Antiqua fanorum parens
Iam Roma Christo dedita,
Laurentio uictrix duce
Ritum triumphas barbarum.
5
Reges superbos uiceras
Populosque frenis presseras,
Nunc monstruosis idolis
Inponis imperii iugum.
Haec sola derat gloria
10
Vrbis togatae insignibus,
Feritate capta gentium
Domaret ut spurcum Iouem,
Non turbulentis uiribus
Cossi Camilli aut Caesaris,
15
Sed martyris Laurentii
Non incruento proelio.
Armata pugnauit fides
Proprii cruoris prodiga;
Nam morte mortem diruit
20
Ac semet inpendit sibi.
Fore hoc sacerdos dixerat
Iam Xystus adfixus cruci
Laurentium flentem uidens
Crucis sub ipso stipite:
25
"Desiste discessu meo
Fletum dolenter fundere!
Praecedo, frater; tu quoque
Post hoc sequeris triduum."
Extrema uox episcopi,
30
Praenuntiatrix gloriae,
Nihil fefellit; nam dies
Praedicta palmam praestitit.
Qua uoce, quantis laudibus
Celebrabo mortis ordinem?
35
Quo passionem carmine
Digne retexens concinam?
Hic primus e septem uiris
Qui stant ad aram proximi,
Leuuita sublimis gradu
40
Et ceteris praestantior,
Claustris sacrorum praeerat
Caelestis arcanum domus
Fidis gubernans clauibus
Votasque dispensans opes.
45
Versat famem pecuniae
Praefectus urbi regiae,
Minister insani ducis
Exactor auri et sanguinis,
Qua ui latentes eruat
50
Nummos operta existimans
Talenta sub sacrariis
Cumulosque congestos tegi.
Laurentium sisti iubet,
Exquirit arcam ditibus
55
Massis refertam et fulgidae
Montes monetae conditos.
"Soletis" inquit "conqueri
Saeuire nos iusto amplius,
Cum christiana corpora
60
Plus quam cruente scindimus.
"Abest atrocioribus
Censura feruens motibus
Blande et quiete efflagito
Quod sponte obire debeas.
65
"Hunc esse uestris orgiis
Moremque et artem proditum est
Hanc disciplinam foederis,
Libent ut auro antistites.
"Argenteis scyfis ferunt
70
Fumare sacrum sanguinem
Auroque nocturnis sacris
Adstare fixos cereos.
"Tum summa cura est fratribus,
Vt sermo testatur loquax,
75
Offerre fundis uenditis
Sestertiorum milia.
"Addicta auorum praedia
Foedis sub auctionibus
Successor exheres gemit
80
Sanctis egens parentibus.
"Haec occuluntur abditis
Ecclesiarum in angulis
Et summa pietas creditur
Nudare dulces liberos.
85
"Deprome thensauros, malis
Suadendo quos praestigiis
Exaggeratos obtines,
Nigrante quos claudis specu.
"Hoc poscit usus publicus,
90
Hoc fiscus, hoc aerarium,
Vt dedita stipendiis
Ducem iuuet pecunia.
"Sic dogma uestrum est, audio:
Suum quibusque reddito.
95
En Caesar agnoscit suum
Nomisma nummis inditum.
"Quod Caesaris scis, Caesari
Da, nempe iustum postulo.
Ni fallor, haud ullam tuus
100
Signat deus pecuniam,
"Nec, cum ueniret, aureos
Secum Filippos detulit,
Praecepta sed uerbis dedit
Inanis a marsuppio.
105
"Inplete dictorum fidem,
Qua uos per orbem uenditis,
Nummos libenter reddite,
Estote uerbis diuites!"
Nil asperum Laurentius
110
Refert ad ista aut turbidum,
Sed ut paratus obsequi
Obtemperanter adnuit.
"Est diues" inquit "non nego,
Habetque nostra ecclesia
115
Opumque et auri plurimum
Nec quisquam in orbe est ditior.
