Sidonius Apollinaris carmina 2

Altre sezioni


Auspicio et numero fasces, Auguste, secundos

Erige et effulgens trabealis mole metalli

Annum pande nouum consul uetus ac sine fastu

Scribere bis fastis. Quamquam diademate crinem

5

Fastigatus eas umerosque ex more priorum

Includat Sarrana chlamys, te picta togarum

Purpura plus capiat, quia res est semper ab aeuo

Rara frequens consul. Tuque o cui laurea, Iane,

Annua debetur, religa torpore soluto

10

Quauis fronde comas, subita nec luce pauescas

Principis aut rerum credas elementa moueri.

Nil natura nouat: sol hic quoque uenit ab ortu.

Hic est, o proceres, petiit quem Romula uirtus

Et quem uester amor; cui se ceu uicta procellis

15

Atque carens rectore ratis respublica fractam

Intulit, ut digno melius flectenda magistro,

Ne tempestates, ne te, pirata, timeret.

Te prece ruricola expetiit, te foedere iunctus

Adsensu, te castra tubis, te curia plausu,

20

Te punctis scripsere tribus collegaque misit

Te nobis regnumque tibi; suffragia tot sunt

Quanta legit mundus. Fateor, trepidauimus omnes,

Ne uellet collega pius permittere uoto

Publica uota tuo. Credet uentura propago?

25

In nos ut possint, princeps, sic cuncta licere,

De te non totum licuit tibi. Facta priorum

Exsuperas, Auguste Leo; nam regna superstat

Qui regnare iubet: melius respublica uestra

Nunc erit una magis, quae sic est facta duorum.

30

Salue, sceptrorum columen, regina Orientis,

Orbis Roma tui, rerum mihi principe misso

Iam non Eoo solum ueneranda Quiriti,

Imperii sedes, sed plus pretiosa, quod extas

Imperii genetrix. Rhodopen quae portat et Haemum,

35

Thracum terra tua est, heroum fertilis ora.

Excipit hic gnatos glacies et matris ab aluo

Artus infantum molles nix ciuica durat.

Pectore uix alitur quisquam, sed ab ubere tractus

Plus potat per uulnus equum; sic lacte relicto

40

Virtutem gens tota bibit. Creuere parumper:

Mox pugnam ludunt iaculis; hos suggerit illis

Nutrix plaga iocos. Pueri uenatibus apti

Lustra feris uacuant; rapto ditata iuuentus

Iura colit gladii, consummatamque senectam

45

Non ferro finire pudet: tali ordine uitae

Ciues Martis agunt. At tu circumflua ponto

Europae atque Asiae commissam carpis utrimque

Temperiem; nam Bistonios Aquilonis hiatus

Proxima Calchidici sensim tuba temperat Euri.

50

Interea te Susa tremunt ac supplice cultu

Flectit Achaemenius lunatum Persa tiaram.

Indus odorifero crinem madefactus amomo

In tua lucra feris exarmat guttur alumnis,

Vt pandum dependat ebur; sic trunca reportat

55

Bosphoreis elefas inglorius ora tributis.

Porrigis ingentem spatiosis moenibus urbem,

Quam tamen angustam populus facit; itur in aequor

Molibus et ueteres tellus noua contrahit undas;

Namque Dicarcheae translatus puluis harenae

60

Intratis solidatur aquis durataque massa

Sustinet aduectos peregrino in gurgite campos.

Sic te dispositam spectantemque undique portus,

Vallatam pelago terrarum commoda cingunt.

Fortunata sat es Romae partita triumphos

65

Et iam non querimur; ualeat diuisio regni.

Concordant lancis partes; dum pondera nostra

Suscipis, aequasti. Tali tu ciuis ab urbe

Procopio genitore micas, cui prisca propago

Augustis uenit a proauis; quem dicere digno

70

Non datur eloquio, nec si modo surgat Auerno

Qui cantu flexit scopulos digitisque canoris

Compulit auritas ad plectrum currere siluas,

Cum starent Hebri latices cursuque ligato

Fluminis attoniti carmen magis unda sitiret.

75

Huic quondam iuueni reparatio credita pacis

Assyriae; stupuit primis se Parthus in annis

Consilium non ferre senis; conterritus haesit

Quisque sedet sub rege satraps; ita uinxerat omnes

Legati genius. Tremuerunt Medica rura,

80

Quaeque draconigenae portas non clauserat hosti,

Tum demum Babylon nimis est sibi uisa patere.

