Phoebum et ter ternas decima cum Pallade Musas
Orpheaque et laticem simulatum fontis equini
Ogygiamque chelyn, quae saxa sequacia flectens
Cantibus auritos erexit carmine muros,
5
Sperne, fidis; magis ille ueni nunc spiritus, oro,
Pontificem dicture tuum, qui pectora priscae
Intrasti Mariae, rapiens cum tympana siccus
Israel appensi per concaua gurgitis iret
Aggeribus uallatus aquae mediasque per undas
10
Puluerulenta tuum clamaret turba triumphum;
Quique manum Iudith ferientem colla Olophernis
Iuuisti, exciso iacuit cum gutture truncus
Et fragilis ualido latuit bene sexus in ictu;
Expresso uel qui complens de uellere peluem
15
Inficiensque dehinc non tacto uellere terram
Firmasti Gedeona, tubis inserte canoris
Spiritus, et solo uenit uictoria cantu;
Quique etiam adsumptum pecorosi de grege Iesse
Adflasti regem, plaustro cum foederis arcam
20
Imponens hostis nullo moderante bubulco
Proderet obscaenum turgenti podice morbum;
Quique trium quondam puerorum in fauce sonasti,
Quos in Chaldaei positos fornace tyranni
Roscida combusto madefecit flamma camino;
25
Quique uolubilibus spatiantem tractibus alui
Complesti Ionam, resonant dum uiscera monstri
Introrsum psallente cibo uel pondera uentris
Ieiuni plenique tamen uate intemerato
Ructat cruda fames, quem singultantibus extis
30
Esuriens uomuit suspenso belua morsu;
Quique duplex quondam uenisti in pectus Helisei,
Thesbiten cum forte senem iam flammeus axis
Tolleret et scissam linquens pro munere pellem
Hispidus ardentes auriga intraret habenas;
35
Quique etiam Heliam terris missure secundum
Zachariae iusti linguam placate ligasti,
Dum faceret serum rugosa puerpera patrem,
Edita significans iusso reticere propheta,
Gratia cum fulsit, nosset se ut lex tacituram;
40
Quique etiam nascens ex uirgine semine nullo,
Ante ullum tempus deus atque in tempore Christus,
Ad corpus quantum spectat, tu te ipse creasti;
Qui uisum caecis, gressum quoque reddere claudis,
Auditum surdis, mutis laxare loquelam
45
Suetus ad hoc etiam uenisti, ut mortua membra
Lecto, sandapila, tumulo consurgere possint;
Quique etiam poenas suscepta in carne tulisti,
Sustentans alapas, ludibria, uerbera, uepres,
Sortem, uincla, crucem, clauos, fel, missile, acetum,
50
Postremo mortem, sed surrecturus, adisti,
Eripiens quidquid ueteris migrauerat hostis
In ius per nostrum facinus, cum femina prima
Praeceptum soluens culpa nos perpete uinxit;
(Qui cum te interitu petiit nec repperit in te
55
Quod posset proprium conuincere, perdidit omne
Quod lapsu dedit Eua suo; chirographon illud,
Quo peruasus homo est, haec compensatio rupit.
Expers peccati pro peccatoribus amplum
Fis pretium ueteremque nouus uice faenoris Adam,
60
Dum moreris, de morte rapis. Sic mortua mors est,
Sic sese insidiis quas fecerat ipsa fefellit;
Nam dum indiscrete petit insontemque reosque,
Egit, ut absolui possent et crimine nexi);
Quique etiam iustos ad tempus surgere tecum
65
Iussisti cineres, cum tectis tempore longo
Irrupit festina salus infusaque raptim
Excussit tumulis solidatas uita fauillas:
Da Faustum laudare tuum, da soluere grates,
Quas et post debere iuuat. Te, magne sacerdos,
70
Barbitus hic noster plectro licet impare cantat.
Haec igitur prima est uel causa uel actio laudum,
Quod mihi germani, dum lubrica uoluitur aetas,
Seruatus tecum domini per dona probatur
Nec fama titubante pudor; te respicit istud
75
Quantumcumque bonum; merces debebitur illi,
Ille tibi. Sit laus, si labi noluit, eius;
Nam quod nec potuit, totum ad te iure redundat.
Praeterea quod me pridem Reios ueniente,
Cum Procyon fureret, cum solis torridus ignis
80
Flexilibus rimis sitientes scriberet agros,
Hospite te nostros excepit protinus aestus
Pax, domus, umbra, latex, benedictio, mensa, cubile.
Omnibus attamen his sat praestat quod uoluisti
Vt sanctae matris sanctum quoque limen adirem.
85
Derigui, fateor, mihi conscius atque repente
Tinxit adorantem pauido reuerentia uultum;
Nec secus intremui quam si me forte Rebeccae
Israel aut Samuel crinitus duceret Annae.
Quapropter te uel uotis sine fine colentes
90
Affectum magnum per carmina parua fatemur.
Seu te flammatae Syrtes et inhospita tesqua
Seu caeno uiridante palus seu nigra recessu
Incultum mage saxa tenent, ubi sole remoto
Concaua longaeuas adseruant antra tenebras;
95
Seu te praeruptis porrecta in rupibus Alpis
Succinctos gelido libantem caespite somnos,
Anachoreta, tremit (quae quamquam frigora portet,
Conceptum Christi numquam domat illa calorem),
Qua nunc Helias, nunc te iubet ire Iohannes,
100
Nunc duo Macarii, nunc et Paphnutius heros,
Nunc Or, nunc Ammon, nunc Sarmata, nunc Hilarion,
Nunc uocat in tunica nudus te Antonius illa
Quam fecit palmae foliis manus alma magistri;
Seu te Lirinus priscum complexa parentem est,
105
Qua tu iam fractus pro magna saepe quiete
Discipulis seruire uenis uixque otia somni,
Vix coctos capture cibos abstemius aeuum
Ducis et insertis pinguis ieiunia psalmis,
Fratribus insinuans quantos illa insula plana
110
Miserit in caelum montes, quae sancta Caprasi
Vita senis iuuenisque Lupi, quae gratia patrem
Mansit Honoratum, fuerit quis Maximus ille,
Vrbem tu cuius monachosque antistes et abbas
Bis successor agis, celebrans quoque laudibus illis
115
Eucherii uenientis iter, redeuntis Hilari;
Seu te commissus populus tenet et minor audet
Te medio tumidos maiorum temnere mores;
Seu tu sollicitus curas qua languidus esca
Quaue peregrinus uiuat, quid pascat et illum,
120
Lubrica crura cui tenuat sub compede carcer;
Seu mage funeribus mentem distractus humandis,
Liuida defuncti si pauperis ossa uirescant,
Infastiditum fers ipse ad busta cadauer;
Seu te conspicuis gradibus uenerabilis arae
125
Contionaturum plebs sedula circumsistit,
Expositae legis bibat auribus ut medicinam:
Quidquid agis, quocumque loci es, semper mihi Faustus,
Semper Honoratus, semper quoque Maximus esto.
1
cf. Ennod. carm. 1, 9, 12 Hartel: Phoebum et ter ternas dixerunt esses sorores