"Is ipse tantum non habet
Argenteorum enigmatum
Augustus arcem possidens,
120
Cui nummus omnis scribitur.
"Sed nec recuso prodere
Locupletis arcam numinis,
Vulgabo cuncta et proferam
Pretiosa quae Christus tenet.
125
"Vnum sed orans flagito:
Indutiarum paululum
Quo fungar efficacius
Promissionis munere,
"Dum tota digestim mihi
130
Christi supellex scribitur;
Nam calculanda primitus,
Tum subnotanda est summula."
Laetus tumescit gaudio
Praefectus ac spem deuorat,
135
Aurum uelut iam conditum
Domi maneret gestiens.
Pepigere tempus tridui,
Laudatus inde absoluitur
Laurentius, sponsor sui
140
Et sponsor ingentis lucri.
Tribus per urbem cursitat
Diebus infirma agmina
Omnesque qui poscunt stipem
Cogens in unum et congregans.
145
Illic utrisque obtutibus
Orbes cauatos praeferens
Baculo regebat praeuio
Errore nutantem gradum
Et claudus infracto genu
150
Vel crure trunco semipes
Breuiorue planta ex altera
Gressum trahebat inparem.
Est ulcerosis artubus
Qui tabe corrupta fluat,
155
Est cuius arens dextera
Neruos in ulnam contrahat.
Tales plateis omnibus
Exquirit adsuetos ali
Ecclesiae matris penu,
160
Quos ipse promus nouerat.
Recenset exim singulos
Scribens uiritim nomina,
Longo et locatos ordine
Adstare pro templo iubet.
165
Praescriptus et iam fluxerat
Dies, furebat feruido
Iudex auarus spiritu
Promissa solui efflagitans.
Tum martyr: "Adsistas uelim
170
Coramque dispositas opes
Mirere quas noster deus
Praediues in sanctis habet.
"Videbis ingens atrium
Fulgere uasis aureis
175
Et per patentes porticus
Structos talentis ordines."
It ille nec pudet sequi.
Ventum ad sacratam ianuam,
Stabant cateruae pauperum
180
Inculta uisu examina.
Fragor rogantum tollitur,
Praefectus horrescit stupens,
Conuersus in Laurentium
Oculisque turbatis minax.
185
Contra ille: "Quid frendens" ait
"Minitaris aut quid displicet?
Num sordida haec aut uilia?
Num despuenda existimas?
"Aurum, quod ardenter sitis,
190
Effossa gignunt rudera
Et de metallis squalidis
Poenalis excudit labor,
"Torrens uel amnis turbidis
Voluens harenis inplicat,
195
Quod terrulentum ac sordidum
Flammis necesse est decoqui.
"Pudor per aurum soluitur,
Violatur auro integritas,
Pax occidit, fides perit,
200
Leges et ipsae intercidunt.
"Quid tu uenenum gloriae
Extollis et magni putas?
Si quaeris aurum uerius,
Lux est et humanum genus.
205
"Hi sunt alumni luminis,
Quos corpus artat debile,
Ne per salutem uiscerum
Mens insolescat turgida.
"Cum membra morbus dissicit,
210
Animus uiget robustior,
Membris uicissim fortibus
Vis sauciatur sensuum.
"Nam sanguis in culpam calens
Minus ministrat uirium
215
Si feruor effetus malis
Elumbe uirus contrahat.
"Si forte detur optio,
Malim dolore asperrimo
Fragmenta membrorum pati
220
Et pulcher intus uiuere.
"Committe formas pestium
Et confer alternas lues;
Carnisne morbus foedior
An mentis et morum ulcera?
225
"Nostri per artus debiles
Intus decoris integri
Sensum uenusti innoxium
Langoris expertes gerunt,
"Vestros ualentes corpore
230
Interna corrumpit lepra
Errorque mancum claudicat
Et caeca fraus nihil uidet.
