Ausonius epicedion in patrem = XI.1-2 Schenkl = III.4 Domestica Peiper = XI Prete = V.4 Combeaud

Testo base di riferimento: R. P. H. Green, 1999

Cura dell'edizione digitale: A. Prontera, 2023


Praefatio

 

Post deum semper patrem colui secundamque reuerentiam genitori meo debui. sequitur ergo hanc summi dei uenerationem epicedion patris mei. titulus a Graecis auctoribus, defunctorum lectori meo, siue is filius est seu pater siue utrumque. neque ut laudet exigo, sed ut amet postulo; neque uero nunc patrem meum laudo, quod ille non eget et ego functum oblectatione uiuentium onerare non debeo. neque dico nisi quod agnoscunt qui parti aetatis eius interfuerunt. falsum me autem morte eius obita dicere et uerum tacere eiusdem piaculi existimo. imagini ipsius hi uersus subscripti sunt neque minus in opusculorum meorum seriem relati. alia omnia mea displicent mihi, hoc relegisse amo.

 

Epicedion in patrem

 

Nomen ego Ausonius; non ultimus arte medendi,

     Et, mea si nosses tempora, primus eram.

Vicinas urbes colui patriaque domoque:

      Vasates patria, sed lare Burdigalam.

5

Curia me duplex et uterque senatus habebat

      Muneris exsortem, nomine participem.

Non opulens nec egens, parcus sine sordibus egi:

      Victum habitum mores semper eadem habui.

Sermone impromptus Latio, uerum Attica lingua

10

      Suffecit culti uocibus eloquii.

Obtuli opem cunctis poscentibus artis inemptae

      Officiumque meum cum pietate fuit.

Iudicium de me studui praestare bonorum;

      Ipse mihi numquam iudice me placui.

15

Officia in multos diuerso debita cultu

      Personis meritis tempore distribui.

Litibus abstinui; non auxi, non minui rem;

     Indice me nullus, sed neque teste, perit.

Inuidi numquam; cupere atque ambire refugi;

20

      Iurare aut falsum dicere par habui.

Factio me sibi non, non coniuratio iunxit;

      Sincero colui foedere amicitias.

Felicem sciui, non qui quod uellet haberet,

      Sed qui per fatum non data non cuperet.

25

Non occursator, non garrulus, obuia cernens,

      Valuis et uelo condita non adii.

Famam, quae posset uitam lacerare bonorum,

     Non finxi et, ueram si scierim, tacui.

Ira procul, spes uana procul, procul anxia cura,

30

      Inque bonis hominum gaudia falsa procul.

Vitati coetus eiuratique tumultus

      Et semper fictae principum amicitiae.

Deliquisse nihil numquam laudem esse putaui

      Atque bonos mores legibus antetuli.

35

[Irasci promptus properaui condere motum

      Atque mihi poenas pro leuitate dedi.]

Coniugium per lustra nouem sine crimine concors

     Vnum habui; natos quattuor edidimus.

Prima obiit lactans, at qui fuit ultimus aeui

40

      Pubertate rudi non rudis interiit.

Maximus ad summum columen peruenit honorum,

      Praefectus Gallis et Libyae et Latio,

Tranquillus, clemens, oculis uoce ore serenus,

      In genitore suo mente animoque pater.

45

Huius ego et natum et generum pro consule uidi;

      Consul ut ipse foret, spes mihi certa fuit.

Matronale decus possedit filia, cuius

      Egregia et nuptae laus erat et uiduae;

Quae nati generique et progeneri simul omnium

50

      Multiplici illustres uidit honore domos.

Ipse nec affectans nec detrectator honorum

      Praefectus magni nuncupor Illyrici.

Haec me fortunae larga indulgentia suasit

     Numine adorato uitae obitum petere,

55

Ne fortunatae spatium inuiolabile uitae

     Fatali admorsu stringeret ulla dies.

Obtinui auditaeque preces: spem uota timorem

      Sopitus placido fine relinquo aliis.

Inter maerentes, sed non ego maestus, amicos

60

     Dispositis iacui funeris arbitriis.

Nonaginta annos baculo sine, corpore toto

      Exegi, cunctis integer officiis.

Haec quicumque leges, non aspernabere fari:

      "Talis uita tibi, qualia uota mihi."

Praefatio

incipit ephicedion in patre. praefatio in prosa V

codex unicus praefationis
V = Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, VLF 111 (saec. IX)

codices epicedii
V = Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, VLF 111 (saec. IX)
C = Padova, Biblioteca Capitolare C. 64 (saec. XV)
K = London, British Library, Kings 31 (1475)
L = Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 51.13 (1490-1500)
T = Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, VLQ 107 (saec. XV-XVI)
Z = consensus C K L T