Postquam fracta fides refugis spirantibus hostis,

Et glomerata dolis emersit pestis operta,

Sponte sua mendax contempto numine sensus

Confixit plagas, fallaci tramite pallens

5

Sanctorum dictis sua miscuit impia uerba,

Inque bonum semen lolium miserabile seuit,

Inde uolens omnem causam constare ruinae,

Scilicet ut sua facta deo subsignet iniqua

Ocius, et possit suasos infigere poenis,

10

Veris falsa tegens, et lenibus aspera uertens,

Et roseis sertis hastae mucrone coperto,

Improuisa necans incautos morte suprema.

Supremum nefas in tantum dementia mersos

Abruptos homines numen sine fine tremendum

15

Diuidere in partes, Christi sublimia facta

Falsa laude sequi, culpareque gesta priora,

Innumerata dei miracula, uisa nec umquam,

Tam temere scelus illicitum componere uerbis,

Ante nec audita, contentaque corde nec ullo,

20

Aduersum sese duo testamenta sonare,

Contra prophetarum domini committere uerba,

Dissimili longe sententia uelle probare,

Omnem Legis ut infamem deducere causam,

Sanctorumque patrum uitam reprobare priorum,

25

Quos in amicitiam allexit deus, ad sua dona.

Accipitur sine principio pro parte minori,

Quattuor ex uno cum sint, ex quattuor unum.

His tamen una placet, reprobant tres denique partes,

Auctoremque sui Paulum per multa capessunt.

30

Necnon ex ipso furiebat in extima uerba,

Omnia quae ueteri de foedere cumque locutus,

Dura uidentur eis, merito quia corde grauatis.

Pondus apostolicum, fulgentis gratia uerbi,

Lumina praeducit menti, neque cernere possunt.

35

Spiritu lata, putant hebetes animalia digna.

Sed uos, qui nondum penitus, duce numine falso

Mente ipsa reprobi penetrastis ad intima mortis,

Discite de fonte fluuium manare perennem

Qui nutrit lignum (bis seni gratia fructus),

40

Exit et in terram uentosque in quattuor orbis,

Tot fluit in partes fontis color et sapor unus.

Sic et apostolico decurrit ecclesia uerbo,

Ex utero Christi, patris omni gloria plena,

Sordida diluere et sata mortua uiuificare.

45

Quattuor in numero diffusum in gentibus unum

Electaque fide susceptum, doctor opimus

Tradit euangelium Paulus sine crimine mundum,

Abque hoc et Galatas uetuit discedere sanctos,

Quos falsi fratres se circumcidere suasos

50

Atque elementa sequi, noua libertate relicta,

Vmbrae futurorum ueteri seruire docebant.

Has habuit Galatis causas conscribere Paulus,

Non ut euangelii partem pro corpore toto

Exciperent modicam, maiori parte relicta.

55

Atque adeo non uerba libri, sed missus in orbem,

Ipse Christus euangelium est, si cernere uultis,

A patre qui uenit, solus bona nuntia portans,

Testificata prius cuius ingens gloria complet,

Ostendens opere quantus sit conditor orbis.

60

Cuius facta simul dictis coniuncta fideles

Illi, Matthaeus, Marcus, Lucasque, Ioannes,

Conscripsere mera, non extera uerba locuti,

Spiritu sancto dei, tanto praesente magistro.

Hic agnus paschae suspenditur hostia ligno;

65

Hunc Paulus phase conscribens decreta Corintho

Occisum tradit uitamque deumque futurum,

Promissum patribus, quos illectauerat ante.

Cernite quid uirtus, quid paschae possit imago.

Sic uerum quid sit poteritis pascha uidere.

70

Ne fidus pater et uates, cui pignus et haeres

Carus erat, quem forte deus donauerat illi,

Hunc deo mactaret, merito temptatus amore,

Supplicium magnum, sanctus pro sanguine sanguis

Connexus capite spinis ostenditur agnus

75

Hostia sancta deo. Cuius de morte piacli,

Esset ut in signum et uastandae pignora gentis,

Sanguine signantur postes et limina fulta,

Immane auxilium, caro tosta comeditur esca.

Iesus transgressus Iordan terraque potitus

80

Lege dedit pascham, gaudens atque immolat agnum.

Et reliqui magni reges sanctique prophetae,

Non ignorantes certae promissa salutis,

Ingentemque, metu pleni transcendere legem,

Venturam summae uirtutis imagine molem,

85

Inspectam e speculo celebrarunt ordine pascham.

Denique, si celeri primordia mente recurras,

Inuenies funesta nimis, post impia uerba.

Credulus, heu, facile nudatus tegmine uitae

Pellibus ut tegeretur homo, suspenditur agnus,

90

Aut peccata necat, aut sanguine funera delet,

Aut coperit nudos, fouet aut suo uellere uulnus

Num pecoris sanguis humano sanguine pluris,

Vt pro peccatis oblatus dirimat iram?

