Caesareos proceres, in quorum regna secundis
Consulibus dudum Romana potentia cessit,
Accipe bis senos. sua quemque monosticha signant,
Quorum per plenam seriem Suetonius olim
5
Nomina res gestas uitamque obitumque peregit.
Monosticha de ordine imperatorum
Primus regalem patefecit Iulius aulam
Caesar et Augusto nomen transcripsit et arcem.
Priuignus post hunc regnat Nero Claudius, a quo
Caesar, cognomen caligae cui castra dederunt.
10
Claudius hinc potitur regno, post quem Nero saeuus,
Vltimus Aeneadum. post hunc tres, nec tribus annis:
Galba senex, frustra socio confisus inerti,
Mollis Otho, infami per luxum degener aeuo,
Nec regno dignus nec morte Vitellius ut uir.
15
His decimus fatoque accitus Vespasianus
Et Titus imperii felix breuitate. secutus
Frater, quem caluum dixit sua Roma Neronem.
De aetate imperii eorum monosticha
Iulius, ut perhibent, diuus trieteride regnat.
Augustus post lustra decem sex prorogat annos,
20
Et ter septenis geminos Nero Claudius addit.
Tertia finit hiems grassantia tempora Gai.
Claudius hebdomadam duplicem trahit et Nero dirus
Tantundem, summae consul sed defuit unus.
Galba senex, Otho lasciue et famose Vitelli,
25
Tertia uos Latio regnantes nesciit aestas,
* * * * *
Implet fatalem decadam sibi Vespasianus.
Ter dominante Tito cingit noua laurea Ianum,
Quindecies, saeuis potitur dum frater habenis.
De obitu singulorum monosticha
30
Iulius interiit Caesar grassante senatu.
Addidit Augustum diuis matura senectus.
Sera senex Capreis exul Nero fata peregit.
Expetiit poenas de Caesare Chaerea mollis.
Claudius ambiguo conclusit fata ueneno.
35
Matricida Nero proprii uim pertulit ensis.
Galba senex periit saeuo prostratus Othone.
Mox Otho, famosus clara sed morte potitus.
Prodiga succedunt perimendi sceptra Vitelli.
Laudatum imperium, mors lenis Vespasiano.
40
At Titus, orbis amor, rapitur florentibus annis.
Sera grauem perimunt sed iusta piacula fratrem.
Nunc et praedictos et regni sorte sequentes
Expediam, series quos tenet imperii.
Incipiam ab Diuo percurramque ordine cunctos,
45
Noui Romanae quos memor historiae.
Iulius Caesar
Imperium, binis fuerat sollemne quod olim
Consulibus, Caesar Iulius obtinuit.
Sed breue ius regni, sola trieteride gestum:
Perculit armatae factio saeua togae.
Octauius Augustus
50
Vltor successorque dehinc Octauius, idem
Caesar et Augusti nomine nobilior.
Longaeua et numquam dubiis uiolata potestas
In terris positum prodidit esse deum.
Tiberius Nero
Praenomen Tiberi nanctus Nero prima iuuentae
55
Tempora laudato gessit in imperio.
Frustra dehinc solo Caprearum clausus in antro
Quae prodit uitiis, credit operta locis.
Caesar Caligula
Post hunc castrensis caligae cognomine Caesar
Successit saeuo saeuior ingenio,
60
Caedibus incestisque dehinc maculosus et omni
Crimine pollutum qui superauit auum.
Claudius
Claudius, irrisae priuato in tempore uitae,
In regno specimen prodidit ingenii.
Libertina tamen nuptarum et crimina passus
65
Non faciendo nocens sed patiendo fuit.
Nero
Aeneadum generis qui sextus et ultimus heres,
Polluit et clausit Iulia sacra Nero.
Nomina quot pietas, tot habet quoque crimina uitae.
Disce ex Tranquillo: sed meminisse piget.
Galba
70
Spe frustrate senex, priuatus sceptra mereri
Visus es, imperio proditus inferior.
Fama tibi melior iuueni: sed iustior ordo est
Complacuisse dehinc, displicuisse prius.
Otho
Aemula polluto gesturus sceptra Neroni
75
Obruitur celeri raptus Otho exitio.
Fine tamen laudandus erit, qui morte decora
Hoc solum fecit nobile, quod periit.
Vitellius
Vita socors, mors foeda tibi, nec digne Vitelli
Qui fieres Caesar: sic sibi fata placent.
80
Vmbra tamen breuis imperii, quia praemia regni
Saepe indignus adit, non nisi dignus habet.