Partibus at postquam statuit noua formula foedus

Procopio dictante magis, iuratur ab illis

Ignis et unda deus, nec non rata pacta futura

85

Hic diuos testatur auos. Chaldaeus in extis

Pontificum de more senex arcana peregit

Murmura; gemmantem pateram rex ipse retentans

Fudit turicremis carchesia cernuus aris.

Suscipit hinc reducem duplicati culmen honoris:

90

Patricius nec non peditumque equitumque magister

Praeficitur castris, ubi Tauri claustra cohercens

Aethiopasque uagos belli terrore relegans

Gurgite pacato famulum spectaret Orontem.

Huic socer Anthemius praefectus, consul et idem,

95

Iudiciis populos atque annum nomine rexit.

Purpureos Fortuna uiros cum murice semper

Prosequitur; solum hoc tantum mutatur in illis,

Vt regnet qui consul erat. Sed omittimus omnes.

Iam tu ad plectra ueni, tritus cui casside crinis

100

Ad diadema uenit, rutilum cui Caesaris ostrum

Deposito thorace datur sceptroque replenda

Mucrone est uacuata manus. Cunabula uestra

Imperii fulsere notis et praescia tellus

Aurea conuerso promisit saecula fetu.

105

Te nascente ferunt exorto flumina melle

Dulcatis cunctata uadis oleique liquores

Isse per attonitas bacca pendente trapetas.

Protulit undantem segetem sine semine campus

Et sine se natis inuidit pampinus uuis.

110

Hibernae rubuere rosae spretoque rigore

Lilia permixtis insultauere pruinis.

Tale puerperium quotiens Lucina resoluit,

Mos elementorum cedit regnique futuri

Fit rerum nouitate fides. Venisse beatos

115

Sic loquitur natura deos: constantis Iuli

Lambebant teneros incendia blanda capillos;

Astyages Cyro pellendus forte nepoti

Inguinis expauit diffusum uite racemum;

Praebuit intrepido mammas lupa feta Quirino;

120

Iulius in lucem uenit, dum laurea flagrat;

Magnus Alexander necnon Augustus habentur

Concepti serpente deo Phoebumque Iouemque

Diuisere sibi; namque horum quaesiit unus

Cinyphia sub Syrte patrem; maculis genetricis

125

Alter Phoebigenam sese gaudebat haberi,

Paeonii iactans Epidauria signa draconis.

Multos cinxerunt aquilae subitumque per orbem

Lusit uenturas famulatrix penna coronas.

Ast hunc, egregii proceres, ad sceptra uocari

130

Iam tum nosse datum est, laribus cum forte paternis

Protulit excisus iam non sua germina palmes.

Imperii uer illud erat; sub imagine frondis

Dextra per arentem florebant omina uirgam.

At postquam primos infans exegerat annos,

135

Reptabat super arma patris, quamque arta terebat

Lammina ceruicem gemina complexus ab ulna

Liuida laxatis intrabat ad oscula cristis.

Ludus erat puero raptas ex hoste sagittas

Festina tractare manu captosque per arcus

140

Flexa reluctantes in cornua trudere neruos,

Nunc tremulum tenero iaculum torquere lacerto

Inque frementis equi dorsum cum pondere conti

Indutas Chalybum saltu transferre catenas,

Inuentas agitare feras et fronde latentes

145

Quaerere, deprensas modo claudere cassibus artis,

Nunc torto penetrare ueru; tum saepe fragore

Laudari comitum, frendens cum belua ferrum

Ferret et intratos exirent arma per armos.

Conde Pelethronios, alacer puer et uenator,

150

Aeacida, titulos, quamquam subiecta magistri

Terga premens et ob hoc securus lustra pererrans

Tu potius regereris equo. Non principe nostro

Spicula direxit melius Pythona superstans

Paean, cum uacua turbatus paene pharetra

155

Figeret innumeris numerosa uolumina telis.

Nec minus haec inter ueteres audire sophistas:

Mileto quod crete Thales uadimonia culpas,

Lindie quod Cleobule canis: modus optimus esto,

Ex Ephyra totum meditaris quod Periander,

160

Attice quodue Solon finem bene respicis aeui,

Prienaee Bia, quod plus tibi turba malorum est,

Noscere quod tempus, Lesbo sate Pittace, suades,

Quod se nosse omnes uis, ex Lacedaemone Chilon.