Aut multae plebis ueluti si carior agnus

95

Auxilium immane, tantae tutela salutis,

Oblatus potuit pretium satis esse redemptis?

At deus omnipotens, caeli terraeque creator,

Immensus, uiuus, perfectus, luce perennis,

His non placatur, pecudum neque sanguine gaudet.

100

Omnia mactentur pecora, grex omnis in aras

Decremet, ut ueniam uel peccati expiet unius.

Nequaquam domini sapiens maculata figura

Tam uili pretio caro foeda parauit honores;

Sed spes et promissa fides mortalibus olim,

105

Haec operata tulit, magnae rationis imago,

Praemeditata patris, nimia pietate parata,

Venturum Christum terris, hominemque futurum.

Quem uisum Ioannes, baptismi primus apertor,

Et uatum socius, necnon et apostolus ingens,

110

Praecursor missus certus, testisque fidelis,

Augustus uita, sublimi laude notatus,

Olim pascha dei uerum quaerentibus agnum

Ostendit tandem uenisse piacula facti,

Qui delicta suo multorum sanguine soluat,

115

Pro reprobis probus et carus, pro uilibus unus,

Corpore homo uitaque deus, mactatus ut agnus

Acciperet nos et nobis se effunderet ipsum.

Sic placuit domino mortem spoliare superbam;

Sic poterit miserandus homo sperare salutem.

120

Hunc pascham Paulus mactatum praedicat agnum.

Non species domini pecoris sublimis inertis

Consimilis patitur, quapropter dicitur agnus,

Sed quia lanitie renouata haec corpora uescit,

Dat tegimen multis, unquam nec deficit ipse.

125

Sic dominus uirtute patris, quos morte redemit,

Exutos sua luce tegit, quae semper in illo est.

Ergo pastor ouem qui perdidit, ipse requirit.

Is robur spinasque uiae calcare paratus

Aut rabiem superare lupi, pecudumque potiri,

130

Eripere et fortis, contemptis dentibus ultro,

Obiectat sese leo pelle obtectus ouili,

Decipiens habitu raptoris sanguine fauces.

Adam ui captum sic quaerit Christus ubique,

Ipse uiam gradiens qua mors operata ruinam est,

135

Omnia perlustrans ueterum monumenta uirorum,

Singula perspiciens, exemplis omnibus unus,

Ex utero incipiens inimicam expellere mortem,

Conceptam simul in gremio cum semine carnis,

Aetates omnes tacita sapientia lustrans,

140

Debita suscipiens, cunctos mundare paratus,

Reddere factori multos, quos sparserat unus.

Et quia terribilis puteo demersus iniquo

Vir cecidit, suasit uirgo subducta dracone,

Consilio placuit, tegmen caeleste reliquit.

145

Arguit hos lignum nudos, mors atra coegit;

Ex eadem massa simili ratione refecta

Iam renouata redit, flos carnis et hospita pacis.

Virgine desponsa caro non ex semine nata

Artifici coniuncta suo, sine debito mortis.

150

Angelus haec mandata patris per sidera defert

Lucida, ut angelica credantur nuntia famae

Virginis ut uirgo, carnis caro debita soluat.

Talibus ingressus sequitur uestigia mortis

Paruulus immanis, senior puer et iuuenis uir.

155

Post, ubi iusta uiri completa est roboris aetas,

Paulatim solitam speciem deperdere uitans,

In foedas etiam rugas et inertia membra

Mutari specie uacuatis sanguine uenis,

Constitit, haud habitum passus ueterascere carnis.

160

Qua die quoue loco cecidit clarissimus Adam,

Quaue manum extendit temere contingere lignum,

Hac eadem redeunte die uoluentibus annis

In stadio ligni fortis congressus athleta,

Extenditque manus, poenam et pro laude secutus

165

Deuicit mortem, quia uitam sponte reliquit.

Exuit exuuias carnis et debita mortis;

Serpentis spolium deuicto principe mundi

Affixit ligno, refugarum immane tropaeum.

In cuius signum Moses suspenderat anguem,

170

Vt, quotquot fuerant multis serpentibus icti,

Aspicerent ipsum uictum fixumque draconem.

Post, ubi secretas inferni uenit ad undas

Atque suum uictor captiuum luce retexit

Astanti iussumque patris uirtute peregit,

175

Sponte suum corpus quod liquerat ipse recepit.

Causa haec mortis erat, eadem uia facta salutis;

Nuntius ille doli, sed pacis nuntius iste;

Sponsa uirum necuit, genuit sed sponsa leonem;

Virgo uiro nocuit, sed uir de uirgine uicit.