Vespasianus
Quaerendi attentus, moderato commodus usu,
Auget nec reprimit Vespasianus opes,
Olim qui dubiam priuato in tempore famam,
85
Rarum aliis, princeps transtulit in melius.
Titus
Felix imperio, felix breuitate regendi,
Expers ciuilis sanguinis, orbis amor,
Vnum dixisti moriens te crimen habere;
Sed nulli de te nos tibi credidimus.
Domitianus
90
Hactenus edideras dominos, gens Flauia, iustos;
Cur duo quae dederant tertius eripuit?
Vix tanti est habuisse illos, quia dona bonorum
Sunt breuia, aeternum quae nocuere dolent.
Proximus exstincto moderatur sceptra tyranno
95
Nerua senex, princeps nomine, mente parens.
Nulla uiro suboles. imitatur adoptio prolem,
Qua legisse iuuat quem genuisse uelit.
Traianus
Aggreditur regimen uiridi Traianus in aeuo,
Belli laude prior, cetera patris habens.
100
Hic quoque prole carens sociat sibi sorte legendi
Quem fateare bonum, diffiteare parem.
Hadrianus
Aelius hinc subiit mediis praesignis in actis:
Principia et finem fama notat grauior.
Orbus et hic, cui iunctus erit documenta daturus
105
Asciti quantum praemineant genitis.
Antoninus Pius
Antoninus abhinc regimen capit, ille uocatu
Consultisque Pius, nomen habens meriti.
Filius huic fato nullus, sed lege suorum
A patria sumpsit qui regeret patriam.
Marcus Antoninus
110
Post Marco tutela datur, qui scita Platonis
Flexit ad imperium, patre Pio melior.
Successore suo moriens sed principe prauo,
Hoc solo patriae, quod genuit, nocuit.
Commodus
Commodus insequitur pugnis maculosus harenae,
115
Thraecidico princeps bella mouens gladio.
Eliso tandem persoluit gutture poenas,
Criminibus fassus matris adulterium.
Heluius Pertinax
Helui, iudicio et consulto lecte senatus,
Princeps decretis prodite, non studiis.
120
Quod doluit male fida cohors, errore probato,
Curia quod castris cesserat imperio.
Didius Iulianus
Di bene, quod sceleris Didius non gaudet opimis
Et cito peiuro praemia adempta seni.
Tuque, Seuere pater, titulum ne horresce nouantis:
125
Non rapit imperium uis tua, sed recipit.
Seuerus Pertinax
Impiger egelido mouet arma Seuerus ab Histro,
Vt parricidae regna adimat Didio.
Punica origo illi, sed qui uirtute probaret
Non obstare locum, cum ualet ingenium.
Bassianus Antoninus siue Caracalla
130
Dissimilis uirtute patri et multo magis illi
Cuius adoptiuo nomine te perhibes,
Fratris morte nocens, punitus fine cruento,
Irrisu populi tu, Caracalla, magis.
Opilius Macrinus
Principis hinc custos sumptum pro Caesare ferrum
135
Vertit in auctorem caede Macrinus iners.
Mox cum prole ruit. grauibus pulsare querellis
Cesset perfidiam: quae patitur meruit.
Antoninus Heliogabalus
Tune etiam Augustae sedis penetralia foedas,
Antoninorum nomina falsa gerens?
140
* * * * *
Ausonius Hesperio filio E M₁ om. M₂ B χ
Ausonius Hesperio filio s(a)l(utem) T
Ausonius mesperio filio s(a)l(utem) V
Ausonius Hesperio filio sal(utem) plu(rimam) di(cit) C
Ausonius Hesperio filio suo salutem d(icit) K
Incipit epistula ad Hesperium filium W u
codices
V = Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, VLF 111 (saec. IX)
C = Padova, Biblioteca Capitolare C. 64 (saec. XV)
K = London, British Library, Kings 31 (1475)
M₂ = Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Magl. VI.29 (saec. XIV)
L = Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 51.13 (1490-1500)
T = Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, VLQ 107 (saec. XV-XVI)
Z = consensus C K M (L) T
B = Bruxelles, Bibliothèque Royale «Albert Ier» 5369/73 (saec.XI/1)
E = Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 18275 (1140-1160)
W = Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 4887 (saec. XII)
u = Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1283 (saec. XV-XVI)
in M bis legitur (M₁ vv. 1-120 continens, M₂ vv. 1-117 continens).
hoc opus etiam in Suetonii codd. (χ) extat.