Hactenus arcanam seriem, primordia mundi,

Vt sincera fides patuit, sine fraude cucurri,

Dum dignis leto uitiis terrena carerent.

Nunc hominum mores et iam mortalia uersu

5

Ingressum fas sit ueris miscere poetam.

Postquam sacratis decedere iussus uterque

Sedibus ac regnis genitalia contigit arua

Et propria stetit exul homo, miserabile, quali

Ore rudes stupeant tam barbara rura coloni,

10

Quae non frugifero distincta stipite uernant.

Nec species iuuat ulla soli, sed bruta coacto

Pondere congeries nec lecta mole locata est.

Ardua caute rigent, siluis depressa laborant,

Plane latent herbis, horrescunt edita dumis.

15

Heu quibus haec spectant oculis, quo pectore cernunt,

Quorum animis paradisus inest! neque causa doloris

Vna subest, quod cunctorum iam plena malorum

Se pandit facies, sed, quod meminere bonorum.

Nunc honor ille sacri nemoris maiore sereno

20

Irradiat, nunc diuitias cumulatius edit

Silua beata suas, nunc pomis dulcior usus

Nectareusque sapor, uiuis nunc floribus halat

Tellus et absenti tristis perstringit odore.

O quam non eadem meritis, paradise, rependis!

25

Te magis extollit collatio deteriorum

Et peiora facis, miseris quae sola supersunt.

Hic uitae perit almus amor, penuria rerum

Insinuat iam dulce mori, ni maior egestas

Succurrat grauiore malo; nam uiscera edendi

30

Incendens rabie per cunctas ducit edaces,

Quas sterilis dat silua, dapes cogitque malignis

Herbarum dubias passim radicibus escas

Explorare cibis uitamque euadere talem

Ipsa famis non posse facit, quae uelle coegit.

35

Tandem cunctarum, quibus indiget usus, egenos

Atque inopes rerum docuit res ultima summi

Auxilium sperare patris: prostratus uterque

Membra solo lacrimis tantum mutique doloris,

Dum pudor iniustis subducit uerba querelis,

40

Immoritur senio. sed postquam reddita mens est,

Adsurgens tandem tali prece supplicat Adam:

"Omnipotens auctor mundi rerumque creator,

Vae mihi labe mali! felix dum uita maneret

Et celeres animos uisu super astra daretur

45

Posse sequi, late circum perque omnia fusum

Semper et ingesto uisus splendore tegentem

His oculis (ceu mentis erant arcana tuentes),

Quod dictu proprium est, uidi non posse uideri.

Nunc quoque post culpam spoliatis lumine sacro,

50

Quamuis mens melior per totum libera ferri

Fugerit et clausis terreni carceris antro

Nil ueri praeter mortalia nosse supersit,

Omnia plena tui tantum sentire remansit.

Atque ideo omnipotens, qui semper totus ubique es,

55

Ad te confugimus trepidanti mente precantes:

Exaudi miseros, quos semper cernis et audis,

Si, cum me parti damnatae adnectere uellet

Ille caput scelerum, mundi reus et suus hostis,

Nil per se solum, ne uictus cederet, ausus,

60

Serpentis miseram, cui mens incauta, per artem

Meque per affectum, quem sexus sentit uterque,

Artificis scelerum fraus improuisa subegit

Et, cum damnarer iusta pro crimine poena,

Sic piguit culpae, tanto mens icta dolore

65

Indignata sibi est, ut te, mitissime iudex,

Tunc mihi uindictam de me praestare putarem.

Idcirco et gemitus causae lacrimasque negaui,

Indignum uenia quia me reus ipse probabam,

Amplexusque animo solacia dulcia poenae

70

Hoc ipsum post haec sacra inter munera ponens

Pro uenia sceleris, quod sum damnatus, habebo.

Non igitur dirum est. ut maiestate serena

Exaudire uelis nil contra iussa precantis

Nec iam poscentis lacrimis, quod sponte benigna

75

Praestabis famulis, ut se censura resoluat,

Tota sed ut plenas teneat sententia uires.

