod solus inani
330
Aestuet et rebus nolit pereuntibus uti?
Sic epulans parcum, sic largum quisquis auarus,
Sic nudum raptor, sic castum ridet adulter,
Sic circumscribens illuso simplice gaudet.
Desipuisse dolet diues, cum congregat aurum,
335
Spargentem nummos ultroque in paupere censu
Consumptis opibus miserum re speque beatum.
Inde repentinum iudex cum cerneret orbi
Aduentare diem: "Finis sic protenus, inquit,
Imminet, ut iusti quondam sub tempore Noe,
340
Diluuium uarios mundi cum repperit actus
Et carnem consumpsit aquis opifexque salutis
Euasit parto diffusa pericula claustro".
Haec euangelicis sunt inclamata figuris.
Prouidus interea consummat conditor arcam.
345
Tum iussae accurrunt uolucres, tum bestia quaeque
Consuetum linquens siluoso tegmine lustrum
Deposita feritate uenit seseque tenendam
Ingerit occurrens et libertate relicta
Includi gaudet. tantum secreta futuri
350
Vis ualet. occultus brutis in sensibus ardet
Terror et expectans agitat formidine uita.
Ast homines, quos sors certi discriminis urget,
Vicina nec morte pauent. satis undique constat
Vitali indicio praecedere saepe timorem.
355
Securos laetosque reos tellure Gomorrae
Iam prope sub flammis sententia dicta uidebat.
Niniuae contra populis terrore salubri
Praeualuit pro pace metus; nam uenerat istic
Iussus multum ille et terris iactatus et alto,
360
Qui clamaturus tantae discrimina plebi
Diluuium timuit mundo constante propheta.
Hauserat hunc ualido peruadens belua rictu
Immersumque mari uentris concluserat arca.
Degluttire uirum faucesque implere capaces
365
Ardenti monstro cum sit permissa potestas,
Non licuit mordere tamen; nil dentibus actum.
Intrauit cupidum deludens praeda uorantem
Inuasusque cibus ieiuna uixit in aluo,
Dum tres luce dies una sub nocte prophetae
370
Sol ageret litusque nouum uacuanda uiderent
Et castigatum uomerent ergastula pastum.
Vt monstro exutus uates caelumque recepit
Contingens terras, magnam tunc percitus urbem
Terribili cum uoce petens: "Quid criminis, inquit,
375
Ardetis flammis? restinguent omnia poenae.
Iamque uenit finis; lentum est hoc dicere, uenit".
Non plus fatus erat, totus coniurat in omne
Lamentum populus: procurrunt undique fletus,
Pectora tunduntur, caelum suspiria pulsant.
380
Mollibus abiectis cilicum dant tegmina saetae
Inque cibos cinerem lacrimasque in pocula fundunt.
Ipse etiam, dignus tali qui tempore princeps
Ante aciem flentum portet uexilla salutis
Atque nouum dictu metuens discrimina uincat,
385
Proicit hic sceptrum, linquit sublime tribunal,
Pallia blattarum spreto diffibulat auro
Serica despiciens atque aspera tegmina sumens.
At pius ex alto contemplans talia rector
Exertas reuocat sedatis motibus iras
390
Vibratumque tenens restinxit missile fulmen.
Temporibus propriis iustus sic conditor arcae
Securo solus timuisse pericula mundo
Gaudebit, finem cunctis, sibi ferre salutem
Diuersam cernens meriti discrimine sortem.
395
Ergo ubi siluestres sexu collegit utroque
Inclusitque feras, pecudum tunc eligit illa
Sumere, quae pastu licitum uel munda uocantur.
Hinc tantum septena dedit uiuentia claustro,
Vt ternis paribus seruato semine saluis
400
Septima quae fuerint, sacris quandoque litentur.
Et iam uitalis concluserat omnia carcer.
Tunc iustum cunctosque suos natosque nurusque
Accipit expectans claustrum uitaeque reponit.
Nam seruos nondum dederat natura uocari
405
Nec dominos famulis discernere nouerat ordo.
Primus enim maculam seruili nomine sensit
Huius natorum medius, qui forte cachinno
Distectum petiit misero spectamine patrem
Materiamque sui risit deformior ortus
410
Et plus iam turpis nudato simplice nequam.