Praeterea didicit uarias, noua dogmata, sectas:

165

Quicquid laudauit Scythicis Anacharsis in aruis,

Quicquid legifero profecit Sparta Lycurgo,

Quicquid Erechtheis Cynicorum turba uolutat

Gymnasiis, imitata tuos, Epicure, sodales,

Quicquid nil uerum statuens Academia duplex

170

Personat, arroso quicquid sapit ungue Cleanthes,

Quicquid Pythagoras, Democritus Heraclitusque

Defleuit, risit, tacuit; quodcumque Platonis

Ingenium, quod in arce fuit, docet ordine terno,

Quae uel Aristoteles, partitus membra loquendi,

175

Argumentosis dat retia syllogismis;

Quicquid Anaximenes, Euclides, Archyta, Zenon,

Arcesilaus, Chrysippus Anaxagorasque dederunt,

Socraticusque animus post fatum in Phaedone uiuus,

Despiciens uastas tenuato crure catenas,

180

Cum tremeret mors ipsa reum ferretque uenenum

Pallida securo lictoris dextra magistro.

Praeterea quicquid Latiaribus indere libris

Prisca aetas studuit, totum percurrere suetus:

Mantua quas acies pelagique pericula lusit,

185

Zmyrnaeas imitata tubas, quamcumque loquendi

Arpinas dat consul opem, sine fine secutus

Fabro progenitum, spreto cui patre polita

Eloquiis plus lingua fuit, uel quicquid in aeuum

Mittunt Euganeis Patauina uolumina chartis,

190

Qua Crispus breuitate placet, quo pondere Varro,

Quo genio Plautus, quo fulmine Quintilianus,

Qua pompa Tacitus numquam sine laude loquendus.

His hunc formatum studiis, natalibus ortum,

Moribus imbutum princeps, cui mundus ab Euro

195

Ad Zephyrum tunc sceptra dabat, cui nubilis atque

Vnica purpureos debebat nata nepotes,

Elegit generum; sed non ut deside luxu

Fortuna soceri contentus et otia captans

Nil sibi deberet; comitis sed iure recepto

200

Danubii ripas et tractum limitis ampli

Circuit, hortatur, disponit, discutit, armat.

Sic sub patre Pius moderatus castra parentis,

Sic Marcus uiuente Pio, post iura daturi,

Innumerabilibus legionibus imperitabant.

205

Hinc reduci datur omnis honos, et utrique magister

Militiae consulque micat, coniuncta potestas

Patricii, celerique gradu priuata cucurrit

Culmina conscenditque senum puer ipse curulem,

Sedit et emerito iuuenis ueteranus in auro.

210

Iamque parens diuos; sed uobis nulla cupido

Imperii; longam diademata passa repulsam

Insignem legere uirum, quem deinde legentem

Spernere non posses. Soli tibi contulit uni

Hoc Fortuna decus, quamquam te posceret ordo,

215

Vt lectus princeps mage quam uideare relictus:

Post socerum Augustum regnas, sed non tibi uenit

Purpura per thalamos et coniunx regia regno

Laus potius quam causa fuit; nam iuris habenis

Non generum legit respublica, sed generosum.

220

Fallor, bis gemino nisi cardine rem probat orbis:

Ambit te Zephyrus rectorem, destinat Eurus,

Ad Boream pugnas et formidaris ad Austrum.

Ante tamen quam te socium collega crearet,

Perstrinxisse libet quos Illyris ora triumphos

225

Viderit, excisam quae se Valameris ab armis

Forte ducis nostri uitio deserta gemebat.

Haud aliter, caesus quondam cum Caepio robur

Dedidit Ausonium, subita cogente ruina,

Electura ducem post guttura fracta Iugurthae

230

Vltum Arpinatem Calpurnia foedera lixam

Opposuit rabido respublica territa Cimbro.

Hic primum ut uestras aquilas prouincia uidit,

Desiit hostiles confestim horrere dracones.

Ilicet edomiti bello praedaque carentes

235

Mox ipsi tua praeda iacent. Sed omittimus istos

Vt populatores: belli magis acta reuoluo.

