Sidonius Apollinaris epistulae, uersus inserti 9

Reference basis text: A. Loyen, 1970

Editing of the digital edition: S. Condorelli, 2009

Other sections


13, 2

Iam dudum teretes hendecasyllabos

Attrito calamis pollice lusimus,

Quos cantare magis pro choriambicis

Excusso poteras mobilius pede;

5

Sed tu per Calabri tramitis aggerem

Vis ut nostra dehinc cursitet orbita,

Qua Flaccus lyricos Pindaricum ad melos

Frenis flexit equos plectripotentibus,

Dum metro quatitur chorda Glyconio,

10

Nec non Alcaico uel Pherecratio

Iuncto Lesbiaco siue anapaestico,

Vernans per uarii carminis eglogas

Verborum uiolis multicoloribus.

Istud, da ueniam, fingere uatibus

15

Priscis difficile est, difficile et mihi,

Vt diuersa sonans os epigrammata

Nil crebras titubet propter epistulas,

Quas cantu ac modulis luxuriantibus

Lasciuire uetat mascula dictio.

20

Istud uix Leo, rex Castalii chori,

Vix, hunc qui sequitur, Lampridius queat,

Declamans gemini pondere sub stili

Coram discipulis Burdigalensibus.

Hoc me teque decet: parce, precor, iocis;

25

Quaeso, pollicitam seruet ad extimum

Oratoris opus cura modestiam,

Quo nil deterius, si fuerit simul

In primis rigidus, mollis in ultimis.

 

 

13, 5

Age, conuocata pubes,

Locus, hora, mensa, causa

Iubet ut uolumen istud,

Quod et aure et ore discis,

5

Studiis in astra tollas.

Petrus est tibi legendus,

In utraque disciplina

Satis institutus auctor.

Celebremus ergo, fratres,

10

Pia festa litterarum.

Peragat diem cadentem

Dape, poculis, choreis

Genialis apparatus.

Rutilum toreuma bysso

15

Rutilasque ferte blattas,

Recoquente quas aeno

Meliboea fucat unda,

Opulentet ut meraco

Bibulum colore uellus.

20

Peregrina det supellex

Ctesiphontis ac Niphatis

Iuga texta beluasque

Rapidas uacante panno,

Acuit quibus furorem

25

Bene ficta plaga cocco

Iaculoque ceu forante

Cruor incruentus exit;

Vbi toruus et per artem

Resupina flexus ora

30

It equo reditque telo

Simulacra bestiarum

Fugiens fugansque Parthus.

Niue pulchriora lina

Gerat orbis atque lauris

35

Hederisque pampinisque

Viridantibus tegatur.

Cytisos, crocos, amellos,

Casias, ligustra, calthas

Calathi ferant capaces,

40

Redolentibusque sertis

Abacum torosque pingant.

Manus uncta suco amomi

Domet hispidos capillos

Arabumque messe pinguis

45

Petat alta tecta fumus.

Veniente nocte nec non

Numerosus erigatur

Laquearibus coruscis

Camerae in superna lychnus:

50

Oleumque nescientes

Adipesque glutinosos

Vtero tumente fundant

Opobalsamum lucernae.

Geruli caput plicantes

55

Anaglyptico metallo

Epulas superbiores

Vmeris ferant onustis.

Paterae, scyphi, lebetes

Socient Falerna nardo

60

Tripodasque cantharosque

Rosa sutilis coronet.

Iuuat ire per corollas

Alabastra uentilantes;

Iuuat et uago rotatu

65

Dare fracta membra ludo,

Simulare uel trementes

Pede, ueste, uoce Bacchas.

Bimari remittat urbe

Thymelen palenque doctas

70

Tepidas ad officinas

Citharistrias Corinthus,

Digiti quibus canentes

Pariter sonante lingua

Vice pectinis fatigent

75

Animata fila pulsu.

Date et aera fistulata,

Satyris amica nudis;

Date rauulos choraulas,

Quibus antra per palati

80

Crepulis reflanda buccis

Gemit aura tibialis.

Date carminata socco,

Date dicta sub cothurno,

Date quicquid aduocati,

85

Date quicquid et poetae

Vario strepunt in actu:

Petrus haec et illa transit.

Opus editum tenemus,

Bimetra quod arte texens

90

Iter asperum uiasque

Labyrinthicas cucurrit.

Sed in omnibus laborans

Et ab omnibus probatus

Rapit hinc et inde palmam,

95

Per et ora docta fertur.

Procul hinc et Hippocrenen

Aganippicosque fontes

Et Apollinem canorum

Comitantibus Camenis

100

Abigamus et Mineruam

Quasi praesulem canendi;

Remouete ficta fatu:

Deus ista praestat unus.

Stupuit uirum loquentem

105

Diadematis potestas,

Toga, miles, ordo equester

Populusque Romularis;

Et adhuc sophos uolutant

Fora, templa, rura, castra.

110

Super haec fragorem alumno

Padus atque ciuitatum

Dat amor Ligusticarum.

Similis fauor resultat

Rhodanitidas per urbes,

115

Imitabiturque Gallos

Feritas Hibericorum.

Nec in hoc moratus axe

Cito ad arua perget euri

Aquilonibusque et austris

120

Zephyrisque perferetur.

 

 

14, 6

Praecipiti modo quod decurrit tramite flumen

      Tempore consumptum iam cito deficiet.

Deficiet cito iam consumptum tempore flumen,

      Tramite decurrit quod modo praecipiti.