Iussisti mota uictum me quaerere gleba

(Damnatis igitur campi sunt arma mouendi

Danda reis), dumos steriles spinasque tenaces

80

Pro fructu dare rura mihi (prius ergo serenda est,

Vt fallat mea uota seges quaesita labore),

Herbarum assiduo contexere semine panem;

Da menti, quae sint herbae, quae forma laboris,

Da, pater, auxilium miserans atque imbue sensus.

85

Tunc erit, ut rerum compos et certa salutis

Seruiat Eua mihi saeuumque experta creandi

Supplicium pariat populos, qui crimine nostro

Plectantur, purgetque patrum peccata nepotum

Mortibus aeternam faciens successio poenam."

90

Talibus orantes falsi serpentis imago

Indice uisa metu tacito se tramite ferre

Leniter ad molles tractus uibrantibus herbis

In se conuertit trepidos pigrique doloris

Excussos senio cognatas traxit in iras.

95

Et prior Eua uiro: "si te suprema malorum

Causa mouet, rape saxa manu; datur ecce facultas

Auctorem leti leto dare. prima docere

Suppliciis debet propriis et morte cruenta,

Quam sit triste mori, quae me male perdidit et te."

100

Dixit et elapsam cursu telisque sequuntur

Missilibus cautesque rotant, quarum una reducto

Altius ad nisum facilem dare certa lacerto

Obsequitur uotis oculosque animamque secuta

Et nudum in silicem media serpente resultat

105

Scintillamque ciet, sicco quae fomite parta

Ac mox flamma fuit crinita incendia late

Extendens siccoque floret iam candida fumo.

Horruerant latebrasque gradu trepidante petebant,

Sed pauidos stupor ipse tenet curamque sagacem

110

Humani pandit uitii, quod cernere rursum

Et timidi metuenda uolunt, paulumque remoti

Telluris dorso sterilis mirantur opacas

Procubuisse comas nemorum, sordere fauillis

Fuscarique diem, totas splendescere terras

115

Et lucem sub sole nouam. nec mente quieta

Accipiunt crepitus stridentibus undique siluis

Vndantisque globos flammarum in sidera ferri,

Dum se radices demersus tendit ad imas

Ignis edax penitus, sumpto quo uicta calore

120

Terra rudis pandit generosa ad munera uenas

Et, cum iam cuncto fuerit siccata liquore,

Incipit ipsa liquor fieri riuisque metalla

Fundere quaeque suis. fuluo torrente coruscat

Auri summus honor, candenti lacte renidens

125

Effluit argentum, rigor aeris lubricus errat

Et coit in mollem resoluto corpore massam

Liuida gleba chalybs. ruptis sic Aetna caminis

Egerit immixtis stridentia sulphura flammis,

Lubrica dum feruent- at cum spirabilis aurae

130

Temperiem sensere, rigent raptimque coruscam

Vertitur in glebam siccus liquor igne gelato

Et fit corpus iners. uarios ita sistere cursus

Mirantur latices, quos, dum qua deficit ardor,

Iam cupidis spectant oculis, blandumque colorem

135

Accipiunt membris et quod timuere sequuntur.

Auxilium sensere dei gaudentque reorum

Et primas nulla culpam uirtute secuta

Ad uotum cessisse preces summoque parenti

Acceptum referunt et quod dedit ignis et ignem

140

Et mentem, cui quo sit opus patefecit. utrumque

Certum habeo, munus sacrum explorasse parentes

Cuncta alacris oculis permensos, sed prius auro

Admouisse manus diti, quod fulmine mentis

Iam ferit et cari subigit fulgore ueneni

145

Nec satiat, donec mirantes pondere multo

Vincat et elapsum durae ceu murice cautis

Vulneret ac facilem uitiato corpore plagam

Posse pati doceat. subiit noua cura repente

Attonitos acuitque animos casumque magistrum

150

Admonet arte sequi. duri tunc pondere saxi

Alternis caedunt uicibus flectuntque trahuntque

In uarias species cedentem ad uerbera massam.

Quam nullus formare labor, sed uicta figuram

Ocius hinc perdit, magnis quod nisibus impar

155

Materies recipit studium, sed decipit usum.

Durius ergo aliud quaerunt; sed et hinc placet aurum,

Vtile quod rigidum docuit magis esse metallum.