Quod bellum non parua manus nec carcere fracto

Ad gladiaturam tu, Spartace uincte, parasti,

Sed Scythicae uaga turba plagae, feritatis abundans,

240

Dira, rapax, uehemens, ipsis quoque gentibus illic

Barbara barbaricis, cuius dux Hormidac atque

Ciuis erat. Quis tale solum est moresque genusque.

Albus Hyperboreis Tanais qua uallibus actus

Riphaea de caute cadit, iacet axe sub ursae

245

Gens animis membrisque minax: ita uultibus ipsis

Infantum suus horror inest. Consurgit in artum

Massa rotunda caput; geminis sub fronte cauernis

Visus adest oculis absentibus; acta cerebri

In cameram uix ad refugos lux peruenit orbes,

250

Non tamen et clausos; nam fornice non spatioso

Magna uident spatia, et maioris luminis usum

Perspicua in puteis compensant puncta profundis.

Tum, ne per malas excrescat fistula duplex,

Obtundit teneras circumdata fascia nares,

255

Vt galeis cedant: sic propter proelia natos

Maternus deformat amor, quia tensa genarum

Non interiecto fit latior area naso.

Cetera pars est pulchra uiris: stant pectora uasta,

Insignes umeri, succincta sub ilibus aluus.

260

Forma quidem pediti media est, procera sed exstat

Si cernas equites; sic longi saepe putantur

Si sedeant. Vix matre carens ut constitit infans,

Mox praebet dorsum sonipes; cognata reare

Membra uiris: ita semper equo ceu fixus adhaeret

265

Rector; cornipedum tergo gens altera fertur,

Haec habitat. Teretes arcus et spicula cordi,

Terribiles certaeque manus iaculisque ferendae

Mortis fixa fides et non peccante sub ictu

Edoctus peccare furor. Gens ista repente

270

Erumpens solidumque rotis transuecta per Histrum

Venerat et sectas inciderat orbita lymphas.

Hanc tu directus per Dacica rura uagantem

Contra is, aggrederis, superas, includis; et ut te

Metato spatio castrorum Serdica uidit,

275

Obsidione premis. Quae te sic tempore multo

In uallo positum stupuit, quod miles in agros

Nec licitis nec furtiuis excursibus ibat.

Cui deesset cum saepe Ceres semperque Lyaeus,

Disciplina tamen non defuit; inde propinquo

280

Hoste magis timuere ducem. Sic denique factum est

Vt socius tum forte tuus, mox proditor, illis

Frustra terga daret commissae tempore pugnae.

Qui iam cum fugeret flexo pede cornua nudans,

Tu stabas acies solus, te sparsa fugaci

285

Expetiit ductore manus, te Marte pedestri

Sudantem repetebat eques, tua signa secutus

Non se desertum sensit certamine miles.

I nunc et ueteris profer praeconia Tulli,

Aetas cana patrum, quod pulchro hortamine mendax

290

Occuluit refugi nutantia foedera Metti.

Nil simile est fallique tuum tibi non placet hostem.

Tunc uicit miles, dum se putat esse iuuandum;

Hic uicit, postquam se comperit esse relictum.

Dux fugit, insequeris; renouat certamina, uincis;

295

Clauditur, expugnas; elabitur, obruis atque

Sarmaticae paci pretium sua funera ponis.

Paretur, iussum subiit iam transfuga letum

Atque peregrino cecidit tua uictima ferro.

Ecce iterum, si forte placet, conflige, uetustas!

300

Hannibal ille ferox ad poenam forte petitus,

Etsi non habuit ius uitae fine supremo,

Certe habuit mortis: quem caecus carcer et uncus

Et quem exspectabat fracturus guttura lictor,

Hausit Bebrycio constantior hospite uirus;

305

Nam te qui fugit, mandata morte peremptus,

Non tam uictoris periit quam iudicis ore.

Nunc ades, o Paean, lauro cui grypas obuncos

Docta lupata ligant, quotiens per frondea lora

Flectis penniferos hederis bicoloribus armos;

310

Huc conuerte chelyn; non est modo dicere tempus

Pythona exstinctum nec bis septena sonare

Vulnera Tantalidum, quorum tibi funera seruat

Cantus et aeterno uiuunt in carmine mortes.

Vos quoque, Castalides, paucis, quo numine nobis

315

Venerit Anthemius gemini cum foedere regni,

Pandite: pax rerum misit qui bella gubernet.

