Statius siluae 2, 1

Altre sezioni


Quod tibi praerepti, Melior, solamen alumni

Improbus ante rogos et adhuc uiuente fauilla

Ordiar? Abruptis etiam nunc flebile uenis

Vulnus hiat, magnaeque patet uia lubrica plagae,

5

Cum iam egomet cantus et uerba medentia saeuus

Consero, tu planctus lamentaque fortia mauis

Odistique chelyn surdaque auerteris aure.

Intempesta cano: citius me tigris abactis

Fetibus orbatique uelint audire leones.

10

Nec si tergeminum Sicula de uirgine carmen

Affluat aut siluis chelys intellecta ferisque,

Mulceat insanos gemitus. Stat pectore demens

Luctus et admoto latrant praecordia tactu.

Nemo uetat: satiare malis aegrumque dolorem

15

Libertate doma. Iam flendi expleta uoluptas,

Iamque preces fessus non indignaris amicas?

Iamne canam? Lacrimis en et mea carmine in ipso

Ora natant tristesque cadunt in uerba liturae.

Ipse etenim tecum nigrae sollemnia pompae

20

Spectatumque Vrbi scelus et puerile feretrum

Produxi, saeuos damnati turis aceruos

Plorantemque animam supra sua funera uidi,

Teque patrum gemitus superantem et bracchia matrum

Complexumque rogos ignemque haurire parantem

25

Vix tenui similis comes offendique tenendo.

Et nunc, heu, uittis et frontis honore soluto

Infaustus uates uersa mea pectora tecum

Plango lyra: crudi comitem sociumque doloris,

Si merui luctusque tui consortia sensi,

30

Iam lenis patiare precor. Me fulmine in ipso

Audiuere patres, ego iuxta busta profusis

Matribus atque piis cecini solacia natis

Et mihi, cum proprios gemerem defectus ad ignes

(Quem, Natura!) patrem. Nec te lugere seuerus

35

Arceo, sed confer gemitus pariterque fleamus.

Iamdudum dignos aditus laudumque tuarum,

O merito dilecte puer, primordia quaerens

Distrahor. Hinc anni stantes in limine uitae,

Hinc me forma rapit, rapit inde modestia praecox

40

Et pudor et tenero probitas maturior aeuo.

O ubi purpureo suffusus sanguine candor

Sidereique orbes radiataque lumina caelo

Et castigatae collecta modestia frontis

Ingenuique super crines mollisque decorae

45

Margo comae? Blandis ubinam ora arguta querelis

Osculaque impliciti uernos redolentia flores

Et mixtae risu lacrimae penitusque loquentis

Hyblaeis uox mixta fauis? Cui sibila serpens

Poneret et saeuae uellent seruire nouercae.

50

Nil ueris affingo bonis. Heu lactea colla

Bracchiaque et numquam domini sine pondere ceruix!

O ubi uenturae spes non longinqua iuuentae

Atque genis optatus honos iurataque multum

Barba tibi? Cuncta in cineres grauis intulit hora

55

Hostilisque dies: nobis meminisse relictum.

Quis tua colloquiis hilaris mulcebit amatis

Pectora? Quis curas mentisque arcana remittet?

Accensum quis bile fera famulisque tumentem

Leniet ardentique in se deflectet ab ira?

60

Inceptas quis ab ore dapes libataque uina

Auferet et dulci turbabit cuncta rapina?

Quis matutinos abrumpet murmure somnos

Impositus stratis abitusque morabitur artis

Nexibus atque ipso reuocabit ad oscula poste?

65

Obuius intranti rursus quis in ora manusque

Prosiliet breuibusque umeros circumdabit ulnis?

Muta domus, fateor, desolatique penates,

Et situs in thalamis et maesta silentia mensis!

Quid mirum, tanto si te pius altor honorat

70

Funere? Tu domino requies portusque senectae,

Tu modo deliciae, dulces modo pectore curae.

Non te barbaricae uersabat turbo catastae,

Nec mixtus Phariis uenalis mercibus infans

Compositosque sales meditataque uerba locutus

75

Quaesisti lasciuus erum tardeque parasti.

Hic domus, hinc ortus, dominique penatibus olim

Carus uterque parens atque in tua gaudia liber,

Ne quererere genus. Raptum sed protinus aluo

Sustulit exsultans ac prima lucida uoce

80

Astra salutantem dominus sibi mente dicauit

Amplexusque sinu tulit et genuisse putauit.