Inde, cui propior decor est et uena secunda

Itur in argentum, blando quod firmius auro

160

Officium magis est patiens. sed fortius aes est

Id quod conspicuum minus est. mox aere magistro

In rigidum chalybem translatus substitit usus.

Forsitan et cunctos quos fingit opinio casus

Artifices summos operum percurrere uersu

165

Possit nostra chelys, tanto patefacta calore

Vt se decoctis tellus pinguissima glebis

Mouerit in fetus uarios, quos imbre marito

Parturiens putri dissoluerit arua meatu,

Qua tumidi crepuere sinus elataque messis

170

Extitit et motis undans trepidauit aristis,

Disceret ut speciem segetis nouus accola cultae

Vtque auidum ad tantam decurrens undi<que> praedam

Alituum pecudumque genus turbaeque minoris

Nigra cohors, maiora suis in pabula trudens

175

Semina corporibus, uitae inculcarit amicos

Materia propiore cibos atque omne secutum

Officium, docilis studii quod cura recepit.

Semper ab exemplis meditatio sumpta magistris

Fecerit artis opus, sed falsis mota reclamat

180

Gloria larga patris: "nil hinc sibi uindicet usus,

Nil casus uirtutis inops; ego nosse creatis

Quae bona sunt cum luce dedi mundoque minori

Quicquid maior habet sacro notescere sensu

Meque per haec uolui." atque utinam illibata maneret,

185

Vt data mens homini est, nullique obnoxia culpae:

Non illam species, non illam corpora rerum,

Non modus astrorum numerus nec molis harenae

Falleret. at quantis cum magno terra profundo

Tendatur spatiis, quae sit mensura peractae

190

Molis, quid resonet motu septemplicis axis

Harmoniae uocale melos, nunc discitur usu

Assiduisque datur studiis artisque putatur

Quod manet ingenitum. nec sentit nube malorum

Factus hebes, quod, si quae primum agnoscere credit,

195

Quisque recognoscit. summo ergo hoc limite ueri

Haereat. augustis quod pulsus sedibus Adam,

Nullum aliud prius officium quam coniuge dignum

Egit et ignotos natis impendit amores.

Inter tot curas placuit cui dulce creare,

200

Viuere dulce fuit. qui uiuere dulce probabat,

Viuebat rectore deo; nec deerat alumnis

Quod uitam instrueret, quod rerum accingeret usu.

Et natis iam plena domus solacia mira

Attulerat rudibus blandoque in corde parentum

205

Multiplicata graues releuabat cura labores,

Et spes iam suberat propriis gaudere ministris

Ruris in officiis. quorum qui maximus aeuo

Arua Cain duris uertebat pinguia rastris;

At uiuo gaudere lucro dignissimus Abel

210

Collibus aut nudis aut sicci germine campi

Innocuas pascebat oues et lacte parentes.

Postquam expectati satiarunt gaudia fructus

Et stupuere sacro cingi sua uota fauore,

Ammonuit mentis operum libamina iustum

215

Prima dicare deo. sacras prior impedit aras

Frugibus ille nouis, niueo magis hic litat agno,

Prima sacerdotum species, mox hostia fratris

Impia, sed signo iam tunc imbuta futurae

Indicioque piae. namque ut suscepta notauit

220

Fratris sacra Cain, sibi nulla in fruge litanti

Annutum, seu quod uotas praelegerit ante

Pollueritque dapes seu totum tempore in uno

Cernenti reus est praesens quandoque futurus

Mente nocens, illo <dirum> de fonte uenenum,

225

Quo serpens materque, bibit fratremque cauendi

Ignarum saeua mactatum caede trucidat.

Heu facinus! quid non miseros furiosa libido

Quid non ira recens, odium uetus, improba cogant

Quae uexant gentes scelerum certamina, tantum

230

Si facinus fecit, qui sic, quod sanctior ipso

Frater erat, doluit. nulla est iam culpa parentum.

Et ne aliquam saltim uel de serpente querelam

Quod morimur quisquam superesse existimet, ante

Coepimus occidi. pro quantum prima propago

235

Criminis adiecit! mortem pro nomine poenae

Inductam mundo uix dignum est dicere: fecit

Impietas scelus esse nouum. peccata parentes

Tantum morte luent: tu poenas morte solutas

Et pro morte dabis, peior serpente nefando.

