Maxima pars lapsis abiit iam mensibus anni,

      Quo scripta est uersu pagina nulla tuo.

Quae tam longa tibi peperere silentia causae?

      Quisue dolor maestum comprimit ingenium?

5

Quamquam et iam grauibus non absint carmina curis,

      Et proprios habeant tristia corda modos:

Ac si te fracti perstringunt uulnera mundi,

      Turbatumque una si rate fert pelagus;

Inuictum deceat studiis seruare uigorem.

10

      Cur mansura pauent, si ruitura cadunt?

O felix cui tanta Deo tribuente facultas

      Contigit, ut tali tempore liber agat!

Quem non concutiat uicina strage ruina,

      Intrepidum flammas inter et inter aquas?

15

Nos autem tanta sub tempestate malorum,

      Inualidi passim caedimur et cadimus.

Cumque animum patriae subiit fumantis imago,

      Et stetit ante oculos quidquid ubique perit,

Frangimur, immodicis et fletibus ora rigamus:

20

      Dumque pios agimus, uertimur in querulos.

Nec parcunt quidam turbatam incessere mentem;

      Linguarum et iaculis saucia corda petunt.

Dic (aiunt) causas, qui rerum hominumque labores

      Arbitrio credis stare regique Dei:

25

Quo scelere admisso, pariter periere tot urbes.

      Tot loca, tot populi, quid meruere mali?

Si totus Gallos sese effudisset in agros

      Oceanus, uastis plus superesset aquis

Quod sane desunt pecudes, quod semina frugum,

30

      Quodque locus non est uitibus, aut oleis;

Quod fundorum aedes uis abstulit ignis et imbris,

      Quarum stare aliquas tristius est uacuas:

Si toleranda mali labes, heu! caede decenni

      Vandalicis gladiis sternimur et Geticis.

35

Non castella petris, non oppida montibus altis

      Imposita, aut urbes amnibus aequoreis,

Barbarici superare dolos atque arma furoris

      Eualuere omnes, ultima pertulimus.

Nec querar exstinctam nullo discrimine plebem,

40

      Mors quoque primorum cesset ab inuidia.

Maiores anni ne forte et nequior aetas,

      Offenso tulerint quae meruere Deo:

Quid pueri insontes, quid commisere puellae,

      Nulla quibus dederat crimina uita breuis?

45

Quare templa Dei licuit popularier igni?

      Cur uiolata sacri uasa ministerii?

Non honor innuptas deuotae uirginitatis,

      Nec texit uiduas relligionis amor.

Ipsi desertis qui uitam ducere in antris

50

      Suerant, laudantes nocte dieque Deum,

Non aliam subiere necem, quam quisque profanus:

      Idem turbo bonos sustulit atque malos.

Nulla sacerdotes reuerentia nominis almi

      Discreuit miseri suppliciis populi:

55

Sic duris caesi flagris, sic igne perusti,

      Inclusae uinclis sic gemuere manus.

Tu quoque puluereus plaustra inter et arma Getarum

      Carpebas duram, non sine fasce, uiam;

Cum sacer ille senex plebem, usta pulsus ab urbe,

60

      Ceu pastor laceras duceret exul oues.

Verum haec sub belli sileantur turbine gesta,

      Confusis quoniam non fuit ordo malis.

Forte etenim placidas res mundi, et tempora pacis,

      Arbitra dignetur cernere cura Dei.

65

Si cunctos annos ueterum recolamus auorum,

      Et quidquid potuit nostra uidere dies;

Maximus iniustis locus inuenietur in orbe,

      Oppressis autem pars prope nulla bonis.

Qui fuerit uiolentus, atrox, uersutus, auarus;

70

      Cuius corde fides cesserit, ore pudor,

Hunc omnes mirantur, amant, reuerentur, honorant,

      Huic summis fasces, huic tribuentur opes.

Quod si quis iustus castam et sine crimine uitam

      Dissimili studio ducere maluerit,

75

Hic inhonorus, inops, odium iuuenumque senumque,

      In totis mundi partibus exul agit.

Impius exsultat maturis integer annis,

      Carpere non cessant ulcera dira pium.

Falsa ualent in iudiciis, et uera laborant,

80

      Insontes sequitur poena, salusque reos.

Ignorata piis illudit adultera sacris,

      Blasphemus templi limina tutus adit.

Quae si cura Dei celsa spectaret ab arce,

      Resque ageret nostra sub dicione sua;

85

Aut non effugerent ultrices crimina poenas,

      Aut uirtus terris sola reperta foret.

Talia cum facilis uulgi spargantur in aures,

      Quam multis rudibus lingua maligna nocet!

Nec tantus dolor est Scythicis consumier armis,

90

      Quantus ab infidis cordibus ista seri.

Prome igitur sanctis caelestia tela pharetris;

      Et medicis hostem confice uulneribus.

Forte aliqui poterunt errorum euadere noctem,

      Inque uiam, uisa luce, referre pedem,

95

At ne sermo moram patiatur ab impare uersu,

      Heroi numeris porrige pentametrum.

Ista quidem melius diuinis edita libris

Cognoscenda forent, ubi legis in aequore aperto,

Promptum esset uentis dare libera uela secundis.

100

Sed quoniam rudibus metus est intrare profundum,

In tenui primum discant procurrere riuo,

Qua iacet extremo tellus circumdata ponto,

Et qua gens hominum diffusa est corpore mundi

Seu nostros annos, seu tempora prisca reuoluas,

105

Esse omnes sensere Deum, nec defuit ulli

Auctorem natura docens: et si impius error

Amisit, multis tribuens quod debuit uni;

Innatum est cunctis genitorem agnoscere uerum.

Hic auctore carens, et tempore, permanet idem

110

Semper, et immensum non saecula nec loca claudunt.

Hic nullis mundi causis exstantibus, in se

Quidquid uellet habens, cum uisum est, omnia solus

Condidit ut uoluit, formas, numerosque, modosque,

Et genera, et uitas statuens et semina rebus.

115

Quidquid inest caelo, quidquid terraeque marique,

Quidquid quocumque est in corpore, siue animatum.

Siue expers animae, calida, umida, frigida, sicca,

Vno exstant auctore Deo: qui diuite Verbo,

(Quod Deus est) rerum naturas, atque elementa

120

Protulit, et summis opifex intentus et imis.

Quod uero aduersis compugnant condita causis,

Atque aliis alia obsistunt, contraria discors

Omnia motus alit; dumque illi occurritur illo,

Vitalem capiunt cuncta exagitata uigorem:

125

Quae uel pigra situ, uel prono lubrica lapsu,

Aut cursu instabili, stabili aut torpore perirent.