Auxerat Augustus naturae lege Seuerus

Diuorum numerum. Quem mox Oenotria casum

Vidit ut aerei de rupibus Appennini,

320

Pergit caerulei uitreas ad Thybridis aedes,

Non galea conclusa genas (nec sutilis illi

Circulus impactis loricam texuit hamis),

Sed nudata caput; pro crine racemifer exit

Plurima per frontem constringens oppida palmes,

325

Perque umeros teretes, rutilantes perque lacertos

Pendula gemmiferae mordebant suppara bullae.

Segnior incedit senio uenerandaque membra

Viticomam retinens baculi uice flectit ad ulmum.

Sed tamen Vbertas sequitur; quacumque propinquat,

330

Incessu fecundat iter; comitataque gressum

Laeta per impressas rorat Vindemia plantas.

Ilicet ingreditur Tiberini gurgitis antrum.

Currebat fluuius residens et harundinis altae

Concolor in uiridi fluitabat silua capillo;

335

Dat sonitum mento unda cadens, licet hispida saetis

Suppositis multum sedaret barba fragorem;

Pectore ructabat latices lapsuque citato

Sulcabat madidam iam torrens alueus aluum.

Terretur ueniente dea manibusque remissis

340

Remus et urna cadunt. Veniae tum uerba paranti

Illa prior: Venio uiduatam praesule nostro

Per te, si placeat, lacrimis inflectere Romam;

Expetat Aurorae partes fastuque remoto

Hoc unum praestet, iam plus dignetur amari.

345

Instrue quas quaerat uires orbique iacenti

Quo poscat dic orbe caput. Quemcumque creauit

Axe meo natum, confestim fregit in illo

Imperii fortuna rotas. Hinc Vandalus hostis

Vrget et in nostrum numerosa classe quotannis

350

Militat excidium, conuersoque ordine fati

Torrida Caucaseos infert mihi Byrsa furores.

Praeterea inuictus Ricimer, quem publica fata

Respiciunt, proprio solus uix Marte repellit

Piratam per rura uagum, qui proelia uitans

355

Victorem fugitiuus agit. Quis sufferat hostem

Qui pacem pugnamque negat? nam foedera nulla

Cum Ricimere iacit. Quem cur nimis oderit audi.

Incertum crepat ille patrem, cum serua sit illi

Certa parens; nunc, ut regis sit filius, effert

360

Matris adulterium. Tum liuet quod Ricimerem

In regnum duo regna uocant; nam patre Suebus,

A genetrice Getes. Simul et reminiscitur illud,

Quod Tartesiacis auus huius Vallia terris

Vandalicas turmas et iuncti Martis Alanos

365

Strauit et occiduam texere cadauera Calpen.

Quid ueteres narrare fugas, quid damna priorum?

Agrigentini recolit dispendia campi.

Inde furit, quod se docuit satis iste nepotem

Illius esse uiri, quo uiso, Vandale, semper

370

Terga dabas. Nam non Siculis illustrior aruis

Tu, Marcelle, redis, per quem tellure marique

Nostra Syracosios presserunt arma penates;

Nec tu, cui currum Curii superare, Metelle,

Contigit, ostentans nobis elephanta frequentem,

375

Grex niger albentes tegeret cum mole iugales

Auctoremque suum celaret pompa triumphi.

Noricus Ostrogothum quod continet, iste timetur;

Gallia quod Rheni Martem ligat, iste pauori est;

Quod consanguineo me Vandalus hostis Alano

380

Diripuit radente, suis hic ultus ab armis.

Sed tamen unus homo est nec tanta pericula solus

Tollere, sed differre potest. Modo principe nobis

Est opus armato, ueterum qui more parentum

Non mandet sed bella gerat, quem signa mouentem

385

Terra uel unda tremant, ut tandem iure recepto

Romula desuetas moderentur classica classes.

Audiit illa pater, simul annuit. Itur in urbem.

Continuo uidet ipse deam, summissus adorat,

Pectus et exsertam tetigerunt cornua mammam;

390

Mandatas fert inde preces. Quas diua secuta

Apparat ire uiam. Laxatos torua capillos

Stringit et inclusae latuerunt casside turres;

Infula laurus erat. Bullis hostilibus asper

Applicat a laeua surgentem balteus ensem.

395

Inseritur clipeo uictrix manus; illius orbem

Martigenae, lupa, Thybris, Amor, Mars, Ilia complent.