240

Ille etenim letum suasit, non intulit; at tu

Auctor primus eris caedis. te publicus hostis,

Te latro priuatus sequitur, tibi crimina plectent

Arma<ti> telis, gladiis et uindice ferro.

Militia scelus omne tua est populique futuri

245

Quod minus interitu iusso quam caede peribunt

Ad te summa redit. nec prorsus displicet istud

Moribus exemplum, quod fratris sanguine primum

Humanus fundi coepit cruor, ut facinus par

Sentiat ammissum, tali quem crimine constat

250

Fraternum renouasse nefas, ratione docente

Omne hominis letum non prima sorte perempti

Esse necem fratris. tali tunc caede madentem

Non aspernatur (tanta est clementia) dignum

Affatu censere deus facinusque negantem

255

Arguit et tanto leuiter pro crimine punit

Mensuram poenae facti de parte petendo,

Vt, quia praemonitus facinus committere dirum

Non timuit, tremeret, meritum quod noluit esse

Supplicium fieret, quod mens haurire recusans

260

Duxisset leue, membra graue exagitata probarent,

Percussoque animo, quo se tortore profundo

Vindicat omne nefas, corpus quoque frangeret horror

Criminis ac totos uehemens exiret in artus

Motaque praecipiti raperentur membra rotatu,

265

Vt, labris saepti latices cum luce recussa

Exceptos frangunt radios, subit atria fulgor

Lubricus et totum perlustrans nusquam et ubique est,

Cumque tremit, sensim sublustri intexta corusco

Linea caeruleae sine fine intermicat umbrae.

270

Non erat is motus, quem neruis frigidus umor

Incutit adstrictis, media cum morte repletos

Sic rigat, ut totam nequeant amittere uitam,

Sed qualem ciet ira dei, cum conscia mentem

Vis domat et sano torquentur corda furore.

275

Quid tamen et quotiens talis sententia? totum est

Vltio <iam> facinus caesi, iustissima saeui

Poena rei, terror genti populoque futuro

Propositum exemplum, praesens purgatio culpae

Et quod promisit signum custodia uitae:

280

Ne quisquam perimat ferroque abolere laboret

Quem poenas soluisse uidet. nec sufficit istud

Supplicium blandis naro admiscere seuera:

Amandat longe uastasque relegat in oras.

Hoc quoque munus habet, ne polluat arua piorum,

285

Ne scelus hoc populis fieri potuisse creandis

Testis poena probet, ne se permisceat umquam,

Ammoueat maestis ne se parentibus umquam

Gens damnata, bonis ne luctus semper acerbos

Ingerat et fratrum dispar ne causa dolore

290

Torqueat orbatos, illum quod lumina quaerant,

Istum quod uideant, in quo lugere necesse est

Hoc quoque, quod superest. summum est in funere nati

Qualiscumque malum: sed tanto in crimine tali

Supplicio affecti quouis sub iudice peius

295

Perduntur uiui. quid quod mage conuenit ipsi

A patriis longe damnato excedere terris,

Cui secreta placent, grauiorque est poena uideri

Inter felices et pura mente beatos?

Victuro post supplicium factique pudorem

300

Parcitur exilio. iam quod comes additur uxor

Fida reo, nec damnatis absistere munus

Spes fit certa dei. datur en quae pectoris aegri

Molliret curas, moto quae corpore fractum

Sisteret amplexu nullique obnoxia culpae

305

Sola deum precibus et pura mente colendo

Eliceret quicquid posset satis esse duobus.

O bona maiestas, quid non sperare queamus!

Ipse uias ueniae tacitas causamque ministras,

Qua ualeas prodesse reo, quem prole sequenti

310

Augens multiplicas per nomina mille nepotum

Et proprii regem populi mox de patre summo

Constituis. primus nam cingere moenibus urbis

Erudiit, quod nemo potest nisi plebe coacta.

Confessusque metu meritum de gente suorum

315

Vltorem admonuit Syrum docuitque perire,

Dum timet occidi, qua forsan caede piatus

Diluit admissum, simili quod morte rependit;

Et mors ipsa lucrum est, quod criminis ultio facta est.