Mollia sic duris, sic raris densa resistunt,

Et liquidis solida, et tardis uelocia, claro

Obscurum obiectum, et dulci contendit amarum,

130

Nec mihi fas dixisse aliquid non rite creatum,

Aut ullas ausim mundi reprehendere partes:

Cum sator ille operum teneat momenta suorum,

Et carptim uarios in totum temperet usus.

Denique quidquid obest, aut causa, aut tempore uerso

135

Prodest: et gemino subsistunt cuncta periclo.

Frigora perpessus, solem cupit: ustus ab aestu

Inter hyperboreas mauult algere pruinas.

Iniusto pluuiam metuit sub fasce uiator,

Quam poscit uotis sitienti rusticus agro.

140

Caeruleos angues timor isti est uisere; at illi

Intrepida excoctis oneratur mensa chelydris.

Quod si forte lupos, lyncasque, ursosque creatos

Displicet, ad Scythiae proceres regesque Getarum

Respice; queis ostro contempto, uellere Serum,

145

Eximius decor est tergis horrere ferarum.

Singula sectari longum est: sed munere Christi

Scire datum, quod alit tellus, quod in aequore uiuit,

Quidquid in arboribus, quidquid uariatur in herbis,

In laudem auctoris, certis subsistere causis.

150

At quae sola nocent, eadem collata mederi.

Est igitur Deus, et bonus est, et quidquid ab illo

Effectum est, culpa penitus uacat, atque querela.

Omnem autem hanc molem mundi qui condidit, ipse

Et regit, utque nihil non ortum sumpsit ab illo;

155

Sic nihil est quod stare queat, factore remoto.

Nam qui pigra Deo dant otia, credo, uerentur

Ne curae intentum uigiles durique labores

Conficiant, et tanta simul non explicet unus.

O mersi in tenebras, diuinique ignis inanes,

160

Et plus corporeis oculis quam mente uidentes:

Qui uestrae aeternum naturae et condicioni

Audetis conferre Deum: cui si quid amatis

In laudem praui adicitis, uestrisque beatum

Creditis esse bonis, aut ulla incommoda ferre.

165

An quia cum magnas urbes, populosque tenetis

Sub uestro imperio, miserum est insomnibus aegram

Partiri curis in multa negotia mentem;

Cumque graues trepidis incumbant undique causae,

Non fert urgentes industria uicta labores:

170

Et si animis aegris depulsa est sollicitudo,

Blanda uoluptatem requies creat otia nactis:

De Domino hoc sentire pium est, quem semper eundem

Nil grauat, ex toto nil occupat? Effluit aetas,

Ac uenit, et spectant genita et gignentia finem:

175

Ille manet, simul acta tenens et agenda, futuris

Vlterior, tum praeteritis prior: omnibus unus

Praesens, et solus, sine tempore tempora condens.

Vtque aeui spatia ac numeros praecedit, et exit,

Sic nullo immensus cohibetur fine locorum

180

Nilque adeo est magnum, quod non certus modus arcet:

Et caelum, et terras, et totum denique mundum

Limes habet: meta est altis, et meta profundis.

Sed nusquam non esse Dei est, qui totus ubique,

Et penetrat mundi membra omnia liber, et ambit.

185

Haec igitur uis sola potest moderamina rerum

Diuidere, et placidis eadem persistere curis:

Quam non effugiant cita, nec remorantia tardent;

Quae numquam ignara, numquam longinqua, nec ullis

Translata accedens regionibus, absit ab ullis:

190

Nec de noscendis egeat manifesta doceri.

Haec testis rerum tacita audiat, abdita cernat:

Det uitas, adimatque datas, pereuntia saluet,

Deiecta attollat, premat ardua, proroget annos

Et minuat, mutet corda, et peccata remittat.

195

Sed qui uirtutem concedunt omnipotentis

Forte uoluntatem demant: et magna regentem,

Curam hominis renuisse putent, in tempora nati

Exigua, et uaria sub tempestate relicti.

Quo uos sponte iuuat cadere, oblitosque parentis,

200

In pecudum genus, et sortem transire ferarum?

Incomperta latent naturae exordia nostrae:

Aut spem propositam in Christo praesentia turbant?

Parcite sublimes aeternae gentis honores

Degeneri uiolare metu: potiusque relictum

205

Immortale decus, superato apprendite caelo.

Nota uia est, Christo cunctis reserante magistro,

Qui uocat, et secum nos deducturus, et in se.

Ac ne uaniloqui spondere incerta putemur:

Res monet a primis aperire parentibus ortum

210

Humani generis, causasque euoluere uitae

Amissae, et rursus, Christo donante, receptae.

Dispositis rebus, totum iam conditor orbem

Fecerat, et pulchra uernabat origine mundus.

Iam sol dimensis in tempora cursibus ibat,

215

Lunaque cum stellis praebebat lumina nocti:

Iam pecudes tellus, iam pisces pontus alebat,

Et liquidum uolucres innabant aera pennis:

Sed quod diuina posset ratione potiri,

Nondum erat in terris animal: dedit optimus Auctor

220

Hoc homini speciale decus, cumque omnia uerbo

Conderet, hunc manibus, quo plus genitoris haberet,

Dignatur formare suis: substantia duplex

Iungitur, inque unam coeunt contraria uitam.

Namque anima ex nullis, ut cetera, gignitur, expers

225

Interitus, nisi quod Domino cruciabilis uni est,

Et rea ferre potest poenam, sub nomine mortis,

Terrenamque illapsa domum, dat uiuere secum

Consortem, et pariter diuinum haurire uaporem.

Nec quia dissimilis rerum natura duarum est,

230

Dispar condicio est: manet exitus unus utrumque:

Seu potior iuri subdatur posterioris,

Seu se maioris uirtuti infirmior aequet.

Est etenim ambarum uinci, est et uincere posse,

Proficere, et minui; regnare, et perdere regnum.

235

Non quia plus cuiquam, minus aut in origine causae

Nascendi attulerint, aut ulla externa creatos

Vis premat, ignarosque agat in discrimina morum,

Sed quia liber homo, et sapiens, discernere rectis

Praua potest, in se intus habens discrimina rerum,

240

Iusque uoluntatis, quo temperat arbitrium mens.

Si tamen ancipitis caeca inter proelia uitae,

Non de se tumeat; sed uotis tuta modestis,

Inde putet totum posse, unde accepit et esse.

Insita sic nobis patriae uirtutis imago est,

245

Longo iustitiae quae multum exercita cultu,

Ceu speculo lumen diuinum imitata referret.

