Germine nobilis Eulalia

Mortis et indole nobilior

Emeritam sacra uirgo suam

Cuius ab ubere progenita est

5

Ossibus ornat amore colit.

Proximus occiduo locus est

Qui tulit hoc decus egregium

Vrbe potens populis locuples

Sed mage sanguine martyrii

10

Virgineoque potens titulo.

Curriculis tribus atque nouem

Tris hiemes quater attigerat,

Cum crepitante pyra trepidos

Terruit aspera carnifices

15

Supplicium sibi dulce rata.

Iam dederat prius indicium

Tendere se patris ad solium

Nec sua membra dicata toro;

Ipsa crepundia reppulerat

20

Ludere nescia pusiola.

Spernere sucina, flere rosas,

Fulua monilia respuere,

Ore seuera, modesta gradu,

Moribus et nimium teneris

25

Canitiem meditata senum.

Ast ubi se furiata luis

Excitat in famulos domini

Christicolasque cruenta iubet

Tura cremare iecur pecudis

30

Mortiferis adolere deis,

Infremuit sacer Eulaliae

Spiritus ingeniique ferox

Turbida frangere bella parat

Et rude pectus anhela deo

35

Femina prouocat arma uirum.

Sed pia cura parentis agit,

Virgo animosa domi ut lateat

Abdita rure et ab urbe procul,

Ne fera sanguinis in pretium

40

Mortis amore puella ruat.

Illa perosa quietis opem

Degeneri tolerare mora

Nocte fores sine teste mouet

Saeptaque claustra fugax aperit,

45

Inde per inuia carpit iter.

Ingreditur pedibus laceris

Per loca senta situ et uepribus

Angelico comitata choro

Et, licet horrida nox sileat,

50

Lucis habet tamen illa ducem.

Sic habuit generosa patrum

Turba columniferum radium,

Scindere qui tenebrosa potens

Nocte uiam face perspicua

55

Praestitit intereunte chao.

Non aliter pia uirgo uiam

Nocte secuta diem meruit

Nec tenebris adoperta fuit,

Regna Canopica cum fugeret

60

Et super astra pararet iter.

Illa gradu cita peruigili

Milia multa prius peragit

Quam plaga pandat Eoa polum;

Mane superba tribunal adit

65

Fascibus adstat et in mediis

Vociferans: "Rogo, quis furor est

Perdere praecipites animas

Et male prodiga corda sui

Sternere rasilibus scopulis

70

Omnipatremque negare deum?

"Quaeritis, o miseranda manus

Christicolum genus? en ego sum.

Daemonicis inimica sacris

Idola protero sub pedibus,

75

Pectore et ore deum fateor.

"Isis Apollo Venus nihil est

Maximianus et ipse nihil;

Illa nihil quia facta manu,

Hic manuum quia facta colit

80

Friuola utraque et utraque nihil.

"Maximianus, opum dominus

Et tamen ipse cliens lapidum,

Prostituat uoueatque suis

Numinibus caput ipse suum,

85

Pectora cur generosa quatit?

"Dux bonus, arbiter egregius,

Sanguine pascitur innocuo

Corporibusque piis inhians

Viscera sobria dilacerat

90

Gaudet et excruciare fidem.

"Ergo age, tortor, adure seca

Diuide membra coacta luto!

Soluere rem fragilem facile est,

Non penetrabitur interior

95

Exagitante dolore animus."

Talibus excitus in furias

Praetor ait: "Rape praecipitem,

Lictor, et obrue suppliciis!

Sentiat esse deos patrios

100

Nec leue principis imperium.

"Quam cuperem tamen ante necem,

Si potis est, reuocare tuam,

Torua puellula, nequitiam!

Respice gaudia quanta metas

105

Quae tibi fert genialis honor!

"Te lacrimis labefacta domus

Prosequitur generisque tui

Ingemit anxia nobilitas

Sole quod occidis in tenero

110

Proxima dotibus et thalamo.