Fas mihi sanctorum uenia dixisse parentum,

Tuque, oro, Natura, sinas, cui prima per orbem

Iura animis sancire datum: non omnia sanguis

85

Proximus aut serie generis demissa propago

Alligat; interius noua saepe ascitaque serpunt

Pignora conexis. Natos genuisse necesse est,

Elegisse iuuat. Tenero sic blandus Achilli

Semifer Haemonium uincebat Pelea Chiron.

90

Nec senior Peleus natum comitatus in arma

Troica, sed claro Phoenix haerebat alumno.

Optabat longe reditus Pallantis ouantis

Euander, fidus pugnas spectabat Acoetes.

Cumque procul nitidis genitor cessaret ab astris

95

Fluctiuagus uolucrem comebat Persea Dictys.

Quid referam altricum uictas pietate parentes?

Quid te post cineres deceptaque funera matris

Tutius Inoo reptantem pectore, Bacche?

Iam secura patris Tuscis regnabat in undis

100

Ilia, portantem lassabat Romulus Accam.

Vidi ego transertos alieno in robore ramos

Altius ire suis. Et te iam fecerat illi

Mens animusque patrem, necdum moresue decorue:

Tu tamen et uinctas etiam nunc murmure uoces

105

Vagitumque rudem fletusque infantis amabas.

Ille, uelut primos exspiraturus ad austros

Mollibus in pratis alte flos improbus exstat,

Sic tener ante diem uultu gressuque superbo

Vicerat aequales multumque reliquerat annos.

110

Siue catenatis curuatus membra palaestris

Staret, Amyclaea conceptum matre putares,

Oebaliden illo praeceps mutaret Apollo,

Alcides pensaret Hylan; seu Graius amictu

Attica facundi decurreret orsa Menandri,

115

Laudaret gauisa sonum crinemque decorum

Fregisset rosea lasciua Thalia corona;

Maeonium siue ille senem Troiaeque labores

Diceret aut casus tarde remeantis Vlixis,

Ipse pater sensus, ipsi stupuere magistri.

120

Scilicet infausta Lachesis cunabula dextra

Attigit, et gremio puerum complexa fouebat

Inuidia: illa genas et adultum comere crinem

Et monstrare artes et uerba infigere, quae nunc

Plangimus. Herculeos annis aequare labores

125

Coeperat adsurgens, sed adhuc infantia iuxta;

Iam tamen et ualidi gressus mensuraque maior

Cultibus et uisae puero decrescere uestes,

Cum tibi quas uestes, quae non gestamina mitis

Festinabat erus! Breuibus constringere laenis

130

Pectora et angusta telas artare lacerna;

Enormes non ille sinus, sed semper ad annos

Texta legens modo puniceo uelabat amictu,

Nunc herbas imitante sinu, nunc dulce rubenti

Murice, nunc uiuis digitos incendere gemmis

135

Gaudebat: non turba comes, non munera cessant:

Sola uerecundo deerat praetexta decori.

Haec fortuna domus. Subitas inimica leuauit

Parca manus. Quo, diua, feros grauis exseris ungues?

Non te forma mouet, non te lacrimabilis aetas?

140

Hunc nec saeua uiro potuisset carpere Procne,

Nec fera crudeles Colchis durasset in iras,

Editus Aeolia nec si foret iste Creusa;

Toruus ab hoc Athamas insanos flecteret arcus,

Hunc quamquam Hectoreos cineres Troiamque perosus

145

Turribus e Phrygiis flesset missurus Vlixes.

Septima lux, et iam frigentia lumina torpent,

Iam complexa manu crinem tenet infera Iuno.

Ille tamen Parcis fragiles urgentibus annos

Te uultu moriente uidet linguaque cadente

150

Murmurat; in te omnes uacui iam pectoris efflat

Reliquias, solum meminit solumque uocantem

Exaudit, tibique ora mouet, tibi uerba relinquit

Et prohibet gemitus consolaturque dolentem.

Gratum est, Fata, tamen, quod non mors lenta iacentis

155

Exedit puerile decus, manesque subiuit

Integer et nullo temeratus corpora damno,

Qualis erat. Quid ego exsequias et prodiga flammis

Dona loquar maestoque ardentia funera luxu?