Cumque bonis positum transisset in artibus aeuum,

Aeternam uictrix arcem mansura teneret.

Totaque res effecta Dei, iam nulla subiret

250

Proelia, nec trepide secum decerneret in se,

Nec uellet quod mox nollet, uoluisse, timere,

Ignorare, optare, pati iam nescia: nullis

Crescere egens cumulis, nullisque obnoxia damnis.

Et quo promissis adsit fiducia magnis,

255

Ac spes propositae sit non incerta coronae:

Munere praesentis uitae documenta futurae

Sumit homo, et dandis confidere discit adeptis.

Huic caeli uolucres, et cuncta animalia terrae

Subiecta: et pisces quos nutrit pontus et amnes;

260

Huic solis lunaeque uices, et sidera noctis

Nosse datum, numerisque dies comprendere et annos,

Scire potestates herbarum, et nomina rebus

Indere, et ingenium uarias augere per artes.

Hunc potiorem unum cunctis spirantibus, uni

265

Subiectum seruire Deo; nec corporea ui,

Sed rationis ope, praefortibus imperitare.

Quod si quis non totus homo haec extendere uerbis

Me putat, et nondum sese cognouit in istis;

Audiat a primis distare parentibus actum

270

Per delicta genus, multa et rubigine morum

Corrupti exiguum semen superesse uigoris.

Vtque suae tantum naturae discat honorem;

In summum sancti generis redeat caput, et se

Aestimet a manibus Domini, afflatuque regente,

275

Qualis Adam nondum terram damnatus in istam,

Et liber culpae, paradisi diuitis orbem

Cultarum locuples uirtutum fruge tenebat.

Cui cum tanta Deus largitus dona fuisset,

Viperei populi princeps inuidit, et alta

280

Deiectus regione poli (quia summa tenere

Non nisi pura potest bonitas), maiora nocendi

Concepit uerso mutatus corde uenena.

Qui possessorem tantarum deliciarum,

Mandato exclusum quia nouerat arbore ab una,

285

Perpulit a uetitis pomum decerpere ramis,

Queis inerat recti et praui experientia maior

Tunc dicione hominis, quia nondum acceperat hanc uim

Qua posset uitanda suo sine nosse periclo.

His illata dolis, hoc crimine nata subegit

290

Mors hominem, culpa in cunctos manante minores:

Quae semel antiqua pulsos uirtutis ab arce,

Non uno tantum transfuso errore parentum

Implicuit: sed cum populis nascentibus aucta,

Multiplicem lata porrexit strage ruinam.

295

At quamquam immissa regnaret morte peremptos;

Nulla tamen placitos Domino non edidit aetas,

Cunctaque diuersos habuerunt saecula iustos:

Quos licet ob meritum uitae bona multa manerent,

In mortem uitiata tamen natura trahebat,

300

Non prius a primi uinclo absoluenda parentis,

Quam maiestate incolumi generatus in ipsa,

Destrueret leti causas et semina Christus.

Cuius perpetuam cunctis assistere curam,

Promptum est exemplis ab origine nosse petiti.

305

Non latet hanc sanctis onerans altaria sacris

Iustus Abel, qui primitiis ouium grege lectis,

Conuertit Domini sincera in munera uultum:

Nec fallit specie deuota relligionis

Dona Cain reprobanda dicans, cui uirus amarum

310

Inuidia in fratrem succenso felle coquebat.

Nec reuocare ferum Dominus sermone benigno

Abstinuit: quantumque nefas strueretur ab ipso

Ingessit, formamque dedit qua uincere sese

Posset, et insanae regnaret fortior irae.

315

Sed concepta semel facinus crudele peregit

Impietas, scelere immergens primordia mundi.

At numquid placitum sibi iustum a caede nefanda

Non potuit seruare Deus? Sed finis acerbi

Occasum potior uita est tribuenda corona

320

Immodico aeterni superabant pondere honoris.

Quid, cum uiuentem de terris transtulit Enoch,

Spernebat terrena Deus? Namque omnibus illud

Proderat exemplum, quo mortis terror abiret,

Spemque inconcussam caperet substantia carnis.

325

Sic alio post multa aeuo documenta minores

Propositae in Christo meruerunt sumere uitae,

Cum raptum ignitis per inane iugalibus Helim

Scandentem rutilo uiderunt aethera curru.

An aberat tum cura Dei, cum effusa per omnes

330

Gens hominum culpas, penitus pietate relicta,

Dira toris uetitis generaret monstra gigantas

Illa quidem mundi exilium praefata futurum,

Tempora larga dedit, queis in meliora reducti

Mortales, scelerum seriem uirtute piarent.

335

Cumque nefas placitum toto persisteret orbe,

Nec nisi diluuio deleri crimina possent,

Sola Noe seruata domus; quae libera cladis,

Conclusis paribus spirantum de genere omni,

Vnde forent uacuis reparanda animalia terris,

340

Illaesa, mundo pereunte, superfuit arca.

Non quia non alius populus Deus edere posset:

Sed multis fractus morbis, ut semine ab ipso

Idem homo in Christi corpus nascendo ueniret:

Vtque Deo iusto meritorum iudice, partam

345

Nossemus requiem sanctis in clade malorum.

Nonne etiam in nostram Domini iam tum miserentis

Progeniem tendebat amor, cum credulus Abram

Multorum, pariente fide, genitor populorum

Promissum genus innumeris censebat in astris?

350

Aut cum in Pentapolim descenderet igneus imber,

Nonne prius multo dilata examine uenit

Iudicis ira Dei, qui promptus parcere, nullas

Inuenit causas ueniae; deque omnibus unum

Dissimilem Sodomis incesta in plebe repertum

355

Exemit, paruique dedit dominum oppiduli Loth?

Cum uero Aegyptum Chananaeaque regna teneret

Dira fames, totos septem toleranda per annos,

Praestruitur certe patriarchis causa mouendis,

Et domus externos inter placitura paratur,

360

Quae blande foueat populi incrementa futuri,

Mystica dum Ioseph prodentem somnia fratres

In seruum uendunt pretio, falluntque parentem;

Dum castum dominae petulantia carcere damnat;

Dum rex obscuri narrato aenigmate somni,

365

Exemptum uatem dignatur honore secundo;

Dumque piis traducta dolis Hebraea iuuentus,

Gaudet adoratum uenia cognoscere fratrem.

Qui cum multa insons ferret mala, nonne remotum,

Resque hominum dedignantem potuisset inepto

370

Incusare Deum questu, nisi cuncta profundis

Iudice sub iusto scisset decurrere causis?