Interea maesto rursum grauis Eua marito

320

Pensarat primum sancto iam pignere damnum

Reddideratque iterum curas et uota parenti.

Seth puero cognomen erat, quem numine prono

Adiutis supplere locum uirtutibus Abel

Omnipotens tribuit, quod munus gaudia laeti

325

Non tacuere patris seriesque adiecta probauit.

Huius quippe uiri de semine proditus Enos,

Qui primus tacita lectus uirtute sacerdos

Posse ciere piis precibus et nomine uero

Sperauit meruitque deum populumque secutum

330

Imbuit aeterni cultum seruare parentis

Auxilioque sacro, qua uita exposceret, uti,

Confessa omnipotens quod maiestate ferebat

Et mentem meritumque dabat multosque per annos

Criminis antiqui poenam differre sinebat,

335

Vsque adeo ut cunctis pollens uirtutibus Enoc

Horum de serie, quos continet alma propago

Redditus in sedes patrias orbemque beatum

Viuat adhuc uitaeque habitet iam regna futurae.

Quippe nouo mundi cultu uitiisque carenti

340

Post ter centenos triplices qui duceret annos,

Mille replens numeros, decimi compendia uersus,

Viuentum certamen erat. sed crimina postquam

Infecere animos et nata in stirpe sequenti est

Culpa patrum peiorque suo maiore propago

345

Adiecit semper uitiis quod uinceret heres,

Succurrit uitae breuitas, quando hic modus unus

Augendi sceleris lucis qui terminus esset.

Namque Cainigenum cum se coniuncta profanis

Damnasset thalamis, melior cui uena, iuuentus,

350

In uarium facinus sacro deserta fauore

Concidit atque hostem insidiis patefacta recepit

Talia fante deo: "non semper noster in istis

Spiritus insistet populis nec differet ultra

Bis senos decies leti data tempora seri

355

Vita nocens annos, quoniam terrena secuti

Plus carnis quam mentis habent." siue ergo seuera

Naturam fregit sententia iudicis almi,

Vt sic quemque reum brutae plus matris habere

Argueret, qua natus erat, seu munere primo

360

Quam dederat famulis sacra uirtute creandis,

Larga facultatis diuinae gratia quo se

A toto ad solum corpus transisse probaret

Peccatis traducta patrum, generata repente

Monstra hominum, celsa membrorum mole gigantes,

365

Mente feri tumida. quantum per corpora diris

Posse subest animis et quantum uelle necesse est

Seruitio oppressis tam magnae molis iniquo,

Non illis quicquam illiciti temerasse profanum

Aut licitum cordi: uetitis succensa libido

370

Acrius et rebus pretium non forma petendis,

Sed scelus imposuit. nullae sine sanguine noctes

Aut sine caede dies, lacrimis sumpsisse propinqui

Dulce cibos ipsosque cibis uiolasse propinquos,

Immemores socii iuris hominumque suique

375

Affectusque sacri matrumque patrumque suorum

Auctorisque poli, tantumque in crimina summa

Processum est, ut cuncta deum informasse pigeret,

Quis uitam lucemque dedit, causaque nocentum

Criminis expertis animas conuoluere mallet

380

Quam non praecipiti terras submergere ponto

Rursus in antiquam mundo redeunte † fidelis

Iam per quingentos immunem criminis annos

Duxerat et posita degentem lege probarat.

Cui sic sancta deus pandens arcana reuelat:

385

"Terrarum uitiis hominumque ad crimina pronis

Abiecta uirtute malis succurrere rerum

Fine parans statui quando, omnes plectere culpas

Saeuum prospiciens leuiusque abolere nocentes,

Inducto rursum terras submergere ponto,

390

Vt, dum cuncta ruens operit iussusque residit,

Gurgite praecipiti pollutum diluat orbem

Implicitosque homines et quicquid uiuere iussi

Causa hominum tumidi conuoluat labe profundi.

Sed quia tu solus, cui cordi est nostra uoluntas,

395

Deuotum sacris ducens sub legibus aeuum

Semper in hoc tantum merito meliore repugnas,

Sic decretorum moderabor iura meorum,

Vt, cum iusta mali luerint, tunc dignius a te

Incipiat mortale genus summumque parentem

400

Te numerent populi, nostra qui luce fruentur.

