Rusticius Helpidius de Christi beneficiis


Conditor omnipotens rerum, mens unica summi

Et proles aeterna Dei, qui gloria patris

Ac uerbi fecundus honor, quo caerula ponti

Diffudit, solidauit humum, suspendit Olympum,

5

Quae loca iussa tenent (etiam discordia fidas

Conseruant elementa uices parentque recepto

Sole dies lunamque dein patiuntur in ortus

Atque obitus remeare suos, nec cedere luci

Astra negant, proprioque ferunt ignescere cursu

10

Et contenta citae decrescere cornua lunae)

Hoc uerbo, quo tanta sator sibi regna parauit,

Te quoque regnorum socium natumque probauit,

Quem pariter conuexa tremunt semperque parata

Ter celebrat laus nostra fide, quia temporis expers

15

Cum genitore sedes: quid enim tibi defuit umquam

Aut patris plus esse, potest, quibus unica semper

Per tria maiestas dominatur nomina regnans

(Semper enim socio cultu celebrandus habetur

Spiritus) imperiumque gerens uiget una potestas,

20

Tam coepto quam fine carens, idemque per omnes

Est communis honos? merito inter tristia terrae

Gessisti caeleste decus, dignatus utrasque

Ostentare uices, nil matris corpore maior,

Nil patris uirtute minor, numquam aetheris absens,

25

Numquam sumpta semel pro nobis membra relinquens,

Semper ubique potens: adsis, precor, et mea ductor

Corda regas animaeque animos et gaudia dones

Expugnare luem uitiorum et uincere tandem,

Si quid prauus amor, si quid ferus imperat ardor

30

Quidquid turpe loqui, quidquid committere saeuum

Quod mihi uel cuiquam noceat, quod moribus obstet

Vinctaque perpetuis captiuet pectora poenis;

Lapsibus indulgens ueniam, quos primus in omnem

Seruandi leges et uitae prouidus auctor

35

Iudicio miserante leues, ut mitius angar;

Paeniteat peccasse tibi et tibi corrigar, obses

Parcendi, uindicta reis, cape munera, quaeso,

Oris egena mei nil dignum laude canentis;

Vota magis quam dona probes nec uatibus istas

40

Annumeres fandi doctis erronibus artes,

Quas Aganippeae Permessius accola lymphae

Hausto fonte ciens uana dulcedine captae

Pabula mentis habet seseque oblectat inani

Murmure, quod blandi sit pollens carminis ore

45

(Hinc etiam nostro nugata est schema dolori

Garrula mendosis fingens satyromata Musis,

Falleret ut trepidos cantatrix pagina questus):

At tibi mens confessa patet, tibi fundit anhelas

Seria lingua preces et sobria uerba fatigat.

50

Tu Dominus, tu uerus honos ac gloria perpes,

Atque opifex rerum, tu spes manifesta reductae

Exemplumque capax animae, tu uictor et heres

Corporis occidui, post idem et membra superstes,

Post inferna Deus et post mortalia uiuus,

55

Tu diuina salus, strepitus miseratus amaros

Ac morbos furiasque dolens et crimina laesi

Sanguinis, in nostros passus descendere uisus

Atque hominem miscere Deo. Mox conscia ueri

Exhibuit documenta fides praedictaque priscis

60

Temporibus stupuit miracula subditus orbis,

Et cui terra iacet, pelagus silet atque coruscis

Obsequiis seruire minor uix sufficit aether

Calcatisque celer famulatur nubibus axis,

Hunc grauidante Deo mortalis nescia fetus

65

Virginitas fecunda tulit, partuque pudico

Expletum est pietatis opus: nec enim ederet ortum

Vulgaris natura nouum coramque pateret

Maiestatis apex, si nil mirabile terris

Ignotumque daret; nunc tanti pignora fetus

70

Enituere simul, nam claro sidere mundus

Irradians rutilae lucis cognouit honore

Auctorem peperisse suum, qui nobilis aeui

Inchoamenta gerens fragiles processit in artus,

Protinus assumptis tolerans data tempora membris,

75

Quem nil ante fuit, nec enim exstat origo creantis

Principii: nasci qui post Deus omnia posset,

Quae genuit cum patre et cum spiramine magno

Et triplex in laude uiget semperque uigebit?