Quae licet infidas soleant confundere mentes;

Non possunt turbare pias, quia tempore in isto

Haec posita est uirtus, ut libertate potitos,

375

Exiguo in spatio, iusti patiantur iniquos,

Quos Deus ipse modo dilata sustinet ira.

Si gens cara Deo, et saeuo suspecta tyranno,

Iniustum imperium regis tolerabat acerbi;

Maestarum et matrum fetu potiore necato,

380

Condensas iussos lateres praebebat ad urbes,

Vt durus labor, et saeuae inclementia mortis,

Omnes terribilis populi consumeret annos.

Sed non ista Deo patribus illata remoto,

Ipse docet, curamque sibi probat esse suorum,

385

Nam iubet electum Pharaoni edicere Mosen,

Vt sinat Aegypto Domini discedere plebem.

Ni faciat, multis plectenda superbia plagis,

Sentiet excitam quae regni uis habet iram.

Ille quidem quoties patitur caelestia tela,

390

Cedit, et obsequium simulat; sed clade remota,

Duratur parcente Deo, causas pereundi

Impius inde trahens, quo posset habere salutem

Donec ui uictus laxat fera iura tyrannus,

Ditia barbaricis et Moses agmina gazis,

395

Promouet, insigni sulco monstrante columna

Per deserta uiam: quae formam in tempus utrumque

Temperat, alterna ut tribuat uice commoda castris,

Luce tegens, et nocte regens, eadem ignis et umbra,

Discutiens flammis tenebras, et nube calores.

400

Quid loquar et trepidis patribus cum incumberet hostis,

Diuisum pelagus, solidoque rigore ligatas

Instar montis aquas, uacuo cessisse profundo;

Quaque gradum illaesa tulerant tot millia plebis,

Oppressum Aegypti populum coeuntibus undis?

405

Omnis enim auctori seruit natura potenti,

Quaeque ad opem cedunt, eadem famulantur ad iram.

Sed mihi nec uacuum cunctas percurrere formas

Virtutum, et gestis oris non aequa facultas.

Nam quis tantarum euoluat miracula rerum,

410

Mannae imbrem, et cunctos in caeli pane sapores,

Siccae rupis aquam, et dulcorem fontis amari,

Aut inter deserta actos denos quater annos,

Nec membris nocuisse aeuo, nec uestibus usu?

Legis in exemplum iuuat ire, et quaerere ab ipsis

415

Qui curam Domini remouent, an tempore ab illo

Coeperit humanas in uitae foedera mentes

Informare Deus; nec per tot saecula mundi

Permotus uitiis, tunc ius perscripserit aequum.

Ite, ipsi in uestrae penetralia mentis, et intus

420

Incisos apices, ac scripta uolumina cordis

Inspicite, et genitam uobiscum agnoscite legem.

Nam quis erit, modo non pecus agri, aut belua ponti,

Qui uitiis adeo stolide oblectetur apertis,

Vt quod agit, uelit ipse pati? Mendacia fallax,

425

Furta rapax, furiosum atrox, homicida cruentum

Damnat, et in moechum gladios distringit adulter.

Vnus enim pater est cunctorum, et semine recti

Nemo caret, similisque omnes produxit origo.

Vnde etenim, nondum descripta lege, fuerunt

430

Qui placidum sanctis agerent in moribus aeuum;

Nec summi patris ignari, nec iuris egeni.

Ergo omnes una in uita cum lege creati

Venimus, et libris gerimus, quae condita libris.

Nec noua cura fuit nostri, cum tradita Mosi

435

Littera praesenti damnaret crimina poena.

Sed super adiecta est generi custodia sancto;

Qua memor in patriae fidei perstaret honore,

Et promissorum Domini succederet haeres.

Cum tamen et quoscumque eadem sub sacra liceret

440

Ire, nec externos arcerent limina templi:

Cumque Dei monitu caneret uentura prophetae,

Saepe etiam ad uarias gentes sint multa locuti.

Sic regina Austri cupidis, Salomonis ab ore,

Auribus eloquium Domini uenerata trahebat.

445

Sic Niniue monitis Ionae sub tempore cladis

Credidit: et tribus in luctu ieiuna diebus,

Promeruit morum excidio consistere regno.

Verum ne longo sermone moremur in istis,

Quae sparsim uarieque suis sunt edita saeclis:

450

Neue quod in parte est, in toto quis neget esse,

Dum solidam Domini diuisa negotia curam

Velant, et nulla accipitur quae rara uidetur;

Dicite quem populum, qua mundi in parte remotum,

Quosue homines, cuius generis, uel condicionis

455

Neglexit saluare Deus. Vir, femina, seruus,

Liber, Iudaeus, Graecus, Scytha, Barbarus, omnes

In Christo sumus unum: non persona potentis,

Nec domini, regisue prior; distantia nulla

Luminis unius, speculi nisi discrepet usus.

460

Namque uelut speculum mens est, quae quo mage tersa est.

Expoliente fide, radiisque intenta supernis,

Hoc mage confessi resplendet imagine Christi:

Qui cum Patre Deo semper Deus; inque paterna

Maiestate manens, miscetur condicioni

465

Humanae: et Verbum caro fit, rerumque Creator

Nascitur, atque annis succedit conditor aeui.

Hoc etenim lex, hoc ueneranda uolumina uatum,

Hoc patriarcharum spes non incerta tenebat:

Vltima cum mundi finem prope curreret aetas,

470

Venturum ad terrena Deum, qui morte perempta,

Solueret inferni leges, longamque ruinam

Humani generis, meliore attolleret ortu.

Des tu qui geminam naturam hominisque Deique

Conuenisse uides angusti in tramitis ora,

475

Firma tene cautus uestigia, ne trepidantem

Alterutram in partem, propellat deuius error:

Si cernens operum miracula diuinorum,

Suspicias sine carne Deum; cumue omnia nostri

Corporis agnoscas, hominem sine Numine credas.

480

Nulla etenim soli uita est mihi, morsque subactum

Detinet; et non est quo uictus uincere possim,

Si non uera Dei uirtus mihi consociata est,

Aut me non uera Saluator carne recepit,

Cuius maiestas stabilis non hoc uiolatur,

485

Quo redimor; neque se minor est, dum mutor in illo;

Sed mortale meum subit, ut quia morte teneri

Vita nequit, pereat mihi mors, et non ego iam in me

Viuam, sed Christus, qui se mihi miscuit in se.

Victus enim terrenus Adam, transfudit in omnes

490

Mortem homines, quoniam cuncti nascuntur ab illo,

Et transgressoris decurrit causa parentis.

