Nyctilus atque Micon nec non et pulcher Amyntas

Torrentem patula uitabant ilice solem,

Cum Pan uenatu fessus recubare sub ulmo

Coeperat et somno laxatus sumere uires;

5

Quem super ex tereti pendebat fistula ramo.

Hanc pueri, tamquam praedam pro carmine possent

Sumere fasque esset calamos tractare deorum,

Inuadunt furto; sed nec resonare canorem

Fistula quem suerat nec uult contexere carmen,

10

Sed pro carminibus male dissona sibila reddit,

Cum Pan excussus sonitu stridentis auenae

Iamque uidens "pueri, si carmina poscitis" inquit,

"Ipse canam: nulli fas est inflare cicutas,

Quas ego Maenaliis cera coniungo sub antris.

15

Iamque ortus, Lenaee, tuos et semina uitis

Ordine detexam: debemus carmina Baccho."

Haec fatus coepit calamis sic montiuagus Pan:

Te cano, qui grauidis hederata fronte corymbis

Vitea serta plicas quique udo palmite tigres

20

Ducis odoratis perfusus colla capillis,

Vera Iouis proles; iam tunc post sidera caeli

Sola Iouem Semele uidit Iouis ora professum,

Hunc pater omnipotens, uenturi prouidus aeui,

Pertulit et iusto produxit tempore partus.

25

Hunc Nymphae Faunique senes Satyrique procaces,

Nosque etiam Nysae uiridi nutrimus in antro.

Quin et Silenus paruum ueneratus alumnum

Aut gremio fouet aut resupinis sustinet ulnis,

Euocat aut risum digito motuue quietem

30

Allicit aut tremulis quassat crepitacula palmis.

Cui deus arridens horrentes pectore setas

Vellicat aut digitis aures adstringit acutas

Applauditue manu mutilum caput aut breue mentum

Et simas tenero collidit pollice nares.

35

Interea pueri florescit pube iuuentus

Flauaque maturo tumuerunt tempora cornu.

Tum primum laetas ostendit pampinus uuas:

Mirantur Satyri frondes et poma Lyaei.

Tum deus "o Satyri, maturos carpite fetus"

40

Dixit "et ignotos primi calcate racemos."

Vix haec ediderat, decerpunt uitibus uuas

Et portant calathis celerique elidere planta

Concaua saxa super properant: uindemia feruet

Collibus in summis, crebro pede rumpitur uua

45

Nudaque purpureo sparguntur pectora musto.

Tum Satyri, lasciua cohors, sibi pocula quisque

Obuia corripiunt: quae fors dedit, arripit usus.

Cantharon hic retinet, cornu bibit alter adunco,

Concauat ille manus palmasque in pocula uertit,

50

Pronus at ille lacu bibit et crepitantibus haurit

Musta labris; alius uocalia cymbala mergit

Atque alius latices pressis resupinus ab uuis

Excipit; at potu saliens liquor ore resultat,

Spumeus inque umeros et pectora defluit umor.

55

Omnia ludus habet cantusque chorique licentes;

Et uenerem iam uina mouent: raptantur amantes

Concubitu Satyri fugientes iungere Nymphas

Iamiamque elapsas hic crine, hic ueste retentat.

Tum primum roseo Silenus cymbia musto

60

Plena senex auide non aequis uiribus hausit.

Ex illo uenas inflatus nectare dulci

Hesternoque grauis semper ridetur Iaccho.

Quin etiam deus ille, deus Ioue prosatus ipso,

Et plantis uuas premit et de uitibus hastas

65

Integit et lynci praebet cratera bibenti."

Haec Pan Maenalia pueros in ualle docebat,

Sparsas donec oues campo conducere in unum

Nox iubet, uberibus suadens siccare fluorem

Lactis et in niueas astrictum cogere glebas.