Excoluit diuina piis cunabula sancta

80

Fulgentem super astra uidens, quem terra leuauit,

Gens Chaldaea Deum, cum sanctae praedita flammae

Lumine monstratumque polis prosecuta nitorem

Promeruit te nosse prior: uentura dicandi

Per speciem documenta ferens dat munera regi

85

Diuitias, dat tura Deo myrrhamque sepulchro.

Illinc omnipari succreuit gloria uerbi,

Laetaque uina toris et fercula reddita mensis

Obstupuit populus cumulatis lancibus hospes,

Pronuba congestis dapibus conuiuia ducens.

90

Tu tenui tactu tenebrosae frontis inanes

Iussisti lucere sinus ruptisque latebris

Conceptos gaudere dies ac nocte fugata

Monstrifici uultus fecisti lumina caeco.

Per te, summe pater, uulsis compagibus aeger

95

Vix anima residente redit: quin mortua funus

Ossa trahens uerbi sanum uirtute receptis

Viribus exsiluit, nam iam qui lassa mouere

Non poterat, duro subiecit colla grabato.

Tu morbos cohibere potens pulsisque sepulchri

100

Luctibus atque minis uitae reuocare cadauer

Confractaque trucis calcare repagula leti,

Vnius ut uultu redeunte capesseret orbis,

Quid cunctis conferre suis tua dextra pararit.

Nec nobis fundasse solum, grauidare nouales,

105

Effudisse comas siluis et gramina pratis,

Subiecisse feras, uarios renouare liquores,

Alitibus reserare auras et piscibus undas

Contentus nostrumque genus ratione sagaci

Et forti munisse manu perque astra leuatum

110

Erexisse caput, morbis manantibus olim

Subuenis et primi medicata labe reatus

Extinctas animas et corpora functa reducis

In caelum legesque pias, non suauibus herbis

Messis Emisenae nec mollis uestis honore,

115

Fulgida Sidonii quam polluit unda ueneni,

Pellibus aut Libycis redimens aut mercibus Indis

Progeniem stirpemque tuam, sed sanguine sacro,

Et pretio magno donas, qui lubrica mores

Inter membra docens, ut uitam reddere posses,

120

Vicisti culpas, meritae pro crimine carnis

Laudem carnis agens, per tot contagia purus

Proque homine exsultans hominis perferre dolores

Et mortem pro morte pati, persoluere lignum

Culminis aetherii pro nostri funere ligni,

125

Ex quo poena prior naturae iura momordit

Rumpentis monitus et iussa uerenda parentis

Artificisque sui, cui iugiter esse precandum

Extensis manibus maerenti in funere tensae

Monstrauere manus, ut uiuax gloria terris

130

Assereret tormenta crucis, nec quisque recuset

Pro Domino tolerare libens, constantibus ulnis

Quod Dominus pro plebe tulit; nec dicere fas est

Sensibus exiguis, quanto celebratur honore

Gratia, quae sacri reserans penetralia fontis

135

Prouocat ad ueniam cunctos meliusque renasci

Posse dedit superasque fores et limina pandit

Ad mundi potioris iter regnumque perenne

Caelestis patriae: iam non hic arida febris,

Non sitis aut uiolenta fames, non flamma timoris

140

Nec bellum nec morbus erit nec iniqua potestas

Saeuiet aut ferro quisquam exercebit adempto

Ius sceleris raptorue nocens dominabitur ullus

Sancta sede; pii portabunt praemia mores

Et fidus splendebit amor uiridisque iuuentus,

145

Non reptans tacitos infantia conteret annos,

Curua nec exucto sulcabitur ore senectus.

Sola quies laeta in stabili laetabitur aeuo,

Credimus, et placida Domini pietate fruemur

Hic quoque, iustitiae sperantes munera uitae.