Quadratis igitur trabibus contexta paretur

Arca tibi, quae ter centum tendatur in ulnas

Perque decem quinas pateat, consurgat in altum

Ter denis tantum; per † consummetur in unam

405

Desuper. ac lateri seruetur ianua, qua se

Collecta obliquo fastiget machina tecto.

Tunc calidum bibula spirans compage bitumen

Exploret tenues et uestiat undique rimas

Fusum more cutis. labor hinc te maximus intro

410

Auocet: immensis latus adnectatur utrimque

Postibus et caueae fundentur membra peractae;

Cumque triplex spatium discreuerit area duplex,

Sic discernantur propriis animantia nidis,

Ne uiolent permixta genus commissaque pugnent

415

Confundantque cibos, quorum te condere par est

Tantum materiem, nam dispensata receptis

Ne desit, praestare meum est." haec mente fideli

Accipiens (namque ipse animum sensusque ministrans

Velle et posse dabat famulo quodcumque iubebat)

420

Adgreditur densas natis populoque coactae

Plebis in hoc genitas ferro prosternere siluas.

Ammittunt luci radios umbrisque leuatur

Campus et aequaeuo spoliantur robore ualles

Ac nemora speciem mundi implicitura minoris.

425

Sed cum tam multo fuerit properata labore

Summa operis coepti, centum differtur in annos

Vt pigeat sceleris populos iraeque repugnent.

O nimium miseri, tam iustae quos mora poenae

Plus facit esse reos: iam non pro crimine tantum

430

Plectentur, ueniae quis copia larga petendae est,

Sed quod plectentur, quot Tartara dira subibunt

Temporis indulti spatio, cum parcere cunctis

Testetur se malle deus. iam mole peracta

Contextum stabat laterum compage capaci

435

Auxilium, quod supremum pater ipse pararat

Naufragiis, natura, tuis, causamque ciebat,

Cum deus e celso famulum dignatur Olympo

Voce monere Noen summum iam tempus adesse

Condere se latebris, matrem natosque nurusque

440

Eripere instanti exitio mortisque tenebris

Carcere uitali secumque animantia cuncta,

Qua sua tellus alit, quae non sua sustinet aer,

Per sexum septena, deus quae munda probauit,

Bina pari, immundi generis sed singula sexu.

445

Nec mora fit: quicquid conuexo cardine caeli

Nascitur ignotum diuersis partibus orbis,

Quod stupet Eous, quod pallidus horret Hiberus,

Australis Libyae calidis quod saeuit harenis,

Scindit Hyperboreas miro quod lumine noctis,

450

Vna ruit trepidans et apertae immergitur arcae.

Diluuium sensisse putes; nam cum deus auctor

Det brutis sensum, quo se testetur alumnis,

Plus pecudes rationis habent, quae numine motae

Nil de se sapiunt. ergo omni semine uitae

455

Praegrauidam ut primum claudi deus imperat arcam,

Nox ruit et subitae caelum obduxere tenebrae

Effusoque cadens terras ferit aere nimbus

Praeceps, more breuis, seruaturusque tenorem

Sic furit et toto pariter desaeuit in orbe

460

Tamquam in parte solet, rapido cum turbine mota

Tempestas sequitur saeuos aut nuntiat ignis

Fulminis et tonitru caelum terraeque reclamant.

Nec satis excidio est qui nubibus effluit imber:

Antiquae laxantur aquae iamque aethere aperto

465

In nubes uacuas caelum pluit, intima terrae

Halitus extendens, qui flumina sufficit, implet

Atque nouos pandit fontes torrentibus aequos.

Dumque uno immixtum raptim se gurgite iungit

Quod caelum, quod terra uomit, quod nubila fundunt,

470

Inuoluit mersos mixtis cultoribus agros

Implicitosque greges stabulis, cum ciuibus urbes

Obruit: inter aquas populi periere ruinis.

Nulla manet rerum facies, tegit omnia fluctus

Crescendoque suum perdunt et flumina nomen,

475

Mox etiam cursum. nullis satiabilis umquam

Amnibus oceanus tam magna mole ruentes

Iam persentit aquas, aucto quas gurgite maior

Pellit et in cumulum redeuntes surgere cogit,

Donec contractis aestum attollente profundo

480

Vndique litoribus summo se circite iungat

Fluctus et oppressis concurrant aequora terris.