"Quemuis tuorum diuitum
Qui ueste et ore praenitent
235
Magis probabo debilem
Quam quis meorum est pauperum.
"Hunc qui superbit serico
Quem currus inflatum uehit
Hydrops aquosus lucido
240
Tendit ueneno intrinsecus.
"Ast hic auarus contrahit
Manus recuruas et uolam
Plicans aduncis unguibus
Laxare neruos non ualet.
245
"Istum libido faetida
Per scorta tractum publica
Luto et cloacis inquinat
Dum spurca mendicat stupra.
"Quid? Ille feruens ambitu
250
Sitimque honoris aestuans
Mersisne anhelat febribus
Atque igne uenarum furit?
"Quisquis tacendi intemperans
Silenda prurit prodere,
255
Vexatur et scalpit iecur
Scabiemque cordis sustinet.
"Quid inuidorum pectorum
Strumas retexam turgidas,
Quid purulenta et liuida
260
Malignitatum uulnera?
"Tute ipse qui Romam regis
Contemptor aeterni dei,
Dum daemonum sordes colis,
Morbo laboras regio.
265
"Hi quos superbus despicis,
Quos execrandos iudicas,
Breui ulcerosos exuent
Artus et incolumes erunt,
"Cum carne corruptissima
270
Pulcherrimo uitae statu
In arce lucebunt patris,
"Non sordidati aut debiles
Sicut uidentur interim,
275
Sed purpurantibus stolis
Clari et coronis aureis.
"Tunc, si facultas subpetat,
Coram tuis obtutibus
Istos potentes saeculi
280
Velim recensendos dari.
"Pannis uideres obsitos
Et mucculentis naribus,
Mentum saliuis uuidum
Lipposque palfebra putri.
285
"Peccante nil est taetrius,
Nil tam leprosum aut putidum,
Cruda est cicatrix criminum
Oletque ut antrum tartari.
"Animabus inuersa uice
290
Corrupta forma infligitur,
Quas pulcher aspectus prius
In corpore oblectauerat.
"En ergo nummos aureos
Quos proxime spoponderam,
295
Quos nec fauillis obruat
Ruina nec fur subtrahat.
"Nunc addo gemmas nobiles,
Ne pauperem Christum putes,
Gemmas corusci luminis,
300
Ornatur hoc templum quibus.
"Cernis sacratas uirgines
Miraris intactas anus
Primique post damnum tori
Ignis secundi nescias.
305
"Hoc est monile ecclesiae,
His illa gemmis comitur,
Dotata sic Christo placet,
Sic ornat altum uerticem.
"Eccum talenta, suscipe,
310
Ornabis urbem Romulam
Ditabis et rem principis,
Fies et ipse ditior."
"Ridemur" exclamat fremens
Praefectus "ac miris modis
315
Per tot figuras ludimur,
Et uiuit insanum caput!
"Inpune tantas, furcifer,
Strofas cauillo mimico
Te nexuisse existimas,
320
Dum scurra saltas fabulam?
"Concinna uisa urbanitas
Tractare nosmet ludicris
Egon cachinnis uenditus
Acroma festiuum fui?
325
"Adeone nulla austeritas,
Censura nulla est fascibus,
Adeon securem publicam
Mollis retudit lenitas?
"Dicis: Libenter oppetam,
330
Votiua mors est martyri.
Est ista uobis, nouimus,
Persuasionis uanitas.
"Sed non uolenti inpertiam
Praestetur ut mortis citae
335
Conpendiosus exitus,
Perire raptim non dabo.
"Vitam tenebo et differam
Poenis morarum iugibus
Et mors inextricabilis
340
Longos dolores protrahet.
"Prunas tepentes sternite,
Ne feruor ignitus nimis
Os contumacis occupet
Et cordis intret abdita.
345
"Vapor senescens langueat
Qui fusus adflatu leui
Tormenta sensim temperet
Semustulati corporis.