Sed nouus e caelis per sacrae Virginis aluum

Natus homo est, aliudque bonus mortalibus in se

Fecit principium, carnemque refusus in omnem,

495

Et uita functos, naturam participando,

Edidit, et uiuos, uitam mutando, creauit.

Vtque illos ueterum complexa est gratia solus

Qui Christum uidere fide; sic tempore nostro

Non renouat quemquam Christus, nisi corde receptus.

500

En, homo, quanta tibi est gratis collata potestas.

Filius esse Dei, si uis, potes, omnipotens te

Spiritus umbratum Verbi uirtute creauit.

Nec te corporeo patrum de semine natum

Iam reputes; pereant captiua exordia carnis.

505

Nil ueteris coniunge nouo, non hic tibi mundus,

Non haec uita data est, nulla hic tua, nec tuus ipse es.

Emptus enim es, pretiumque tui resoluere fas est,

Quo potes, ut soluens sis ditior, et tibi crescant

Quae dederis, cedatque tibi pars ipse Redemptor.

510

Nec te difficilis nunc obseruantia legis

Sub durum iubet ire iugum; mens libera sanctum

Obsequium ratione ferat, quam Spiritus almus

In tabulis cordis describat sanguine Christi.

Qui nobis quidquid sermonibus insinuauit,

515

Condidit exemplo, factis praecepta coaequans.

Rex ille, et rerum dominus: sed pauperis egit

In specie, nec ueste nitens, nec honore superbus.

In firmis fortis, rex seruis, diues egenis;

Iustitia iniustis cedit, sapientia brutis.

520

Sacrilegis manibus percussus, non parat ictum

Reddere; nulla refert auidae conuicia linguae.

Damnatur iudex, Verbum tacet, inspuitur lux,

Ipse ministerium sibi poenae est; felque et acetum

Dulcius ille fauis haurit; sanctus maledictum

525

Fit Crucis, et moritur Christus, uiuente Barabba.

Impia gens tantum ausa nefas, sentisne furorem

Iam mundo damnante tuum? Sol fugit ab orbe,

Et medio nox facta die est; concussaque tellus

Intremuit, mortemque Deo subeunte, sepulcris

530

Excita sanctorum sumpserunt corpora uitam.

Velum etiam templi discissum est, ne quid opertum

In sacris adytis iam plebs indigna teneret:

Sanctaque pontifices fugerent offensa cruentos.

Te uero exstinctae calcantem spicula mortis,

535

Et de carne nouum referentem carne tropaeum,

Tertia discipulis, Iesu, dedit attonitis lux.

Nec dubiis Dominum licuit cognoscere signis;

Cum documenta fides caperet, uisuque manuque

Rimans clauorum uestigia, uulnus et hastae;

540

Cumque quater denis firmans promissa diebus,

Conspicuus multis, saepe et tractabilis esset.

Hactenus in nostris te, Iesu, nouimus: exhinc

In tua nostra abeunt: nec iam diuersa, sed unum

Sunt duo, dum uita in uita est, in lumine lumen,

545

Augmento, non fine hominis; quo glorificato,

Sic homo, sic Deus es, ut non sis alter et alter.

Nosque ad te ire iubes sursum, tecumque potiri

Luce tua: si calle tamen curramus eodem,

Edocti non posse capi nisi de cruce caelum.

550

Iamne Dei compertus amor, diffusaque in omnes

Cura patet? notum et cunctis astare salutem?

Et tamen, heu! rursus querulis, homo, garrula uerbis

Bella moues, iaculisque tuis tua uiscera figis.

Cur non sum bonus? hoc non uis. Cur sum malus? hoc uis.

555

Cur uolo quae mala sunt, et cur quae sunt bona nolo?

Liber es: sed cum recta queas discernere prauis,

Deteriora legis, placitisque improuidus haeres.

Erro, ais, et uellem non posse errare. Duobus

Subiacet haec uotis sententia: nam penitus te

560

Aut esse exanimum cupis, aut rationis egenum.

Error enim est eius qui cessit limite recti,

Quique potest ad iter, Christo ducente, reuerti.

At quem nulla uiae suscepit linea, nusquam

Declinat; nullumque timent non stantia casum.

565

Numquid cura Deo de bobus? numquid ad ullas

Fit uerbum Domini uolucres? num lege tenentur

Monstra maris? quae cum faciunt iussa Omnipotentis,

Ignorant sese facere, affectumque uolendi

Sumunt, et quod agunt aliis, sibi cedere credunt.

570

Sic etiam quae non spirant sunt semper in illo

In quo sunt formata modo: non plana tumescunt

Collibus, aut celsi sternuntur in aequora montes:

Non ueniunt Alpes in pontum, aut pontus in agros:

Saxa iacent, amnes decurrunt, stantque paludes.

575

Et tamen his nihil est mercedis, quae sine sensu

Dispositos in se praebent uiuentibus usus.

Quod si horum praestare tibi natura uidetur;

Iam boue mutari uelles, uel rupe, uel amne.

Deterior nollem fieri, potior uoluissem.

580

Numquid qui Domino placuerunt moribus almis,

Displicuere sibi? numquid non semine ab uno

Venimus, aut alia est hominum natura bonorum?

Non aliter diues quam pauper nascitur, unum est

Principium seruis et regibus: optimus ille

585

Non plus accepit quam pessimus; aequa creantis

Mensura est, uno qui lumine luminat omnes.

Sed mundum ingressi uariis rerum speciebus

Suscipimur, mentemque adeunt quaecumque uidentur,

Iudicio censenda hominis: stant undique formae

590

Innumerae, possuntque omnes spectando probari.

Quaedam etiam patulas intrant stipata per aures,

Errores ueterum studiorum, et uana parentum

Dogmata, cum quodam fuco ostentantia ueri.

Haec modulata sono ueniunt, haec leuia tactu,

595

Haec blandis late funduntur odoribus, illa

Conciliant uarias in mille saporibus escas.

Magno ergo haec homini sunt discernenda periclo:

Ne nimium trepidus nullum procedat in aequor;

Neu uagus effusis sine lege feratur habenis.

600

Est etenim sanctus rerum usus, quem cohibentes

Intra modum numeri, et momentum ponderis aequi,

Pro cunctis soli Domino reddemus honorem.

Omnia quae fecit bona ualde, ut non uitiorum

Incentiua, sed ut superas caperemus in illis,

605

Hic decertato uirtutis agone, coronas.

An tibi caelestes illi, quos protulit orbis

Fertque, uiri non haec eadem tolerasse uidentur

Quae patimur, motus animi, affectusque rebelles,

Et circumiectis uitia oppugnantia castris?