Quod postquam sanctus potuit cognoscere Noe,
Natum germanis famulum dedit. inde repertum
Tale iugum; cuncti nam semine nascimur uno.
Seruitii certe causam fecisse reatus
415
Cernitur et liber peccans fit crimine seruus:
Si rursum nexu famulus stringatur honestus,
Natales faciens sibimet iam nobilis hic est.
Nuntius interea, dudum qui missus ab alto
Detulerat iusto caelestis munera uerbi,
420
Protenus ut clausum uidit rebusque paratis
Expectare diem, rursus descendere caelo
Festinans laxos firmauit cardine postes
Inclusitque uiros atque ostia fortia traxit
Confestimque leuans supero se rettulit axi.
425
Aeuo sexcentos senior transcenderat annos
Lunaque bis plenos addebat menstrua cursus,
Septimus et decimus qui post illuxerit orbi,
Vltimus ille dies iam nunc dabit omnia leto.
Ilicet obtegitur caelum nimiisque tenebris
430
Victa repelluntur fuscati lumina solis
Insanas hominum mentes uix tangere terror
Coeperat, insuetus mox profluus aethere nimbus
Et ualido primum similis demittitur imbri.
Arida terrarum pariter maduere per orbem,
435
Vna fuit toto facies et nubila caelo.
Aegyptus tunc ipsa nouas expauit ad undas
Alsit et infusus Garamans dudumque calentes
Vmida Massylas tetigerunt frigora Syrtes.
Nec longum pluuiae species, non denique guttae
440
Stillant, sed rupto funduntur flumina caelo.
Non aliter Tanais, niuibus cum pascitur aluus,
Riphaeo de monte ruens illiditur amni
Praecipitatque simul, longo quod tramite ducat.
Vndarum tali quatitur certamine tellus,
445
Atque facit luctam compressus fluctibus aer.
Nec tamen hic lymphas tantum fudere superna
Terrestres etiam consurgit mundus in iras.
Rumpitur omne solum, crebros dant arua meatus,
Prosiliunt fontes ignotaque flumina manant.
450
Vergitur in sursum mutato pondere nimbus:
Inde cadens caelis, hinc terris undique surgens
Occurrit mox unda sibi iunctoque furore
Coniurant elementa neci. transcenditur omnis
Riparum limes fluuiis atque obice rupta
455
Saeuit laxatis discurrens umor habenis.
Sed cum diffusae spatium concludere terrae
Omnia certarent mundumque implere capacem,
Suspendi forsan potuit sententia leti
Atque mora maiore trahi, quo tardius omnem
460
Concedens spatium rapiat sors ultima carnem:
Oceanus uertex rerum ni feruidus uno
Litore, quo tantum terras atque aequora cingit
Exiret rumpensque fidem perfunderet arua.
Dissipat aeternas leges et sede relicta
465
Regna aliena petens naturae foedera turbat.
Vt diros primum pelagi sensere furores
Illustres fluuii, magnos quos inclita cursu
Fama refert, motusque nouos stupuere parumper:
Vt credas sapuisse fugam, sic uersa retrorsum
470
Per terras spargunt sublata uolumina ponto.
Insequitur tamen oceanus refugisque fluentis
Imminet et falsis impellit molibus amnes.
Tum maior strepitu tanto mortalibus aegris
Fit metus, ascendunt turres et celsa domorum
475
Culmina praesentemque iuuat uel tempore paruo
Sic differre necem. multos, dum scandere temptant,
Crescens unda trahit, quosdam montana petentes
Consequitur letoque fugam deprendit inanem.
Ast alii longo iactantes membra natatu
480
Defessi expirant animas, aut pondere nimbi
Obruta flumineas commixta per aequora lymphas
In quocumque bibunt morientia corpora monte.
Aedibus impulsis alii periere ruina
Inque undas uenere simul dominique domusque.
485
It fragor in caelum sonitu collectus ab omni
Quadrupedumque greges humana in morte cadentum
Augent confusos permixta uoce tumultus.
Haec inter miseri feruentia funera mundi
Praegrauis insanis pulsatur motibus arca
490
Compagesque tremunt, stridens iunctura laborat.
Non tamen obstructam penetrat uis improba, quamquam
Verberet et solidam fluctu feriente fatiget.
Non aliter crebras ecclesia uera procellas
Sustinet et saeuis sic nunc uexatur ab undis.