 

 

15, 1

Iubes, amice, nostra per uolumina

Modis resultet incitatioribus

Ferox iambus, ut trochaeus hactenus,

Pigrasque bigas et quaterna tempora

5

Spondeus addat, ut moram uolucripes

Habeat parumper insitam trimetria,

Resonetque mixtus ille pes celerrimus,

Bene nuncupatus quondam ab arte pyrricha,

Loco locandus undecumque in ultimo;

10

Spondam daturus et subinde uersui,

Modo in priore parte, nunc in extima

Anapaestus, ipse quamquam et absolutius

Pronuntietur, cum secuta tertia

Geminae breuique longa adhaeret syllaba.

15

Quae temperare uix ualet gregarius

Poeta, ut ipse cernis esse Sollium;

Mihi pecten errat nec per ora concaua

Vaga lingua flexum competenter explicat

Epos. Sed istud aptius parauerit

20

Leo Leonis aut secutus orbitas

Cantu in Latino, cum prior sit Attico

Consentiorum qui superstes est patri,

Fide, uoce, metris ad fluenta Pegasi

Cecinisse dictus omniforme canticum,

25

Quotiensque uerba Graia carminauerit,

Tenuisse celsa iunctus astra Pindaro

Montemque uictor isse per biuerticem

Nullis secundus inter antra Delphica.

At uterque uatum si lyrae poeticae

30

Latiare carmen aptet absque Dorico,

Venusina, Flacce, plectra ineptus exeras

Iapygisque uerna cygnus Aufidi

Atacem tonare cum suis oloribus

Cana et canora colla uictus ingemas.

35

Nec ista sola sunt perita pectora,

Licet et peritis haec peritiora sint:

Seuerianus ista rhetor altius,

Afer uaferque Domnulus politius,

Scholasticusque sub rotundioribus

40

Petrus Camenis dictitasset acrius,

Epistularis usquequaque nec stilus

Virum uetaret, ut stupenda pangeret.

Potuisset ista semper efficacius

Humo atque gente cretus in Ligustide

45

Proculus melodis insonare pulsibus

Limans faceta quaeque sic poemata,

Venetam lacessat ut fauore Mantuam

Homericaeque par et ipse gloriae,

Rotas Maronis arte sectans compari.

50

Ego corde et ore iure despicabilis

Quid inter hosce te rogante garriam,

Loquacitatis impudentiam probans

Animique uota destituta litteris?

Sed quid negabo nec pudore territus?

55

Amor timere nescit: inde parui.

 

 

16, 3

Iam per alternum pelagus loquendi

Egit audacem mea cymba cursum

Nec bipertito timuit fluento

Flectere clauum.

5

Soluit antemnas, legit alta uela,

Palmulam punit manus, atque transtris

Litori iunctis petit osculandam

Saltus harenam.

Mussitans quamquam chorus inuidorum

10

Prodat hirritu rabiem canino,

Nil palam sane loquitur pauetque

Publica puncta.

Verberant puppim, quatiunt carinam,

Ventilant spondas laterum rotundas,

15

Arborem circa uolitant sinistrae

Sibila linguae.

Nos tamen rectam comite arte proram,

Nil tumescentes ueriti procellas,

Sistimus portu, geminae potiti

20

Fronde coronae,

Quam mihi indulsit populus Quirini,

Blattifer uel quam tribuit senatus,

Quam peritorum dedit ordo consors

Iudiciorum,

25

Cum meis poni statuam perennem

Nerua Traianus titulis uideret,

Inter auctores utriusque fixam

Bybliothecae;

Quamque post uisus prope, post bilustre

30

Tempus, accepi, capiens honorem,

Qui patrum ac plebis simul unus olim

Iura gubernat.

Praeter heroos ioca multa multis

Texui pannis; elegos frequenter

35

Subditos senis pedibus rotaui

Commate bino.

Nunc per undenas equitare suetus

Syllabas lusi celer atque metro

Sapphico creber cecini, citato

40

Rarus iambo.

Nec recordari queo, quanta quondam

Scripserim primo iuuenis calore;

Vnde pars maior utinam taceri

Possit et abdi!

45

Nam senectutis propiore meta

Quicquid extremis sociamur annis,

Plus pudet, si quid leue lusit aetas,

Nunc reminisci.

Quod perhorrescens ad epistularum

50

Transtuli cultum genus omne curae,

Ne reus cantu petulantiore

Sim reus actu;

Neu puter solui per amoena dicta,

Schema si chartis phalerasque iungam,

55

Clerici ne quid maculet rigorem

Fama poetae.

Denique ad quoduis epigramma posthac

Non ferar pronus, teneroque metro

Vel graui nullum cito cogat exhinc

60

Promere carmen:

Persecutorum nisi quaestiones

Forsitan dicam meritosque caelum

Martyras mortis pretio parasse

Praemia uitae.

65

E quibus primum mihi psallat hymnus

Qui Tolosatem tenuit cathedram,

De gradu summo Capitoliorum

Praecipitatum;

Quem negatorem Iouis ac Mineruae

70

Et crucis Christi bona confitentem

Vinxit ad tauri latus iniugati

Plebs furibunda,

Vt per abruptum boue concitato

Spargeret cursus lacerum cadauer

75

Cautibus tinctis calida soluti

Pulte cerebri.

Post Saturninum uolo plectra cantent,

Quos patronorum reliquos probaui

Anxio duros mihi per labores

80

Auxiliatos.

Singulos quos nunc pia nuncupatim

Non ualent uersu cohibere uerba;

Quos tamen chordae nequeunt sonare,

Corda sonabunt.

23

uacante M F P

uagante C