610

Sed gladio uerbi, fideique umbone potenti

Vincebant arcus tenebrarum, et spicula mortis:

Cumque opus hoc mundi magnum pulchrumque uiderent;

Non mare, non caelum, non ignem, aut sidera caeli,

Quae numero subiecta sibi uisuque tenebant,

615

Suspexere deos: unum, ratione magistra,

Auctorem et Dominum rerum, non facta, colentes.

At tu nobilius qui factum te uoluisses,

Numquid in angelico satus ordine non querereris?

Nam cum ille excelso deiectus Lucifer axe

620

Conciderit, rueritque illo pars tertia pulso

Astrorum, quaero in quanam tunc parte fuisses?

Clara Dei semper bonitatis imago maneres,

An castra inuidiae sequereris et agmina noctis.

Sed quo te praeceps rapit orbita? Vis bonus esse

625

Absque labore tuo? Credis hoc cedere posse,

Si tibi mutentur natalia sidera, quorum

Te prauum decursus agit? Quid uana uetusti

Perfugia erroris Chaldaeis quaeris in astris?

Quamuis sollicitis adeas caelestia curis,

630

Et penitus causas rerum scruteris apertas;

Non renuis mago nosse Deum, quam cuique elemento

Naturam dederit, qua pontum lege moueri

Iusserit, aut teneris quam uim consueuerit auris,

Sidereosque ignes in quae momenta crearit.

635

Qui cum sincerus sit fons aequique bonique,

Immitem iussis legem praescripsit iniquis,

Si prius ipse hominum mores constrinxerat astris.

Namque aduersa sibi sunt haec, nimiumque repugnant,

Exigere insontes actus, delictaque poenis

640

Afficere, et cunctos eadem ad promissa uocare:

Contra autem natis uiolentum affigere sidus,

Quod nec uelle homini cedat, nec posse, sed omnes

Desuper ignaros et uirtus ducat, et error.

Ergo aut aethereis nullum est ius ignibus in nos,

645

Aut si quid nostri retinent, amittere possunt:

Cum mihi progenito ad uitam mandata salutis

Et cordi insinuet bonus auctor et auribus, ac me

Currentem mercede uocet, terrore morantem.

Solum, inquit, uenerare Deum, solique memento

650

Seruire, externas et despice relligiones.

Hoc operis sectare boni, hoc fuge cautus iniqui.

Vita beata isto paritur, mors editur illo.

Coram adsunt aqua seruatrix, populator et ignis:

Ad quod uis extende manum; patet aequa facultas.

655

Quod legis monitus, et uatum scripta piorum,

Et Deus ipse suo nequidquam promeret ore,

Arbitrium nostrum si uis externa teneret.

Verum si quid obest uirtuti, animosque retardat.

Non superi pariunt ignes, nec ab aethere manat:

660

Sed nostris oritur de cordibus; ipsaque bellum

Libertas mouet, et quatimur ciuilibus armis:

Otia cum mollis complexa ignaua uoluptas

Difficili negat ire uia, brauioque potitos

Ardua quaeque piget pro spe temptare latenti.

665

Cumque haec intus agi prospexit callidus hostis,

De studiis uestris uires capit: utque parentis

Auertat ueri cultum, persuadet ab astris

Fata seri, frustraque homines contendere diuis,

Hinc uario uitae dominos mercantur honore.

670

Error abi, procul error abi: satis agnita prisci

Sunt commenta doli, monitos quibus Omnipotens nos

Elaqueat, cultusque docet uitare profanos.

Scimus enim quanta steterit mercede quibusdam

Sidus adoratum Rempham, uenerataque caeli

675

Militia, et cultus Soli Lunaeque dicatus.

Nec latet haec uerbis hominis subsistere iussa

Ad uocem seruisse mora, noctisque repulsae

Temporibus creuisse diem: cum lux famulata

Nesciret nisi quem faceret uictoria finem.

680

Nouimus et caelo praescriptas condiciones

Arbitrio quondam sancti mansisse prophetae;

Cum positum ad tempus clausos, sitientibus agris,

Non licuit rorare polos; ipsumque, uocata

Partibus e superis in sancta altaria flamma,

685

Quem dederat sacris ignem immisisse profanis.

Cuius uis etiam Christi delapsa fuisset

Discipulis, poenam hospitii exactura negati;

Ni patiens Dominus uenia praeuerteret iram

Nullum ergo in nos est permissum ius elementis,

690

In quae ius hominis: nec possunt condere legem,

Quae legem accipiunt. Solus Deus omnipotens Rex,

Omnia qui nostrae dispensat tempora uitae,

Nec seruire astris uult quos super astra locauit.

Nam quoscumque sacro renouauit Spiritus amne,

695

In Christo genitos, mortali ex stirpe recisos,

Iam sedes caelestis habet, nec terrea nectit

Progenies templum in Domini corpusque redactos.

Quod si quis cursu astrorum effectuque notato,

Contendit naturam hominis uitamque uideri;

700

Quaero quid hac trepidis mortalibus afferat arte.

Hic (inquit) felix, miser hic erit, hunc rapiet mors

Impubem, hic senio transcendet Nestoris annos.

Falsum hoc, aut uerum est? Si stant praedicta canentis,

Nec misero superest spes, nec formido beato.

705

Et quae sideribus danda est reuerentia fixis;

Si quae ferre queunt, nequeunt decreta mouere?

Dent sese scelerum potis torrentibus omnes:

Fallant, diripiant, iugulent, fas omne nefasque

Confundant, persistet enim nihilominus astrum;

710

Cuius ab effectu firmato cardine rerum,

Vt mala non poterunt sancta probitate repelli,

Sic bona non fugient peruersos debita mores.

At si praedictae sortis mutabilis ordo est,

Et declinari possunt uentura; soluta est

715

Omnis ab ancipiti casu uis pendula fati.

Scrutatis igitur stellarum motibus, hoc est

Artis opus, totam subuertere relligionem;

Dum nullum curare Deum mortalia suadet;

Aut dum posse docet uotis elementa moueri,

720

Innumeram miseris plebem insinuare deorum.

Sed quia detectis laqueis iam fraudis opertae,

Quo captos uanis studiis deduceret error

Compertum; superest nunc respondere querelis

Quae mundi rebus diuinam absistere curam

725

Obiciunt, dum saepe bonos labor anxius urget,

Et tranquilla fluit cunctorum uita malorum.

Dic age, qui nullis Domini moderantis habenis

Humanas res ire putas, quid ab ordine cessat

Nature? quae bella mouent elementa? quid usquam

730

Dissidet a prisco diuisum foedere rerum?