"Non mouet aurea pompa tori,

Non pietas ueneranda senum

Quos temeraria debilitas?

Ecce parata ministeria

115

Excruciabilis exitii.

"Aut gladio feriere caput

Aut laniabere membra feris

Aut facibus data fumificis

Flebiliterque ululanda tuis

120

In cineres resoluta flues.

"Haec, rogo, quis labor est fugere?

Si modicum salis eminulis

Turis et exiguum digitis

Tangere, uirgo, benigna uelis,

125

Poena grauis procul afuerit."

Martyr ad ista nihil, sed enim

Infremit inque tyranni oculos

Sputa iacit, simulacra dehinc

Dissipat inpositamque molam

130

Turibulis pede prosubigit.

Nec mora, carnifices gemini

Iuncea pectora dilacerant

Et latus ungula uirgineum

Pulsat utrimque et ad ossa secat

135

Eulalia numerante notas.

"Scriberis ecce mihi, domine.

Quam iuuat hos apices legere,

Qui tua, Christe, tropaea notant.

Nomen et ipsa sacrum loquitur

140

Purpura sanguinis eliciti."

Haec sine fletibus et gemitu

Laeta canebat et intrepida.

Dirus abest dolor ex animo

Membraque picta cruore nouo

145

Fonte cutem recalente lauant.

Vltima carnificina dehinc,

Non laceratio uulnifica

Crate tenus nec arata cutis,

Flamma sed undique lampadibus

150

In latera stomachumque furit.

Crinis odorus ut in iugulos

Fluxerat inuolitans umeris,

Quo pudibunda pudicitia

Virgineusque lateret honos

155

Tegmine uerticis opposito,

Flamma crepans uolat in faciem

Perque comas uegetata caput

Occupat exsuperatque apicem.

Virgo citum cupiens obitum

160

Adpetit et bibit ore rogum.

Emicat inde columba repens

Martyris os niue candidior

Visa relinquere et astra sequi;

Spiritus hic erat Eulaliae

165

Lacteolus celer innocuus.

Colla fluunt abeunte anima

Et rogus igneus emoritur,

Pax datur artubus exanimis,

Flatus in aethere plaudit ouans

170

Templaque celsa petit uolucer.

Vidit et ipse satelles auem

Feminae ab ore meare palam,

Obstupefactus et attonitus

Prosilit et sua gesta fugit,

175

Lictor et ipse fugit pauidus.

Ecce niuem glacialis hiems

Ingerit et tegit omne forum,

Membra tegit simul Eulaliae

Axe iacentia sub gelido

180

Pallioli uice linteoli.

Cedat amor lacrimantum hominum,

Qui celebrare suprema solent,

Flebile cedat et officium

Ipsa elementa iubente deo

185

Exequias tibi, uirgo, ferunt.

Nunc locus Emerita est tumulo,

Clara colonia Vettoniae

Quam memorabilis amnis Ana

Praeterit et uiridante rapax

190

Gurgite moenia pulchra lauit.

Hic, ubi marmore perspicuo

Atria luminat alma nitor

Et peregrinus et indigena,

Reliquias cineresque sacros

195

Seruat humus ueneranda sinu.

Tecta corusca super rutilant

De laquearibus aureolis

Saxaque caesa solum uariant,

Floribus ut rosulenta putes

200

Prata rubescere multimodis.

Carpite purpureas uiolas

Sanguineosque crocos metite!

Non caret his genialis hiems,

Laxat et arua tepens glacies,

205

Floribus ut cumulet calathos.

Ista comantibus e foliis

Munera, uirgo puerque, date!

Ast ego serta choro in medio

Texta feram pede dactylico

210

Vilia marcida, festa tamen.

Sic uenerarier ossa libet

Ossibus altar et inpositum

Illa dei sita sub pedibus

Prospicit haec populosque suos

215

Carmine propitiata fouet.