Fibula mordaci refugas a pectore uestes

Dente capit. Micat hasta minax, quercusque trophaeis

Curua tremit placidoque deam sub fasce fatigat.

400

Perpetuo stat planta solo, sed fascia primos

Sistitur ad digitos, retinacula bina cothurnis

Mittit in aduersum uincto de fomite pollex,

Quae stringant crepidas et concurrentibus ansis

Vinclorum pandas texant per crura catenas.

405

Ergo, sicut erat, liquidam transuecta per aethram

Nascentis petiit tepidos Hyperionis ortus.

Est locus Oceani, longinquis proximus Indis,

Axe sub Eoo, Nabataeum tensus in Eurum;

Ver ibi continuum est, interpellata nec ullis

410

Frigoribus pallescit humus, sed flore perenni

Picta peregrinos ignorant arua rigores;

Halant rura rosis, indiscriptosque per agros

Fragrat odor; uiolam, cytisum, serpylla, ligustrum,

Lilia, narcissos, casiam, colocasia, caltas,

415

Costum, malobathrum, myrrhas, opobalsama, tura

Parturiunt campi; nec non pulsante senecta

Hinc rediuiua petit uicinus cinnama Phoenix.

Hic domus Aurorae rutilo crustante metallo

Bacarum praefert leues asprata lapillos.

420

Diripiunt diuersa oculos et ab arte magistra

Hoc uincit quodcumque uides; sed conditur omnis

Sub domina praesente decor, nimioque rubore

Gemmarum uarios perdit, quia possidet, ignes.

Fundebat coma pexa crocos flexoque lacerto

425

Lutea depressus comebat tempora pecten.

Fundebant oculi radios; color igneus illis,

Non tamen ardor erat, quamuis de nocte recussa

Excepti soleant sudorem fingere rores.

Pectora bis cingunt zonae, paruisque papillis

430

Inuidiam facit ipse sinus; pars extima pepli

Perfert puniceas ad crura rubentia rugas.

Sic regina sedet solio; sceptri uice dextram

Lampadis hasta replet. Nox astat proxima diuae,

Iam refugos conuersa pedes, ac pone tribunal

435

Promit Lux summum uix intellecta cacumen.

Hinc Romam liquido uenientem tramite cernens

Exsiluit propere et blandis prior orsa loquelis:

"Quid, caput o mundi, dixit, mea regna reuisis?

Quidue iubes?" Paulum illa silens atque aspera miscens

440

Mitibus haec coepit: "Venio (desiste moueri

Nec multum trepida), non ut mihi pressus Araxes

Imposito sub ponte fluat nec ut ordine prisco

Indicus Ausonia potetur casside Ganges,

Aut ut tigriferi pharetrata per arua Niphatis

445

Depopuletur ouans Artaxata Caspia consul.

Non Pori modo regna precor nec ut hisce lacertis

Frangat Hydaspeas aries impactus Erythras.

Non in Bactra feror nec committentia pugnas

Nostra Semiramiae rident ad classica portae.

450

Arsacias non quaero domus nec tessera castris

In Ctesiphonta datur. Totum hunc tibi cessimus axem,

Et nec sic mereor nostram ut tueare senectam?

Omne quod Euphraten Tigrimque interiacet, olim

Sola tenes; res empta mihi est de sanguine Crassi;

455

Ad Carrhas pretium scripsi; nec inulta remansi

Aut periit sic emptus ager; si fallo, probasti,

Ventidio mactate Sapor. Nec sufficit istud:

Armenias Pontumque dedi, quo Marte petitum

Dicat Sylla tibi; forsan non creditur uni:

460

Consule Lucullum. Taceo iam Cycladas omnes;

Acquisita meo seruit tibi Creta Metello.

Transcripsi Cilicas: hos Magnus fuderat olim.

Adieci Syriae, quos nunc moderaris, Isauros:

Hos quoque sub nostris domuit Seruilius armis.

465

Concessi Aetolos ueteres Acheloiaque arua,

Transfudi Attalicum male credula testamentum,

Epirum retines: tu scis, cui debeat illam

Pyrrhus. In Illyricum specto te mittere iura

Ac Macetum terras: et habes tu, Paule, nepotes!

