Martianus Capella de nuptiis Philologiae et Mercurii 1

Altre sezioni


1.

Tu quem psallentem thalamis, quem matre Camena

      Progenitum perhibent, copula sacra deum,

Semina qui arcanis stringens pugnantia uinclis

      Complexuque sacro dissona nexa foues

5

(Namque elementa ligas uicibus mundumque maritas

      Atque auram mentis corporibus socias,

Foedere complacito sub quo natura iugatur,

      Sexus concilians et sub amore fidem)

O Hymenaee decens, Cypridis qui maxima curas

10

      Hinc tibi nam flagrans ore Cupido micat

Seu tibi quod Bacchus pater est placuisse choreas,

      Cantare ad thalamos seu genetricis habes,

Comere uernificis florentia limina sertis

      Seu consanguineo Gratia trina dedit:

15

Conubium diuum componens Calliopea

      Carminis auspicio te probat annuere.

 

21.

Anxia cum trepidis nutat sententia rebus,

Fluctuat incertis aut sors ignota futuris,

Consultet mortale genus, quodque indiga ueri

Cura facit dubium uel spes incerta fatigat;

5

At nobis praescire uacum est, cunctatio nulla est:

Quod superi uoluere licet; de pectore fixis

Praeoptare caret, si quod placet atque necesse est.

Sed tibi non quia dum uenit mansura uoluntas,

Consilium uis ferre meum: sic semper ab omni

10

Velle capis socium, faciunt atque addita mentem

Est igitur prisci generis doctissima uirgo

Conscia Parnaso, cui fulgent sidera coetu,

Cui nec Tartareos claustra occultare recessus,

Nec Iouis arbitrium rutilantia fulmina possunt;

15

Fluctigena spectans qualis sub gurgite Nereus,

Quaeque tuos norit fratrum per regna recursus,

Peruigil immodico penetrans arcana labore,

Quae possit docta totum praeuertere cura,

Quod superis praescire datum. quin crebrius in nos

20

Ius habet illa, deos urgens in iussa coactos,

Et quod nulla queat superum temptare potestas,

Inuito scit posse Ioue. stent ardua magno,

Alterutrum cumulat parilem meruisse iugalem.

 

24.

Certum est, Lauripotens decusque diuum,

Nostrum ex contiguis uenire pectus

Et quicquid socium ciere numen

Iunctus compererim probare rerum.

5

Sed numquam mage uelle disparamus

Et fit collibitum manere iussis,

Quam cum Deliaco meare fatu

Cura atque arbitrio monemur isto.

Hunc quippe ambiguum nefas putamus,

10

Et quaecumque fuit, perit uoluntas.

Quocirca officio decentiore

Paret praecluibus libens profatis

Arcas in thalamos uenire iussus.

Sed tu Delie, quo Tonantis exstet

15

Compar propositum uolensque nutus,

Instes; nam solitus ciere pectus

Et praeuersa uigil monere sensa

Illum contribuas fauere iussis,

Et coeptis sacra fulserit uoluntas.

 

31.

Possem minore ambigens fiducia

Solum Tonantem pignoris pro foedere

Bupaeda uixdum uel paterna contremens

Praecepta adire, ni iugata caelitum

5

Omen pararent prosperum consortia,

Tabensque diuum nunc moneret nexio.

Iunone thalamos quis rogare conscia

Nollet deorum, cum futura Pronuba

Eadem profecto quaeque suffragabitur?

10

Iugalis ergo blanda nutus praestrue

Nostrisque Suada quo allubescat nisibus.

Te nunc parentem principemque maximum

Fatumque nostrum (quippe Parcarum chorus

Humana pensat, tuque sortem caelitum,

15

Tuumque uelle est ante praescientias,

Ac mente gestas, quicquid instabit deis;

Cuiusque nutu gignitur necessitas,

Futura cuius illigat decretio;

Instatque, quicquid uelle uel serum potes)

20

Te te igitur illo, quo benignus numine es,

Deposco, caeli blanda temperatio

Piumque culmen, iure qui diuum pater,

Concede proli, quo nepotum prouehat

Numerum, supernis astra quem uibrant polis;

25

Maiae tuumque flagitat pignus sacrum,

Thalamis iugetur uirginis doctissimae.

Sed te parentis cura si stringit pia,

Par est deorum conuoces coetum potens

Conubium ipsa sanciens cum coniuge,

30

Quo prolis exstent lege supera nuptiae

Perpesque uinclum caelitum signet decor.

 

91.

Ni nostra, astrigeri, nota benignitas

Conferre arbitrium cogeret intimum

Et quicquid tacito uelle fuit satis

Id ferre in medium collibitum foret,

5

Possem certa meis promere ductibus,

Nec quisquam illicitis tollere nisibus

Concertans cuperet iussa deum patris.

Sed tristis melius censio clauditur,

Atque infanda premit sensa silentium,

10

Ne uulgata ciant corda doloribus.

At, cum laeta patrem promere gaudia

Et certo deceat foedere pignora

Palam perpetuis iungere nutibus,

Cassum est nolle loqui sensa decentia.

15

Vobiscum ergo, dei, grata propinquitas,

Conferre studium est uota propaginis.

Aequum quippe puto foedere caelitum

Quae sectanda forent orsa probarier.

Nostis Maiugenam pignoris incliti

20

In nostris merito degere sensibus.

Quae nec frustra mihi insita caritas,

Vt sueuit patria stringere pectora.

Nam nostra ille fides, sermo, benignitas

Ac uerus Genius, fida recursio

25

Interpresque meae mentis, ho noys sacer.

Hic solus numerum promere caelitum,

Hic uibrata potest noscere sidera,

Quae mensura polis, quanta profunditas,

Qualis sit numerus marmoris haustibus

30

Et quantos rapiat margine cardines,

Quaeque elementa liget dissona nexio,

Perque hunc ipse pater foedera sancio;

Sed forsan pietas sola recenseat,

Auae parens probitas munera pensitet:

35

Qui Phoebi anteuolans saepe iugalibus

In sortem famuli nonne relabitur?

Hic quoque sic patruis seruit honoribus,

Vt dubium, proprium quis mage uendicet.

Illum conubio rite iugarier

40

Suadent emeritis saecla laboribus,

Et robur thalamos flagitat additum.

At uirgo placuit docta quidem nimis

Et compar studio, sed cui terreus

Ortus, praepositum in sidera tendere;

45

Plerumque et rapidis praeuolat axibus

Ac mundi exsuperat saepe means globum.

Cunae ergo officiant quo nihil editae?

Censendum, superi! quique crepundia

Terris recolitis uestra tenerier,

50

Quae occultant adytis sacra latentibus.

Iungantur paribus, nam decet, auspicis,

Et nostris cumulent astra nepotibus!