180

Cuius in exemplum sopito corpore somno

Sumitur ex latere mulier, quae costa mariti;

Quam carnem de carne sua deque ossibus ossa

Euigilans dixit, praesaga mente locutus.

Mira fides, merito Paulus certissimus auctor,

185

Christum de caelis Adam docet esse secundum.

Veritas ipsa suis exemplis usa refulget.

Nec cupit ex alieno acres ostendere gressus

Pauperis hoc opus est, propriae uirtutis egeni.

Haec Paulus docuit magnus mysteria docta,

190

Scilicet in Christo esse decus tuum, ecclesia, cernens.

Huius de latere ligno pendentis in alto

Corporis exanimi sanguis manauit et humor.

Femina sanguis erat, aquae erant noua dona lauacri,

Haec populi uera est uiuentis ecclesia mater,

195

De Christi noua carne caro, deque ossibus ossum.

Golgotha locus est, capitis caluaria quondam;

Lingua paterna prior sic illum nomine dixit;

Hic medium terrae est, hic est uictoriae signum.

Os magnum hic ueteres nostri docuere repertum,

200

Hic hominem primum suscepimus esse sepultum,

Hic patitur Christus, pio sanguine terra madescit,

Puluis Adae ut possit ueteris cum sanguine Christi

Commixtus stillantis aquae uirtute leuari.

Haec ouis est una, quam se per sabbata uiuam

205

Inferni e puteo statuit subducere pastor.

Propterea cunctae carnis praemortua membra

Curabat sabbatis, aut caeci a germine nati

Lumina, quae nondum dederat, cernendo peregit,

Aut hominem totum exanimem per sabbata uiuum

210

Deque sepultura praesenti plebe uocauit,

Ipse noui factor, ueteris bonus ipse refector,

Aut quae defuerunt supplens aut perdita reddens.

Haec ineunte die sancto sperantibus in se

Facturum plene pro pacto posse docebat.

215

Quid? caro si moritur, nec spes datur ulla salutis,

Quas habuit causas hominem se fingere Christus,

Et medicare homines, aut curam carnis habere?

Si reuocat paucos, cur non reuocabit et omnes?

Corruptela potens liquefactum soluere corpus,

220

Non poterit uirtus domini reuocare solutum?

Credunt interitu qui non sua corpora solui,

Non credunt domino, sua qui uult mersa leuare,

Aut nolle praestare bonum, neque posse potentem

Dicunt ignari, quanto se crimine iactent,

225

Infirmas ausi causas praeponere mortis.

In grano latet arbor, et hoc nisi terra sepultum

Putrescat, non dat decoratos arbore fructus.

Iam liquidae stringuntur aquae; stridente rigore

Saxa fiunt, et semper erunt, nisi magna potestas

230

Soluerit inducto molli spirante tepore.

Viticulae in gracili latet ingens corpore botrus;

Si quaeras, non est: cum uult deus, esse uidetur.

Arboribus folia, spinis rosa, germina campis

Mortua deficiunt, et rursus uiua resurgunt.

235

Haec homini deus ante oculos reuocata reformat,

Propter quem locuples primus large omnia fecit.

Omnia nuda cadunt, suo corpore singula uestit:

Cur hominem solum, cui tantos fudit honores,

Non tantum reuocet sibi, quem super omnia fecit?

240

Ergo caro et sanguis dei regno digna negatur,

Tamquam sit Paulus proprie de carne locutus.

Ille quidem magna docuit, sed inania corda

Carnali sermone putant; nam pristina facta

Sanguinis et carnis uoluit sub nomine dicta

245

Caelestis magni memoratus uerba magistri,

Qui per aquam de se genitis sui nomen honoris

Donauit, pignusque suo de spiritu fudit,

Vt cuius fuerant homines uirtute redempti,

Huius et acciperent renouati nomen honoris.

250

Ergo, quia populis nondum suo fonte renatis,

Sordibus antiquis tectis (ea debita mortis)

Ex ueteri causa regnum caeleste negauit,

Dicens humanum rursus debere renasci,

Quod natum est de carne, caro est, de spiritu, uita,

255

Radicis ueteris noua germina gloria mutans,

Ablutum corpus iam non de carne uocari:

Hoc sequitur Paulus, sic est de carne locutus.

Denique dixit oportere superindui uestem,

Hunc habitum fragilem, mortalem contegi formam,

260

Non aliud corpus dari, sed prius illud inerme

Vndique regno dei lato circumdari totum,

Momento aspectus oculi mutabitur, inquit.

Vt rufae cerae facies dispanditur herba,

Et mutat proprium candenti sole colorem,

265

Sic eadem caro fulgenti de gloria sumens

Gaudebit semper gaudens et morte carebit,

Deuictum clamans crudelem corporis hostem,

Glutitam mortem fortis uictoria Christi,

Ingentes deo summa ferens ad sidera laudes.