Prudentius cathemerinon 5

Testo base di riferimento: J. Bergman, 1926

Cura dell'edizione digitale: G. Dalla Pietà, 2009

Altre sezioni


Inuentor rutili, dux bone, luminis,

Qui certis uicibus tempora diuidis,

Merso sole chaos ingruit horridum,

Lucem redde tuis, Christe, fidelibus!

5

Quamuis innumero sidere regiam

Lunarique polum lampade pinxeris,

Incussu silicis lumina nos tamen

Monstras saxigeno semine quaerere,

Ne nesciret homo spem sibi luminis

10

In Christi solido corpore conditam,

Qui dici stabilem se uoluit petram,

Nostris igniculis unde genus uenit.

Pinguis quos olei rore madentibus

Lychnis aut facibus pascimus aridis,

15

Quin et fila fauis scirpea floreis

Presso melle prius conlita fingimus.

Viuax flamma uiget, seu caua testula

Sucum linteolo suggerit ebrio,

Seu pinus piceam fert alimoniam,

20

Seu ceram teretem stuppa calens bibit.

Nectar de liquido uertice feruidum

Guttatim lacrimis stillat olentibus,

Ambustum quoniam uis facit ignea

Imbrem de madido flere cacumine.

25

Splendent ergo tuis muneribus, pater,

Flammis nobilibus scilicet atria

Absentemque diem lux agit aemula,

Quam nox cum lacero uicta fugit peplo.

Sed quis non rapidi luminis arduam

30

Manantemque deo cernat originem?

Moses nempe deum spinifero in rubo

Vidit conspicuo lumine flammeum.

Felix qui meruit sentibus in sacris

Caelestis solii uisere principem,

35

Iussus nexa pedum uincula soluere

Ne sanctum inuolucris pollueret locum.

Hunc ignem populus sanguinis inclyti,

Maiorum meritis tutus et inpotens,

Suetus sub dominis uiuere barbaris

40

Iam liber sequitur longa per auia.

Qua gressum tulerant castraque caerulae

Noctis per medium concita mouerant,

Plebem peruigilem fulgore praeuio

Ducebat radius sole micantior.

45

Sed rex Niliaci litoris inuido

Feruens felle iubet praeualidam manum

In bellum rapidis ire cohortibus

Ferratasque acies clangere classicum.

Sumunt arma uiri seque minacibus

50

Accingunt gladiis, triste canit tuba;

Hic fidit iaculis, ille uolantia

Praefigit calamis spicula Gnosiis.

Densetur cuneis turba pedestribus,

Currus pars et equos et uolucres rotas

55

Conscendunt celeres signaque bellica

Praetendunt tumidis clara draconibus.

Hic iam seruitii nescia pristini

Gens Pelusiacis usta uaporibus

Tandem purpurei gurgitis hospita

60

Rubris litoribus fessa resederat.

Hostis dirus adest cum duce perfido,

Infert et ualidis proelia uiribus;

Moses porro suos in mare praecipit

Constans intrepidis tendere gressibus.

65

Praebent rupta locum stagna uiantibus,

Riparum in faciem peruia sistitur

Circumstans uitreis unda liquoribus,

Dum plebs sub bifido permeat aequore.

Pubes quin etiam decolor asperis

70

Inritata odiis rege sub inpio

Hebraeum sitiens fundere sanguinem

Audet se pelago credere concauo.

Ibant praecipiti turbine percita

Fluctus per medios agmina regia,

75

Sed confusa dehinc unda reuoluitur

In semet reuolans gurgite confluo.

Currus tunc et equos telaque naufraga

Ipsos et proceres et uaga corpora

Nigrorum uideas nare satellitum,

80

Arcis iustitium triste tyrannicae.

Quae tandem poterit lingua retexere

Laudes, Christe, tuas? qui domitam Pharon

Plagis multimodis cedere praesuli

Cogis iustitiae uindice dextera.

85

Qui pontum rabidis aestibus inuium

Persultare uetas, ut refluo in salo

Securus pateat te duce transitus

Et mox unda rapax ut uoret inpios.

Cui ieiuna eremi saxa loquacibus

90

Exundant scatebris, et latices nouos

Fundit scissa silex, quae sitientibus

Dat potum populis axe sub igneo.

Instar fellis aqua tristifico in lacu

Fit ligni uenia mel uelut Atticum;

95

Lignum est quo sapiunt aspera dulcius,

Nam praefixa cruci spes hominum uiget.

Inplet castra cibus tunc quoque ninguidus

Inlabens gelida grandine densius;

His mensas epulis hac dape construunt

100

Quam dat sidereo Christus ab aethere.

Nec non imbrifero uentus anhelitu

Crassa nube leues inuehit alites,

Quae, difflata in humum cum semel agmina

Fluxerunt, reduci non reuolant fuga.

105

Haec olim patribus praemia contulit

Insignis pietas numinis unici,

Cuius subsidio nos quoque uescimur

Pascentes dapibus pectora mysticis.

Fessos ille uocat per freta saeculi

110

Discissis populum turbinibus regens

Iactatasque animas mille laboribus

Iustorum in patriam scandere praecipit.

Illic purpureis tecta rosariis

Omnis flagrat humus caltaque pinguia

115

Et molles uiolas et tenues crocos

Fundit fonticulis uda fugacibus.

Illic et gracili balsama surculo

Desudata fluunt raraque cinnama

Spirant et folium fonte quod abdito

120

Praelambens fluuius portat in exitum.

Felices animae prata per herbida

Concentu pariles suaue sonantibus

Hymnorum modulis dulce canunt melos

Calcant et pedibus lilia candidis.

125

Sunt et spiritibus saepe nocentibus

Poenarum celebres sub Styge feriae

Illa nocte sacer qua rediit deus

Stagnis ad superos ex Acherunticis,

Non sicut tenebras de face fulgida

130

Surgens oceano lucifer inbuit,

Sed terris domini de cruce tristibus

Maior sole nouum restituens diem.

Marcent suppliciis tartara mitibus

Exultatque sui carceris otio

135

Vmbrarum populus liber ab ignibus

Nec feruent solito flumina sulpure.

Nos festis trahimus per pia gaudia

Noctem conciliis uotaque prospera

Certatim uigili congerimus prece

140

Extructoque agimus liba sacrario.

Pendent mobilibus lumina funibus,

Quae suffixa micant per laquearia,

Et de languidulis fota natatibus

Lucem perspicuo flamma iacit uitro.

145

Credas stelligeram desuper aream

Ornatam geminis stare trionibus

Et, qua bosforeum temo regit iugum,

Passim purpureos spargier hesperos.

O res digna, deus, quam tibi roscidae

150

Noctis principio grex tuus offerat,

Lucem qua tribuis nil pretiosius,

Lucem qua reliqua praemia cernimus!

Tu lux uera oculis, lux quoque sensibus,

Intus tu speculum, tu speculum foris;

155

Lumen quod famulans offero suscipe

Tinctum pacifici chrismatis unguine,

Per Christum genitum, summe pater, tuum,

In quo uisibilis stat tibi gloria,

Qui noster dominus, qui tuus unicus

160

Spirat de patrio corde paraclitum.

Per quem splendor honor laus sapientia

Maiestas bonitas et pietas tua

Regnum continuat numine triplici

Texens perpetuis saecula saeculis.

31

nempe

namque P S