470

Aegypti frumenta dedi: mihi uicerat olim

Leucadiis Agrippa fretis. Iudaea tenetur

Sub dicione tua, tamquam tu miseris illuc

Insignem cum patre Titum. Tibi Cypria merces

Fertur: pugnaces ego pauper laudo Catones.

475

Dorica te tellus et Achaica rura tremiscunt,

Tendis et in bimarem felicia regna Corinthon:

Dic, Byzantinus quis rem tibi Mummius egit?

Sed si forte placet ueteres sopire querelas,

Anthemium concede mihi. Sit partibus istis

480

Augustus longumque Leo; mea iura gubernet,

Quem petii; patrio uestiri murice natam

Gaudeat Euphemiam sidus diuale parentis.

Adice praeterea priuatum ad publica foedus:

Sit socer Augustus genero Ricimere beatus;

485

Nobilitate micant: est uobis regia uirgo,

Regius ille mihi. Si concors annuis istud,

Mox Libyam sperare dabis. Circumspice taedas

Antiquas: par nulla tibi sic copula praesto est.

Proferat hic ueterum thalamos discrimine partos

490

Graecia, ni pudor est: reparatis Pisa quadrigis

Suscitet Oenomaum, natae quem fraude cadentem

Cerea destituit resolutis axibus obex;

Procedat Colchis prius agnita uirgo marito

Crimine quam sexu; spectet de carcere circi

495

Pallentes Atalanta procos et poma decori

Hippomenis iam non pro solo colligat auro;

Deianira, tuas Achelous gymnade pinguis

Illustret taedas et ab Hercule pressus anhelo

Lassatum foueat riuis riualibus hostem.

500

Quantumuis repetam ueteris conubia saecli,

Transcendunt hic heroas, heroidas illa.

Hos thalamos, Ricimer, Virtus tibi pronuba poscit

Atque Dionaeam dat Martia laurea myrtum.

Ergo age, trade uirum non otia pigra fouentem

505

Deliciisque grauem, sed quem modo nauticus urit

Aestus Abydenique sinus et Sestias ora

Hellespontiacis circumclamata procellis;

Quas pelagi fauces non sic tenuisse uel illum

Crediderim, cui ruptus Athos, cui remige Medo

510

Turgida siluosam currebant uela per Alpem;

Nec Lucullanis sic haec freta cincta carinis,

Segnis ad insignem sedit cum Cyzicon hostis,

Qui cogente fame cognata cadauera mandens

Vixit morte sua. Sed quid mea uota retardo?

515

Trade magis. Tum pauca refert Tithonia coniunx:

Duc age, sancta parens, quamquam mihi maximus usus

Inuicti summique ducis, dum mitior exstes

Et non disiunctas melius moderemur habenas.

Nam si forte placet ueterum meminisse laborum,

520

Et qui pro patria uestri pugnaret Iuli,

Vt nil plus dicam, prior hinc ego Memnona misi."

Finierant; geminas iunxit Concordia partes,

Electo tandem potitur quod principe Roma.

Nunc aliquos uoto simili uel amore, Vetustas,

525

Te legisse crepa, numquam non inuida summis

Emeritisque uiris. Brenni contra arma Camillum

Profer ab exilio Cincinnatoque secures

Expulso Caesone refer flentemque parentem

A rastris ad rostra roga, miseroque tumultu

530

Pelle prius quos uicta petas; si ruperit Alpes

Poenus, ad afflictos condemnatosque recurre;

Improbus ut rubeat Barcina clade Metaurus,

Multatus tibi consul agat, qui milia fundens

Hasdrubalis, rutilum sibi cum fabricauerit ensem,

535

Concretum gerat ipse caput. Longe altera nostri

Gratia iudicii est; scit se non laesus amari.

Sed mea iam nimii propellunt carbasa flatus;

Siste, Camena, modos tenues, portumque petenti

Iam placido sedeat mihi carminis ancora fundo.

540

At tamen, o Princeps, quae nunc tibi classis et arma

Tractentur, quam magna geras, quam tempore paruo,

Si mea uota Deus produxerit, ordine recto

Aut genero bis mox aut te ter consule dicam.

Nam modo nos iam festa uocant et ad Vlpia poscunt

545

Te fora, donabis quos libertate Quirites,

Quorum gaudentes exceptant uerbera malae.

Perge, pater patriae, felix atque omine fausto

Captiuos uincture nouos absolue uetustos.