Ausonius Probo praefecto praetorio
A
Oblata per antiquarios mora scio promissi mei gratiam exspectatione consumptam, Probe, uir optime; in secundis tamen habeo non fefellisse, apologos Titiani et Nepotis chronica quasi alios apologos (nam et ipsa instar sunt fabularum) ad nobilitatem tuam misi, gaudens atque etiam glorians fore aliquid quod ad institutionem tuorum sedulitatis meae studio conferatur. libello tamen apologorum antetuli paucos epodos, studio in te obseruantiae meae impudentissimo, paucos quidem, ut ego loquax iudico; uerum tu, cum legeris, etiam nimium multos putabis. adiuro beneuolentiam tuam, uerecundiae meae testem, eos mihi subita profusione fluxisse. nam quis hos diu cogitaret? quod sane ipsi per se probabunt. fors fuat ut, si mihi uita suppetet, aliquid rerum tuarum quamuis incultus expoliam; quod tu etsi lectum non probes, scriptum boni consulas, cumque ego imitatus sim uesaniam Choerili, tu ignoscas magnanimitate Alexandri. hi igitur, ut Plautus ait, interim erunt antelogium fabularum, garruli et deceptores, qui compositi ad honorificentiae obsequium ad aurium conuicium concurrerunt. uale ac me dilige.
B
Perge, o libelle, Sirmium,
Et dic ero meo ac tuo
Aue atque salue plurimum.
Quis iste sit nobis erus,
5
Nescis, libelle? an cum scias
Libenter audis quod iuuat?
Possem absolute dicere,
Sed dulcius circumloquar
Diuque fando perfruar.
10
Hunc dico qui lingua potens
Minorem Atridam praeterit
Orando pauca et musica,
Qui grandines Vlixei
Et mellifluentem Nestora
15
Concinnat ore Tullii;
Qui solus exceptis tribus
Eris erorum primus est
Praetorioque maximus.
Dico hunc senati praesulem,
20
Praefectum eundem et consulem;
Nam consul aeternum cluet
Collega Augusti consulis,
Columen curulis Romulae
Primum in secundis fascibus;
25
Nam primus e cunctis erit
Consul, secundus principi.
Generi hic superstes aureo
Satorque prolis aureae
Conuincit Ascraeum senem,
30
Non esse saeclum ferreum;
Qui uincit aeui iniuriam
Stirpis nouator Amniae
Paribusque comit infulis
Aniciorum stemmata.
35
Probam loquor; scis optime,
Quem nemo fando dixerit
Qui non prius laudauerit.
Perge, o libelle, et utere
Felicitate intermina.
40
Quin et require, si sinet
Tenore fari obnoxio:
"Age uera proles Romuli,
Effare causam nominis.
Vtrumne mores hoc tui
45
Nomen dedere, an nomen hoc
Secuta morum regula?
An ille uenturi sciens
Mundi supremus arbiter,
Qualem creauit moribus
50
Iussit uocari nomine?"
Nomen datum praeconiis
Vitaeque testimonio.
Libelle felix, quem sinu
Vir tantus euoluet suo
55
Nec occupari tempora
Grato queretur otio;
Quem melleae uocis modis
Leni aut susurro impertiet;
Vigiles cui<que> luminum
60
Vacare dignabunt corae;
Quem mente et aure consciis,
Quibusdam omissis, perleget.
Perge, o libelle, et utere
65
Felicitate intermina.
Dic me ualere et uiuere,
Dic uiuere ex uoto pio,
Sanctis precantem uocibus,
Vt, quem curulis proxima
70
Collegio nati dedit,
Hanc rursus Augustus prior
Suis perennet fascibus.
Subnecte et illud leniter:
"Apologos en misit tibi
75
Ab usque Rheni limite
Ausonius, nomen Italum,
Praeceptor Augusti tui,
Aesopiam trimetriam,
Quam uertit exili stilo
80
Pedestre concinnans opus
Fandi Titianus artifex,
Vt hic aui ac patris decus
Mixto resurgens sanguine
Probiano itemque Anicio,
85
Vt quondam in Albae moenibus
Supremus Aenea satus
Siluios Iulis miscuit;
Sic iste, qui natus tui,
Flos flosculorum Romuli,
90
Nutricis inter lemmata
Lallique somniferos modos
Suescat peritis fabulis
Simul et iocari et discere."
<His> adde uotum, quod pio
95
Concepimus rei deo:
"Vt genitor Augustus dedit
Collegio nati Probum,
Sic Gratianus hunc nouum
Stirpi futurae copulet."
100
Rata sunt futura, quae loquor;
Sic meritaque et fatum iubent.
Sed iam ut loquatur Iulius
Fandi modum inuita accipe,
Volucripes dimetria,
105
Aueque dicto dic uale.
Ausonius Probo praefecto praetorio C M
Ausonius Probo praefecto praetorio sal(utem) d(icit) K
Ausonius Probo praefecto praetorio sal(utem) T
codices
C = Padova, Biblioteca Capitolare C. 64 (saec. XV)
K = London, British Library, Kings 31 (1475)
M = Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Magl. VI.29 (saec. XIV)
T = Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, VLQ 107 (saec. XV-XVI)
Z = consensus C K M T