495
Hinc gentilis agit tumidos sine more furores,
Hinc Iudaea fremit rabidoque illiditur ore,
Prouocat inde furens heresum uesana charybdis:
Turgida Graiorum sapientia philosophorum
Inter se tumidos gaudet committere fluctus.
500
Obloquiis uanos sufflant mendacia uentos,
Sed clausam uacuo pulsant impune latratu.
Iam medium crescens arcae contexerat unda
Commouitque cauam suspendens undique molem
Et melius tutam facili portante natatu
505
Quoque uocant undae, sequitur iam mobile pondus.
Cedamus mundo, dum ducimur: omne resistens,
Si flecti nescit, metuat uel pondere frangi.
Sed sic cedamus, fluxum ne sentiat intus
Peccatumue trahat mens impenetrabilis ullum.
510
Nauigat interea claustro commissus eunti
Fons uitae seruatque furens super omnia pontus
Orbis depositum, fido quod tegmine promat,
Cum pax terrarum reddi sibi debita poscet.
Ergo ibant undae, tellus subducitur omnis,
515
Collibus impositae uicerunt edita lymphae.
Delituit tectus ponto tum piniger Othrys,
Parnasi uertex cautem non protulit altam,
Ipsa cupressiferi latuerunt saxa Lycaei,
Subductae rupes, aequatae fluctibus, Alpes,
520
Omnibus exclusis totus iam denique mundus
Axis et unda fuit; nam cunctis morte subactis
Regnabant pelagi siluoso in gurgite monstra.
Et iam uicinum pulsabant umida caelum
Iamque quater denis manabat noctibus imber
525
Compleratque necem; nec iam quod tolleret, ultra
Mors habuit pressitque natantia funera pontus.
Frenantur tandem pluuiae, resplenduit aether
Redditur et caelis uultus. sol ipse reductus;
Sed non inuentis, quis reddat lumina, terris:
530
Tantum luxit aquis. tristis uidet aequora fulgor
Quamque breues radios admotas frangit in undas,
Tam consumendis feruens ac proximus instat.
Nec minus et patuli terrae clauduntur hiatus
Quaeque prius uomuit letali ex ore fluenta,
535
Obicibus propriis constricta resorbet abyssus.
Nec tamen ut uenit, breuiter sic lympha recedit:
Siccant non pauci, longo sed tempore, menses,
Quod pauci fudere dies. iam ducta natatu
Armeniae celsis instabat montibus arca
540
Et nondum nudis fundo consedit in aruis.
Vt stabilem sensit senior motuque carentem
Nec fluitare natans uentosa per aequora lignum,
Credidit abductis nituisse liquoribus orbem.
Tum reserat summam sublimi a fronte fenestram,
545
Emissa refluos exploret ut alite fluctus.
Illa uolans longo diuerberat aera plausu
Atque quatit uacuas pinnarum motibus auras.
Cumque diu fessis undas perstringeret alis
Nec locus optatam requiem concederet ullus,
550
Consuetum repetit prospecto ex aequore claustrum.
Exceptam senior manibus tum colligit intus
Aduertens nullas patuisse per umida terras.
Interea magna pontus se mole mouendo
In chaos antiquum linquens mundana redibat.
555
Excelsi tandem proferre cacumina primum
Incipiunt, post quos tenues crebrescere montes.
At uero ut pelagus cinxerunt litora priscum
Oceanusque sacer notas collectus in oras
Contentus solito labentia flumina tractu
560
Sorbuit et cunctis distrinxit frena fluentis
Torrentesque suae clauserunt undique fossae,
Libera subductis nituerunt arida lymphis.
Tunc interposito producens tempore coruum
Scire cupit senior uacuumque interrogat orbem.
565
Ales ut extensis nitidum petit aera pinnis,
Aspiciens plenis stipata cadauera terris,
Carnibus incumbens et mox oblita reuerti
Rectorem placidum communi in sede reliquit.
Sic nescis, Iudaee, fidem seruare magistro,
570
Sic carnem dimissus amas, sic gratia numquam
Custodi uitae dominoque rependitur ulla.
Mente uaga sic laxus abis, sic foedera legis
Rupisti et primum uiolasti perfide pactum.