Sic interiecta solis reuocatur in ortum

Nocte dies, idem est lunae astrorumque recursus,

Et relegunt notas subeuntia tempora metas.

Non aliter uenti spirant, ita nubibus imber.

735

Laeta negant, seruantque genus trudentia flores

Semina quaeque suum: nec abest ab origine rerum

Ordo manens, iisdem subsistunt omnia causis.

Quae nisi perpetui solers prudentia Regis

Astrueret, molemque omnem spiranda foueret,

740

Conciderent subita in nihilum redigenda ruina.

Et cum haec peruigili cura Omnipotentis agantur,

Quae certum ad finem deuexo limite uergunt;

Quis neget in nostram gentem specialius aequum

Partiri sua iura Deum? cui perpetis aeui

745

Spem tribuit, propriae largitus imaginis instar.

At qui nec poenam iniustis, nec praemia sanctis

Restitui ad praesens quereris, uellesne per omnes

Vltricem culpas descendere iudicis iram?

Et quo magnanimi clemens patientia Regis

750

Distaret saeua immitis feritate tyranni?

An quae pars hominum peccati nescia mundum

Possessura foret? uel sanctae quis locus esset

Virtuti in terris? cui si praesentia dona

Affluerent, caelo potius sublata maneret.

755

Sic mundi meta abruptis properata fuisset

Temporibus, neque in subolem generanda ueniret

Posteritas, pariter cum iustos atque nocentes

Aut promissus honos, aut poena auferret ab orbe

Nunc uero et generis nostri profunda propago

760

Tenditur, ac duplici succedit origine pubes,

Nata patrum membris, et Christi fonte renata,

Et pia dum populis Domini patientia parcit,

In lucem multos de taetra nocte reuersos,

Ac posita claros peccati labe uidemus.

765

Ille per innumeros uultus, et mille per aras,

Barbatos, leuesque deos, iuuenesque senesque,

Vt quondam fecere, colens, iam errore parentum

Abiecto, solum Vnigenam submissus adorat.

Hic sophicas artes Graecorum, et uana secutus

770

Dogmata, iam Christo sapere, et brutescere mundo,

Gaudet apostolico doctus caelestia ludo.

Quam multos procul a portu rationis in altum

Dedecorum turbo abstulerat; quos aequore toto

Iactatos, nimiumque uagis erroribus actos,

775

Nunc reduces iuuat excipere, amplexuque paterno

Confotos, nusquam statione abscendere uitae?

Quos si multa inter morum delicta priorum

Plexisset propere rigor implacabilis irae,

Intercepta forent melioris tempora uitae,

780

Nec standi uires licuisset sumere lapsis.

Mortem (inquit Dominus) peccantis nolo, nec ullum

De pereunte lucrum est: redeat magis, inque relictum

Mutatus referatur iter, uitaque fruatur.

Et quia uirtutum similes uult esse suarum

785

Quos genuit: Vindictam, inquit, mihi cedite; reddam

Iudicio quae digna meo; detur locus irae.

Sic dum multorum differtur poena malorum,

Nonnulli plerumque probos reuocantur in actus,

Ac fit quisque sibi iudex, ultorque seuerus,

790

Quod fuerat prius interimens, aliusque resurgens.

At qui persistunt errori incumbere longo,

Quamuis in multis uitiis impune senescant,

In saeuum finem uenient: ibi non erit ulla

Spes ueniae, minimo ad poenam quadrante uocando.

795

Nos etenim quoties causa quacumque mouemur,

Vindictam celerem cupimus, quia rara facultas

Non patitur laesis tempus transire nocendi.

At uero aeternum nil effugit, omniaque adsunt

Salua Deo; nihil est illi tardumue citumue:

800

Nec dilata umquam, nec festinata putemus,

Quae ueniunt, nostris mutantur tempora rebus.

Nam quod ubique agitur, quod gestum est, quodque gerendum est,

Ante oculos Domini puncto subsistit in uno,

Vna dies cui semper adest cras atque here nostrum.

805

Sed quamquam examen Deus omnia seruet in illud

Quo quae nunc occulta latent reserata patebunt,

Multa tamen mundum per saecula cuncta regentis

Iustitiae documenta dedit, dum maxima bellis

Regna quatit, dum saepe urbes, populosque potentes

810

Exhaurit morbis, cremat ignibus, obruit undis;

Dumque inopes ditat, deiectos eleuat, auctos

Imminuit, soluit uinctos, subigitque superbos.

Nec uero hoc nisi cum magna ratione putandum est

Accidere, ut quoties iram experiuntur iniqui,

815

Supplicia insontes uideantur obire nocentum.

Multa quidem semper mundo communis in isto

Indignos dignosque manent: sol omnibus idem est,

Idem imber, pariter subeuntur frigora et aestus.

Vtque indiscreta est cunctis aqua, lumen, et aura;

820

Sic iniustorum iustos mala ferre necesse est:

Vt dum multa malis insontes compatiuntur,

Sint quorum merito populis parcatur iniquis,

Et qui conuersos uirtutis imagine ducant.

Sed cum perdendis indemutabilis instat

825

Finis, non eadem incumbit sententia sanctis.

Sunt quos diluuium mundi non obruat, et quos

Arsuris liceat Sodomis euadere: norat

Angelus Aegypti uastator limina signo

Scripta crucis, sacro remouens a sanguine plagam.

830

Nec rutilo mulier decepta est uellere, cuius

Sola domus tanta pereunte superfuit urbe.

Fit mare per tumidum sanctis uia, fitque per amnem;

Et per inane piis gradus est: cibus alite serua

Suggeritur, perditque auidus sua fercula messor.

835

Vtque Dei seruis nihil obsit, uertitur ordo

Naturae, uinctos labentia uincula soluunt;

Carcer sponte patet, sera non tenet obice ualuas;

Deficit umor aquas, ignes calor, ira leones.

Non autem dubium est in magnae turbine cladis

840

Inuolui teneros annos, et, more parentum,

Criminis expertes, aliena occumbere culpa.

Nam cum homines pontus tegeret, deleta per orbem

Multa puellarum et puerorum millia notum est.

Nec tamen iniuste terris exempta uidetur

845

Progenies auctura malos, cui multus in ipso

Exitio est collatus honos, quod crimine patrum

Occidit ante sua caderet; quam noxia culpa.

Quod si et iustum aliquem complexa est poena malorum,

Ne dubites placuisse Deo; nec enim mala mors est

850

Vlla bonis, quibus e uario longoque labore

Quilibet in requiem patet exitus: aspera uitam

Dat uia, nec campo capitur, sed fine corona.