Quod tibi purpureo tristis rogus aggere creuit,

160

Quod Cilicum flores, quod munera graminis Indi

Quodque Arabes Phariique Palaestinique liquores

Arsuram lauere comam? Cupit omnia ferre

Prodigus et totos Melior succendere census,

Desertas exosus opes; sed non capit ignis

165

Inuidus, atque artae desunt in munera flammae.

Horror habet sensus. Qualem te funere summo

Atque rogum iuxta, Melior placidissime quondam,

Extimui! Tune ille hilaris comisque uideri?

Vnde animi saeuaeque manus et barbarus horror,

170

Dum, modo fusus humi lucem auersaris iniquam,

Nunc toruus pariter uestes et pectora rumpis

Dilectosque premis uisus et frigida lambis

Oscula? Erant illic genitor materque iacentis

Maesta, sed attoniti te spectauere parentes.

175

Quid mirum? Plebs cuncta nefas et praeuia flerunt

Agmina, Flaminio quae limite Moluius agger

Transuehit, immeritus flammis dum tristibus infans

Traditur, et gemitum formaque aeuoque meretur:

Talis in Isthmiacos prolatus ab aequore portus

180

Naufragus imposita iacuit sub matre Palaemon;

Sic et in anguiferae ludentem gramine Lernae

Rescissum squamis auidus bibit ignis Ophelten.

Pone metus Letique minas desiste uereri:

Illum nec terno latrabit Cerberus ore,

185

Nulla soror flammis, nulla adsurgentibus hydris

Terrebit; quin ipse auidae trux nauita cumbae

Interius steriles ripas et adusta subibit

Litora, ne puero dura ascendisse facultas.

Quid mihi gaudenti proles Cyllenia uirga

190

Nuntiat? Estne aliquid tam saeuo in tempore laetum?

Nouerat effigies generosique ardua Blaesi

Ora puer, dum saepe domi noua serta ligantem

Te uidet et similes tergentem pectore ceras.

Hunc ubi Lethaei lustrantem gurgitis oras

195

Ausonios inter proceres seriemque Quirini

Agnouit, timide primum uestigia iungit

Accessu tacito summosque lacessit amictus,

Inde magis sequitur; neque enim magis ille trahentem

Spernit et ignota credit de stirpe nepotum.

200

Mox ubi delicias et rari pignus amici

Sensit et amissi puerum solacia Blaesi,

Tollit humo magnaque ligat ceruice diuque

Ipse manu gaudens uehit et, quae munera mollis

Elysii, steriles ramos mutasque uolucres

205

Porgit et obtunso pallentes germine flores.

Nec prohibet meminisse tui, sed pectora blandus

Miscet et alternum pueri partitur amorem.

Hic finis rapto. Quin tu iam uulnera sedas

Et tollis mersum luctu caput? Omnia functa

210

Aut moritura uides: obeunt noctesque diesque

Astraque, nec solidis prodest sua machina terris.

Nam populus mortale genus, plebisque caducae

Quis fleat interitus? Hos bella, hos aequora poscunt;

His amor exitio, furor his et saeua cupido,

215

Vt sileam morbos; hos ora rigentia Brumae,

Illos implacido letalis Sirius igni,

Hos manet imbrifero pallens Autumnus hiatu.

Quicquid init ortus, finem timet. Ibimus omnes,

Ibimus: immensis urnam quatit Aeacus umbris.

220

Ast hic, quem gemimus, felix hominesque deosque

Et dubios casus et caecae lubrica uitae

Effugit, immunis fatis. Non ille rogauit,

Non timuit meruitue mori: nos anxia plebes,

Nos miseri, quibus unde dies suprema, quis aeui

225

Exitus incertum, quibus instet fulmen ab astris,

Quae nubes fatale sonet. Nil flecteris istis?

Sed flectere libens. Ades huc emissus ab atro

Limine, cui soli cuncta impetrare facultas,

Glaucia!- insontis animas nec portitor arcet

230

Nec durae comes illa ferae: -tu pectora mulce,

Tu prohibe manare genas noctesque beatas

Dulcibus alloquiis et uiuis uultibus imple,

Et periisse nega, desolatamque sororem,

Qui potes, et miseros perge insinuare parentes.