Et iam ter quinis super omnia celsior ulnis

Arca ferebatur; namque haec mensura supremos

Excessit montes, cum quadraginta diebus

485

Vnius pluuiae furor et nox una fuisset.

Ter quinquagenis post solibus aere sudo

Cum similis ponti modus et mensura maneret

Clausorum omnipotens miserans decedere magnum

Paulatim iussit pelagus, seu parcere cunctis,

490

Quas poterat fugiens raptim subuertere, terris

Seu clausis uoluit, sensim quos unda relabens

Tutius in sedem stabilem subducta locaret.

Denique mox Ararat diffuso uertice planus

Vecturus suscepit onus. iam summa uideri

495

Posse iuga ac planos scopulis distinguere fluctus

Cumque residenti sensim prorumpere siluae

Aequore et occulti paulatim surgere colles.

Iamque niger patula speculator missus ab arca

Aera prodiderat placidum praedaque reperta

500

Detentus; sed adhuc cella claustrisque morandum

Fessa columba refert, quae rursum missa reportat

Paciferae frugis paruum libamen oliuae.

Tantus ad indicium magni cum laude parentis

Clausorum fletus, quo se quoque laeta reuelant,

505

Exoritur, quantus, muris cum uictor acerbus

Insultat, subitum obsessis si forte feratur

Auxilium, quantus, cum iudice missa modesto

Addictos rursum uitae sententia reddit,

Quantus, in ambiguum funus cum uita recurrit

510

Inter lugentum lacrimas et gaudia, fletus.

Postquam ter missa speculatrix arua patere

Nuntiat hoc ipso, terris quod capta receptis

Non rediit, taedet pigras perferre latebras,

Quo spes est propior caelo spirare patenti

515

Atque animam aetherio laxatam pascere sensu.

Sed fas haud ulli est exire in luminis oras,

Vt uetitum nasci caelumque diemque subire

Non uocitante deo, propria qui uoce trementem

Iussa Noen monuit sacris excedere claustris

520

Coniuge cum fida natis nuribusque pudicis

Et noua deductis iterum dare rura colonis

Cunctaque quae pariter proli seruata futurae

Humanos pollens opifex formauit in usus.

Quae, postquam data porta, ruunt: pars aera pennis,

525

Pars saltus siluasque petunt, pars mersa cauernis

Infoditur patulis terrae, pars libera campis

Exultat siccis et prato uernat aperto;

At dominus, mundi sortitus regna secundi,

Cuncta Noe gaudens oculis ac mente capaci

530

Accipit atque animum nequit exsaturare replendo

Et cupido raptim perlustrans omnia uisu

Vt noua miratur. noto fulgentior ortu

Et mage sol rutilus, ridet maiore sereno

Laeta poli facies et desperata uirescunt

535

Fetibus arua nouis. sed adhuc uersatur imago

Ante oculos tantae semper memoranda ruinae,

Inter aquas quid pertulerint, quid munere sacro

Et non pertulerint, fremeret cum uerbere saeuo

Pontus et illisas contemneret arca procellas;

540

Cumque suis reputat, quam late sancta parentis

Se circum summi fundens largitio constet,

Et docet attonitos uerumque addiscere promptos,

Vnde cibus tantis toto suffecerit anno,

Quis potus; namque hoc constat, si cetera uitae

545

Suppeterent, clausos, dum fluctuat arca, necari

Inter aquas potuisse siti, nisi rector Olympi

Depositos penitus nec iam ulla extrema timentis

Sustinuisset eo, quo condidit omnia, nutu.

Ille animas longae perituras carcere noctis

550

Affectu lucis spolians uirtute repleuit:

Ille, ut tam segnem possent perferre quietem,

Infudit pigri placidum torporis amorem,

Ille potens, cui, si placuit, uirtute seuera

Praegelido raptim sub gurgite cogere fas est

555

Immersos ardere malos flammisque futuris

Inuectos algere bonos, qui tempore paruo,

Vt nunc edocuit populos sic posse necari,

Ipse docebit aquis populos sic posse renasci.