"Bene est quod ipse ex omnibus
350
Mysteriarches incidit,
Hic solus exemplum dabit
Quid mox timere debeant.
"Conscende constratum rogum
Decumbe digno lectulo,
355
Tunc si libebit disputa
Nil esse Vulcanum meum!"
Haec fante praefecto truces
Hinc inde tortores parant
Nudare amictu martyrem,
360
Vincire membra et tendere.
Illi os decore splenduit
Fulgorque circumfusus est;
Talem reuertens legifer
De monte uultum detulit,
365
Iudaea quem plebs aureo
Boue inquinata et decolor
Expauit et faciem retro
Detorsit inpatiens dei.
Talemque et ille praetulit
370
Oris corusci gloriam
Stephanus per imbrem saxeum
Caelos apertos intuens.
Inluminatum hoc eminus
Recens piatis fratribus,
375
Baptisma quos nuper datum
Christi capaces fecerat.
Ast inpiorum caecitas
Os oblitum noctis situ
Nigrante sub uelamine
380
Obducta clarum non uidet,
Aegyptiae plagae in modum,
Quae, cum tenebris barbaros
Damnaret, Hebraeis diem
Sudo exhibebat lumine.
385
Quin ipsa odoris qualitas,
Adusta quam reddit cutis,
Diuersa utrosque permouet;
His nidor, illis nectar est.
Idemque sensus dispari
390
Variatus aura aut adficit
Horrore nares uindice
Aut mulcet oblectamine.
Sic ignis aeternus deus
(Nam Christus ignis uerus est)
395
Is ipse conplet lumine
Iustos et urit noxios.
Postquam uapor diutinus
Decoxit exustum latus,
Vltro e catasta iudicem
400
Conpellat adfatu breui:
"Conuerte partem corporis
Satis crematam iugiter
Et fac periclum quid tuus
Vulcanus ardens egerit."
405
Praefectus inuerti iubet.
Tunc ille: "Coctum est deuora
Et experimentum cape
Sit crudum an assum suauius!"
Haec ludibundus dixerat
410
Caelum deinde suspicit
Et congemescens obsecrat
Miseratus urbem Romulam:
"O Christe, nomen unicum,
O splendor, o uirtus patris,
415
O factor orbis et poli
Atque auctor horum moenium,
"Qui sceptra Romae in uertice
Rerum locasti, sanciens
Mundum Quirinali togae
420
Seruire et armis cedere,
"Vt discrepantum gentium
Mores et obseruantiam
Linguasque et ingenia et sacra
Vnis domares legibus!
425
"En omne sub regnum Remi
Mortale concessit genus,
Idem loquuntur dissoni
Ritus, id ipsum sentiunt.
"Hoc destinatum quo magis
430
Ius christiani nominis
Quodcumque terrarum iacet
Vno inligaret uinculo.
"Da, Christe, Romanis tuis
Sit christiana ut ciuitas
435
Per quam dedisti ut ceteris
Mens una sacrorum foret!
"Confoederantur omnia
Hinc inde membra in symbolum,
Mansuescit orbis subditus,
440
Mansuescat et summum caput.
"Aduertat abiunctas plagas
Coire in unam gratiam,
Fiat fidelis Romulus
Et ipse iam credat Numa.
445
"Confundit error Troicus
Adhuc Catonum curiam
Veneratus occultis focis
Frygum penates exules.
"Ianum bifrontem et Sterculum
450
Colit senatus, horreo
Tot monstra patrum dicere
Et festa Saturni senis.
"Absterge, Christe, hoc dedecus,
Emitte Gabriel tuum,
455
Agnoscat ut uerum deum
Errans Iuli caecitas!
"Et iam tenemus obsides
Fidissimos huius spei,
Hic nempe iam regnant duo
460
Apostolorum principes,
"Alter uocator gentium
Alter cathedram possidens
Primam recludit creditas
Aeternitatis ianuas.