Temporis ut spatio senior collegit inertem
575
Iam potuisse satis coruum se reddere claustris,
Ignarus tardi reditus causaeque morandi,
Ne fors innexis fessum consumpserit alis
Iunxerit et cunctis pereuntibus unda recurrens:
Protenus albentem mittit de sede columbam.
580
Illa memor iussi rapido petit arua uolatu
Paciferaeque uidens ramum uiridantis oliuae
Decerpit mitique refert ad condita rostro.
Tali legatus firmauit foedera simplex
Indicio purumque pius sic comperit orbem.
585
Integer emensum uertebat circinus annum,
Quo felix claustrum spirantia cuncta tenebat.
Tum pater ablatis obducta repagula serris
Pandit et inclusis desuetum reddere solem
Incipit, effeto redeant ut semina mundo.
590
Ante tamen iustus iubeat quam sparsa uagari,
Singula de septem, quae dudum claudere munda
Curauit, natis pariter nuribusque uocatis,
Caespite constructa disponens immolat ara
Accendens sanctos his primum altaribus ignes.
595
Plurima dum magnis adolentur corpora flammis
Et numerosa leuat praepinguem uictima fumum:
Suauis odor laetum tetigit trans aethera caelum
Primaque purgati suscepta est hostia mundi.
Tunc igni permixta sacro uox intonat ista:
600
Hactenus infectus contagia traxerit orbis;
Sufficiat regnasse nefas. mundata lauando
Perpetuo niteat tellus uultusque reductos
Contineant elementa suos: non amplius ullis
Perturbata malis moles mundana patescat.
605
Vos quoque, quos leti saluauit tempore uita
Intactosque tenens casu defendit ab omni,
Ducite securum seruatis legibus aeuum.
Vosque caput generis fecundo semine prolem
Spargite, diffusum late quae compleat orbem,
610
Deletum instauret numerum dominetur et orbi.
Fertile quin etiam reddant animantia germen,"
Quod tamen inflexum famulabitur ordine prisco.
Insuper et terris ex hoc iam non erit ultra
Diluuium regnans, carnem quod conterat omnem.
615
Vnum quod fuerit, signo monstrabitur uno
Nec similem repetita necem peccata uidebunt
Et, si crimen erit, terror non deforet alter".
Sic unum genitor iurans baptisma sacrabat,
Vt semel ablutum lymphis purgantibus orbem,
620
Sic sperare reos lauacrum non posse secundum.
Vix tribus exactis caeli iam partibus ibat
Pronus in occasum radius, cum forte remotam
Axe sub eoo iussus contingere nubem
Protulit excussum madefacto ex aethere signum
625
Arcus et emicuit, quem nunc Thaumantida Graio,
Irim Romuleo uocitant sermone poetae.
Pendulus obliquum solem cum senserit umor,
Ancipites uario mittit splendore colores:
Nec numerare queas sic mixtos lumine uisus
630
Inludunt dubii diuersis uultibus orbes
Sapphirusque uirens, maculosus, caerulus, albus.
Purpureum de nube trahit, de sole coruscum,
De caelo nitidum, de terra sumitur atrum,
Et tamen abiunctis quae constant haec elementis,
635
Sic diuersa putas, ut concordantia cernas.
Hanc formam signo trepidis mortalibus arcus
Praestitit esse deus promittens nube serenum
Nullaque iam terris debere pericula caelum.
Nunc quicumque cupis ueram seruare salutem,
640
Illud suspicies signum, quod signa figurant.
Namque dator uitae praemisit talia Christus
Et geminata dedit substantia saluatorem.
In terris sumptae nitida de uirgine carni
Naturalis inest patrio de germine fulgor:
645
Et medius quidam mediator in aethere celso
Munere multimodo uarius, sed fulgidus omni,
Vitalem monstrat sacrati pigneris arcum.
Istum corde uide, quisquis baptismate lotus
Ad caelum liber culpis pereuntibus exis.
650
Namque legis: "Forma uos, inquit apostolus, ista
Saluabit lauacrum, prisci cum tempore Noe
Conclusas lignis animas discriberet octo".
Comparat ille datum, tu seruans dilige donum,
Hoc uotis precibusque gerens, hoc fletibus optans,
655
Ne redeant peccata tibi, ne mersa leuentur,
Mortua ne surgant, ne debellata rebellent,
Ne post ablutum ualeant discrimina crimen;
Et flammam timeas, quo iam non suppetit unda.