Verum nos blandis capti, offensique seueris,

Nec bona iudicio spectamus, nec mala uero.

855

Dum non nostrarum curanda negotia rerum

Suscipimus, propriisque iuuant aliena relictis.

Nec quemquam uitiis miserum, aut uirtute beatum

Censentes, frustra externis culpamque decusque

Iungimus, et caelo ascripti terrena fouemus.

860

Felices dici mos est, quos blanda potestas

In summos apices tumidorum euexit honorum,

Quos magni quaestus ditarunt, et quibus amplos

Congessit reditus totum res fusa per orbem.

Laudantur uestes pretiosae, et pulchra supellex,

865

Magnae aedes, famuli innumeri, uigilesque clientes,

Et quidquid non est nostrum, quodque ut dare quiuit

Vna dies, sic una potest auferre: nec illud

Quod speciale bonum est hominis, nullamque timet uim,

Amplexi, miseros quibus haec perdentia desunt,

870

Et per mille modos pereuntia, credimus; ac si

Iustitiam durus labor urgeat, et dolor aegri

Corporis, et mortes natorum, et turpis egestas.

Non quantas pariat constans tolerantia palmas,

Nec quo pugna breuis sit processura uidemus;

875

Sed calicem crucis ac uitae libare uerentes,

Vipereum obducto potamus melle uenenum.

Dulcia sunt etenim gustu, specieque decora,

Quae morbos mortemque animae generantque fouentque,

Canceris et ritu languentia uiscera carpunt.

880

Cumque Deus medicam caelo demittere curam

Dignatur, penitusque putres abscindere fibras,

Incusamus opem teneri, et tabescere morbo

Malumus, antidoti quam uim tolerare seueri.

Non igitur mala sunt quae nos mala ducimus; et cum

885

Vlceribus diris non parcit dextra medentis,

Amplectenda salus, non exacuenda querela est.

Iam quos peccantes Deus arguit, hos etiam nunc

Diligit, et patrio uult emendare flagello.

Meque istis potius societ, quam congreget illis,

890

Quos iam submoto permisit uerbere, cursu

Ire uoluntatis, propriaque libidine ferri.

Hi sunt uero illi, quos inter crimina tutos,

Et scelerum dites fructu, impunita senectus

Extremae turpis uitae produxit in oras.

895

Hi iustum iniustis odiis pressere; per istos

Bella excita piis, et flagra medentia tardis.

Namque eadem cunctos exercent tela fideles,

Sub duplici causa; dum quod torquentur iniqui,

Hoc sancti crescunt; et quod poenam attulit illis

900

Pro culpa, hoc istis dat pro uirtute coronam.

Denique si quidquid mundanis rebus acerbum

Accidit excutias, totum iam sponte uidebis

Anticipasse Dei famulos. Gemit ille talentis

Argenti atque auri amissis, hunc rapta supellex,

905

Perque nurus Geticas diuisa monilia torquent.

Hunc pecus abductum, domus ustae, potaque uina

Afficiunt, tristes nati, obscaenique ministri.

Sed sapiens Christi seruus nil perdidit horum

Quae spreuit, caeloque prius translata locauit,

910

Ac si quid mundi sub tempestate laborum

Incidit, intrepide subiit, manifestus honoris

Promissi, et cupidus uicto certamine solui.

At tu, qui squalidos agros desertaque defles

Atria, et exustae proscaenia diruta uillae;

915

Nonne magis propriis posses lacrimas dare damnis,

Si potius uastata tui penetralia cordis

Inspiceres, multaque obtectum sorde decorem,

Grassantesque hostes captiuae mentis in arce?

Quae nisi per cunctas patuisset dedita portas,

920

Inque suam cladem facibus fomenta dedisse

Hoc etiam quae facta manu speciosa fuerunt,

Deuoti meritum populi testata manerent.

Sed cum deformi iaceant prostrata ruina,

Obiciunt nobis casus nostrosque suosque.

925

Hos igitur cineres templorum, haec busta potentum,

Quae congesta iacent, populati cordis in aula

Plangamus captiua manus, nos splendida quondam

Vasa Dei, nos almae arae, et sacraria Christi,

In quibus argentum eloquii, uirtutis et aurum,

930

Et sceptrum captum est crucis, et diadema decoris.

Nec rabidis iustam moueamus questubus iram,

Iudicium culpando Dei, quod mentis et oris

Officium multa transcendit maius abysso.

Quamuis exiguo hoc fugientis tempore uitae

935

Iniusti tumeant, et tuta pace suorum

Laetentur scelerum; nonque illos uinea fallat,

Non ager; et noceant illaesi, et crimine crescant:

Nos, quibus in Christo sunt omnia, non capiant res

Occiduae, quas nec nobiscum inueximus orti,

940

Nec discessuri mundo exportabimus isto.

Sed si quis superest animi uigor, excutiamus

Peccati seruile iugum, ruptisque catenis,

In libertatem et patriae redeamus honorem.

Impia non oberunt cum saeuo pacta tyranno,

945

Captiua conscripta manu, resolubile Christo est

Hoc foedus, quod iure potest subuertere iusto

Auersos reuocans et suspiciens conuersos;

Sanguine quos proprio quaesiuit prodigus emptor,

Si tamen assertoris opem festina uoluntas

950

Praeueniat, fletu Dominum motura fideli.

Nam ut nemo inuitus, somnoue quietus in alto

Fit saluus, nec ui petitur qui sponte recessit;

Sic pulsata patent redeuntibus atria uitae,

Et recipit caeli seruatos curia ciues.

955

Cuius spem ueniae firmato corde fouentes,

Implorate Deum, pugnasque relinquite, fratres,

Verborum, et lites de prauis sensibus ortas.

Nec quia procidimus fusi certamine primo,

Stare, et conflictum uereamur inire secundum.

960

Cuncta licet uariis terroribus impleat hostis,

Et uigili clausas obsidat milite portas,

Cum uicto tamen est bellum, si carne uetusta

Exuti, in Christi renouemur corpus, et omnem

Vincendi nobis uim de uictore petamus.

965

Qui dum nostra suis sociat, iunxit sua nostris.

Vt non humanis fidens homo, totus in illum

Se referat, sine quo non stant qui stare uidentur,

Et per quem sparsi coeunt, stratique resurgunt.

Haec sat erit paruo rudibus scripsisse libello:

970

Qui cum sincerum uiuo de fonte liquorem

Gustarint, ipsi profundent flumina ab aluo

Cordis, et irriguas praebebunt fratribus urnas.