465
"Discede, adulter Iuppiter
Stupro sororis oblite,
Relinque Romam liberam
Plebemque iam Christi fuge!
"Te Paulus hinc exterminat,
470
Te sanguis exturbat Petri,
Tibi id quod ipse armaueras
Factum Neronis officit.
"Video futurum principem
Quandoque qui seruus dei
475
Taetris sacrorum sordibus
Seruire Romam non sinat,
"Qui templa claudat uectibus,
Valuas eburnas obstruat
Nefasta damnet limina
480
Obdens aenos pessulos.
"Tunc pura ab omni sanguine
Tandem nitebunt marmora,
Stabunt et aera innoxia,
Quae nunc habentur idola."
485
Hic finis orandi fuit
Et finis idem uinculi
Carnalis; erupit uolens
Vocem secutus spiritus.
Vexere corpus subditis
490
Ceruicibus quidam patres,
Quos mira libertas uiri
Ambire Christum suaserat.
Repens medullas indoles
Adflarat et coegerat
495
Amore sublimis dei
Odisse nugas pristinas.
Refrixit ex illo die
Cultus deorum turpium;
Plebs in sacellis rarior,
500
Christi ad tribunal curritur.
Sic dimicans Laurentius
Non ense praecinxit latus,
Hostile sed ferrum retro
Torquens in auctorem tulit.
505
Dum daemon inuictum dei
Testem lacessit proelio,
Perfossus ipse concidit
Et stratus aeternum iacet.
Mors illa sancti martyris
510
Mors uera templorum fuit
Tunc Vesta Palladios lares
Inpune sensit deseri.
Quidquid Quiritum sueuerat
Orare simpuuium Numae,
515
Christi frequentans atria
Hymnis resultat martyrem.
Ipsa et senatus lumina,
Quondam luperci aut flamines,
Apostolorum et martyrum
520
Exosculantur limina.
Videmus inlustres domos
Sexu ex utroque nobiles
Offerre uotis pignera
Clarissimorum liberum.
525
Vittatus olim pontifex
Adscitur in signum crucis
Aedemque, Laurenti, tuam
Vestalis intrat Claudia.
O ter quaterque et septies
530
Beatus urbis incola
Sedem celebrat ossuum,
Cui propter aduolui licet,
Qui fletibus spargit locum,
535
Qui pectus in terram premit,
Qui uota fundit murmure!
Nos Vasco Hiberus diuidit
Binis remotos Alpibus
Trans Cottianorum iuga
540
Trans et Pyrenas ninguidos.
Vix fama nota est abditis
Quam plena sanctis Roma sit.
Quam diues urbanum solum
Sacris sepulcris floreat.
545
Sed qui caremus his bonis
Nec sanguinis uestigia
Videre coram possumus,
Caelum intuemur eminus.
Sic, sancte Laurenti, tuam
550
Nos passionem quaerimus,
Est aula nam duplex tibi,
Hic corporis, mentis polo.
Illic inenarrabili
Adlectus urbi municeps
555
Aeternae in arce curiae
Gestas coronam ciuicam.
Videor uidere inlustribus
Gemmis coruscantem uirum,
Quem Roma caelestis sibi
560
Legit perennem consulem.
Quae sit potestas credita
Et muneris quantum datum
Probant Quiritum gaudia
Quibus rogatus adnuis.
565
Quod quisque supplex postulat
Fert inpetratum prospere;
Poscunt iocantur indicant
Et tristis haud ullus redit,
Ceu praesto semper adsies
570
Tuosque alumnos urbicos
Laetante conplexus sinu
Paterno amore nutrias.
Hos inter, o Christi decus,
Audi poetam rusticum
575
Cordis fatentem crimina
Et facta prodentem sua.
Indignus agnosco et scio
Quem Christus ipse exaudiat,
Sed per patronos martyras
580
Potest medellam consequi.
Audi benignus supplicem
Christi reum Prudentium
Et seruientem corpori
Absolue uinclis saeculi!